Ndiko Nga Ga Nyemuse Nikekehe Ku Ngbaduseyo
“Mi amáa gi rugute ku rogo yo yo, mi ki ke he ku ngbaduyo yo.” —Yeremaya 31:33.
1, 2. (a) Ginipai ani ka wisigoho awere? (b) Wai Yekova ayugu gako taarimo rii Bagangara Sinai yo?
ROGO agu apapara kekeapai ue ye mbata fu gere, ani awiriki gupai rogoho nga, ho Mose azoro ni rii Bagangara Sinai yo, kpakpuko aaki imaima nga gu naayugopa ga Yekova taarimo. Ani asakipai a tipa gu ũdada kpakpuse Mose adadi kpakpuko nani. Awere tie, ani wisiginga gupai duna ngbanyaa dagbaha nani nga gu duna rogoyo ti ni fu aKristano areme.
2 Yekova afu arugute fu Mose ho ko aduni rii bagangara yo. Agu aYisaraere natiria ku barabangiri Bagangara Sinai, i abi iiriwo yuguyugupai tipa kina boro ga Mbori taarimo. Ziazia Kekeapai naringbisapa gupai namangi wa gere: “Gumba aikpira ki nisumbu, rungbutarungbuta mai ki ye ni nanaga ha ku ri bagangara yo, woro nambongo ki nipoi apaa zozorozo. Agu aboro nadu bataya yo dunduko i ki nikigi akiga. . . . Bagangara Sinai adu na kina ngime dunduko, bambiko Yekova azorõ ku ri he kina rogo we; ngimihe ki nigundu agunda suu wa kina ngimi gbigiwi, bagangara ki niwo awo zigizigi dunduko.”—Gate 19:16-18.
3. Ngba gini gene Yekova afu aRugute Bawe fu aYisaraere, na ginipai gu rikaaboro re aye ka rugatiyo naapaha?
3 Yekova afura fu agu aboro natiria re rogo maraika yo, kini fu agu arugute fuyo i aye ka inoho kusa ni aRugute Bawe. (Gate 20:1-17) Sidu, wiri kapa adunga ho ya agi andiko re aye be kina boro gu Boro duna tanduapai dũ te. Yekova akeke agu arugute re kpakpu seke-seke ambia yo, nga agu ambia Mose abafuhe sande si ki kukuadi ho ko abi gupai ni nga aYisaraere aairiso meeme kpia wiri bagara rogo dahabu. Yekova akeke agu arugute re berewe rii kura seke-seke ambia. Ti gi regbo re, ho Mose aazora ni rii bagangara yo na agi ambia re beko, kpakpuko aaki imaima. Ti gu regbo re, si aidi gupai nga, aboro dunduko rugatiyo na gupai nga, pa agu andiko re aima nyaka nirengo.—Gate 32:15-19; 34:1, 4, 29, 30.
4. Tipagine pa aRugute Bawe anyaki ti ni gbe?
4 Gu seke-seke ambia i ake agu aRugute Bawe riihe re, i amoihe kurogo sanduki mokido ki moihe rogo Ziazia Ba Kisusi vuru gu bamburokoo nangia ga irisombori, na kusa, i ki moihe tii yekaru yo. Agu andiko nadu nikekehe kpakpu agu ambia yo re, si angia meme ga Mose aNdiko nga ga mokido na kingia mburu gu ga Mbori arugute nadu tipa zoga gu rikaaboro nangia aYisaraere. Si angia gu gopai naayugopa gupai nga, Yekova aamangasunge na kparakpara aboro, nangia siasia aboro fuko.
