Wirika Gu Mbori Nga Ga Rengo Ko
“Oni wíriki Mbori . . . wa du oni ni awiri manguse.”—AEFESO 5:1.
1. Gine bete aboro naidi kuti ni tipa rengo, na tipagine du gayo aberã ti ni niirairaha?
“GINE nga rengo?” (Yoane 18:38) Gu sanahe re, nga gu Pondio Pirato asanaha gbua sakparakpa agarã nasusi fuoho awere mbembedii wa 2,000 re, nayugo gupai nga, si taata boro girogo rengo yo te. Dungu aboro areme rengbe ka ida kuti gupai re. Aboro nazubo kina boro gu sino apai nzunzu du tipa rengo. Oni avura gia gupai i naagumbaha ya aboro nibasasa nadiaberã tipa gupai nga arengo tipa tiyo, watadu anga pai ho nga kina ku rengo te, watadu rengo na’aria tihe a’aria kindi wa rago naagiro. Gu ngbatunga berã re arunga te. Gu sásá du tipa wetekapai na tipa wirikapai nga ka ino agu afugo rengo gbiati agu arengo du tipa gu zegino ani araka rogoho. Anga parengo nga gupai boro nisani asiaha te. Nikpiapai, dagba apai ue, singia mbisimo boro niguhe ka kpinga ya watadu si niguhe nakpi akpi. Singia Satana ti ni naraka watadu ko ti ni te. Singia ringbisapai ho ti ni tipa raka watadu si ti ni te. Wa du agu afugo nibasasa re, gu sa gbua rengbe ka du nga ruru karagapai. Gu sa nga rengo, gu kuraha nga ziree; anga si tibaraha ue dunduko rengbe ka du nirengo te.
2. Rogo gini agene du Yekova nigu Mbori nga ga rengo ko, na gini sanahe ani ka sakaha awere?
2 Rogo gu papara kekepai naye mbata fu gere, ani awisigi gupai nga Yekova nga gu Mbori nga ga rengo ko. Ko ima ino rengo tipa apai dunduko. Yekova nga gu boro ninaape kina rengo kindi, ko na bakere kparakparapai dagba ko na Satana Bakitingbanga, nga gu vurako nga banangi aboro. Kurii gure, Yekova nayugo rengo fu aboro nibakerehe. Gu mokedi nangia Pauro angarasi akurako aKristano ki yaa: “Oni wíriki Mbori . . . wa du oni ni awiri manguse.” (AEfeso 5:1) Ni aDezire Yekova, wai rengbe ani ka wirika ko rogo fugo na kini raki kina kuti sangba rengo? Tipagine duhe ti ni ninyanyakipa pai ani mangihe? Na gini kidohe du ani nani nga Yekova naida aida na ga agu aboro pai namanga kina ruruapai? Ani bingo ho.
3, 4. Wai agu amokedi nangia aPauro na Petero aringbisipa agu apai si adu nga si amanga rogo ‘yangara areme’?
3 Ani naraka ti gu regbo gu ziree nga ga pambori namoipai rogoho. A wa gu mokedi nangia Pauro afura tipaha kumbatayo be gu tingidapai naye be ga Mbori toro, dungu aboro rogo gi ‘yangara areme’ re nakakuti kpia manga sinombori ono wiri omehe rogo gayo raka te. Gu kurayo nasogote rengo, ki sa tiyo ni “aboro zirĩ berã.” Kurii gure, sino “gbegberẽ aboro [n]agbérã ki susi na airanangahe a, ki ninangi aboro, aboro ki ninangi yo a.” Wa ngbatunga agu aboro re avura niwirikipai dedede, i ayenga ki da ti “gu [ndikidi] inahe nga ga rengo” te.—2 Timoteo 3:1, 5, 7, 8, 13.
