Oni Gumba Rengo Fu akuaroni
“Wa du oni dunduko oni gúmba rengo fu akuaroni, nimbu zire; bambiko ani nga apa akuarani.”—Ef. 4:25.
1, 2. Wai badungu aboro abi guhe nga rengo?
ABORO aima digo nisakipai riipa gumba rengo tipa badungu agarã. Rogo sita kama agarã Mbata fu Batikayo Kristo, bakeapai sa ni Giriki ayaa: “Rengo gudu rogo imekakue yo.” Gupai ko agumbaha re ayugu gupai nga, boro nagumba rengo sa kinaho ni naima kpibuda ni ní kidu na bakere nyemu fugo tiní. Gu ga aRomo Bazogo nadu rogo bambata sa kama agarã rimoko angia Pondio Pirato, fugoko ayugu gupai nga ko aainongo guhe nga rengo te, bambiko ko asana Yesu nirukö ki yaa: “Gine nga rengo?”—Yo. 18:38.
2 Ti gi gaani regbo re, badungu aboro natikango riipa guhe nga rengo. I nayawee ka boro avuranga gumba kina agu apai nga rengo nzunzu ya, si na pai te. Gu kura aboro naagumba rengo kinaho biyo ho ni nga si rengbe ka undoyo, na ho biyo ho ni nga si rengbe ka mbakada gu fudifudipai niipo du yó rogoho. Buku sa nayaa: “Wa vura duhe nga si niwenepai tipa boro nigumba rengo, si rengbe arengba ka ye na kpioni.”—The Importance of Lying.
3. Tipagine Yesu adu ti ni kia nibipa gumba rengo?
3 Gupai re kia tigaha tipa ga Kristo abawiriki. Ga Yesu bipai tipa rengo adu kia. Ko anaagumba kina rengo ti aregbo dũ. Zavura avurako, i aima ino ya ko anaagumba rengo, si du akurayó aya ti ni wee: “Bayugupai, ani ini ya irarengo nga mo, mo nayugo ga Mbori gene ayugo ni rengo.” (Mt. 22:16) Wakina gure areme, ndikidi aKristano nawirika ga Yesu kpiapai. I amanganga ndundu ka gumba rengo te. I namangapai na ngbaduyó yo du kuti gupai Pauro agumbaha fu akurako aidipase ki yaa: “Wa du oni dunduko oni gúmba rengo fu akuaroni, nimbu zire; bambiko ani nga apa akuarani.” (Ef. 4:25) Ani wisigingo apai biata nibi gupai Pauro agumbaha re. Gu bambatapai ani ka wisigoho nga, da nga kuarani? Uehe nga, gine nga gumba rengo? Biataha nga, wai rengbe ani kaa gumba rengo na aʹuru dũ?
Da Nga Kuarani?
4. Wai Yesu aduna gu bipai nga ga Yekova tipa aboro, nga gu bipai nadu kia ti gu nangia ga agu aYuda nangia abarumbatayo rogo pambori?
4 Rogo bambata sa kama agarã F.B.K., kura aYuda nangia abarumbatayo rogo pambori anaayugo gupai nga kina agu aboro nangia aYuda, singia abakure, i si aidi i naayambayo nga ‘akurayó.’ Ono tipa Yesu, ko aduna kina gu bipai nga ga bako. (Yo. 14:9) Ko ayugu gupai fu gako abawiriki nga, Mbori angbanga na kina kura ngbatunga aboro watadu avuru kura ringara sa kini sogo aguyo te. (Yo. 4:5-26) Kurigure, ziazia toro ayugu gupai fu gu mokedi nangia Petero nga, “Mbori akpara nga aboro te; ono dagba rika aboro yo dunduko gu ni nagunde ti ko, ki nimangi rurupai, kina ni ngba ti ko.” (Amo. 10:28, 34, 35) Sidu, si naida ani naabi aboro dunduko ni akuarani, kini yugu gaani nyemuse tipa aboro dũ, zavura aguyo nga avurarani.—Mt. 5:43-45.
