Kristo Agumbapa Nyenye Unga Ku Auru Kpotosende
“[Mbori] awéga aume ti bangiriyo ku sa yo dunduko. Kpio adú nga berewe te.”—YUGO. 21:4.
1, 2. Wai ani aino gupai nga, gu dungu aYuda nadu rogo bambata sa kama agarã aduna maabangirise ka gbia nyenye unga auru kpotosende?
KUMUKOKUMUKO paranga aye koyo du Yesu ni ki kuku barabangiriko ki sanako ki yaa: “Wene Bayugupai, mi amanga wãi ka dia nyenye unga?” (Mk. 10:17) Gu paranga re asanahe tipa ka gbia nyenye unga auru kpotosende watadu ngbangbaturũ yo? A wa duhe rogo gu papara kekeapai ye mbata fuo gere, Mbori afu gu maabangirise nga ga zingabekpio fu agu aYuda nadumbata gbiati maabangirise tipa nyenye unga auru kpotosende. Agu aYuda nadu rogo bambata sa kama agarã adu kindi na kina gu maabangirise re.
2 Si nawira gupai nga, Marata aduna maabangirise tipa zingabekpio ku auru kpotosende ane, si du ri aya ti ni tipa kawiiri wee: “Mi ini aina ya ko azínga azinga berewe rago zingabekpio ti yangara rame.” (Yo. 11:24) Nirengo, aSadoke aadunga na idapase kuti zingabekpio te. (Mk. 12:18) Ono tie, gu kumba nangia George Foot Moore akepai rogo gako buku ki yaa: “Apai kinaho i akehe . . . rogo ue kama agarã watadu rogo bambata kama agarã Mbata fu Batikayo Kristo nayugo gupai nga, badungu aboro naidi kuti gupai nga, regbo kinaho kpikpi aboro nika zingabekpio ki raki auru kpotosende nyeanye kindi.” (Judaism in the First Centuries of the Christian Era) Gu paranga naye koyo du Yesu ni re, ko aaida ka gbia nyenye unga auru kpotosende.
3. Gini asanahe ani ka wisigoho awere?
3 Badungu apambori gbiati wene abawiriki Ziazia Kekeapai natikango niyawee, Yesu aayanga wee aboro nika gbia nyenye unga auru kpotosende te. Badungu aboro namaabangiriyo tipa ka raka ni atoro fuo kpioyo. Sidu, ho badungu aboro ageda Vovo Ndika ni kini kurubara gu fugo nga “nyenye unga,” i naberãha nga si nga guhe aboro nika gbiaha ngbangbaturũ yo. Ya mo rengo du nga gupai re? Ginipai Yesu aberẽhe ho ko afura ni tipa nyenye unga? Ginipai gako abawiriki aidi kuti ni tigayo? Ya mo Vovo Ndika nagumba gupai nga aboro nika raka araka auru kpotosende ane nyeanye kindi? Ani bingo akaragapai kuti agi asanahe re.
“Ho I ka Sa Ahe ni Dunduko ni Vovo Ho”
4. Ginipai nika manga “ho i ka sa ahe ni dunduko ni vovo ho”?
4 Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga, kina bete aboro gbua nga mbedimbedi aKristano Mbori nika zingisayó bekpio tipa i ga ku ngbangbaturũ yo ka zogarago auru kpotosende. (Ruka 12:32; Yugo. 5:9, 10; 14:1-3) Ho Yesu anaafura ni tipa nyenye unga, anga kina pa mbembedi aKristano sa naanidu berãko yo te. Yesu aya fu gu kumukokumuko paranga naye ka sanako re wee, ko mbu gako ahe dunduko ki tona pekako, ono rago agberẽ agberã tiko ko ki ga ku kpuko yo. Ani makianga gupai Yesu apehe fu gako abawiriki tingbafuo ga gu paranga re ku kpuko yo. (Oni gedi Matayo 19:28, 29.) Yesu aya fuyó wee i nikadu dagba agu aboro nika zogarago ni abakindo na kini sapungbanga “ngbatunga aYisaraere bawe na ue,” nga agu aboro nikadu auru kpotosende. (1 Kor. 6:2) Yesu agumbapa agu amaku a si adu nga agu aboro dunduko napekako nika gbiaha. I nika gbia “nyenye unga” a. Agi apai re nika manga “ho i ka sa ahe ni dunduko ni vovo ho.”
5. Wai Mbori nika ‘sa ahe dunduko nivovoho’?
5 Ho Yesu afura ni tipa gu regbo i nika ‘sa ahe dunduko nivovoho,’ gure nga ko afura tipa gupai aYuda aima digo nimoibangiriyo tipaha tipa badungu agarã. I aduna gu maabangirise nga regbo kinaho Mbori nika sa ahe na apai dunduko nivovoho auru kpotosende, tipa apai duwa gu si adu ati Edene yo mbata fu Adamu na Eva ingipai. Nirengo, regbo kinaho Mbori nika digiso gako kidohe ki “mangi vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende,” ki sa ahe na apai dunduko nivovoho.—Yes. 65:17.
