Akristano Nairisombori Ni Toro Na Rengo
“Mbori nga Toro; agu yo nairisa ko i ka irisa ko ni toro na rengo.”—YOANE 4:24.
1. Gini ngbatunga irisombori nafu ngbarago fu Mbori?
BANGISA Wiri Yekova, nga Yesu Kristo, afura ziazia tipa gu irisombori nafu ngbarago fu Bako du ngbangbaturũ yo. Baraho Yesu aamanga wene dezirepai ni nga gu nafu ngbarago fu de boro Somorona pati gu guga nadu pati gu bakporo nangia Sukara, ko ayaa: “Oni nairisa gu he oni aina nga ya; ani nairisa gu he ini ani; bambiko bata aye yo du aYudo ni. Ono ragoho nada, si awere, ho ndikidi aboro irisa ka irisa Mbori nga Ba ni ni toro na rengo, bambiko Mbori nga Ba nakpi nyemu kina yo i du ni gako aboro irisa. [Mbiko] Mbori nga Toro; agu yo nairisa ko i ka irisa ko ni toro na rengo.” (Yoane 4:22-24) Wai rengbe ani ka giarogo agu afugo re?
2. Rii gine aboro Somorona amoi mburu gayo irisombori?
2 Aboro Somorona aduna iraira bipai nga ga pambori. Kina gu bambata abuku bisue nga ga Ziazia Kekeapai i aidi paha ya si aye be ga Mbori toro. Zavura agi a ngaha re, kina fuo aria yo fugoho kuho i aidaha kuho ni, kini yambuhe nga, Ga Aboro Somorona Bambata Abuku Bisue nga ga Ziazia Kekeapai. Wa aboro Somorona avuranga ino Mbori nzunzu ya, aYuda tigayo naima ino ko mbiko i aima fu gu inohe fuyo nga ga Ziazia Kekeapai. (ARomo 3:1, 2) Ruru aYuda gbiati kura aboro arengbe arengba ka gbia ngbarago be ga Yekova weneringise. Ono ginipai si aidaha beyo?
3. Ginipai si aida ani mangihe tipa ka irisombori “ni toro na rengo”?
3 Tipa i fu ngbarago fu Yekova, ginipai si aidi aYuda, aboro Somorona, na gu kura aboro nadu bakuru kusayo ti gu regbo re mangihe? Si aidi i ‘irisi ko ni toro na rengo.’ Sidu, si naida ani mangihe kinawo. Wa vura duhe nga, si naida ani du ngangaraa na zaaza tingba gu gaani sunge ani amangaha fu Mbori, nga gu ngbaduraniyo afõ rani sani nga gu hi be nyemuse gbiati idapase, pa iriso ani Mbori ni toro nayugo gupai gbe nga, ani mbu gako ziazia toro si dadi rani na ki mbu tirani si yugu gene fu rani. Rogo wisigo Fugo Mbori na kini mangihe, si naida gaani sino berã ringbisitihe na kina gako. (1 AKorindo 2:8-12) Ka ani aida Yekova idi na gaani irisombori, si naida ani mangihe fuko a na rengo. Si du wa ka si duna ngbanya kuti gupai Fugo Mbori, nga Ziazia Kekeapai, ayugoho tipa ko na tipa gako aringbisapai.
Oni Rengbe Arengba ka Bi Rengo
4. Wai kura aboro abi rengo?
4 Gu kura abawirikipai nga ga nyemu tatamana asonosi kura bipai, ya ngbatunga aboro arengbanga ka gbia ndikidi rengo te. Nirengo, gu bakeke abuku nga ga Sweden ko du rimoko nga Alf Ahlberg akepai ki ya: “Aboro nyemu tatamana nasana dungu gayo asanahe ngba gu gene boro arengbanga ka karagapai sani ngburungburu ya.” Ono wa beteyo avura niyaa, pai rengbe ka du gbua ni kina bete rengo, ono angianga nabaha dunduko ya, ya mo wo duhe nzunzu? Kuti sangba Yesu Kristo, si nga rengo te.