5. Rogo gini agene ga Mbori andiko fu aYisaraere ayugukpia gako nyemuse fuyo?
5 Agu andiko re ayugu dungu apai tipa Yekova, gbe, pa gako nyemuse tipa gako aboro. Agu andiko re adu nirengo nga kikiipa gamahe fu agu aboro nanaairisa sangbaha. Wene bawirikipai sa akepai tipaha ki yaa: “Anga andiko ho aboro amanginga ha mbata fu agu arugute bawe nga ga Mbori re watadu fuoho . . . ka mbedinga kina kandara mbeda nani te, ani mbunga gu ambu nga ka rengba nani watadu ka susaha.” Nibipa ga Mose aNdiko naabaha, Yekova ayaa: “Ka oni gí sangbare ni rengo, ki nika kuti gi zungahe, oni adú ni gimi wene ũkumuko dagba kura rika aboro zegino dunduko; bambiko kpotosende dunduko gimi nga ha, oni ki du ni ga bakindo aboromotumo tipa re, ni kparakpara ziazia rikaaboro.”—Gate 19:5, 6.
Gu Ndiko Du Nikekehe Ngbaduseyo
6. Gini ndiko kiipaha kisusi gu i akehe kpakpu seke-seke ambia yo?
6 Nirengo, pa agu andiko re aima kio nibakerehe. Ono tie, ya mo oni ininga gupai nga, mbedimbedi aKristano na he beyo kiipaha kisusi agu andiko i akekehe kpakpu seke-seke ambia yo re? Yekova afura kumbatayo tipa manga vovo mokido nga gu nika dunga wa gu Ndiko mokido ko amangi na gu rikaaboro nangia aYisaraere ya. Ko ayaa: “Mi amáa gi rugute ku rogo yo yo, mi ki ke he ku ngbaduyo yo.” (Yeremaya 31:31-34) Yesu, nangia Azaro rogo gu vovo mokido re, ko nitiko afunga keke andiko fu apefuoko te. Ko anaarimiso ga Yekova andiko ku riyo yo na ku ngbaduyo yo ni agu apai ko anaagumbaha na ni agu ko anaamangaha.
7. Ada i afu “ga Kristo rugute” mbata fuyo, na ada nadihe kugume kusa?
7 I nayamba gi ndiko re nga “ga Kristo rugute.” I afuhe mbata fu gu rikaaboro nga ga toro yo, nga “ga Mbori Yisaraere,” angianga fu ndikidi aYisaraere nangia atita Yakobo ya. (AGaratio 6:2, 16; ARomo 2:28, 29) Ga Mbori aYisaraere nga gu riko nga ga agu aKristano du nimbedimbediyo nitoro. Fuo bete regbo kusa, “bakere rimbasa aboro” aye ka kodatiyo naayo, nga agu aboro du dagba rikaaboro dunduko nagbata gene a ka iriso Yekova. (Yugoti 7:9, 10; Zekaraya 8:23) Wa duhe nga i nga ‘rimbasa akandoro sa’ du ‘babanda ra sa,’ gu riko tibaraha ue re dunduko nadia “ga Kristo rugute” kugume na kini mbuhe si naayugo gene fuyo rogo agu apai dunduko i amangaha.—Yoane 10:16.
8. Gini kparakparapai nadu ti ga Mose aNdiko na ga Kristo ndiko?
8 Nizanga du aKristano wa ndikidi aYisaraere, nga agu aboro i abatika yo kutiibe ga Mose aNdiko si kidu fuyo nidingisoro i naairisa sangbaha, aKristano tigayo nasia gupai asia nga ka nye kuti ga Kristo ndiko, agu apai nga ga ngbatunga boro watadu gu ba i abatika ni rogoho na wiri sunge ti ni tipa yo te. I nawirikapai tipa Yekova na tipa gako agene na kidu na nyemu ka manga gupai ko akpinyemuhe. Fuo du mbedimbedi aKristano na ga Mbori andiko “rogo yo yo,” watadu nikekehe “ngbaduyo yo” ka pepai nimasaku, i airisanga fugo Mbori na kina gu nduhe gbua nga mbiko ko rengbe ka fu mbusa fu agu aboro nabasa ko te; watadu i namangaha gbua mbiko si nga gu sunge si aida i mangihe te. Gayo giasangbaa na tarãha rogo bangua arugute nga gu duna bakere ome ti ni gbe, na kura avusende na giasangbaa teketeke wa kina gure a mbiko ga Mbori ndiko ngbaduyo yo.
