Padu Ani Ni Agu Abatungusipai Nasona Kumbatayo Ki Zanga Konga Kina Kuti Bangisapai Sa

“Mi ye ka du ni apai dunduko fu aboro dunduko, si ngia ka mi batasi agu yo.”—1 Akorindo 9:⁠22.

1, 2. (a) Rogo gini agene gu mokedi nangia Pauro angia wene batungusipai? (b) Wai Pauro aringbisipa gako berã tipa gu sunge i afuhe fuko?

KUMBA adu bakuru kusayo nanidu dawedawe na wene abawirikipai gbiati agu aboro umbasitise nanaambakada abambu rokoo. Ko angia gu boro nanaazomia gu kikindigi pa abamangisunge nangia ga ga aRomo irangbii yo gbiati agu abasopobino nangia aFirigio. Gako keke-keke-apai aima fõngbadu agu aGiriki nanaaida aboro du ngbariyo kini diberã tipa agu apai i aida ka mangaha na kini fõngbadu agu aYuda a nanaaida aboro ka kina kuti gayo kuru sino mangaapai. Batikango gako wene gene sakapai adunga ti ni te mbiko gako gene zomia aboro aima duna ome ti ni. Ko anaamanga asadatise ka gbia gupai idi ko kuti ni na kura aboro tipa ka maaha nimburu gayo sakapai wa ka ko ye na beteyo i duna idapase kuti Kristo.—Amokedi 20:⁠21.

² Gu kumba re nangia gu mokedi nangia Pauro, zanga kapa, ko aima du nigu wene batungusipai naakonganga kina kuti bangisapai sa ya. (1 Timoteo 1:12) Yesu afu sunge fuko ko ‘ndu na rimoko [rimo Yesu] ku barangba aGendiria na abakindo, na awiri aYisaraere.’ (Amokedi 9:15) Gine nangia gako sino berã tipa gi sunge re? Ko ayaa: “Mi ye ka du ni apai dunduko fu aboro dunduko, si ngia ka mi batasi agu yo. Mi ki nimangi apai dunduko mbiko wene pangbanga, ya mi rogo gi bete he ti ni na akuare.” (1 AKorindo 9:​19-23) Ginipai rengbe ani ka wirikaha be ga Pauro kpiapai nga gu rengbe ka undo rani ani ini gaani sunge tungusapai na sunge yugopai wenengai?

Gu Kumba Naʹaria Sinoko Aduna Diabese Rogo Kpakarakpakara Sunge

3. Gine nangia ga Pauro berã tipa aKristano mbata fu sa ko tiko ni Kristano?

³ Ya mo Pauro adu ti aregbo dunduko nga bahipai nigbangaha, niweneringi boro, ki rẽ na gu sunge i afuhe fuko? Wagusa te! Kakuti iraira pambori asa Saura (nga gu rimo i aini Pauro mbata ti ni) nikere barungosi apefuo Kristo. Ho ko aduni niparanga, ko aidi kuti pa imo Setefano. Fuo gure, Pauro agbata aKristano nikere sogote tipa ka rungosiyo. (Amokedi 7:58; 8:​1, 3; 1 Timoteo 1:13) Wo ko azi tiko kuti “serekpo ga Gbia abawiriki.” Wa pa rungosi aidipase Yerusarema yo arengbanga bangiriko ya, ko atona ka manga gako kere tua ki da nani kina boro Damaseke yo ku nodiyo.—Amokedi 9:​1, 2.

