Agu Aundo Naye Be Manga Zereda
EDWARD angia kumba naasamba bekpio, na gu kurako nangia Bill aduna sogote kutiko. Agarã ue-bawe bakuru kusayo, Edward amangi gu diaberã nagbarasipa ga Bill sunge-marã, na gupai re aye na kparaka dagba gi bawene abakure nadumbata re. Awere tie, Edward a’asadi ka hõmbupai be Bill tipa wa ka ko kpi rogo pazereda. Ono tie, Bill aidanga ka giapai ngbako te.
Mbembedii na agarã 30 kusa wa Bill aambeda na kpio, ko asakirogo ndu gupai yo ko aidanga ka mbupai ti ni ya ki yaa: “Si aidanga Edward mangi gupai ko amangihe re tipa wene bakureako te. Mi aidanga ka mbakadapai dagba re na ko fuo agarã gbua ue-bawe te. . . . Ka si vura du nga mi angia ingahe, ono gupai re mi aberẽ ka mangaha.a
Agu azingo giatise namanga dagba boro na kurani, si naadunga gbe na ngbatunga gi gbegbere sangbanaha re te, ono dedede, si naimisa aboro aimisa watadu si nafu imisiringbaduse afu fuyo. Oni wisiginga pai tipa gu boro naberã wagu Edward aaberã. Ni ino ni gupai nga, gani diaberã aye na kerepai, ngbatunga gu boro re rengbe ka raka na biratise gbiati bakere rungo tipa gbarasapa gani pabakure na bakureani. Ono, wa vura duhe wo, si naimisa ni aimisa ho ni aberãpa wai ni gu bakureani ni aimisi ni re aba gayo pabakure kusayo wa kina kungba gugudo gbua.
Ono tie, tipa gu kura boro duna gani bipai wa ga Bill, ni nabi tini wa gu boro wenesa gipai re naima manga ni sidu ngbaduni rengbe ka ima nyanyakii na ni kidu na sogote nikerehe. Kutini, gi kuru bakureani re ataino aino wenengai kini mo ka imisa ni niwia. Dedede, ho du zanga giatise ni dagba aboro ue, i nibasasa naida kuti gupai nga, kina gayo pai du niruruhe ono ingahe dunduko naye be gu kurani. Sidu, kuru abakure kini mo kadu rogo vura dagbayo, ka pepai giiheyo.
I naso vura na agu aũvura adunga na woroho ti ni ya, nga kaa ngera kubani ho gu kurani asusa ni pati ni, gbiati zanga fugodagbase ho i agbiatiyo ni rogo badona. I naru tutuurũ ka ngana tiyo nikina pabangirise watadu kaa ngera kina nyakunyaku ngera sogote ho bangiriyo agbia tihe ni. Ho daha ni nga i fura dagbayo, i nadufo fugo adufo watadu ka gumba kina gbegbere afugo naegerã wa ka i ayera kpoto boro na asape.
Ono, wa si avura niwiri gupai nga, i na nyanyaki sogote dagbayo, si nawira gupai nga, i naida aida dagbayo rii kura apai. I rengbe arengba ka ino gupai nga, i na kere fudifudiapai dagbayo gbiati gupai nga, nyenye kparaka dagba abakure nafu kina gberarago. Si nawira gupai gbe nga, wadu yo tibarayo ue, i naegerã aegerã be gu oro bangirihe ari kina kumbatayo re, na i tibarayo ue ima ino gupai nga, si naida i mangipai tipaha ka wiisoho. Ono gu sanahe du tie nga, da dagbayo nga gu bambata boro nika tona ka mbakada gu pabakure nagbere re na ki ye na pazereda? Anga boro ho dagbayo wadu yo tibarayo ue re naida ka tonaha te.
Agarã susi awere ue kutu kusayo, nga gu regbo ga Yesu amokedi anati kakaka akango dagbayo ti kura aregbo. (Marako 10:35-41; Ruka 9:46; 22:24) Fuo kura gayo nyanyaki kango sa, Yesu asana yo ki yaa: “Gine oni naatikango tipaha gene?” I aongo aonga be zee, anga boro sa dagbayo nakaragapai te. (Marako 9:33, 34, NW ) Agu apai Yesu ayuguhe fuyo aundo yo i mbu tikango dagbayo. Gako arugute, gbiati gu nga ga bete gako abawiriki, naundo aboro kindi rogo mbakada gayo fudifudiapai gbiati mbakada gu gayo pabakure nagbere. Ani binga wai gupai re amanga.