5. Gine nga gumba rengo fu akurase?
5 Ono tie, ginipai Pauro aberẽhe ho ko ayani wee, ani gumba rengo fu akuarani? Gumba rengo nga ka gumba agu apai ani naima ino nga rengo du, zanga kodaha na wiri ziree. Ndikidi aKristano arimisongo ziree kurogo apai yo tipa ka ingisa aboro te. I ‘nane gupai ane nga gbegberẽpai’ na kini ‘zitiyo kuti gupai ngba angba.’ (Rom. 12:9) Niwirika ani Yekova nga gu “Mbori nga irarengo,” si naida ani duni agumba rengo rogo agu apai dunduko ani amangaha na kini gumbaha. (Tam. 15:1, 2; 31:5) Ka ani siaka afugo nitatamana si kuru ngbarani yo, ani rengbe arengba ka diabe gbegberẽpai watadu gupai rengbe ka bazee tirani zanga ani gumba ziree.—Oni gedi AKorosaio 3:9, 10.
6, 7. (a) Ya mo padu ani ni agumba rengo nayugo gupai nga ani gumba gu futufutuapai dunduko du tipa rani fu agu aboro dunduko nasana rani? Oni sakingo rogoyo. (b) Da rengbe ani ka kido kuti ní ani ki gumba rengo funi?
6 Ono ya mo si naida gupai nga ani gumba futufutuapai dunduko tipa pai fu agu aboro dunduko nasana rani tipaha? Anga wo duhe te. Ho Yesu aduni auru kpotosende, ko abi gupai nga kura aboro kinaho naarẽnga ko karagapai fuyó ziazia kuti gayó asanahe ya, watadu ko gumba kura apai fuyó ya. Ho agu abarumbatayo rogo pambori nangia airabiriki asanako ni tipa gu tandu ko aamanga iriwo apai nani, ko aya fuyó wee: “Mi nikasana roni ti pai sa, ka oni karaga pai fere, mi nikagumba pa gu tandu fu roni mi amanga agi pai ti ni re.” Ho abakeapai na abaakumba aaidanga ni ka karagapai ya, Yesu ayaa: “Mi agumba nga pa gu tandu fu roni mi amanga agi apai ti ni te re.” (Mk. 11:27-33) Ko abihe nga si aadunga fuko nidingisoro ko karagapai fuyó te mbiko gayó gbegberẽ mangaapai na mbiko gayó zanga idapase. (Mt. 12:10-13 ; 23:27, 28) Wakina gure areme a, si naida ga Yekova aboro naabanda tiyó ti abasamungu kuti ndikidi pambori gbiati gu kura gbegberẽ aboro nga aguyo nananga aboro tipa ka gbia undo tipa tiyó.—Mt. 10:16; Ef. 4:14.
7 Fugo Pauro ayugu gupai a nga, gu kura aboro kinaho arẽnga ani fu rengberengbe karagapai fuyó kuti gayó sanahe ya. Ko ayawee ‘aboro menemene na adingbitipai nagumba agu apai ka i agumba nga ha ya,’ nga kaa fura tipa agu apai si arẽnga i naafura tipaha ya. (1 Tim. 5:13) Nirengo, agu aboro narimiso tiyó kurogo ga aboro apai, watadu agu aboro akurayó naini yó ya i arengbanga ka oka ga aboro pai te, aboro naamanga ndundu amanga ti kusa gayó apai fuyó. Si niwenepai ani irisi agu afugo Pauro nayaa: ‘Oni dua bangironi ti du zezeredii, kaa manga gaoni pai, [“zanga ida ka ino agu apai abingo roni ya,” NW].’ (1 Tesa. 4:11) Ono ti kura aregbo, agu abaakumba du rogo dungurati naaida ka sana boro tipa agu apai nabi kina ní, tipa i ki rengbe ka undo ní. Ho duhe ni wo, si niwenepai tipa boro gi tiní wenengai na abaakumba na ki gumba kina boro rengo fuyó.—1 Pet. 5:2.