4 Ga Mbori toro adu a kugii gu mokedi nangia Petero ko kepai tipa yangara areme. A wa ko agumbaha kumbatayo, anga aboro naká kina rengo sa te, ono i nasawia fugo Mbori a na kini sawia agu aboro natakapande gu rengo du rogoho. ‘Kuti gupai i akpinyemuhe,’ ngbatunga agu aboro wia re nabasa gu rengo nga ime akangbii adadi zegino ti rago Noa, nga gu nangia kpiapai tipa uru sarangbangaa kumbatayo. Gberango nika manga yo, nga gupai du kia ti gupai i aberãha ho ga Mbori regbo nika da ni tipa ka gbarasa azangasinombori.—2 Petero 3:3-7.
Ga Yekova Amoyambu Ima Ino Rengo
5. Kuti sangba gu nebi nangia Daniere, ginipai si adu nga si amanga rogo ‘yangara arame,’ na wai gi sangbanebi re nada nidigisidigisihe?
5 Wa gu nebi nangia Daniere aaringbisapa ‘yangara areme,’ ko afura tipa kurapai kia kumbatayo ya si nikaa manga dagba ga Mbori aboro, nga zingisa gu rengo nga ga pambori kubaha. Ko akepai ki yaa: ‘Dungu aboro nikaora koyo na kono, na ndikidi inohe ki moipai.’ (Daniere 12:4) Bangbasia Banangi aboro avundonga rii ga Yekova aboro yo watadu ka vurasi bangiriyo te. Wa i awetekapai rogo agu akpewaraga nga ga Ziazia Kekeapai, si sa yo i gbia ruru inohe. Rogo bambata sa kama agarã, Yesu azaki bangiri gako abawiriki kuti rengo. Ko “[azaki] gayo berã, i ki rugu tiyo na Ziazia Kekeapai.” (Ruka 24:45) Rogo gi gaani a’uru re, Yekova mangipai wa kina gure. Rogo Fugo ko, mbiko gako ziazia toro, na rogo gako riigbu, ko ima sa aboro du bangeyo wa amirioni sita rogo zegino dunduko i ini gupai ko aima inoho, nga rengo.
6. Gini arengo nga ga Ziazia Kekeapai ga Mbori aboro nainihe areme?
6 Mbiko padu ani niga Mbori aboro, si sa rani ani ini dungu apai, nga agu apai ka ani arengbanga mbata ka inoho ya. Ani ima ino akaragapai kuti agu asanahe agu aboro tatamana nga ga zegino yo aima digo nisota tipa dungu akutu agarã ka gbia akaragapai tipaha. Nikpiapai, ani ima ino ndu gupai aboro arungo ti ni, aboro akpiko ti ni, na aboro arengbanga ti ni ka manga zereda rogo zegino dunduko ya na ka du nikpamiakpamia yo a ya. I aima fu yuguyugupai fu rani a tipa agu apai du kumbatayo, nga pa ye gu Kindo nga ga Mbori, pa sa kpotosende ni paradiso, na pa fu nyenye unga fu aboro i ki du nirengberengbe yo. Ani ima ye ki ini Yekova, nga Bakerepa Boro kisusi. Ani ima wirikapai tipa gako wene asino nga gu ngbaa ti aboro na ki inihe kodihe na gupai si aida ani mangihe tipa ka gbia ngbarago be gako maku. Pa ino ani rengo nasa rani ani ini gupai angianga rengo ya. Pa manga ani rengo nabanda rani ti orafuo agu apai ka funga undo ya, si naundo rani ani gbia gu bawenepai kisusi du rogo raka, na si nafu iiriwo maabangirise fu rani tipa raka kumbatayo.