Oni Mangi Asadatise ka Manga Zereda
“Mi aidanga ka fura na gu boro re te. Mi aidanga ka bi ri berewe te.” Kangia oni agumba ngbatunga agu afugo re tipa kura boro, si naida oni mangipai tipaha, a wa agu asangba Ziazia Kekeapai naye re ayugoho.
Yesu ayugupai ki yaa: “Were ka mo agama ga gamahe bamotumo yo, mo ki tingidi he si ngia pai dagba roni na wirinamo, mo . . . he ga gamahe barangba bamotumo yo, ki guari, mo ki mbakadi pai dagba roni na wirinamo mbata.” (Matayo 5:23, 24) Ko ki ya berewe wee: “Ka wirinamo ingi pai kuti ro, mo ndú, mo yúgu gani ingapai kuti ro dagba roni na ni ni sa roni.” (Matayo 18:15) Singia oni imisi kura boro watadu kura boro imisi roni, agu afugo Yesu agumbaha nanyakasa gupai fu roni nga oni fura dagbaroni na gu boro re tipa gupai re niipo. Na si naida oni mangi gipai re “ni zera.” (AGaratio 6:1) Anga gu sásá nga ga gu fugodagbase re nga, ka banda wene rimoroni dagba aboro nigbata gene ka yugo gupai nga, oni duna rengo beroni, watadu ka sosoda gu boro du zanga giatise dagbaroni na ni re tipa ni hõmbupai beroni te, ono si tipa ka ye na pazereda. Ya mo gi rugute nga ga Ziazia Kekeapai re si namangasunge?
Ernest nga bangerekuriisunge rogo bakere biroo.b Tipa dungu agarã, gako sunge naaida gupai beko nga ko nimbakadi kpakarakpakaraapai na ngbatunga aboro dũ, na kidu na wene ngbanyaa na yo basunge yo. Ko ima ino wai rengbe fudifudiapai ka maapai taata dagba boro na kurani. Ko nayawee: “Mi nidu adu na zanga giatise dagba re na kura aboro ti kura aregbo. Ono ho gipai nimangi ni re, ani nisungu na gu boro re ka sakapai tipa gu fudifudipai re. Gipai re naida nduge fuo agu aboro du fudatise dagbaroni na yo zanga keesa. Fuo gbia oni tironi, oni fura na yo na gu sásá nga ga manga zereda. Gipai re akpanga ti regbo sa ki zanga ye na zereda te.”
Alicia na anakurea ri rogo dungu kparakakparaka asino raka nga ga aboro, na ri nayawee: “Ti kura aregbo, mi nigumbapai, na fuoho, mi ki berẽ gupai nga, mi wiri imisa kura boro. Mi nindu ka hõmbupai be gu boro re. Si rengbe kadu nga mi nahõmbupai gbetete susi gu si aidaha bambiko ka si vura du nga mi aimisanga gu kura boro te, mi nidu na ngbarago mbiko gu hõmbupai re. Fuo gure, mi niini gupai nga, zanga giatise nadunga te.”
Wai ka Diabe Kpakarakpakaraapai
Ono tie, gu gene nga ga manga pazereda dagba boro na kurani tipa gayo fudifudiapai, si dedede nikisikisihe be kpakarakpakaraapai. Mo asananga tiro rogo uru sa ki yaa: “Ndu gupai si aida ti ni mi du nibambata boro ka manga zereda nga gine? Ko du naye na fudifudipai.” Watadu mo andunga kandara koyo du kura boro ni ka mbakada fudifudipai dagbaro na ni, ono kini mo ka gia kina gupai ngbani nga: “Mi na pai ngbare ka gumbaha foro te”? Gu kura aboro nakaragapai ngba agu agene re bambiko gu imisiringbaduse i arungo behe. Asanza 18:19 nayaa: “Gu wirina imi ngbaduni foro, si nga nyanyaki pai ka zungadi ni berewe, ono gu darã kangu re wa kina ngbongbo kisa ngbadimo bakporo.” Sidu daha ada tipa oni moiberã roni tipa agu aberã nga ga kura boro. Kangia ni ká ka fura na oni, oni sungu tipa bete regbo fuoho oni ki asadi berewe ka fura na ni. Ti gi regbo re gu “nyanyaki pai” re rengbe ka nyasa na gu “ngbongbo” re ki guari kusayo ngbadimo tipa oni mangi pazereda.