Oni Gumba Rengo Kpuroniyo
8. Wai pa gumba rengo aundo aborokporo gayó pagume du nibeedihe gbe?
8 Agu aboro du ani na pagume naayó gbe, i nga gaani aborokporo. Tipa ani nyakasi gi pagume re, si naida ani naagumba rengo fuyó. Kaani agumbapai agumba ziazia, zanga rimiso ziree kurogoho, si rengbe ka sa gupai nga ka tagbagaapai naakuranga dagbarani gbe ya. Nikpiapai, ho ani nimangi irairapai ni, ya mo ani naamanga ndundu ka idapaha fu gaani badiarogatise, fu awirani, watadu fu gu kura agumerani ani araka naayó kporo? Ka ani idi gaani ingahe na ki hõmbupai na ngbaduraniyo dũ, si rengbe ka banda zereda gbiati kodatise si nye rogo gaani ramukporo.—Oni gedi 1 Petero 3:8-10.
9. Tipagine pa gumba ani rengo ayugongo gupai ti ni nga ani nifura kpasiaka watadu zanga bakpe ti ni ya ya?
9 Pa gumba ani rengo ayugongo gupai nga, ani nifura arakaya watadu kaa fura zanga bakpe ti ni te te. Ho boro afura ni arakaya, ka si vura du nga kina rengo ní agumbaha, aboro na nyemu giaha te. Pauro ayaa: “Iimi fugo dunduko, na zinga, na erã, na paa, gbegberẽ fugo, oni bá ha ku sa yo ti roni na sogote dunduko. Ringironi ngbá angba fu akuaroni, yee kpotoroni yo, oni nivú akuaroni avu, a wa Mbori avu roni rogo Kristo yo a.” (Ef. 4:31, 32) Ho ani agumba rengo ni ngba iriiri gene, si nasa aboro i duna nyemu ka gia gupai ani agumbaha, na si kini yugu gaani irisa tipa agu aboro ani agumbaha fuyó.—Mt. 23:12.
Oni Gumba Rengo Rogo Dungurati
10. Ginipai rengbe abaakumba ka wirikaha be ga Yesu kpiapai nibipa gumba rengo?
10 Yesu anaafura fu gako abawiriki ngba taata gene, na ko anaafura afura ziazia. Ko anaafu arugute ninyemuse, ono ko anaaʹabianga aboro ho ko anaafu rugute ni fuyó te. (Yo. 15:9-12) Nikpiapai, ho gako amokedi aatikango ni dagbayó riipa gu boro nangia bakumbayo, ko afura afura nyanyakii na nizerangbaduse tipa ka undoyo i ini wai nyakipa umbasitise. (Mk. 9:33-37; Ruka 9:46-48; 22:24-27; Yo. 13:14) Teketeke a, wa vura duhe nga agu aKristano nga abaakumba rogo dungurati naaru nyanyakii tipa rurupai, i naamanganga tiyó wa abazogo kurii ga Mbori akandoro te. (Mk. 10:42-44) I nawirika Kristo nimangayo akurayó rogo weneringise, na kidu ‘yee fuyó kpotoyo yo.’
11. Si naida nyemu awirinarani sa rani ani naamangasunge wai na mirãrani?
11 Ho ani agumba rengo ni fu akuarani ono angianga ki fura zanga bakpe ti ni ya, ani rengbe arengba ka gumba gupai du berãrani yo zanga ani bazee tiyó. Nirengo, ani aidanga ka sa mirãrani si du “wa tĩtĩ musa” sa akuarani te. (Tam. 52:2; Snz. 12:18) Nyemu akuarani nasa rani ani ‘banda mirãrani ti gbigbitapai, na ngbarani ti gumba nangahe.’ (Tam. 34:13) Rogo gi gene re, ani kini fu irisa fu Mbori na kini sa gupai nga kodatise du rogo dungurati.