4. Gini ariapai si aida Pauro mangihe tipa ka manga gu sunge i afuhe fuko?

⁴ Si nawira, gu berã Pauro adu nani tipa gu pambori nga ga aKristano nangia tarã gu sogote ko adu nani kuti ni kini berẽhe ya gi vovo ida re nika gbarasapa gu pambori nangia ga aYuda mbiko si adu bangiriko wa si nandu ka koda agu apai nangia ga kungba aboro naangbanga ya kurogoho. Nirengo, Pauro angia “Farusi,” nga gu rimo du rogoyo nga “gu boro kpara tini kusayo.” (Amokedi 23:⁠6) Oni moinga kpia wai ku berã roni yo gupai re avura zigbasi Pauro ho ko aini gupai ni nga, Mbori mbu kura aboro ambu dunduko nga aguyo ka ko tungusipai fuyo, ko kini mo ka sia kina aGendiria fuko ko ndu ka tungusapai fuyo! (Amokedi 22:​14, 15; 26:​16-18) Oni ngere, aFarusi anaaidanga ka ri kina kandara riahe na agu aboro i anaabiyo ni aboro ingapai te! (Ruka 7:​36-39) Zanga kapa, si aaida bakere asadatise be Pauro tipa ko ngere berewe rii gako bipai na ka ye nani si du na ngbanyaa na gupai Mbori akpinyemuhe nga ga batasa ngbatunga aboro dunduko.—AGaratio 1:​13-17.

5. Wai rengbe ani ka wirika Pauro rogo gaani sunge tungusapai?

⁵ Si rengbe ka ida ani mangi kina gu bangisapai re. Wa ani agbia dungu aboro bangeyo akio kina kumbatayo, nga agu aboro ye rogo dungu aringara na duna afugoyo nibakiakia, si naida ani mangi asadatise na rubangirise ka wisigo gaani sino berã na ki di gu gbegbere aberã kusayo ka ani du nani tipa aboro. (AEfeso 4:​22-24) Singia ani kpariaha watadu ani akparianga te, gaani kodatise na abakure gbiati agu apai i ayuguhe fu rani naʹaria sino rani aʹaria. Si rengbe ka maa gu biapai gbiati sino aberã ku kpotoraniyo nga ga ringo, na ki sa rani ani kongo kina kuti bangisa berã sa. Si naida ani dibe ngbatunga agu asino re ka si du nga ani nikadu na diabese rogo gbata agu aboro duwa avusende tipa ka undoyo. (ARomo 15:⁠7) Si nangia gupai Pauro amangihe. Ko aima idapa gu kpakarapai nga ga kiiso gako sunge tungusapai. Wa nyemuse afõngbadukoyo, ko asonosi gu birĩ nga ga yugopai rengbe tipa ani wiriki mangaha wa ko. Nirengo, pa wisigo ani gu sunge tungusapai nangia ga Pauro, nangia “ga aGendiria mokedi,” nayugo gupai nga, ko angia gu boro-birĩ nanaamaa berãko fuo gako sunge, kini mangi ariapai wa rengbehe, na kidu ngangaraa rogo gako yugopai na tungusapai.a—ARomo 11:⁠13.

Agu Agene Pauro Anaaʹaria Gako Tungusapai Ngbaha Kuti Sino Apai Nibakiakia

6. Wai Pauro amoi berã ko fuo agu asino nangia ga agu aboro ko anaatungusapai fuyo, na gine nangia sangbanaha?

⁶ Pauro angia gu boro nanaamaa berã ko fuo agu aida gbiati agu asino nadu tipa agu aboro ko anaatungusapai fuyo. Ho Pauro aafura ni fu Bakindo Aguripa gu Ue Ko, ko aidi kuti gupai nga, gu bakindo re “[aima ino] agu asino na agu apai [na]du dagba aYudo yo dunduko wenengaĩ.” Fuo gure, Pauro amangisunge rogo birĩ na agu apai ko ainihe tipa ga Aguripa aida na ki fura na gu bakindo re tipa kina agu apai ko ainihe wenengai. Mbiko wa ga Pauro afugo adu ziazia na gako gene sakapai kingia afugo rengo, si asa Aguripa ko yaa: “Mo nakpi nyemu ka sa re ni Kristano ni toni zungadihe [gbua]!”—Amokedi 26:​2, 3, 27, 28.