7. Ada nagbia agu arengo du rogo Ziazia Kekeapai, na ada agbianga ha ya?
7 Oni ini gu rengo du rogo Ziazia Kekeapai? Kangia wo duhe, gure nga oni ima gbia maku nibakerehe. Ho gu boro nakeka abuku ake buku ni, ni nakehe tipa si ngba ti kura kparakpara badona nga ga aboro. I nakeka kura abuku tipa wene abawirikipai, tipa agude, na agu akuraha a kindi tipa agu aboro wiriki kura kparakparaapai. Wa vura du Ziazia Kekeapai nigu buku rengbe aboro arengba dunduko ka du nani beyo, i akehe tipa kura kparakpara badona aboro i girogoyo na si ki ngba tiyo a. Yekova ake sangbaha tipa aboro umbasitise, nga gu bayee aboro du auru kpotosende. Ngbatunga agu aboro re rengbe ka giarogo gupai Ziazia Kekeapai agumbaha, ka gayo wirikapai nga ga sukuru vura du wai, gayo sino raka rogo gayo ngbatunga ki vura du wai, gayo ba rogo raka dagba aboro ki vura du wai, i ki vura du dagba kina gini ngbatunga aboro vurũ. (1 Timoteo 2:3, 4) Ngba kura gene, agu aboro adunga na nyemu ka dia gu rengo nga ga Ziazia Kekeapai kugume ya, i aidanga ha fuyo i girogo yo te, ka i vura duni airatatamana kisusi watadu niwene abawirikipai vurũ. Airarekangose gbiati aboro ruko, arengbanga ka giarogo gu nyanyakipa rengo du rogo Fugo Mbori te. (Matayo 13:11-15; Ruka 10:21; Amokedi 13:48) Kina Mbori sa rengbe ka kusa buku wa ngbatunga gure.
Ga Yekova Amoyambu Nga Airarengo
8. Tipagine Yesu adu ti ni nga kina boro rengo?
8 Wa kina Yekova, gako ruru aDezire nga airarengo. Yesu Kristo, nga bangbasia Dezire nga ga Yekova ko, anyakasipa rengo ni agu apai ko anayugoho na ngba gu gene ko araki na ki kpi. Ko asongodi gu rengo du rogo fugo Yekova gbiati gako akidohe. Nisangbana gupai re, Yesu nitiko angia kina boro rengo a wa ko agumbaha, wa ka i ya wee ko angia gu boro nanape kina ku rengo.—Yoane 14:6; Yugoti 3:14; 19:10.
9. Ginipai Ziazia Kekeapai agumbaha tipa gumba rengo?
9 Yesu “ahi be undahe na rengo” na “biriki adu nga kpotoko yo . . . te.” (Yoane 1:14; Yesaya 53:9) Ndikidi aKristano napefuo gu kpiapai Yesu amoihe nidu ko ni irarengo. Pauro afu rugute fu akurako aidipase ki yaa: “Wa du oni dunduko oni gúmba rengo fu akuaroni, . . . bambiko ani nga apa akuarani.” (AEfeso 4:25) Mbata kusayo, gu nebi nangia Zekaraya akepai ki yaa: “Oni gumba rengo fu akuaroni.” (Zekaraya 8:16) AKristano nga airarengo mbiko i naida ka fu ngbarago fu Mbori. Yekova nga irarengo ti aregbo dunduko mbiko ko ima ino pa gu imaa rengbe ka du nisangbana ziree. Sidu tie, ruhe aru wa ko amaabangiriko tipa gako amoyambu naagumba kina rengo.
10. Tipagine aboro naagumba ziree ti ni, na gini sangbanaha angbanga ya?
10 Tipa dungu aboro, pe ziree rengbe ka du bangiriyo wa gu wene ũsunge si aida boro mangisunge nani tipa ka gbia kura amamu. Aboro nagumba ziree tipa ka ne gu mbusa ka i fuhe fuyo, tipa ka gbia undo rogo kura gene, watadu tipa kura aboro tambua rimo yo. Ono, wa vura duhe wo, gumba ziree nga irairapai. Na kurii gure, Mbori aidanga na ga iraziree pai te. (Yugoti 21:8, 27; 22:15) Ho aboro aino rani ni ni airarengo, i naida kuti gupai ani agumbaha; i nakido kuti rani. Ono tie, ka aboro zi rani na kina bangisa zire sa gbua ani nigumbaha, i nikaa kapa akapa kuti rengopa agu apai ani ka gumbaha gizo. Sanza sa nga ga aboro Afirika naya wee: “Bangisa ziree sa nagbarasapa kutu arengo.” Gu kura sanza nayaa: “Aboro aidanga kuti gupai iraziree agumbaha te ka ni vura kaa gumba kina rengo vurũ.”