6. Gu sanza Yesu agumbaha tipa akandoro na ameme, si nayugo ginipai furani tipa nyenye unga?
6 Yesu apepa nyenye unga berewe a ho ko afura ni tipa digido zegino. (Mt. 24:1-3) Ko ayaa: “Ho Wiri boro ka ye ni rogo gako taarimo, na amaraika dunduko fuo ko, ko asúnga ri mbatabakindo nga ga taarimo. I adúngura arikaaboro ku bara bangiriko dunduko. Ko ki kparaka yo, wa babanda akandoro nakparaka akandoro ti ameme.” Agu aboro ngbanga nika ngbanga kubarayo yo ya, ‘i aguari kurogo nyenye mbusa; ono ruruyo kurogo nyenye unga.’ Gu ‘ruru aboro’ nika gbia nyenye unga, i nga aguyo nasongoda agu ‘awirina’ Yesu du nimbedimbediyo nitoro. (Mt. 25:31-34, 40, 41, 45, 46) Wa duhe nga Mbori asia mbedimbedi aKristano i zogorago ngbangbaturũ yo ni abakindo, gure nga gu ‘ruru aboro’ gumbayo payo rogo Matayo 25:46 re, i nga agu aboro nikadu ni avuru gu Kindo re auru kpotosende. Ziazia Kekeapai aima fura tipa pai kumbatayo ki yaa: ‘[Ga Yekova bakindo azogarago] tona ti baime dati kura baime, tona ti gu Di dati digida kpotosende!’ (Tam. 72:8) Agi azogo re aduna ngbarago ka raka nyenye kindi auru kpotosende.
Gu Wene Pangbanga Yoane Akehe
7, 8. Gini amaabangirise ue Yesu agumbapaha fu Nikodemo?
7 A wa duhe nikekehe rogo agu akitabu Wene Pangbanga nga ga Matayo, ga Marako na ga Ruka, Yesu amangisunge na gu fugo nga “nyenye unga” ti agu aregbo gumba ani paha kuari re. Rogo gu kitabu Wene Pangbanga Yoane akehe, ko adi afugo Yesu ki gumbaha wa bara 17 nga gudu tipa nyenye unga. Ani wisigingo bete agu apai Yesu agumbaha tipa nyenye unga ku auru kpotosende re.
8 Gu Wene Pangbanga Yoane akehe nayawee, gu boro Yesu afura mbata funi tipa nyenye unga, ní nga gu Farusi rimoko angia Nikodemo. Ko aya fu Nikodemo wee: “Ka boro bi nga ga Mbori ngbi te kina gu ka i vungu ni avunga be ime na Toro.” Agu aboro nika rimo gu Kindo nga ga ngbangbaturũ, i duwa ka i ‘vunguyo’ avunga berewe. (Yo. 3:3-5) Ono Yesu agumbapa gu maabangirise berewe du fu aboro dunduko. (Oni gedi Yoane 3:16.) Ko afura tipa gupai nga, mbedimbedi aKristano nika gbia nyenye unga ngbangbaturũ yo, na gu kura aboro ki gbia nyenye unga auru kpotosende.
9. Gini maabangirise Yesu agumbapaha fu de boro Somorona?
9 Fuo Yesu nyasi fugo na Nikodemo Yerusarema yo, Yesu atona nduge ku Gariraya yo. Ho ko aandu ni, ko agbia dee pati ga Yakobo guga rogo gu gbata nangia Sukara nadu Somorona yo. Ko aya furi wee: “Gu ni ka mbiri gu ime ka mi fu fu ni gomoro ime mangi nga ni berewe te; gu ime ka mi fu fu ni si du kpotoni yo ni gugaabi niguku ku ari sa nyenye unga.” (Yo. 4:5, 6, 14) Gu ime re nayugopa agu ambakadapai Mbori namangihe tipa ka sa aboro dunduko i gbia nyenye unga. Rogo gu kitabu nga Yugoti, Mbori nayawee: “Mi afú gu ime unga nga ga gugaabi gbua fu gu ni du na gomoro ime.” (Yugo. 21:5, 6; 22:17) Sidu, Yesu agumbapa nyenye unga fu de boro Somorona angianga kina ku ngbangbaturũ yo ya, ono ku auru kpotosende a.