Agu Andiko Du Mburuhe Rii Nyemuse
9. Wai Yesu ayugu gupai nga, nyemuse nangia meme ga Yekova andiko?
9 Ani rengbe ka yamba gu meme andiko dunduko gbiati arugute nga ga Yekova na fugo gbua sa nga: nyemuse. Si ningia nyanyakipa papara ndikidi irisombori na si nika nye kindi wo. Ho kumba sa asana Yesu ni tipa gu rugute nangia bakumbaha rogo ga Mose Ndiko, ko akaragapai ki yaa: “Mo kpí nyemu Gbia nga ga Mbori [na] kpotoro yo dunduko, na mbisimoro dũ, na ga berã dũ.” Uehe angia: “Mo nikpí nyemu kuaro wa mo akpi nyemu tiro.” Fuo gure, ko ki yaa: “Agi arugute ue re nasongoda arugute dunduko na anebi.” (Matayo 22:35-40) Rogo gi gene re, Yesu ayugu gupai nga, gu Papara Ziazia Kekeapai I Ake Bambata Fugoho Rogo Pa-Ebere naabaha dunduko, si adu a na mburuhe rii nyemuse, angianga kina ga Mose aNdiko gbiati aRugute Bawe sa ya.
10. Wai ani aino gupai nga, nyemuse nga memepai rogo ga Kristo ndiko?
10 Ya mo kpinyemu Mbori na kpinyemu akurase nga memepai a rogo gu ndiko du ngbadu aKristano yo? Ii, nirengo! Gu ndiko nga ga Kristo nakoda dudunguro nyemuse tipa Mbori gbiati kura vovo rugute, nga si naida aKristano du na gu nyemuse nasa yo i mbupa kura gayo apai ka ndusunge fu akurayo. Si naida i kpinyemu akurayo a wa Yesu anaakpinyemu yo, nga guko naidi nitiko ka baga ungako tipa abakureako. Ko ayugupai fu gako abawiriki tipa i naakpinyemu Mbori na kini kpinyemu tiyo dagbayo, a wa ko akpinyemu yo. Gu bakere nyemuse i ayugoho dagbayo si nga gu bangua sino rengbe aboro ka ino ndikidi aKristano mbikoho. (Yoane 13:34, 35; 15:12, 13) Yesu ayugupai fuyo a i nikpinyemu avurayo.—Matayo 5:44.
11. Wai Yesu ayugu gupai nga, ko aduna nyemu Mbori gbiati nyemu ngbatunga aboro a?
11 Yesu nangia gu boro namoi rengberengbe kpiapai tipa yugo nyemuse. Nidu Yesu nigu toro nadu na bakere ome tiko ngbangbaturũ yo, ko aidipa gu mamu i afuhe fuko nga ga ye ku auru kpotosende no ka manga agu apai Bako akpinyemuhe. Kupati gupai ko amangihe nga ka fu gu rengberengbe ungako nangia borose tipa kura aboro rengbe ka gbia nyenye unga, ko ayugu wai fu aboro a si aida i naaraka. Ko angia boro umbasitise, boro weneringise, na nigu boro naberãpa kura aboro aberã, kini undo agu aboro nadu na bakere bakabangirise na aguyo akurayo anaarungosi yo. Ko anaagumba “agu apai [a] . . . nga ga nyenye unga” fu kura aboro, kini undoyo zanga manga nyomoro i ye ka ino Yekova.—Yoane 6:68.
12. Wai rengbe ani ka yawee kpinyemu Mbori na kpinyemu akurase ni gupai ka i akparanga ha ti kuraha ya?
12 Kpinyemu Mbori na kpinyemu akurase, ni gupai ka i akparanga ha kusayo ti kuraha ya. Gu mokedi nangia Yoane ayaa: “Nyemuse nga ga Mbori he . . . Ka boro ya, nyemu Mbori ti ni, ki nisogo wirinani, irazire nga ni; mbiko gu ni adu nga nyemu gu wirinani ti ni bi ni ni ya, ka nyemu Mbori du nga ti ni ni abi nga ko ya te.” (1 Yoane 4:7, 20) Yekova nga mburu nyemuse na kingia kina boro nyemuse nitihe a. Agu apai dunduko ko amangaha, si nikpurakpuraha na nyemuse. Ani nakpinyemu akuarani mbiko ko amangi rani nikpia ko. (Bambata Pai 1:27) Niyugo ani nyemuse fu akuarani, gure nga ani nayugopa gaani nyemuse tipa Mbori.