11. Gini apai nasa boro ni du ni irarengo susi kina kungbo gumbapai nirengo gbua?
11 Padu boro ni irarengo nga kina gumba rengo gbua te. Si nga gene raka. Si nayugo da nga ani. Ani asanga aboro i ini rengo kina rogo agu apai ani agumbaha sa te, ono ani nasa yo i inihe a ti agu apai ani amangaha. Gu mokedi nangia Pauro asanahe ki yaa: “Wa mo niyugu pai . . . fu kura boro, mo nayugo nga pai fu tiro te? Wa mo nitungusi pai fu boro ya ka ni dĩ nga he ya, mo nadĩ he? wa mo naya ka boro mangi nga bari na dia boro ya, mo namanga bari na dia boro?” (ARomo 2:21, 22) Ka ani aida ka yugo rengo fu kura aboro, si naida ani duni airarengo a rogo gaani apai dunduko. Pa wo rimo rani mbiko gu rengo ani naape, aduna bakere ome ti ni kuti wai aboro ka karagapai kuti gupai ani ayugoho.
12, 13. Ginipai paranga boro sa akehe tipa padu boro ni irarengo, na gine nangia ndu gupai naundo ri ri duna gu nyanyakipa andiko re beri?
12 Gu paranga aboro a du dagba ga Yekova amoyambu ima ino nyakapa du boro ni irarengo. Rogo gu sunge i afuhe fu agude sukuru yo tipa i keke apangbangaa, Jenny, nga guri garãri adu ti gu regbo re 13, akepai nayaa: “Padu boro ni irarengo nga gu sino mi abihe na nyanyakipaha nirengo. Ono tie, si ni gupai nafu kina gberarago nga, anga dungu aboro areme nga airarengo rogo apai dunduko te. Mi nazunga tire ya mi nikaa pe kina rengo kindi rogo gimi raka. Mi nikaa pe kina rengo kindi ka si vura du nga, pa pe mi he afunga undo fere na fu abakureami nibasa te vurũ. Mi naamanga asadatise ka zio bakure na kina agu aboro mi naima ruga tire na payo nga i nga airarengo arenga ziree ya.”
13 Wa ga Jenny nayugupai aafura tipa gi pangbangaa Jenny akehe re, ri ayaa: “Wa vura du mo nga kina tooni degude kindi, mo ima sonosa gu nyanyakipa arugute nga ga asino mangaapai rẽ na kina sosono aboro. Mi ima ino gupai nga, mo nika ka aka kuti agu arugute re mbiko mo na ome tiro ka mangaha.” Gine nafubee rogo ngarasa gi degude-sukuru re? Rogo gu tonatona afugo nadu mbata fu gi ga Jenny pangbangaa ri akehe re, ri aya wee gari pambori “namaa arugute nikpiapai tipa [gari] raka.” Agarã susi awere saba fuo ke Jenny gu pangbangaa re. A wa ga Jenny nayugupai agumbaha, Jenny nandu kindi kumbatayo kaa manga nyanyakipa andiko rogo gari raka ni guni sa dagba aDezire Yekova.
Ga Yekova Amoyambu Nayugo Rengo fu Aboro
14. Tipagine du ga Mbori amoyambu ti ni gbe na bakere sunge beyo nga ga songoda gupai nga rengo?
14 Rengo ngaha nga, gu kura aboro kodihe kuti aDezire Yekova rengbe arengba ka pe rengo na kini asadi tiyo ka zanga pe ziree. Ono tie, ni du ani ni agu amoyambu nga ga Mbori yo, ani gbe na gu bakere sunge berani nga ga songoda gupai nga rengo. I afu agu arengo fu rani du rogo Ziazia Kekeapai, nga agu arengo rengbe ka ndu na boro sa nyenye unga. Sidu, si nidingisoro fu rani ani fu gu inohe re fu kura aboro. Yesu ayaa: “Gu ni i ka fu dungu he fu ni, i asána ni ti ni gbe.” (Ruka 12:48) Nirengo tie, i ‘asanahe tipa bakerepai’ be agu aboro i nafu gu nyanyakipa inohe nga ga Mbori fuyo.