7. Wai Pauro ayugu sino ariapai rogo gako fugo ho ko aatungusapai ni Rusetura yo?

⁷ Pauro angia gu boro a akonganga kina kuti bangisapai sa ya. Oni kparianga wai gako sino tona fugo adu kia ho ko amangi asadatise ni ka za gu rimbasa aboro nadu rogo gu bakporo nangia Rusetura ti iriso yo ko gbiati Barunaba ni ambori. I nayawee agi aboro nanaape pa-Ikonio re, i agbia kina bete wirikapai gbua nga ga sukuru ono ki gasi be irisokpiaahe. Ringbisihe kuti Amokedi 14:​14-18, Pauro afura tipa kusikusiahe na gu bazagino ahe du rogo zegino nigu gopai nayugo kiopa ndikidi Mbori. Gu sino sakapai re adu taata i girogoyo, na wa gopai ayugoho, si ki “za [gu] rimbasa [re] ti tumo ni ahe” fu Pauro na Barunaba.

8. Rogo gini agene Pauro ayugu gupai nga ko akonganga kina kuti bangisapai sa te wa ko avura du na nyanyaki aberã ti kura aregbo vurũ?

⁸ Rengo ngaha nga, Pauro angianga rengberengbe boro te, na ko aduadu na nyanyaki aberã tipa kura apai. Nikpiapai, ti kura regbo sa ho aboro azubo ko ni kini payasi pako na kini mangi fuko ngba iraira gene, ko agumba nyanyaki afugo tipa gu Yuda rimoko angia Anania. Ono tie ho i agumbaha ni fu Pauro ya ko akpakana gbiamotumo zanga ko inihe, ko ahõ mbupai nibasa. (Amokedi 23:​1-5) Ho ko aduni Atenai yo, “toroko . . . [a]zingi kpotoko yo, wa ko abi bakporo si nahi be kpiaahe.” Ono, wa si avura du wo, rogo gu ga Pauro gumbapai ko amangihe rii Bagangara Mars yo, ko ayugonga gupai nga rago agbere tiko na ngbatunga agu apai re te. Kuba gure, ko afura fu aboro Atenai rogo gu ba i anaadungura tiyo kurogoho, kini moimburu gako fugo rii gupai i tibarayo dũ aidi kuti ni, nangia gu bamotumo nadu “Fu gu Mbori i aina nga ko ya,” na ki tingidi afugo gayo kumba sa fuyo nangia bakeke siakasiaka afugo.—Amokedi 17:​16-​28.

9. Wai Pauro ayugu wene birĩ rogo gako mangapai na abadona aboro nibasasa?

⁹ Wa Pauro anaafura fu badona aboro nibakiakia, ko anaamangapai naayo rogo bakere birĩ. Ko anaabipai abi tipa gu sino raka gbiati gu rago aboro anidu rogoho nadu na ome kurii berã agu aboro ko anaafura fuyo. Ho ko akepai ni fu agu aKristano nadu Roma yo, ko aima rugatiko na gupai nga, i aaraka rogo gu bakerepa bagbata nangia ga gu ngbii nadu na bakere ome ti ni gbe ti gu regbo re. Gu mangupai nadu rogo ga Pauro waraga fu aKristano Roma yo angia wee gu ome nga ga Kristo ka batasa aboro, si niguhe rengbe ka diabe gu ome du ti ga Adamu ingapai. Ko afura fu agu aKristano nangia aRomo gbiati agu aboro nadu pati yo rogo gu fugo ko abihe nga gigihe nika ngba angba tiyo.—ARomo 1:4; 5:​14, 15.

10, 11. Wai Pauro aʹaria gako yugopai na kpiapai si rẽ na agu aboro ko aafura fuyo? (Oni bi gu rukutu kekepai du kuari ku kumbabee re.)

¹⁰ Ginipai Pauro amangihe ho ko aida ka sakarogo dudunguro arengo nga ga Ziazia Kekeapai ni fu agu aboro naadegatuyo kutiko? Gu mokedi re angia bangbasia rogo mangasunge na gu kpiapai dungu aboro aima rugatiyo naapaha, na nangia agu apai i agiarogo yo taata, sidu ko kini mangisunge nani tipa ka sakarogo kpakarakpakparaapai nga ga toro nani. Nikpiapai, Pauro aima rugatiko na gupai nga, agu aboro nadu Roma yo, i aima rugatiyo naapa gu mangasunge na akanga nadu rogo gu Ngbii re naabaha dunduko. Nirengo, si nawira dungu agu aboro ko akepai fuyo angia kina akanga. Si ki ta du were, Pauro kini mo ka mangasunge na gu yugopai na kpiapai nadu tipa sunge akanga, ka nyakasapa gako sakapai nani tipa ga boro siapai ka ra fu ingapai watadu fu rurupai.—ARomo 6:​16-20.