5. Tipagine Yesu aye tini ku zegino?
5 Ani berẽnga pa tirani wa agu aboro sungu kini bi gupai namanga du paha kusende re: Si rogo tonatona gu garã nga 33 ti Gaani Regbo, na Yesu gu ruu barabangiri gu ga aRomo Bazogo nga Pondio Pirato. Yesu nayaa fu Pirato wee: “Gi pai i avungu re sa ni re, gi pai mi aye sa ni re ku zegino, nga ka du ni dezire rengo.” Pirato nasanahe niyaa: “Gine nga rengo?” Ono ko apidanga ga Yesu kura sakarogopai sani te.—Yoane 18:36-38.
6. (a) Wai i asakirogo “rengo” yo? (b) Gini sunge Yesu afuhe fu apefuo ko?
6 I nasakarogo “rengo” yo ya si nga “ndikidi apai, mangimangiapai, na agu apai angianga ziree ya.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Ono tie, ya mo Yesu amangi dezirepai tipa gu rengo aboro naagumbaha watadu gu i nita mbuhe kini gumba ziree? Oó. Kparakpara rengo ko aduna paha berã ko yo. Ko a’asia apefuo ko i takipande ngbatunga gu rengo re, mbiko ko aya fuyo: “[Oni] sa arikaaboro dunduko ni abawiriki, ki nibapatizi yo ku rogo rimo Mbori nga Ba na [ti rimo] Wiri na [ti rimo] Ziazia Toro; ki nirugu yo a i niká kuti agu apai dunduko mi arugu roni kuti ni.” (Matayo 28:19, 20) Si adu nga, mbata fu “digida rago,” ndikidi apefuo Yesu nika takapande “gu rengo nga ga wene pangbanga” rogo zegino dunduko. (Matayo 24:3; AGaratio 2:14) Si adu nga gipai re amanga nidigisidigisi agu afugo Yesu nga: “Gi wene pangbanga nga ga ngbi [kindo, NW ] re i atungusa ha [atungusa] rogo zegino dunduko mbiko ndika fu arikaaboro dũ; ragoho ki digi adiga.” (Matayo 24:14) Sidu, si ni nyanyakipa pai ani ini agu aboro nayugo rengo fu rikaaboro dunduko nga aguyo namangaha ni tungusa yo gu wene pangbanga nga ga Kindo fuyo.
Gu Gene Rengbe Ani ka Wirika Rengo Rogoho
7. Wai rengbe oni ka yugo gupai nga, Yekova nga Baenge rengo?
7 Yekova nga Baenge gu rengo nga ga toro. Nirengo, gu bake Atambuahe nangia Davide ayambu Yekova ni “Mbori nga irarengo.” (Atambuahe 31:5; 43:3) Yesu aidi gupai nga, fugo Bako nga rengo, na ko atakipande gupai a nga: “Si ni keke he wa anebi ake he, ya, ‘Mbori ayugo pai ayugo fu yo dunduko.’ Agu yo dunduko gi gu pai du yo du Buba ni, ki wiriki he, i niye kono du mi ni.” (Yoane 6:45; 17:17; Yesaya 54:13) Si ziazia tie nga, si naida Yekova, nga Bakerepa Bayugupai ngia gu boro nayugopai fu agu aboro nagbata rengo. (Yesaya 30:20, 21) Si naida agu aboro nagbata rengo gbia kina boro “gu inahe nga ga Mbori.” (Asanza 2:5) Rogo nyemuse, Yekova ima yugo rengo fu rani, watadu ko ima fuhe rogo agene nibakiakia.
8. Rogo gini agene Mbori ayugu rengo watadu ko afu rengo rogoho fu aboro?
8 Ni kpiapai, rogo amaraika yo du Mbori afu gako Ndiko fu aYisaraere. (AGaratio 3:19) Rogo amosumo, ko akido gu iriiripa abaakumba nangia Abarayama na Yakobo tipa ka fuka amaku fuyo. (Bambata Pai 15:12-16; 28:10-19) Kina boro Mbori nitiko afura ngbangbaturũ yo ti kura regbo, wa gu nadu ho i aabapatizi Yesu ni na aboro ki gi gi iiriwo afugo re auru kpotosende: “Wire du re, nyemuko namanga re, ngba ko ti re gbe.” (Matayo 3:17) Ani rengbe ka du a na tambuahe mbiko Mbori afu rengo ni maa ko ho ku berã abakeke Ziazia Kekeapai yo i kehe fu rani. (2 Timoteo 3:16, 17) Ni wirika ani Fugo Mbori, ani rengbe tie ka “idapa rengo.”—2 ATesaroniko 2:13.