15. Gini ngbatunga ngbarago oni agbiaha ho oni ayugo gu rengo ni du rogo Ziazia Kekeapai fu kura aboro?
15 Ngbarago gu duho rogo yugo gu rengo du rogo Ziazia Kekeapai fu kura aboro. Wa kina gu ga Yesu abawiriki nadu rogo bambata sa kama agarã, ani natakapande wene pangbangaa, nga gu pangbangaa nafu gu ngbarago nga ga maabangirise fu agu aboro ‘nagbandaka wa kina agu akandoro adunga na babandara ti ra ya’ na fu agu aboro “gu yugopai nga ga adaimona” navurasi bangiriyo na ki vundu riyo yo. (Matayo 9:36; 1 Timoteo 4:1) Gu mokedi nangia Yoane akepai ki yaa: “Bakere ngbarago ti re susi gi te re, ya mi gi pa awire i nita rogo rengo.” (3 Yoane 4) Agi ‘awiri’ Yoane re avurangia agu aboro ko ayugu rengo fuyo, pa nye yo niruru yo, aye na ngbarago fuko. Si nafu ngbarago fu rani ho ani abi aboro ni i niudi Fugo Mbori.
16, 17. (a) Tipagine aboro dunduko adianga rengo ti ni kugume ya? (b) Gini ngbarago rengbe oni ka du nani wa oni atakapande gu rengo nga ga Ziazia Kekeapai?
16 Nirengo, anga aboro dunduko nika dia rengo kugume te. Yesu anape rengo tipa Mbori, zavura ti agu aregbo gigihe anangbanga ni tu aboro yo ya. Ko aya fu agu aYuda nanasoga ko wee: “Tipagine oni aida nga pa re ti ni ya? Gu ni nga ga Mbori ni ni nagia ga Mbori apai; bambiko ga Mbori aboro nga oni te, si du oni agia nga ha ti ni ya.”—Yoane 8:46, 47.
17 Ani, wa kina Yesu, ani abengetanga aboro na gu kikiipa rengo du tipa Yekova te. Ani amaanga bangirani tipa aboro dunduko di agu apai kugume ani agumbaha fuyo te, mbiko anga aboro dunduko nadi agu apai kugume Yesu anagumbaha te. Wa vura duhe wo, ani na ngbarago ka ino gupai nga, ani namanga gupai du niruruhe. Rogo gako weneringise, Yekova naida gupai nga i yugu rengo fu ngbatunga aboro dunduko. Ni agu aboro duna rengo beyo, aKristano nada ni abazadi imarago rogo gu zegino bitimo nadadihe. Nimbu ani gu imarago nga ga rengo si hasirago rogo gaani afugo na rogo gaani mangaapai, ani rengbe ka undo kura aboro i fu taarimo fu gu Barani du ngbangbaturũ yo. (Matayo 5:14, 16) Ani nayugo gupai gbaiga nga ani naká gu iraira kpia rengo nga ga Satana ono kini songodi kina Fugo Mbori du ziazia i akodanga ziree kurogoho ya. Gu rengo ini ani he na ani ayugoho, si rengbe ka ye na ndikidi ranirii fu agu aboro nadiaha kugume.—Yoane 8:32.
Oni Naape Kina gu Gene Nga ga Rengo Kindi
18. Tipagine na wai Yesu amangi Natanaere rogo weneringise?
18 Yesu akpinyemu rengo na kini gumba kinaha. Ti regbo gako sunge tungusapai auru kpotosende, ko anamanga airarengo rogo weneringise. Nibipa gupai nadu tipa Natanaere, Yesu ayaa: “Oni ngére ndikidi Yisaraere, biriki ti ko te!” (Yoane 1:47) Gupai namangi fuo gure nga, Yesu asia Natanaere, gu kura rimoko avurangia Barutoromayo, ko du dagba gu gako amokedi nanidu 12. (Matayo 10:2-4) Nangbaa gu irisa Yesu afuhe fuko re!
19-21. Wai i afu maku fu gu kumba nadu mbata ni iravurari mbiko padu ko ni ngangara irarengo?