¹¹ Buku sa nayawee: “Dagba aRomo, . . . boro anirengbe arengba ka zaka gani kanga zanga sana ni nimangi kurapai mbata, watadu kanga anirengbe arengba ka kusa goni kusayo nitumo ni marã fu bairani. I anirengbe arengba a ka zaka kanga kangia i nika fu gi kanga re fu mbori.” Fuo zaka yo kanga ni du ngbarini, ni arengbe arengba kaa mangasunge kindi fu bairani tipa mosoro. Si ziazia nga, gi sino mangaapai re du Pauro afura tipaha giifugo yo ho ko akepai ni ya si kube agu akanga i azaki yo, singia i naida kadu ni akanga fu ingapai watadu i naida kadu ni akanga fu rurupai. Mbori aima zaka agu aKristano nadu Roma yo be ingapai na i kidu tie ti gu regbo re niga Mbori akanga. I adu ngbariyo ka mangasunge fu Mbori, ono i kidu a kindi ngbariyo kadu ni akanga fu ingapai ka i aidaha, nga gu bairayo nadumbata. Gu taata yugopai na kpiapai re nga gu agu aKristano nadu Roma yo aima rugatiyo nani re arengbe ka sa yo i sana tiyo ki yaa, ‘Gini baira mi amangasunge funi awere?’b

Wirikapai be ga Pauro Kpiapai

12, 13. (a) Gini bakere asadatise si aida ani mangihe tipa ka maapai ku ngbadu agu aboro yo nadegatuyo kuti rani du nibakiakia? (b) Ginipai bi oni he niwenehe wa oni atungusapai fu agu aboro duna sino apai tipa yo nibakiakia?

¹² Wa kina Pauro, ani duwa ka ani amaaberã rani fuo aboro, ki zanga konga kina kuti bangisapai sa, kini mangipai rogo wene birĩ tipa wa ka ani rengbe ka maapai ku ngbadu agu aboro yo du nibakiakia nadegatuyo kuti rani. Tipa ani rengbe ka undo agu aboro nadegatuyo kuti rani i girogo wene pangbangaa wenengai, si naida ani mangi kura apai susi gu gbua nga ka ndu fuo yo, ki gumba gu pangbangaa fuyo ani ambakadihe, watadu ki mbu agu abuku fuyo du mburuhe rii Ziazia Kekeapai. Ono, ani namanga nyanyaki asadatise ka ino gayo azingo na agu apai i abakabangiriyo tipaha, agu apai i asogaha na gu i akpinyemuhe, na agu apai i agunde behe na gu gbegbere aberã du yo nani tipa kura aboro. Wa vura duhe nga gipai re naida berãpai bakere gbe gbiati bakere asadatise, abatungusipa Kindo rogo zegino dunduko namangaha amanga na nyemuhe. Nikpiapai, gu biroo nga ga be-basunge nga ga aDezire Yekova du Hungary yo nafu tingidapai niyaa: “Agu awirina du tiibe gaani be-basunge nayugo irisa tipa gu sino raka nga ga aboro kura aringara naye kurogo gi ringara re na i aidanga gupai be agi aboro re nga i aria gayo sino raka kuti gu nga ga aboro Hungary te.” Agu aDezire du rogo kura arago namanga nyanyaki asadatise ka manga kina gu bangisapai re.

