Oni Sonosi Ndikidi Umbasitise
“Mo nabatasa rungorungo aboro [“aboro umbasitise,” NW ].”—2 Samuere 22:28.
1, 2. Gini bangisa sino duho narengbe ti dungu abazogo nangia ga zegino yo?
AGU abambu mbia du Ezipeta yo na ariihe wa rii basura, si nidezirepai tipa agu aboro nazogo gu ringara re mbata. Gu kura aboro rimoyo anaawo gbe duku payo awere rogo kuru apangbangaa, i angia Saneriba bakindo Asuro, gu Aresanduro pako akii gbe nangia bakindo aGiriki, na Zurio Kaisara nangia ga aRomo bazogo. Pai sa adu tipa ngbatunga agi abazogo re dunduko. Keke pangbangaa ho tipa yo nayugo gupai nga, i angia aboro umbasitise te.—Matayo 20:25, 26.
2 Ya mo oni rengbe ka berãpa boro sa dagba agi abazogo gumba ani payo kuari re ya ni aduna gu sino tini nga ka mera kurogo gu ringara ni aazogaha tipa ka gbata gu rungorungo aboro naida i fu wasa fuyo? Wagusa te! Na oni rengbanga a ka berã payo nga i arengbe ka ndu fuo gayo rungorungo azogo kurogo gayo akporo paha adu kusende tipa ka ngarasa yo te. Nairiwo wai sino gayo berã adu kia koyo du rungorungo aboro ni ti gu du gu Bakerepa Bazogo nga ga haurago ko nani nga Yekova Mbori!
Bakere Kpiapai Kisusi Nga ga Umbasitise
3. Waigu Bakerepa Bazogo amanga fu gu gako azogo nga aboro?
3 Pa rugatise na kiopa Yekova nigasigasipai mbiko si nitumbatumbaha kuari gbe, ono wa vura duhe wo, “bangiri Yekova naora koyo na kono auru kpotosende no dunduko, ka yugo tiko na pa nyaka fu agu yo du kpotoyo yo ziazia koyo du ko ni.” (2 Pekapai 16:9) Ginipai Yekova nimangihe ho ko nibi agu airisiko ni duna umbasitise i kidu na rungo kpotoyo yo nisangbana agu aʹasada i agbia tiyo nani? Rogo kura gene, ko “naraka” na ngbatunga agu aboro re watadu ko naayo rogo gu gene nga ga gako ziazia toro “ka ungasi toro aboro umbasitise, na ka ungasi kpoto agu yo yo du ni rungorungo yo.” (Yesaya 57:15) Rogo gi gene re du ko aungasi kpoto airisiko yo tipa i mbakadi tiyo ka tona ka irisoko berewe na ngbarago. Nga gu umbasitise du Mbori nani re!
4, 5. (a) Wai bake papara atambuahe aaberã riipa gu gene zogarago nga ga Mbori? (b) Gupai nga, Mbori “naumbasi tiko” tipa ka ‘tumba rurungbura boro,’ rogoyo nga gine?
4 Anga boro ho sa rogo zegino naabaha dunduko naumbasinga tini wa gu Bakerepa Bakindo re tipa ka unda aboro ingapai te. Bake apapara Atambuahe akepai ki yaa: “Yekova du ari yo ku ri arikaaboro dũ, gako taarimo du ku ri angbangbaturũ. Da du wa Yekova nga gaani Mbori, du gako basunga ari yo, naumbasi tiko ka ngana agu ahe du ngbangbaturũ yo na ku auru kpotosende no a? Ko natumba rurungbura boro nvutu yo, ki nitumba irazingoahe guguda kuke yo.”—Atambuahe 113:4-7.
5 Yekova ni ziazia ko na rogo gi gene re, ko ki zanga gu sino nga ga “rekangose.” (Marako 7:22, 23) “Umbasitise” naye na gupai ku berãse yo nga ga zogapatise kusende tipa kadu wa gu boro du pani kusende watadu ka pa boro vura kio wai, ni naumbasi tini tipa ka mangapai na gu boro akionga pani ya. Nangba wai Atambuahe 113:6 ayugopai tipa gaani Mbori nga boro umbasitise nigu boro namaaberã ko na nyemuse fuo agu azingo nga ga airisiko nga kpakpa aboro!—2 Samuere 22:36.