19 Kapita naabaha rogo gu buku nga ga Ziazia Kekeapai nga Yoane natangara pangbangaa gu kura kumba nangia irarengo nga guko Yesu afu maku fuko. Ani ainonga rimoko te. Gupai ini ani he tipa ko nga gi kumba re angia bahõahe kingia gu boro i avungu ko na vurari. Aboro akigi ho Yesu ahasi bangiriko ni. Pangbangaa gi iiriwo husa vurari re ada ku tu bete aFarusi yo, nga agu aboro nanaidanga na rengo ya, nangia agu aboro nagitiyo riipa gupai nga, si aida i kusi aboro dunduko kusayo rogo bambutiria, nga agu aboro nika duna idapase kuti Yesu. Fuo avungu gi kumba nadu mbata na vurari re ini gi ga aFarusi bura re, na mbiko wa i agunde agunde, i ape ziree ya i ainonga gu boro nazaki bangiri wiriyo na wai ni azakihe te.—Yoane 9:1-23.
20 AFarusi ayambu gi kumba i ahusi bangiriko re berewe ko ye kubarabangiriyo. Nizanga bipa gu sangbana fugo ko arengbe ka mangaha, gi kumba re agumba kina rengo zanga gunde. Ko asakirogo wai fuyo i ahusi bangiriko na ki ya Yesu du nahusihe. Fuo zerangba gi kumba i ahasi bangiriko re nga, gi nyanyakipa aboro nangia abawirikipai re aidanga kuti gupai nga Yesu aye yo du Mbori ni te, ko angarasi yo zanga gunde i idi tie kuti gupai du ziazia, nga: “Ka gi kumba aye nga yo du Mbori ni re ya, ka ko mangi nga pai wa sa te.” Wa batikango adunga berewe ti aFarusi na gipai re ya, i akitingbaanga ko ya ko nasenga yo na i ki do ko kusayo dagbayo.—Yoane 9:24-34.
21 Ho Yesu agi gipai ni re, ko adi regbo ka gbata ko rogo nyemuse. Fuo ko gbia ko, ko akiisi gako idapase kurii gu naima du beko ko ayuguhe re. Yesu ayugu tiko fuko gbaiga ya Masiya nga ko. Nairiwo gu maku gu kumba re agbiaha mbiko gumba ko rengo! Si nirengo tie nga, Mbori nafu maku fu agu aboro nga airarengo.—Yoane 9:35-37.
22. Tipagine si aida gupai ti ni nga ani naape kina gu gene nga ga rengo kindi?
22 Pa manga ani rengo na kini pe rengo ni gupai si aida ani pefuo mangaha kakaka. Si ninyanyakipa pai fu rani ani tona wene pagume dagbarani na aboro na dagbarani na Mbori na kini bandaha. Padu boro ni irarengo aidanga gupai funi nga ni naafura giifugo yo te, si naida ni naape kina rengo kindi, ni du nigu boro rengbe kura aboro arengba ka mbeda koyo du ni ni na rengbe aboro arengba ka kido kuti ni, si nga agu apai nasa Yekova ko idi na ga boro pai. (Atambuahe 15:1, 2) Padu boro ni iraziree nga ka du ni irabiriki, nigu boro ka i akidonga kuti ni ya, nigu boro apenga rengo ya, padu boro na ngbatunga agu asino re tini nasa Yekova ko gbarasi ngbangaa funi. (Asanza 6:16-19) Sidu, oni diberã tipa kaa pe kina rengo kindi. Nirengo, tipa ani rengbe ka wirika gu Mbori nga ga rengo ko, si naida ani ini rengo, kini pehe, na kini raki ringbisihe kuti sangbaha.
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Tipagine rengbe ani ti ni ka duna tambuahe mbiko ani ini rengo?
• Wai rengbe ani ka wirika Yekova rogo duni airarengo?
• Gini aundo duho rogo yugo gu rengo nga ga Ziazia Kekeapai fu kura aboro?
• Tipagine duhe ti ni ninyanyakipa pai ani naagumba kina rengo kindi?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 29]
Wa duhe nga i afu gu rengo nga ga Ziazia Kekeapai fu aKristano, i nayugoho zaaza fu kura aboro
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 31]
I afu maku nibakerehe gbe fu gu kumba Yesu ahasi bangiriko mbikopa gumba ko rengo