Gu kura kpakarakpakarapai nakiso gene tipa manga zereda dagba boro na kurani rengbe kadu nga gunde be gupai nga, kura aboro nikaa bi ni na zingo irisa. Tipa kura aboro, gupai nga ni hõmbupai be kurani watadu kandara fugo kungba gu boro i asoga na ni re, si nga payasipase. Si ni gupai daada nga boro naaberãpa irisa tini, ono ya mo ká ka manga zereda nakiisopa ga boro irisatise watadu si naumbasihe? Ya mo gi berãpa irisatise re arengbanga kadu nikpuguru tipa oka rukö kugiihe tee?
Gu bake papara Ziazia Kekeapai nangia Yakoba ayugu gupai nga, kodikodipai gu du kinaho bangbanda gu sino nga ga tikango gbiati rukö. Fuo kusa Yakoba pa agu “avura” na “akpata” nga gu kura aKristano anasoho dagbayo, ko afura kumbatayo kindi ki yaa: “Mbori naka fu aboro rekangose, ki nifu undahe fu agu yo naumbasi tiyo.” (Yakoba 4:1-3, 6) Wai rekangose, watadu rukö, akandasi pa manga zereda?
Rukö nananga aboro ananga, kini sa yo i idi kuti gupai nga, i du wenengai kisusi gu kura aboro. Aboro rekangose naberã gupai nga, i na gu pagbia beyo nga ga diaberã tipa akurayo singia ka ya tipa yo wee i nga wene aboro watadu i nga gbegbere aboro. Rogo gini gene i amanga gipai re? Ho du akango ni dagbayo na akurayo, dedede i nabi agu aboro i atikango na yo re ni agu aboro arengbanga ka aria gayo aberã ya. Rukö nasa kura aboro i berẽpa agu akurayo nakparaka na yo rogo berã yo, wa agu aboro si arengbanga i naaberã payo ya, na fuo duhe wo, ka i arẽnga a tipa ndikidi hõmbupai beyo ya. Fuo duhe were, agu aboro duna rukö tipa tiyo dedede nambu fudifudiapai si naamaapai kuba gupai nga ka mbakadaha wenengai.
Wa kina ngbongbo nga gu narugusa nduge ngba bagene, dedede rukö narugusa gu mangaapai nandu sa pazereda. Sidu, ka oni bi tironi ya oni naká asadatise aká ka manga zereda dagbaroni na kura boro, si rengbe kadu nga oni na’asada ka mangapai nirukö. Wai rengbe oni ka diabe rukö? Oni rengbe ka diabehe nimanga oni gupai du kia ti ni nga umbasitise.
Oni Mangi Kina Boro Gupai Du kia ti Rukö
Ziazia Kekeapai natambuapa umbasitise bakere gbe. Si nayawee: “Gu mosoro nga ga umbasitise na gunde ti Yekova nga aũkumuko na irisa na unga.” (Asanza 22:4) Ga Mbori bipai tipa aboro umbasitise na tipa aboro rukö rogo Atambuahe 138:6 nayaa: “Bambiko ka Yekova vura du ni tumbatumba ko vurũ, ko naaida pa payapaya aboro [aida]; ono ko naaina ga airaenda pai tuturũ.”
Dungu aboro naringbisapa umbasitise ya si sa na payasipase. Si nawiraha nga, agu abazogo nga ga zegino yo naberã ngbatunga gi berã re. Wa vura duhe nga arikaaboro dunduko namanga gupai abazogo akpinyemuhe, abarumbatayo nga ga birĩ zogarago yo nagunde agunde ka idapa gayo iraira mangaapai niumbasitise. Ka gia gupai ngba bazogo nga, “Mi na gberãrago tipa gimi iraira mangapai” ni gupai rengbe wa ka i kekehe kina rogo awaraga pangbangaa yo. Bambeda kusayo, ho kuru bamangisunge fu irangbii ahõmbupai ni tipa gako zanga mangapai ka batasa aboro be kere béno, afugo ko angia barii-afugo rogo aũgbandaka apangbangaa.