Rengo Gbiati Wiri Mbori
9. Wai Mbori amangisunge na Wiriko ko yugu rengo fu aboro?
9 Gu boro Mbori amangisunge nani gbe ka yugo rengo fu ngbatunga aboro nga Wiriko, nga Yesu Kristo. (AEbere 1:1-3) Ka pe rengo, anga kura boro ho napenga rengo wa Yesu te. (Yoane 7:46) Na zavura fuo ga ko ku ngbangbaturũ yo, ko ayugu gu rengo fu aboro nadu be Bako. Ni kpiapai, gu mokedi nangia Yoane abi “gu yugoti nga ga Yesu Kristo, nga gu Mbori afu he fu ko ko yugu he fu gako amoyambu, nga agu apai nikamanga mbembedi.”—Yugoti 1:1-3.
10, 11. (a) Gu rengo Yesu amangi dezirepai tipaha nikodikodihe kuti ginipai? (b) Wai Yesu asa rengo ni ndikidipai?
10 Yesu agumba gupai fu Pondio Pirato nga Ko aye ku auru kpotosende ka manga dezirepai tipa rengo. Ti regbo ga Yesu sunge tungusapai, ko ayugu gupai nga, ngbatunga gu rengo re aduni kodikodihe kuti dia gbarasa rimo kusayo ti ga Yekova bakere pagbia rogo gu gene nga ga ga Mbori Kindo du Kristo ni gaha Bakindo. Ono pa manga Yesu dezirepai fu aboro aida kura apai beko susi gu nga ka tungusapai na kini yugopai. Yesu asa gu rengo re si dani ndikidipai ni digisa ko sangbaha. Na ngbanya kuti gipai re, gu mokedi nangia Pauro akepai ki ya: “Ka boro sápu nga ngbanga roni mbiko riahe wa sa ya, na mbiko mbira he, na mbiko pa rago pumbo, na mbiko fogo diwi, na mbiko rago sabiti a ya. Si nga kpia agu ahe nikaye; ono ga Kristo nga boroho.”—AKorosaio 2:16, 17.
11 Gu kura gene sa dagba agu akuraha nga gu nasa rengo si dani ndikidipai nga gu sangbanebi naagumbapa batika Yesu ku Betereme yo. (Mika 5:2; Ruka 2:4-11) Rengo ada a ni ndikidipai ho sangba Daniere aduni nidigisidigisihe tipa pa ye Masiya ti digido ‘aposo 69 nga ga agarã.’ Gupai re aduni digisidigisihe ho Yesu afu tiko ni fu Mbori ti regbo gako bapatiza na i ki mbedi ko ni toro kina boro ti regboho rogo gu garã nangia 29 ti Gaani Regbo. (Daniere 9:25; Ruka 3:1, 21, 22) Kurii gure, rengo adani ndikidipai be ga Yesu sunge yugopai ni batakipande Kindo nga gu yugopai nazaki bangiri aboro sa rengo. (Yesaya 9:1, 2, 6, 7; 61:1, 2; Matayo 4:13-17; Ruka 4:18-21) Si ada a ni ndikidipai be kpio ko na be gako zingabekpio.—Atambuahe 16:8-11; Yesaya 53:5, 8, 11, 12; Matayo 20:28; Yoane 1:29; Amokedi 2:25-31.
12. Tipagine Yesu arengbe tini ka yaa, ‘mi nga rengo’?
12 Wa duhe nga rengo aafura gbe tipa Yesu Kristo, si du ko arengbe tini ka yaa: “Mi nga gene, nga rengo, nga unga a; a nga boro sa ka ye koyo du Buba ni gbua te, kina mbiko re.” (Yoane 14:6) I arengbanga ka ingisa aboro berewe rogo gayo irisombori baraho du yo ni rogo “rengo yo” fuo ida yo pa ga Yesu sunge rogo ga Mbori ringbisapai te. (Yoane 8:32-36; 18:37) Mbiko wa agu aboro du wa avusende adia rengo kugume na kini pefuo Kristo rogo idapase, si du i ka fu nyenye unga tini fuyo.—Yoane 10:24-28.