¹³ Ringara sa dagba agu aringara nga ga Far East, wa China, Japan na Korea, dungu aboro yo nabakabangiriyo tipa auwakpotose, raba gude, na tipa gu wirikapai nga ga sukuru. Agu abatungusipa Kindo du rogo agu aringara re namanga asadatise ka nyakasapa gi riiapai re kuba sakapai na aboro tipa ngbatunga apai wa gu sino raka nagbera rogo zegino dunduko watadu tipa gu kpakaraapai du tipa raka dagba aboro na akurayo. Teketeke wa kina gure a, agu abatungusipai du rogo bagbata sa Amerika yo akparia gupai nga, agu aboro du rogo kura papara gu gbata re rogo gayo batungusapai naabakabangiriyo tipa ngbatunga agu apai duwa iraira mangaapai be abarumbatayo, pa kiso dungu atarambiri agene be akuraha na be aboro a, gbiati kuondiko. ADezire namangasunge na diabese na gi riiapai re tipa ka tona sakapai rogo Ziazia Kekeapai. Wene abayugu Ziazia Kekeapai ima rugatiyo na gupai nirengo nga, ka i vura sia kina gini riipai tipa ka fura tipaha, i nikaa fura afura kindi na maabangirise ya apai angba angba na kini ngarasi aboro, kini nyakasipa gu wenepai du tipa manga gu bangua arugute nga ga Ziazia Kekeapai awere gbiati gu maabangirise du tipa gu weneapai Mbori apepa ye nani kumbatayo.—Yesaya 48:​17, 18; 52:⁠7.

14. Oni ringbisinga pa agu agene rengbe ani ka aria gu gene ani afura ngbaha fu agu aboro du gayo azingo nibakiakia na duna sino apai tipa yo nibakiakia a.

¹⁴ Si a nipa undo ani naaʹaria gaani tonatona afugo tingba sunge tungusapai, wa duhe nga aboro na gayo asino, awirikapai, gbiati agu asino raka nga ga gayo apambori dunduko nibakiakia. Gaani tonatona fugo fu agu aboro idi ya Bakusiahe kina ti ni ono aidanga kuti Ziazia Kekeapai ya, si nikadu kia ti gu ani agumbaha fu agu aboro nayawee Mbori ti ni te. Tipa gu boro naberã ya agu abuku dunduko nga ga pambori si nga agu aũsunge aboro amangasunge nani ka sa aboro i mbu kura aida ki idi kinagu sa du rogo agu abuku re, gu gene ani ka fura na ni ngbaha nikadu kia ti gu ani afura nani fu gu boro idi kuti gupai Ziazia Kekeapai ayugoho. Si naida ani ariaʹapai aʹaria a wa ani afura na aboro kini ringbisihe kuti gayo bakio awirikapai nga ga sukuru nibakiakia. Agu abayugupai duna wene birĩ tiyo nika mangasunge na gene sakapai gbiati yugopai na kpiapai nga gu daada tipa gupai i afura tipaha.—1 Yoane 5:⁠20.

Undo Tipa Vovo Abatungusipai

15, 16. Tipagine si aida ti ni areme i raba vovo abatungusipai?

¹⁵ Anga Pauro aabakabangiriko tipa ka mbakada kina gako gene yugopai sa te. Ko abihe nga, ngbatunga agu aparanga nadu wa Timoteo na Tito, si aida i raba yo na ka yugo asino tungusapai fuyo tipa i da niwene abatungusipai. (2 Timoteo 2:2; 3:​10, 14; Tito 1:⁠4) Teketeke wa kina gure a, bakere zingo gu duho areme tipa ka raba aboro i kuru ni abatungusipai.

¹⁶ Rogo gu garã nangia 1914, bange abatungusipa Kindo rogo zegino dunduko aduwa 5,000; areme, rogo aposo nibasasa, vovo aboro wa 5,000 nazio bapatiza! (Yesaya 54:​2, 3; Amokedi 11:21) Ho vovo aboro atona ni kaa kodatiyo na agu aboro du rogo gu dungurati nga ga aKristano na kini kpinyemu ka tona sunge tungusapai, si naida i raba yo na ka yugo asino tungusapai fuyo. (AGaratio 6:⁠6) Si ninyanyakipa pai ani yugupai fu abawiriki na ka raba yo nimanga ani sunge na gu gene yugopai nga ga Bairarani nga Yesu.c

17, 18. Wai rengbe ani ka undo vovo aboro i bi tiyo nga i ima rẽ ka tungusapai?