Oni kparianga wai gu buku nasakarogo afugoyo aringbisapa umbasitise: “Si nga gu sino nga ga du nibayee boro watadu kadu na gu berã nga ga umbasipatise . . . nga gu sino du kia ti rukö watadu rekangose.” Sidu, umbasitise naringbisapa gu bipai du boro nani tipa tini, angianga gu bipai du bangiri aboro tipa ni ya. Ida boro pa gani aingahe niumbasitise na ki sanahe nirengo tipa mbupai, apayasinga ni te; kuba gure, si nambakada rimoni. Ziazia Kekeapai nayaa: “Mbata fu gbera boro, ngbaduni yo du na abiatise, ono umbasitise nidu mbata fu irisa.”—Asanza 18:12.
Nibipa agu aboro birĩ zogarago ahõnga mbupai tipa gayo aingahe ya, bakere bayugupai sa ayawee: “Ni gupai nafu kina gberãrago, i nawira kaa berã gupai nga, ngbatunga gu idapa irairapai re si nayugopa mungo watadu rungbura. Mumungo aboro gbiati agu aboro angbanga bayo ya, nayanga kandara i ‘na gberãrago tipa gu irairapai i nimangihe’ te. Kina agu aboro duna wene ngbaduseyo gbiati aboro wingbaduse aberãnga gupai nga payo napaya be gumba gupai nga, ‘Mi amangi ingahe’ ya.” Kina gu bangisapai re a du nirengo tipa agu aboro adunga na ome nga ga birĩ zogarago beyo ya. Ka oni mangi asadatise ka mbu rukö ki di umbasitise kubaha, agu amamu nika du beroni tipa manga zereda rogo gaoni fudifudipai amaapai amaa bakere gbe. Oni makianga wai kura aborokporo sa akurubara gi rengo re.
Zanga giatise aye na apapaya dagba Julie na kawiiri nga William. William azingi nikerehe kuti Julie na kumbaari nga Joseph, si ki da ti gupai nga ko adunga na ngbatunga wiripai berewe dagbako na yo te. Zavura kina agu agamahe a aJulie na Joseph agamuhe fuko vuru dungu agarã yo, ko akaragaha fuyo dunduko. Wa dungu adiwi aasusa, kere sogote adiba gu mbembedi kodatise gbiati ngbarago nadumbata dagba gi kumba re na dawiriko.
Ono fuo duhe tie wo, Joseph adiberã ka mangasunge na gu rugute du rogo Matayo 5:23, 24. Ko a’asadi ka fura na kawiri diako rogo gu sino nga ga pazereda na ki kedi awaraga fuko nga agu ko ahõmbupai rogoho beko tipa imisa ko. Joseph angarasi diako a ri mbupai fu kawiiri. Ti digidoho, William abi gupai nga, aJulie gbiati Joseph aida aida nirengo ka ye na pazereda, na ko ki mbakadi gako bipai. William gbiati diako andu ki gbia aJulie na Joseph; i dunduko ahõmbupai dagbayo, ki dudungo tiyo, na ki mbakadi gayo pagume berewe.
Kangia oni naida ka mbakada fudifudipai dagbaroni na kura boro, oni mangisunge na sangba Ziazia Kekeapai nizerangbaduse na ki asadi ka manga zereda na gu boro re. Yekova aundo roni aundo. Gupai Mbori agumbaha fu agu aYisaraere nadumbata adaada nirengo tipa roni, nga gu nayaa: “Akõ! ka mo adege turo sa gimi arugute! Si du ka ga zereda adu ti ni wa di.”—Yesaya 48:18.
[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]
a I adi gipai re rogo gu buku nga The Murrow Boys—Pioneers on the Front Lines of Broadcast Journalism, aStanley Cloud na Lynne Olson akehe.
b I aima aria kura arimo.
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 7]
Hõmbupai dedede nambakada zezeredi pagume berewe