10. Fuo husa Yesu kumba Beteseda yo, ginipai ko agumbaha fu agu aboro pambori nangia ababisirapai?
10 Rogo gu garã naye tifuo gu regbo Yesu afura na de boro Somorona, ko andu berewe ku Yerusarema yo. Ho ko adani yo, ko ahusi kumba rogo gu munga nga Beteseda. AYuda abisirapa gupai abisira Yesu amangihe re. Yesu asakirogo gupai yo fuyó nga, “ka Wiri mangi nga pai ni tiko wa sa te, kina gu pai ko abi Mbori nga Ba nimangi he.” Tifuo gumbako gupai fuyó nga Ba “fu pa sapangbanga dunduko fu Wiriko,” ko ayaa: “Gu ni ka gi gi pai, ki idi pa gu ko nakedi re, nyenye unga du adu be ni.” Yesu aya berewe wee: “Ragoho nada, ho agu yo ka gia fugoko ni dunduko du rogo amurã yo, ki kuru; agu yo nanamanga wenepai sa gu zingabekpio nga ga unga; agu yo nanamanga gbegberẽpai, sa gu zingabekpio nga ga sapangbanga.” (Yo. 5:1-9, 19, 22, 24-29) Gure nga Yesu aya fu aYuda wee ko nga gu boro Mbori nasia ní tipa ní digisi gu maabangirise i adu nani ka gbia nyenye unga auru kpotosende, na ko nika mangaha wo nizingisako kpikpi aboro.
11. Wai ani aino ya, Yesu aima gumbapa nyenye unga ku auru kpotosende rogo gu fugoko du nikekehe rogo Yoane 6:48-51?
11 Ho Yesu arigi badungu akutu aboro ni na kpakuto Gariraya yo, badunguyo atona pekako. Ko agumbapa kura ngbatunga kpakuto fuyó, nga “gu kpakuto nga ga unga.” (Oni gedi Yoane 6:40, 48-51.) Ko ayaa: “Gu kpokuta mi ka fu si nga pasiore.” Yesu aafunga ungako sa tipa kina agu aboro nika zogarago naako ngbangbaturũ yo te, ono “tipa gu unga nga ga aboro zegino dũ” a. “Ka boro ri gi kpokuta re,” nga kadu na idapase kuti ga Yesu motumo, ní duadu na maabangirise tipa nyenye unga. Ho Yesu aafura ni tipa ‘raka nyeanye kindi,’ gure nga ko aafura tipa gupai aYuda aima digo nimoibangiriyo tipaha ya si amanga ho Masiya nikaa zogarago ni.
12. Wari Yesu afura tipa nyenye unga kuhoni ho ko ayani fu apefuoko wee ‘ko nika fu nyenye unga fu gako akandoro’?
12 Kusa, ti regbo Pumbo Kpara Yekaru Yerusarema yo, Yesu aya fu asogoko wee: “Gimi akandoro nga oni te, si du oni aida nga pa re ti ni ya. Gimi akandoro nagia fugore, mi ini ra, ami ki nipeke re. Mi nafu nyenye unga fu ra.” (Yo. 10:26-28) Ya mo Yesu aafura tipa nyenye unga kina ku ngbangbaturũ yo, watadu ku auru kpotosende a rogo paradizo? Mbata fu Yesu gumba gupai re, ko afu wasa fu apefuoko ki yaa: “Oni nga umba rika aboro, ka oni gúnde nga ya; bambiko si ngba ti Baroni ka fu ngbi fu roni.” (Ruka 12:32) Ono tie, ti kina gu regbo Pumbo Kpara Yekaru re, Yesu ayaa: “Gu kura akandoro du be re, adu nga rogo gi ndugu re ya; mi ayé aye na ami a.” (Yo. 10:16) Sidu tie, gupai Yesu agumbaha fu asogoko re, si adu tipa “umba rika aboro” nga aguyo nika raka ngbangbaturũ yo nyeanye kindi, gbiati gu badungu amirioni “kura akandoro” tigaami nika raka nyeanye kindi auru kpotosende.
“Ani Adú na Mo Paradiso Yo”
13. Wari Yesu agumbapa Paradizo kuhoni ho ko ayani wee: “Ani adú na mo Paradiso yo”?
13 Ho Yesu aaima ni ti ngbunduru ngua, ko agumbapa raka rogo paradizo ba tikangoho aadunga ti ni ya. Gu bamangi gbegberẽ apai i akenge Yesu naako, ko aya fuko wee: “Yesu, mo tíngidi pa re ho mo ka da ni ku rogo ga ngbi.” Yesu akidoko ki yaa: “Ya mi foro ni rengo, areme, ani adú na mo Paradiso yo.” (Ruka 23:42, 43) Wa si adu nga gi kumba re angia Yuda, ko aima rugatiko wenengai naapa Paradizo ka si aidanga i yugupai ayugo fuko berewe tipaha ya. Ko aima inopa gu maabangirise du tipa nyenye unga kumbatayo auru kpotosende.