13. Rogo gini apai biata ani ka wisigo gu rengo nga ga Ziazia Kekeapai?
13 Gu rengo nabaha Yesu ayuguhe fu aboro na gu gako abawiriki ayuguhe nga gu ga Mbori toro adu kugii yo i pehe, si nga gu ndikidi idapase nga ga aKristano. Agu aboro “[na]ka kuti idapase” i ‘nata rogo rengo yo.’ (Amokedi 6:7; 3 Yoane 3, 4) Wa duhe tie were, ada nata rogo rengo areme? Ada nzunzu nayugo rengo fu rikaaboro? Ni karaga ani pai tipa ngbatunga agu asanahe re, ani nika dungura berã rani kuti bambata aKristano na ki wisigi agu arengo nga ga Ziazia Kekeapai nga gu du tipa (1) aida, (2) gene irisombori, na (3) gaani sino mangaapai.
Rengo Gbiati Aida
14, 15. Ginipai rengbe oni ka gumbaha tipa gu sino berã nangia ga bambata aKristano na gu nga ga aDezire Yekova tipa Ziazia Kekeapai?
14 Bambata aKristano aduna bakere irisa tipa gu Fugo Yekova duni kekehe. (Yoane 17:17) Si nangia gu nyanyakipahe nadu beyo ni kpiapai tipa gayo aida na tipa gayo mangaapai. Clement nangia boro Alexandria naraki rogo gu ue gbiati biata kama agarã afura tipa yo ki ya: “Agu aboro na’asada tiyo ka manga wene sino gbiati rengo arunga gene te, da kinaho i agbia gu gopai ni nga, gupai idi yo kuti ni re, si nirengo rogo Ziazia Kekeapai.”
15 Wa kina bambata aKristano, aDezire Yekova na bakere irisa tipa Ziazia Kekeapai na kini bihe na kikiipaha gbe. I idi kuti gupai nga, “Ziazia Kekeapai dunduko si aye be ga Mbori Toro si ki rengbe tipa yugopai.” (2 Timoteo 3:16) Sidu ani wisiginga bete aida nga ga bambata aKristano kini ringbisihe na gupai gu ga Yekova amoyambu du areme nawirikihe mbiko i namangasunge na Ziazia Kekeapai ni gayo bangua buku.
Gu Rengo Du Tipa Mbisimo
16. Gine nga gu rengo du tipa mbisimo?
16 Mbiko wa bambata aKristano aidi kuti gupai gumba yo ho rogo Ziazia Kekeapai, i ayugu gu rengo fu aboro du tipa mbisimo. I aini gupai nga, ‘kumba adu ni unga mbisimo’ fuo kusa Mbori ko. (Bambata Pai 2:7) Kurii gure, i aidi gupai nga, mbisimo boro nakpi akpi. (Yezekere 18:4; Yakoba 5:20) I aini gupai a nga, “kpikpi aboro aina nga pai te.”—Batungusipai 9:5, 10.
17. Wai rengbe oni ka sakarogo gu maabangirise du tipa gu kpikpiyo?
17 Wa si avura du wo, ga Yesu bambata abawiriki aduna gu maabangirise nga, gu kpikpi aboro Mbori atingida payo, ko azingisa yo azingisa, watadu ka karaga yo kurogo unga berewe. Pauro afura tipa gu ida re rogo ziazia afugo ki ya: “[Mi na]maa bangire koyo du Mbori ni ya ruru aboro azinga [azinga] be kpio na iraira yo a.” (Amokedi 24:15) Zavura fuo susa regbo kusa, gu kumba nasa tiko ni Kristano rimoko angia Minusio Ferekisi akepai ki ya: “Gini boro tigani gasi be mungo watadu adunga berã ti ni ya rengbe ka yaa, gu Mbori narengbe ka mbakada boro nibambataha, ko arengbanga ka mbakada ni berewe ni vovo ni fuo kpi ni te?” Wa kina bambata aKristano, aDezire Yekova nakakuti gu rengo nga ga Ziazia Kekeapai nga gu du tipa mbisimo, kpio, na tipa zingabekpio. Awere tie ani wisiginga pai tipa ka ino da nga Mbori na da nga Kristo.