12. Ti gini regbo si aida abaakumba bipai tipa boro ho gumba ní gupai ni arunga ya? Oni sakingo rogoyo.
12 Abaakumba naʹasada tiyó nyanyakii tipa ka banda dungurati be agu aboro nagumba gbigbita aziree. (Oni gedi Yakoba 3:14-16.) Aboro naagumba gbigbita ziree tipa ka imisa akurayó; tipa ka sa boro ní rungo, watadu ní du na gberarago. Anga si gbua nga ka abiapa kungbopai watadu ka durugo gupai nga kina rengo te. Angbatunga gumba ziree dunduko du nigbegberẽhe, ono anga si dunduko si aida abaakumba saringbanga boro tipaha te. Sidu, si naida abaakumba duna rugatise tipa ka ino singia gu boro gumba gupai angianga rengo ya, ní taino aino nzunzu kini gumba gupai nga ziree tipa ka ingisa aboro si kini idi gupai nga abaakumba bipai tipa ní. Watadu si naida i fu kina arugute funi gbua rogo Ziazia Kekeapai.
Oni Gumba Rengo Rogo Sunge-marã
13, 14. (a) Wai kura aboro naagumba ziree fu gayó abairasunge? (b) Gini wenepai rengbe ka ye mbiko padu boro niʹirarengo basunge yo?
13 Ani naraka ti gu regbo badungu aboro agumbanga rengo ya, sidu, si rengbe kadu nikpakarapai ani he gumba ziree fu gaani bairasunge. Ho aboro naasanahe ni tipa sunge, badunguyo ninaagumba ziree tipa tiyó. Nikpiapai, i naaʹabiapa wai iniyo sunge naapa wai i awirikipai, tipa wa ka i rengbe ka gbia gu sunge i nikaa zio bakere marã ti ni. Gu kurapai berewe ninaamanga nga, badungu aboro ninaamanga tiyó nga i namangasunge amanga wenengai ho du yó ni tingba sunge, baraho i naamanga kina gayó kungboapai ni nga gu andunga kuti agu arugute nga ga basunge ya. Si rengbe kadu nga i nageda agu apai abingo pa gayó sunge ya, i nayayamba gayó aboro rogo terefuni, kini kekedi kekeapai rogo terefuni, watadu kini weteke Internet.
14 Ndikidi aKristano abingo pa gumba rengo nigupai si aida kina boro diberã nitiní tipaha te. (Oni gedi Asanza 6:16-19.) Pauro ayaa: ‘Ani nakpinyemu ka sunga na rurupai rogo apai dunduko.’ (Eb. 13:18) Were, ndikidi aKristano naamangasunge zanga biriki, bairasunge ki fu marã fuyó rengbe na kina gu sunge i namangihe. (Ef. 6:5-8) Ho ani amangasunge ni zanga biriki, si nafu taarimo afu a fu gu Barani du ngbangbaturũ yo. (1 Pet. 2:12) Nikpiapai, Roberto naraka Spain yo namangasunge zanga biriki na nyomoro, sidu, gako bairasunge atambua ko tipa gipai re. Mbiko ga Roberto wene sino, gu basunge re adi kura aDezire Yekova tipa sunge. Agu aDezire Yekova re adu a niwene abamangisunge. Sidu, rogo agi agarã susi kusayo re, Roberto gbia sunge fu awirina 23, na abawiriki Ziazia Kekeapai 8!
15. Wai rengbe Kristano ka yugo gupai nga ní nga irarengo?
15 Ka si du nga kina rani nga ira gaani sunge nitirani, ya mo ani naagumba rengo fu akuarani, watadu kura aregbo kinaho ani naagumba ziree? Gu boro nga Kristano, ní arengbanga ka gumba ziree nibipa agu ahe ní abagaha tipa ka sa gupai nga aboro ngbehe niipo te; na ní adianga marã mobirimo be aboro, watadu ka fu marã fu boro tipa ka sa ní ka ní kusinga gu gbugbupai ní amangaha ya te. Ani namanga akuarani kina ngba gu gene ani aida i mangi rani ngbaha.—Snz. 11:1; Ruka 6:31.