14. (a) Ginipai nayugo gupai nga, gu maabangirise nadu tipa ka raka ngbangbaturũ yo adu nikpakarakpakaraha tipa ga Yesu amokedi girogoyo? (b) Gini regbo apefuo Kristo agbia ndikidi giarogopaiyo tipa gupai nga, aboro kinaho nika ga ku ngbangbaturũ yo?
14 Ono tie, gupai si aaida i sakipai tipaha angia gupai Yesu agumbaha tipa raka ngbangbaturũ yo. Ho ko agumba gupai ni fu gako abawiriki nga ko nandu ka mbakada ba tipa yó ngbangbaturũ yo, i aaruganga tiyó na boro gupai nadu berãko yo te. (Oni gedi Yoane 14:2-5.) Kusa, ko agumba gupai fuyó nga: “Dungu apai du ngbare mi ka gumba fu roni, ka oni arengba nga na pa ha awere ya. Ho ko ka ye ni, nga gu Toro nga irarengo, ko angbe fu roni mbata yo sa rengo dunduko.” (Yo. 16:12, 13) Fuo mbedayó ga Yesu abawiriki niziazia toro rago Pendekote rogo gu garã nangia 33 F.B.K., i arugutiyo na gupai nga gayó ambatabakindo gudu ngbangbaturũ yo. (1 Kor. 15:49; Koro. 1:5; 1 Pet. 1:3, 4) Pa ndu aboro ku ngbangbaturũ yo ka raka yo angia vovopai, na si gu mokedi nangia Pauro akeke dungu awaraga tipaha rogo Vovo Ndika, nga agu awaraga ga Mbori toro adu kugiipa kekaha. Ya mo agu awaraga re nanyakasapa nyenye unga ku auru kpotosende?
Ginipai agu Awaraga Amokedi Akekehe Agumbaha?
15, 16. Wai gu waraga Pauro akehe fu aEbere na gu waraga Petero akehe ayugopa nyenye unga ku auru kpotosende?
15 Rogo gu waraga gu mokedi nangia Pauro akehe fu aEbere, ko afura tipa akurako aidipase ki yawee i nga ‘ziazia awirinako, nga adi gu yambahe nga ga ngbangbaturũ.’ Ono tie, ko aya berewe wee Mbori amoi “gu zegino nikadu” gizo kutiibe Yesu. (Eb. 2:3, 5; 3:1) Rogo Vovo Ndika, gu fugo Giriki i asaha kurogo pa-Zande nga “zegino,” si nayugopa gu zegino duna aboro rogoho. “Gu zegino nikadu” re, si adu tiibe gu zogarago nga ga Yesu Kristo. Ti regbo gu zogarago re, Yesu nika digiso gu ga Mbori kidohe nga: “Ruru aboro adía kumbo ringara, ki nye anye kindi.”—Tam. 37:29.
16 Ga Mbori toro adu kugii gu mokedi nangia Petero a ko ke gupai nika manga kumbatayo tipa aboro. Ko ayaa: “Agu angbangbaturũ du ho awere na kpotosende si du ni igiigi he be kina gu pai re tipa we, ni bandabanda ha tipa rago sapangbanga na rago gbarasa azangasinombori.” (2 Pet. 3:7) Gine nika diaba gu zogarago du kurii aboro areme, na gu gbegberẽ mangaapai nga ga aboro du awere? (Oni gedi 2 Petero 3:13.) Gu zogarago nga ga “vovo angbangbaturũ” nika diaba gu du kurii aboro areme, na “vovo kpotosende” kingia vovo azogo nga agu aboro nairiso Yekova.
17. Wai Yugoti 21:1-4 aringbisapa gupai nika manga kumbatayo fu aboro?
17 Gu yangara kitabu nga ga Ziazia Kekeapai, si nayugopa wai furani i nika sa aboro i du nirengberengbeyo. (Oni gedi Yugoti 21:1-4.) Gure nga gupai aboro aima digo nimoibangiriyo tipaha tona kinaho bambata avungurani aingipai ni Edene yo. Ruru aboro araka zanga gbinza auru gi kpotosende i nika saha ni Paradizo re. Gure nga gupai Kuru Ndika na Vovo Ndika agumbaha agumba ziazia, na si aima digo ninyakasi ga Yekova amoyambu da ku areme.—Yugo. 22:1, 2.
Oni Rengbe ka Sakarogoyo?
• Wai Mbori nika ‘sa ahe dunduko nivovoho’ a wa Yesu agumbaha?
• Gine Yesu agumbapaha fu Nikodemo?
• Gini maabangirise Yesu afuhe fu gu boro ingapai i akengeko patiko?
• Wai gu waraga Pauro akehe fu aEbere na gu waraga Petero akehe ayugopa nyenye unga ku auru kpotosende?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 15]
Agu aboro duwa akandoro, i araka nyeanye kindi auru kpotosende
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 16]
Yesu agumbapa nyenye unga fu aboro