¹⁷ Anga Yesu anindu na gako abawiriki kita gbia kina rimbasa aboro gbua ko kini mo ka ya fuyo wee i tona kaa fura na agu aboro re te. Ko aninyakasipa gupai mbata nga si anaaida aboro rimi sunge tungusapai na ki ngarasi gako abawiriki i nikparikpee tipa gayo sunge tungusapai. Fuo gure, ko animbakadi bambataapai biata: nga ka kparaka abawiriki niba-ue-ue tipa tungusapai, ki fu ba fuyo tipa tungusapai rogoho, na ki fu gu pangbangaa tie i andu ka tungusaha. (Matayo 9:​35-38; 10:​5-7; Marako 6:7; Ruka 9:​2, 6) Ani rengbe ka manga kina gu bangisapai re. Singia ani naundo wirani, vovo bawirikipai, watadu gu boro kpaa ti sunge tungusapai tipa bete regbo, si ninyanyakipa pai ani mangi asadatise ka raba ni ngba gi gene re.

¹⁸ Vovo aboro naida bakere undo tipa i rengbe kadu naa kido kutise nga i ima rẽ ka tungusa gu pangbangaa nga ga Kindo. Oni rengbe ka undoyo i mbakadi gu taata tona fugo nika ngba ti airakporo? Ho du oni ni gene tungusapai yo, oni mbu yo i wirikipai be gaoni kpiapai wa oni atona fugo na aboro ti bete ngbadimo akporo. Oni rengbe arengba ka pefuo gu kpiapai nangia ga Gidiona, nga guko naya fu akurako abanzengere wee: “Oni bi kina re, ki mangi a wa mi ka manga.” (Abasapungbanga 7:17) Fuo gure, oni ki fu mamu fu gi vovo boro re ni tona fugo. Oni tambua vovo aboro wenengai tipa gayo asadatise, na ho daha adani, oni fu berã fuyo tipa gupai rengbe yo ka mbakadaha.

19. Gine nga gaoni nyanyaki diaberã wa oni amanga asadatise ka ‘manga gaoni sunge tungusapai wenengai gbe’?

¹⁹ Tipa ani rengbe ka ‘manga gaani sunge tungusapai wenengai,’ si naida ani diberã ka zanga konga kina kuti bangisapai sa rogo tonatona fugo, na ani naida ka raba vovo abatungusipai i naamanga kina gu bangisapai re. Ho ani amakia nyakapa gaani sásá ni, nga ka fu gu inohe du tipa Mbori nga gu nika ndu na boro sa bata, si nasa rani ani berẽ gupai zanga kapa nga, daha ada nirengo ani mangi ngbatunga aʹasadatise dunduko ka “ye ka du ni apai dunduko fu aboro dunduko, si ngia ka [ani] batasi agu yo.”—2 Timoteo 4:5; 1 AKorindo 9:⁠22.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

Oni Natingidaha?

• Rogo gini agene yo rengbe ani ka wirika Pauro tingba gaani sunge tungusapai?

• Gini ariapai rogo gaani berã si aida ani mangihe?

• Wai rengbe ani ka banda gaani pangbangaa si du niwenehe?

• Gine vovo abatungusipai aidaha tipa i rugutiyo na gupai nga, i ima rẽ ka tungusapai?

Gu mokedi nangia Pauro angia gu boro wene birĩ nanaamaa berãko fuo gako sunge yugopai na tungusapai, zanga konga kina kuti bangisapai sa

Yesu anaambakada bambataapai biata tipa gako abawiriki: nga ka kparaka yo niba-ue-ue tipa tungusapai, ki fu ba fuyo tipa tungusapai rogoho, na ki fu gu pangbangaa tie i andu ka tungusaha.

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 28]

Pauro aduna diabese ka tungusapai fu ngbatunga aboro nibakiakia mbiko ko anaaʹaria gako sino tungusapai aʹaria

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 30]

Wene abatungusipai namakiapai tipa gu sino raka nga ga agu aboro i afura fuyo

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 31]

Agu abatungusipai akonganga kina kuti bangisapai sa ya naundo vovo aboro i mbakaditiyo tipa sunge tungusapai