Oni Gumba Rengo fu Agbia Zegino
16. Ginihe aKristano afuhe fu (a) agbia zegino? (b) Yekova?
16 Yesu ayaa: “Agu ahe nga ga Kaisara . . . oni nifú kina ha fu Kaisara; agu ahe nga ga Mbori oni nifú kina ha fu Mbori.” (Mt. 22:21) Ho ani ayani areme wee “Kaisara,” gure nga ani nafura tipa agbia zegino. Ono gini ga Kaisara “ahe” tie du berani si aida ani fuhe fuko, nga agbia zegino? Ho Yesu agumba gupai re ni, gupai i aafura tipaha angia marã-ngbeti. Tipa aKristano rengbe ka nye na gigiri sangbakpotoseyo barabangiri Mbori na aboro, i naairisa agu andiko nga ga ringara, kodihe na gudu tipa fu marã-ngbeti. (Rom. 13:5, 6) Ani rugutirani na gupai nga, Yekova nga Bakerepa Bakindo, nga bangisa ndikidi Mbori, na ani nakpinyemuko na ngbaduraniyo dũ, na mbisimorani dũ, na berãrani dũ, gbiati omerani dũ. (Mk. 12:30; Yugo. 4:11) Ani nara fu Yekova Mbori zanga kapa.—Oni gedi Atambuahe 86:11, 12.
17. Wai ga Yekova aboro naabi pa gbia undo be irangbii?
17 Badungu aringara duna gupai rogoho nga, irangbii nambakadapai tipa kaa undo agu aboro adunga gene beyo ya. Gbegberẽpai ho ti gupai nga Kristano nigbia ngbatunga gu undo re te, ono tie, si naida ní rẽarẽ tipa gu undo re. Padu ani niʹairarengo rengbe ka sa rani ka ani gumbanga ziree fu irangbii tipa kaa gbia gu undo re ya.
Gu Weneapai Naye Mbiko Padu Boro Niʹirarengo
18-20. Gini wene apai naye mbiko padu boro niʹirarengo?
18 Gu wene apai naye mbiko padu boro niirarengo, si ima nge. Betehe nga, ho boro agumba rengo ni, ní nanye na gigiri sangbakpotoseyo, na si kini fu zereda ku berãniyo na ku ngbaduniyo. (Snz. 14:30; Frp. 4:6, 7) Padu boro na gigiri sangbakpotoseyo nga nyanyakipa pai bangiri Mbori. Berewe a, ho ani agumba rengo ni rogo apai yo dũ, ani abakanga bangirani tipa pa zioyo rani te.—1 Tim. 5:24.
19 Oni bingo kura wenepai berewe naye mbiko padu boro niʹirarengo. Pauro ayaa: “Rogo apai yo dunduko ani nimbakadi rimorani, wa amangipa Mbori, . . . rogo gu pai nga ga rengo.” (2 Kor. 6:4, 7) Wirina sa ringara aNgirisi yo aaida ka baga gako kuru tarambiri fu kumba sa. Gu wirina re apeke pa agu abarapaha nadu niwenehe, na ki peke pa agu abarapaha a dunduko nadu nigbegberẽhe, zavura agu abarapaha ka boro arengbanga ka ino nga si gberẽ ya. Ho gu kumba re adi gu tarambiri re ni tipa ka asadaha, ko asana gu wirina re singia ko angia boro sa dagba aDezire Yekova. Tipagine ko akapa ti ni kuti gu wirina re ki yawee Dezire Yekova du nga ko? Si adu wo mbiko gupai nga, ko abi wai gu wirina re agumba rengo fuko dunduko tipa gako tarambiri, na wai gu wirina re adu nigigiri ko. Gu wirina re amangi wene dezirepai fu gu kumba re.
20 Ya mo ani naafu taarimo fu Bakusirani nigumba ani rengo? Pauro ayaa: “Ani ambu gu okooko apai nga ga zee, ka ani ata nga rogo biriki ya.” (2 Kor. 4:2) Sidu, ani naaʹasadanga tirani aʹasada na omerani dũ tipa kaa gumba rengo fu akuarani. Ka ani amangaha wo, ani fu taarimo afu fu gu Barani du ngbangbaturũ yo na fu gako aboro.
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Da nga kuarani?
• Pa gumba ani rengo fu akuarani nayugo gine?
• Wai rengbe padu ani ni airarengo ka ye na taarimo fu Mbori?
• Gini wene apai naye fu boro mbiko padu ní niʹirarengo?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 23]
Ya mo oni naaida pa gu rukutu irairapai niipo mangi oni he?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 24]
Ya mo oni naagumba rengo ho oni asanahe ni tipa sunge?