Ndu Gupai Yesu Adu ti ni na Umbasitise
6. Gine nangia ga Yekova bakere mangapai kisusi rogo umbasitise?
6 Gu ga Mbori mangapai nga ga umbasitise na nyemuse nga gu kii paha gbe, si nga pa keda ko bambata Wiriko nga guko ko akpinyemu ko gbe i vungu ko auru kpotosende na i ki sonosi ko niboro tipa ko batasi ngbatunga aboro. (Yoane 3:16) Yesu ayugu rengo fu rani tipa gu Bako du ngbangbaturũ yo, na ko ki fu gako rengberengbe unga tipa ka dia “gu ingapai nga ga zegino ku sa yo.” (Yoane 1:29; 18:37) Wa Yesu aawirika mangapai wa Bako teketeke, kodihe na gu sino Bako nga ga umbasitise, ko aduna nyemu ka manga gupai Mbori asana ko tipa ko mangihe. Gure nangia gu babakere kpiapai kisusi nga ga umbasitise na nyemuse, boro sa dagba awiri Mbori amangihe guni amanganga ha wo mbata ya. Anga aboro dunduko nabi ga Yesu umbasitise na kikiipaha te, avurako abiko “niumbapa boro dagba ngbatunga aboro.” (Daniere 4:17, NW ) Wa si avura du wo, gu mokedi nangia Pauro aima rugatiko na gupai nga, si aida awirinako nga aidipase wiriki Yesu rogo gako umbasitise na rogo gi gene re, i ki rengbe kadu na umbasitise rogo gayo mangapai na akurayo.—1 AKorindo 11:1; AFiripoio 2:3, 4.
7, 8. (a) Wai Yesu awirikipa duna umbasitise? (b) Ginipai Yesu agumbaha fu agu aboro rengbe ka sa tiyo nigako abawiriki?
7 Pauro anyakasipa gu bangua kpiapai nga ga Yesu ho ko akepai ni ki yaa: “Oni dú na gi berã rogo roni yo re, nadu rogo Kristo Yesu yo a, ko, wa ko adu ni kina Mbori; rengba ko na Mbori adu nga bangiriko ni mosoro te, ono ko auka pa tiko ki du wa kina kanga, ki du wa boro; pa bi ko adu wa pa boro. Ko ki umbasi tiko, nigi sangba dati kpio, ii, nga kina gu kpio nga ga wagiwagi ngua.”—AFiripoio 2:5-8.
8 Si rengbe ka kpakara bangiri kura aboro nga, ‘wai Yesu arengbe ka wirika umbasitise?’ Gu iiriwo maku re aye fuko nisangbana gu dawedawe kodatise nadu dagbako na Bako du ngbangbaturũ yo vuru gbanga regbo, nga gu regbo ko aamangasunge rogoho niga Mbori “bangbasia boro sunge” rogo manga ahe dunduko. (Asanza 8:30) Tingbafuo gu samungu nadu ati Edene yo, gi bambata wiri Mbori re aima rengba ka bi ga Bako mangapai nga ga umbasitise na aboro ingaapai. Na ngbanyaa kuti gipai re, ho Yesu aduni auru kpotosende, ko ayugu kpia ga Bako umbasitise, na ko ki zungadi apefuoko ki yaa: “Oni dí gi gonga ku gorõroni, ki wiriki pa[i be]re; bambiko bayee boro nga mi nga irazerangbaduse, oni ki bi ongoda tipa mbisimoroni.”—Matayo 11:29; Yoane 14:9.
9. (a) Gine Yesu abihe ti rukutu agude nangba tiko gbe? (b) Nimanga Yesu sunge na tooni gude, ginipai Yesu ayuguhe fu gako abawiriki?