Rengo na Gupai Du Tipa Tirinita
18, 19. Tipagine rengbe ani ka ya tini anga Tirinita nga gu yugopai nga ga Ziazia Kekeapai te?
18 Bambata aKristano abinga Mbori, Kristo, na ziazia toro ni Tirinita te. Gu buku nga, The Encyclopædia Britannica nayaa: ‘I afuranga tipa gu fugo nga Tirinita rogo Vovo Ndiko te watadu ka yugoho yo ziazia te, na kurii gure, Yesu gbiati apefuo ko a’asadanga tiyo ka vundo gu kparakpee nga ga aYuda i ayambaha nga shema du rogo Kuru Ndiko te nga gu nayaa: “Ako aYisaraere, oni gí he; Yekova gaoni Mbori nga kina Yekova sa” (Pa Rug. 6:4).’ AKristano airisonga ga aRomo ambori naduku nibabiata watadu kura ambori te. I adi agu afugo Yesu kugume nga, si naida i irisi kina Yekova sa. (Matayo 4:10) Kurii gure, i aidi kuti agu afugo Kristo nga: “Buba [kii pako ki]susi re.” (Yoane 14:28) ADezire nga ga Yekova yo na kina gu bangisa bipai re areme.
19 Bambata apefuo Yesu anabi Mbori na Kristo ni agu aboro duni bakiakia, na kini bi ziazia toro ni guhe du kia. Nirengo, i anabapatizi abawiriki (1) ti rimo Baa, (2) ti rimo Wiri, na (3) ti rimo ziazia toro, angianga ti rimo Tirinita ya. ADezire Yekova nayugo gu rengo nga ga Ziazia Kekeapai kina rogo gu bangisa gene re na kini yugu kparakparapai dagba Mbori na Wiriko, na dagba yo na ziazia toro.—Matayo 28:19.
Rengo na Gupai Du Tipa Bapatiza
20. Gini inohe si aida agu aboro naida ka zio bapatiza du nani?
20 Yesu afu sunge fu apefuo ko i sa aboro ni abawiriki niyugo yo rengo fuyo. Ka rẽ tipa ka zio bapatiza, si aida i duna gu bambata inohe nga ga Ziazia Kekeapai. Ni kpiapai, i du wa ka i idipa gu ba na pa gu pagbia nga ga Baa na ga Wiriko nga Yesu Kristo. (Yoane 3:16) Si naida gupai a nga, agu aboro naida ka zio bapatiza girogo gupai yo nga, anga ziazia toro nga boro te ono si nga ga Mbori zaaza ome.—Bambata Pai 1:2.
21, 22. Tipagine rengbe oni ka ya tini i nafu bapatiza fu kina aidipase?
21 Bambata aKristano anabapatizi kina agu aboro narugu tiyo na ndu gupai i aida ka zio bapatiza tini na naima sa gayo aberã na ki kpara gayo raka dunduko fu Mbori ka manga gupai ko akpinyemuhe. Agu aYuda gbiati agu aboro narimi gu pambori nangia ga aYuda nga aguyo nadungura tiyo ku Yerusarema yo ti regbo Pendekote rogo 33 ti Gaani Regbo, angia agu aboro naima duna inohe rogo gu Ziazia Kekeapai i akehe rogo pa-Ebere. Fuo i gi fugo gu mokedi nangia Petero ko nafura tipa Yesu ni Masiya, aboro bangeyo adu wa 3,000 “[aka] kuti gako pai” na “i ki bapatizi yo.”—Amokedi 2:41; 3:19–4:4; 10:34-38.