Kpinyemu Boro Nga ka Giasangbaa Ni
13. Kangia ani naida ka kpinyemu Mbori, ginipai si aida ani mangihe mbata?
13 Wai rengbe ani ka kpinyemu Mbori nga gu boro ani arengbanga ka bi ko ya? Bambata nyanyakipa pai ka mangaha nga ka inoko. Ka pe rengo, ani arengbanga ka kpinyemu gu boro ani ainonga ni ya te watadu ka kido kuti ni a te. Si du nga ndu gupai Fugo Mbori angarasa rani ti ni ani mangi asadatise ka ino Mbori nigeda ani Ziazia Kekeapai, nikpara ani kpee, na ni koda ani tirani na agu aboro naima inoko mbata na kini kpinyemu ko. (Atambuahe 1:1, 2; AFiripoio 4:6; AEbere 10:25) Agu abuku Wene Pangbangaa du biama, si nirengo ngba tipa gipai re, mbiko si nayugo asino Yekova a wa Yesu Kristo ayugukpiapai tipaha rogo gako raka na rogo gako sunge tungusapai. Gu nyemu giasangbaa Mbori du tirani na ka wirika manga gako asino, si nasona nyanyakii wa ani aye ka inoko na kidu na tambuahe tipa gu nyemuse ko ayuguhe tipa rani. Ii, kpinyemu Mbori nakoda giasangbaa ko.
14. Tipagine rengbe ani ka ya ti ni wee ga Mbori andiko nirorõihe te?
14 Ho ani akpinyemu aboro ni, gure nga ani ima rugatirani naapa agu apai i akpinyemuhe naapa gu i asogaha, na ani kini mangipai naayo ngba ruru gene. Ani aidanga ka fu gberarago fu agu aboro ani akpinyemu yo te. Gu mokedi nangia Yoane akepai ki yaa: “Gi nga du [ani] na nyemu Mbori re, nga ka ani kuti gako rugute. Gako rugute asusa nga omerani te.” (1 Yoane 5:3) Si nirorõihe te, watadu si nidunguhe te. Nyemuse nayugo gene fu rani. Si aidanga ani naatingida dendekere arugute tipa agu apai dunduko si aida ani naamangaha te; gaani nyemuse tipa Mbori nayugo gupai fu rani si aida ani naamangaha. Kangia ani nakpinyemu Mbori, si adu nipa ngbarago fu rani ka manga gupai ko akpinyemuhe. Rogo gi gene re, ko kini idi na gaani apai, ani kini gbia undo tipa tirani, mbiko gako arugute naundo rani ti aregbo dunduko.—Yesaya 48:17.
15. Gine nika undo rani ani wiriki mangapai wa Yekova? Oni sakinga rogoyo.
15 Nyemuse tipa Mbori nafõngbaduraniyo ani wiriki manga gako asino. Ho ani akpinyemu boro ni, asinoni nangba tirani ani kini gbata gene ka wirika mangapai wa ni. Ani wisiginga pai tipa gu pagume du dagba Yekova na Yesu. I araki tibarayo ue ngbangbaturũ yo tipa gbanga regbo navura susa abirioni agarã. Dudunguro ziazia nyemuse adu dagbayo. Mbiko wa Yesu arengbe ka wirika mangapai wa bako nga uwe, si du ko arengbe ti ni ka ya fu gako abawiriki wee: “Gu ni bi re ni bi Buba.” (Yoane 14:9) Wa ani agbia inohe na kidu na tambuahe tipa Yekova na tipa Wiriko, si nafõ rani ani wiriki mangapai wa yo. Gaani nyemuse tipa Yekova, kodihe na gu undo gako ziazia toro afuhe, si nika sa rani ani ‘mbu gu kuru borose, na gaha mangaapai. Ono ki ukadi vovo borose.’—AKorosaio 3:9, 10; AGaratio 5:22, 23.