9 Bambiko wa Yesu adu nirengo nga ndikidi boro umbasitise, rukutu agude anaagundenga beko te. Kuba gure, i anaaye aye koyo du ko ni. Tipa ko tigako, rukutu agude aima ngba tiko gbe, na ko kini berẽ payo aberã. (Marako 10:13-16) Gine Yesu abi ti rukutu agude nga gu nangba tiko gbe? Nirengo, i aduna gu wene sino tiyo bete gako abawiriki nangia kuru aboro adunga nani ya. Si nigu rengo aboro dũ nainihe nga, rukutu agude nabi kuru aboro na payo kuari. Oni rengbe ka ino rengo gipai re ti gu dungu asanahe i naasanaha. Ii, rukutu agude ni agu aboro rengbe sosono aboro ka yugopai fuyo, na i na nyemu kiisopatise wa gu duhe tipa dungu kuru aboro te. Ti kura regbo sa, Yesu amoi tooni gude dagba gako abawiriki ki ya fuyo: “Ka oni asa nga kpotoroni . . . wa kina toni agude ya, oni rimi nga ku rogo gu ngbi nga ga ngbangbaturũ te.” Ko aafura kindi kini yaa: “Gu ni ka umbasi tini wa gi toni gude re, kina ni nikasusa rogo gu ngbi nga ga ngbangbaturũ.” (Matayo 18:3, 4) Yesu afu gu rugute nga: “Gu boro nakiisa tini i aumbasi pa ni aumbasi; gu ni naumbasi tini, i akiisa pa ni [akiisa].”—Ruka 14:11; 18:14; Matayo 23:12.
10. Gini asanahe ani ka makiaha?
10 Gu rengo re nakusa nyanyakipa asanahe. Gaani maabangirise tipa gbia nyenye unga nikodikodihe kuti sonosa ndikidi umbasitise, ono tie, tipagine si nidu nikpakarapai ti ni ti kura aregbo fu aKristano i duna umbasitise? Tipagine duhe ti ni fu rani nimbumbupai tipa ani sogo gu sino nga ga rukö na ki mangipai kuti asada niumbasitise? Gine nika undo rani ani sonosi ndikidi umbasitise na diabese?—Yakoba 4:6, 10.
Ndu Gupai Duhe ti ni Nikpakarapai Kadu na Umbasitise
11. Tipagine si airiwonga ti ni bangirani ka bi gupai nga, ani nasota asota tipa kadu na umbasitise ya?
11 Ka singia oni naasota asota tipa kadu na umbasitise, ka oni berẽnga ha tie ya kina roni du ngiringiri sa ya. Bakuru kusayo rogo gu garã nangia 1920, gi magazini re asakipai riipa agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai nangarasa aboro i naasonosa gu sino nga ga umbasitise niyaa: “Wa ani nabi wai Gbia anyakasapa umbasitise nigu sino si aida aboro du nani, si naida si ngarasi ndikidi abawiriki dunduko i naasonosa gi sino re rogo gayo raka na aʹuru dũ.” Fuo gure, si agumba gi rengo re niyaa: “Wa Ziazia Kekeapai navura nifu arugute tipa gi sino re, si nawiraha nga, gu sino aboro du niirairaha, si nafuda ga Gbia aboro afuda nga aguyo naida kadu na umbasitise, i kini sota nani susi gu kura asino dunduko.” Gupai re nanyakasapa ndupai sa dagba akuraha si aida ti ni ndikidi aKristano sota tipa kadu na umbasitise, bambiko gu gaani ingaapai i avungu rani nani nasa rani ani duna nyemu gu taarimo arẽnga ani nani ya. Gipai re wo mbiko ani ni atita Adamu na Eva, nga gu bambata aboro ue nafu tiyo sa gu gbegbere nyemuapai nga ga gbangbati.—ARomo 5:12.
12, 13. (a) Wai zegino akiso gene be gu umbasitise nga ga aKristano? (b) Gini boro nasa apai fu rani nikpakarakpakaraha wa ani asota kadu na umbasitise?