22 Gu bapatiza nga ga aKristano si tipa aidipase. Agu aboro nadu Somorona yo adi rengo kugume, na ‘ho i aidipa agu apai ni Firipo atakipandehe wa ko atungusa wene pangbanga tipa ga Mbori kindo na pa rimo Yesu Kristo, i abapatizi yo, akumba na ade a.’ (Amokedi 8:12) Ni du gu banyaki nangia boro Etiopia ni gu boro naima sa ti ni kurogo gu pambori nga ga aYuda, na ki ima duna inohe tipa Yekova, ko aidi kuti ga Firipo afugo mbata tipa digisidigisi gu sangbanebi nadu tipa Masiya, fuo gure tie, i ki bapatizi ko. (Amokedi 8:34-36) Kusa, Petero agumba gupai fu Korunerio na kura aGendiria ya, ‘gu boro nagunde ti Mbori, kini mangi rurupai, kina ni ngbaa tiko’ na kurii gure, agu aboro dunduko nika duna idapase kuti Yesu Kristo i ambupai ambu fuyo ti gayo aingapai. (Amokedi 10:35, 43; 11:18) Agi apai dunduko re na ngbanya dagbaha na gu ga Yesu zinahe du tipa ‘sa aboro ni abawiriki, kini yugupai fuyo i mangi agu apai dunduko ko arugu yo i mangihe.’ (Matayo 28:19, 20; Amokedi 1:8) ADezire Yekova nakakuti kina gu bangisa rugute re, kini idihe fu kina agu aboro duna bambata inohe nga ga Ziazia Kekeapai i zi bapatiza nga agu aboro ima kparatiyo fu Mbori.
23, 24. Gine nga ruru gene ka fu gu bapatiza nga ga aKristano fu boro?
23 Rindosiyo boro nabani kutii ime yo nga ruru gene fu bapatiza fu aidipase. Ni kpiapai, Yesu ‘akuru tii ime yo ku zegi’ fuo i bapatizi ko rogo gu Di nga Yaradene. (Marako 1:10, NW ) I abapatizi gu banyaki nangia boro Etiopia rogo “[dudunguro] ime.” Ko gbiati Firipo “[a]zorõ ku ime yo” na fuo gure, ‘i ki kuru ime yo ku zegi.’ (Amokedi 8:36-40) Pa koda Ziazia Kekeapai bapatiza kuti kpisidohe rogo kpiapai nayugopa rindosi he nabaha kutii ime yo.—ARomo 6:4-6; AKorosaio 2:12.
24 Gu buku du rimoho nga, The Oxford Companion to the Bible nayaa: “Gu ringbisiringbisipa kparakpara abapatiza du paha rogo Vovo Ndiko nayugo gupai nga, i anarindosi gu boro arindosi kutii ime yo i anabapatizi ni.” Kuti gu buku du rogo Faransée nga Larousse du XXe Siècle (Paris, 1928), “bambata aKristano anazio bapatiza ni rindosiyo yo kutii ime yo rogo agu arago dunduko ime anidu rogoho.” Na gu buku nga, After Jesus—The Triumph of Christianity nayaa: “Taata giarogopai tipa [bapatiza] nga, si anaida gu boro naida ka zio bapatiza takipande gani idapase mbata, fuo gure tie, i ki rindosi ni nabani dunduko kutii ime yo ti rimo Yesu.”
25. Ginipai ani ka wisigoho rogo gu paparaha naye re?
25 Gu bangiri apai yugu ani he kuari re nga gu du tipa agu aida du mburuhe rii Ziazia Kekeapai gbiati gu mangaapai nangia ga bambata aKristano nga kina kpiaapai gbua. Si rengbe arengba ka ani yugu gu kura agene gayo aida awiratihe na gu nga ga aDezire Yekova rogoho. Rogo gu papara kekepai naye re, ani nika saka kura apai tipa ka ino agu aboro nayugo rengo areme fu aboro.
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Gini ngbatunga irisombori Mbori akpinyemuhe?
• Wai Yesu Kristo asa rengo si dani ndikidipai?
• Gine nga gu rengo du tipa mbisimo na tipa kpio?
• Wai i amanga gu bapatiza nga ga aKristano, na ginipai i aidaha be agu aboro naida ka zio bapatiza?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 14]
Yesu aya fu Pirato wee: ‘Mi aye ka duni dezire rengo’
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 15]
Oni rengbe ka sakarogo ndu gupai Yesu aya tini: ‘Mi nga rengo’?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 16]
Gine nga gu rengo du tipa gu bapatiza nga ga aKristano?