Yugo Nyemuse Rogo Mangaapai
16. Wai ani ayugo nyemu Mbori na nyemu akuarani aboro rogo gaani sunge tungusapai na yugopai?
16 Wa du ani ni aKristano, ani nambu gaani nyemuse tipa Mbori na gu du tipa akuarani aboro si fõ rani ani mangi sunge tungusapa Kindo na sunge sa aboro ni abawiriki. Nimanga ani he wo, ani kini fu ngbarago fu Yekova Mbori, “nga gu ko nakpi nyemu aboro bati dunduko, ki ye sa gu inahe nga ga rengo.” (1 Timoteo 2:3, 4) Rogo gi gene re, ani rengbe ka gbia ngbarago rogo undo kura aboro i ke ga Kristo ndiko ngbaduyo yo. Na ani nagbia ngbarago a wa ani akparia gupai nga, gayo asino naʹaria tihe kuti yugokpiapai tipa asino Yekova. (2 AKorindo 3:18) Nirengo, pa undo ani kura aboro i ye ka ino Mbori, si nga gu kikiipa gamahe kisusi rengbe ani ka fuhe fuyo. Agu aboro nazio bakure na Yekova, i rengbe arengba ka gbia ngbarago behe nyeanye kindi.
17. Tipagine duhe ti ni nipatatamana ani sonosi nyemuse tipa Mbori na tipa akuarani aboro tigu nga kaa orafuo aũzegino?
17 Ani naraka rogo gu zegino aboro abi aũzegino rogoho naapaha kuari gbe, zavura kini kpinyemuhe a. Ono, wa vura duhe wo, anga agu aũzegino du awere re, si nga nyeanye ahe te. Aboro rengbe arengba ka dĩ agi ahe re watadu si rengbe ka kuruko. (Matayo 6:19) Ziazia Kekeapai naruga rani niyaa: “Zegino napaya apaya [“nago ago kusayo,” NW], na gaha nyemuhe: ono gu ni ka amanga gu pai Mbori akpi nyemu he ni [a]nye anye kindi.” (1 Yoane 2:16, 17) Ii, Yekova nika nyeanye kindi, na agu aboro a nakpinyemu ko na kini mangisunge fuko. Si ki ta du tie were, ya mo si arunga ani sonosi nyemuse dagbarani na Mbori na tipa aboro tee, tigu nga kaa orafuo agu ahe nga ga zegino, nga gu du gbua tipa guru regbo si ki go?
18. Wai mokedi sa ayugu gu nyemuse nasa boro ni mbupa kura gaani apai ka undo kurani?
18 Agu aboro nakpinyemu akurayo, i naye na taarimo fu Yekova. Ani wisiginga gupai nadu tipa dee nga Sonia, nga mokedi i akedi ri kurogo gu ringara nga Senegal. Ri aawisigo Ziazia Kekeapai na dee rimori angia Heidi, nadu na agu agbiro-kaza tiikpotori yo naye na gu wokote nga ugudi-kongo (AIDS), ri adihe ti kumbaari naangianga idipase wa ri ya. Fuo kpi kumbaari, Heidi azi bapatiza, ono ngbutuko fuo gupai re, ome kaza afu riri, na i ki moi ri ku bambungua yo na gi kaza nga ugudi-kongo re. Sonia nayaa: “Aboro bambungua amangi gu bawenepai kisusi i arengbe ka mangaha rogo ngerafuo Heidi, ono i angenga te. Agu abaakumba nadu rogo dungurati asana awirina tipa i ye kaa ngerafuo ri bambungua yo. Rogo gu ue yuru, mi asungu rii ira pati gari barame na kini ngerefuo ri daho ri akpi ni. Gu munganga naangera kurii agu aboro bambungua re aya fere wee: ‘Gu babakere kpakarakpakarapai kisusi du ani rogoho nga, aboro naagindigo akurayo agindigo ho i aino gupai ni nga i na gi kaza tiyo nga ugudi-kongo re, zavura agume borokaza a. Ono mo tigamo, angianga gume gi dee re ya, adunga rogo bangisa ringara naari ya, adunga rangi kpotoro wa gari a ya, tipagine idi mo ti ni ka maa gamo raka ngbapai?’ Mi asakirogoyo fuko ki yawee, tipa re, Heidi adu nirengo nga tamere, nigumere si ki duwa ani nga awiri-vuse sa na barani a sa. Fuo ye mi ka ino gi vovo wirinina rogo toro re, mi abihe nipa ngbarago ka ngerafuo ri.” Wa si avura du were, gu kaza re azionga Sonia nisangbana gari asadatise rogo nyemuse ka undo Heidi te.