12 Gu kura ndupai rengbehe kadu ti ni nikpakarapai kadu na umbasitise, si nga, ani naraka dagba agu aboro nangarasa akurayo i nimangi nyanyaki asadatise ka tumba tiyo kuari kurii akurayo. Dagba gu dungu asásá aboro gi zegino re amaaha, si nga kakaka nyemu mbiisa “gu nyemuhe nga ga [gu] borose [nga ga ingapai], na gu nyemuhe nga ga bangirise, na gu ũmosangi enda nga ga unga.” (1 Yoane 2:16) Kuba gupai nga, ga Yesu abawiriki mbugene fu ngbatunga gu nyemuhe re si furii ome yo, si naida i banda bangiriyo si du niruruhe na i ki moiberã yo tipa manga gupai Mbori akpinyemuhe.—Matayo 6:22-24, 31-33; 1 Yoane 2:17.
13 Gu biata ndupai duhe ti ni fu rani nikpakarapai tipa ka sonosa gu sino nga ga umbasitise, si nga, Satana Bakitingbanga, nga baenge gu sino nga ga kiisopatise re, ko du nga gu boro nazoga gi zegino re. (2 AKorindo 4:4; 1 Timoteo 3:6) Gupai Satana amangaha nga kaa urugo tunga gako gbegbere asino. Nikpiapai, ko agbata gene tipa Yesu irisiko wa Mbori tipa ko fu “angbi fu ko zegino dunduko, na gaha taarimo.” Wa si adu nga Yesu angia boro umbasitise ti aregbo dũ, ko asogoho asoga nyanyakii. (Matayo 4:8, 10) Teketeke wa kina gure a, Satana naʹasada aKristano tipa i gbata taarimo tipa tiyo. Kuba gure, agu aKristano duna umbasitise, i namanga asadatise nyanyakii tipa ka pekafuo gu kpiapai nga ga Yesu, kini fu taarimo na iriso fu kina Mbori sa.—Marako 10:17, 18.
Sonosa Ndikidi Umbasitise na Kini Yuguhe
14. Gine nga “umbasitise nga ga biriki”?
14 Rogo gu ga Pauro waraga ko akehe fu aKorosaio, gu mokedi re afu zahe tipa gu umbasitise naangianga ndikidihe ya, nga gu boro amangaha tipa ka gbe kina berã aboro gbua fuo ni. Pauro aringbisipa ngbatunga gi umbasitise re ya si nga “umbasitise nga ga biriki.” Agu aboro namanga tiyo amanga gbua ya i na umbasitise, i ni agu aboro anyakanga rogo toroyo ya. Kuba gure, i nayugo gupai nirengo nga ‘i nakiisopa tiyo’ gbua nirukö. (AKorosaio 2:18, 23, NW ) Yesu aima fura tipa ngbatunga gu umbasitise nga ga biriki re. Ko abira aFarusi tipa gayo akparakpee i anaamangaha tipa aboro nibi yo nani, na tipa gu gene i anaagino riahe rogoho ki gbarasi kpakpuyo yo na kidu na gberarago tiyo tipa aboro nibi yo. Kuba gure, si naida ani fu gu gaani kparakpee nga gu nabi kina rani nitirani na umbasitise barangba Mbori tipa paha ruho ka kio bangiriko.—Matayo 6:5, 6, 16.
15. (a) Ginipai rengbe ani ka mangaha tipa ka duna umbasitise? (b) Gini wene kpiapai duho nga ga umbasitise?
15 I naundo aKristano i banda ndikidi umbasitise nimaa yo berãyo kuti gu beedi kpiapai nga ga umbasitise, nga ga Yekova Mbori na ga Yesu Kristo. Tipa i rengbe ka manga gipai re, si naida i naawisigo Ziazia Kekeapai dedede gbiati agu abuku naundo rani ani girogo Ziazia Kekeapai yo nga agu abuku ‘ruru kangara moyambu’ afuhe. (Matayo 24:45) Ngbatunga agu awisigopai re na nyanyakipaha fu agu aKristano nga ababiapai, tipa ‘ka i akiisinga pa tiyo kisusi pa awirinayo ya.’ (Pa Fu Rugute ni Ue he 17:19, 20; 1 Petero 5:1-3) Oni berẽnga kurii gu dungu kpiapai nga ga agu aboro nagbia maku mbiko gu gayo sino nangia ga umbasitise, wa Ruta, Ana, Erizabeta, na gu kura dungu aboro. (Ruta 1:16, 17; 1 Samuere 1:11, 20; Ruka 1:41-43) Oni berẽnga a riipa gu wene kpiapai nga ga gu nyanyakipa aboro nga aguyo nanye kindi na umbasitise tipa ka manga ga Yekova sunge, wa Davide, Yosiya, Yoane Bafu Bapatiza, na gu mokedi nangia Pauro. (2 Pekapai 34:1, 2, 19, 26-28; Atambuahe 131:1; Yoane 1:26, 27; 3:26-30; Amokedi 21:20-26; 1 AKorindo 15:9) Ginipai rengbe ani ka gumbaha tipa gu dungu kpiaapai du areme nga ga umbasitise ani abihe ti agu aboro du rogo gu dungurati nga ga aKristano? Niberã ndikidi aKristano kurii gi kpiaapai nga ga umbasitise re, si nika undo yo i duna ‘umbasitise kini ra fu akurayo.’—1 Petero 5:5.
16. Wai gu sunge tungusapai nga ga aKristano aundo rani ani duna umbasitise?
16 Pa manga ani gu ga aKristano sunge nga ga tungusapai dedede rengbe ka unda rani a ani duna umbasitise. Umbasitise rengbe ka sa rani ani fura wenengai na gu kungbo aboro ani agbia yo ho ani atanga ni ti akporo na rogo kura aba a. Si wo gbe tigu regbo airakporo akaragapai fu rani rogo sakparakpa kuti gu wene pangbangaa nga ga Kindo ani apehe fuyo, watadu ho i akaragapai ni zanga iriso. Gaani aida ni gupai aboro naasakapaha asaka dedede, ono tie, umbasitise rengbe ka undo Kristano ni naakaragapai kindi “ni zera na irisa” kuti asanahe. (1 Petero 3:15) Ga Mbori amoyambu nga aguyo duna umbasitise aima ga na ramukporo kurogo vovo arago, na i aima undo aboro nga aguyo duna gayo sino mangaapai nibakiakia gbiati gayo asino raka. Si rengbe kadu nga ngbatunga agu abatungusipai re adibe gu kpakarapai nga ga wirika vovo fugo-aboro tipa wa ka i rengbe ka fu undo fu agu aboro i aida ka pe wene pangbangaa fuyo. Daha ada ani tambua yo nirengo!—Matayo 28:19, 20.
17. Gini asunge duho nga ga aKristano naida ani duna umbasitise?
17 Niumbasitise, dungu aboro aima manga gu gayo asunge nga ga aKristano, kini moi agu apai akurayo akpinyemuhe mbata fu gayo. Nikpiapai, si naida umbasitise tipa gu baagude nga Kristano kpara regbo rogo gako aregbo sunge tipa ka nungusa gu wisigo Ziazia Kekeapai na awiriko duna fuöho ti ni. Umbasitise naundo agude a i naafu irisa fu avunguyo nga kpakpa aboro na kini gisangba yo a. (AEfeso 6:1-4) Gu dereakumba adunga akumbayo ti idapase naayo ya, i naagbia tiyo dedede na agu apai nahõ umbasitise beyo wa i amanga asadatise ka ye na gayo abadiarogatise kurogo rengo yo ‘nigayo rurupai na bakere irisa.’ (1 Petero 3:1, 2, NW ) Umbasitise na gu nyemuse nasa rani ani mbupa kura gaani apai, si ninyanyakipa pai a ho ani angera ni fuo sosono avungurani ho du yo ni na kaza.—1 Timoteo 5:4.