19. Fuo du ani na ga Mbori ndiko ngbaduraniyo, gini asadatise si aida ani mangihe ho mamu kani kuru ni?
19 Ani rengbe arengba ka bi dungu kpiaapai nga ga gu nyemuse nasa boro ni mbupa kura gaani apai ka undo akurani dagba ga Yekova amoyambu. Anga buku aNdiko ho areme i aino ga Mbori aboro ti ni te. Kuba gure, ani nabi digisidigisi gu kekepai du rogo AEbere 8:10: “Gi nga gu ndika re mi ka rũ he re fu ngbatunga aYisaraere ya Yekova; fuo gu rago re, mi amaa gimi arugute ku rogo gayo aberã, mi ki ke he ngbaduyo yo a. Mi ki du fu yo ni Mbori, i ki du fere ni aboro.” Ani binga gu ndiko nga ga nyemuse na nyanyakipaha Yekova nakehe ngbaduraniyo, na kini mangi asadatise ka yugo nyemuse ti agu aregbo dunduko mamu kani kuru.
20. Tipagine du gu ndiko nga ga Kristo ti ni nikikiipa kumuko?
20 Nairiwo gu ngbarago du ani nani wa ani amangasunge fu Mbori na rimbasa awirina rogo zegino dunduko, nga agu awirina nayugo ngbatunga gu nyemuse re! Agu aboro duna ga Kristo ndiko ngbaduyo yo, i nagbia ngbarago be gi kikiipa kumuko re rogo gi zegino adunga nyemuse rogoho re ya. Anga i nagbia ngbarago be kina ga Yekova nyemuse sa te, ono i nagbia ngbarago agbia a be gu dudunguro nyemuse du dagbayo wa du yo ni awirina. Ziazia Kekeapai nayaa: “Oni ngére, nga gu wenepai na wenerago a ka awirina sungu sa na berã sa!” Wa vura duhe nga, aDezire Yekova naraka dagba dungu rikaaboro, kini pe dungu afugo, na gayo asino mangaapai kidu nidunguhe nibakiakia, i dunduko du nikpamiakpamiayo rogo pambori, nga gu kpamiatise adunga gu waha ya. Gi kpamiatise re naye na ga Yekova weneringise fuyo. Bake apapara Atambuahe akepai ki yaa: “Yo [nga dagba agu aboro du nikpamiakpamiayo ninyemuse re] Yekova arugu pa maku ni, nga unga nye anye kindi.”—Atambuahe 133:1-3.
Oni Rengbe ka Karagapai Sa Agi Asanahe Re?
• Wai pa aRugute Bawe anyaki?
• Gine nga agu andiko ke yo ho ngbaduseyo?
• Gini sunge nyemuse amangaha rogo “ga Kristo rugute”?
• Rogo gini agene rengbe ani ka yugo gaani nyemuse tipa Mbori na tipa akuarani aboro?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 19]
AYisaraere aduna andiko beyo i akekehe ri seke-seke ambia
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 20]
AKristano na ga Mbori andiko ngbaduyo yo