Umbasitise Nanyasa Rii Akpakarapai
18. Waigu rengbe umbasitise ka undo rani ani nyasi riipa akpakarapai?
18 Gu ga Mbori amoyambu dunduko du auru kpotosende, i nga kpakpa aboro. (Yakoba 3:2) Ti kura aregbo, kparakakparaka aberã watadu zanga giatise dagbase rengbe arengba ka kura dagba aKristano ue. Si rengbe kadu nga guni sa duna wene sani. Dedede, ani rengbe ka mbakada ngbatunga agu akpakarapai re nimanga ani gi rugute re: “[Oni naahipai kindi] fu akuaroni, nivu akuaroni, ka pai du bangiri gu boro kuti kura ni; wa Gbia avu roni, kina wo oni ka manga.” (AKorosaio 3:13) Nirengo, pa manga boro gi rugute re nitaatapai te, ono tie, umbasitise rengbe ka undo ni ni mangisunge nani.
19. Ginipai si aida ani tingidihe ho ani afura ni koyo du gu boro ni ingipai kuti rani?
19 Ti kura aregbo, Kristano rengbe ka bihe ya ni arengbanga ka mbupai tipa gupai mangi yo ni nani re te. Fuo duhe tie were, umbasitise nika undo ni ni ndu koyo du gu wirinani ni ingipai kuti ni re tipa ka karaga zereda dagbayo. (Matayo 18:15) Ti kura aregbo, ndupai sa nga gu nasa gupai nga kpakarapai naandu kindi kumbatayo dagba aKristano nga, guni sa watadu i tibarayo ue dunduko na bakere rukö tipa ka idapa gu irairapai mangi yo. Watadu guni naguari ka ndu fuo guni tipa mbakada gupai re, abi tini nga ni sani aru, sidu ni kini ka bisirapa gu kurani re. Ni gupai du kia ti gure, gu sino nga ga ndikidi umbasitise, nikadu na wene sangbanaha rogo mbakada gu kpakarapai re.
20, 21. Gine nga gu bawenepai kisusi dagba akuraha tipa undo rani rogo sonosa umbasitise?
20 Gu banguapai du tipa sonosa umbasitise, si nga ka kpara fu Mbori tipa undo na tipa gako toro. Ono tie, oni tingidi gupai nga, ‘Mbori nafu undahe [kodihe na gako ziazia toro] fu agu aboro naumbasi tiyo.’ (Yakoba 4:6) Sidu, ka singia oni na zanga giatise dagbaroni na kuaroni nga idipase, si naida oni kpari fu Yekova tipa ko undo roni oni idipa gu tooni irairapai watadu bakerehe mangi oni he. Ka singia wirinaroni ingipai kuti roni, ni ki ye ki ya fu roni nigani rengo wee, “Mo mbupai fere,” fuo duhe wo, oni mbupai ambu funi. Ka singia pa manga oni gipai re nikpakarapai fu roni, oni gbata undo be Yekova ko undo roni oni dibe gu kiisopatise ka vura du tironi.
21 Pa ruga ani tirani naapa gu dungu amaku nga gu naye fu boro be umbasitise, si naida si fõ rani ani sonosi gi nyanyakipa sino re na kini bandaha. Tipa ani rengbe ka sonosa umbasitise na kini bandaha, ani na bawene kpiapai berani nga ga Yekova Mbori na ga Yesu Kristo! Oni naatingida gu fugo Mbori kindi nayaa: “Gu mosoro nga ga umbasitise na gunde ti Yekova nga aũkumuko na irisa na unga.”—Asanza 22:4.
Agu Apai Du Tipa Berãkuriihe
• Ada nga bawene kpiapai kisusi nga ga umbasitise?
• Tipagine du pa sonosa boro umbasitise ti ni nikpakarapai?
• Gine rengbe ka undo rani ani duna umbasitise?
• Tipagine duhe ti ni ninyanyakipa pai ani nye na umbasitise?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 17]
Yesu aduna ndikidi umbasitise
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 19]
Zegino nangarasa aboro i nimangi nyanyaki asadatise ka tumba tiyo kuari kurii akurayo
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 19]
WHO photo by L. Almasi/K. Hemzǒ
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 20]
Umbasitise naundo rani ani tona fugo tingba gaani sunge tungusapai na agu aboro ani ainonga yo ya
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 21]
Dedede, ani rengbe ka nyasa riipa gu zanga giatise du dagbarani nidada ani gupai re ninyemuse