Yekova “Nga Bakusi Okooko Apai”

“Ga Mbori nga Mbori ku ri ambori ni rengo, nga Gbia ku ri abakindo, nga bakusi okooko apai.”—DAN. 2:47.

GAONI KARAGAPAI NGA GINE?

Gini apai Yekova nayuguhe furani tipa agu apai du kumbatayo?

Agu arii nyarinde du sita narukuba gine?

Gini ngbatunga ngbanya du dagba nyarinde gbiati gu kpiahe Nebukadenesara abihe?

1, 2. Gini he Yekova nayuguhe furani, na tipagine mangiko ho ti ni wo?

GINI azogarago nikadu na bakere ome kurii kpotosende ho ga Mbori Kindo nika ye ni tipa ka gburuwa gu zogarago nga ga aboro kusayo? Ani ima ino gu karagapai du tipaha mbiko gu “bakusi okooko apai” nga Yekova Mbori ima kusaha furani. Ko nasa rani ani ini agu azogarago re vuru gu kekeapai gu nebi nangia Daniere akehe gbiati gu mokedi nangia Yoane.

² Yekova ayugu dungu ayuguyugupai fu agi akumba re tipa agu anyarinde naakura tifuo agu akurara. Ko asakipai fu Daniere tipa gupai gu bakere kpiahe du rogo marã yo arukubaha. Yekova aidihe i keke agi apangbanga re kurogo Ziazia Kekeapai na ki bandaha tipa si undo rani. (Rom. 15:4) Ko amangihe wo tipa ka nyakasa gaani idapase nga barambeda, gako Kindo nika gburuwa agu azogarago nga ga aboro kusayo.—Dan. 2:44.

3. Tipa ani gitirani na rogo sangbanebi yo wenengai, gini he si aida ani girogo yo mbata, na tipagine?

³ Agu apangbanga Daniere na Yoane akehe re, si afuranga kina tipa abakindo muambe watadu gu zogarago nga ga aboro te, ono si nafura a tipa gu regbo si adu nga agu azogarago re nika kura ti ni. Ono tie, ka ani girogo gu bambata sangbanebi du rogo Ziazia Kekeapai yo wenengai, si rengbe ka sarani ani girogo gi sangbaanebi re. Tipagine? Bambiko Ziazia Kekeapai na gu sangbaanebi dunduko du rogoho, si naru kuriipa gu sangbanebi re.

TITA WO NA NYARINDE

4. Gini aboro ue nga apapara tita dee, na ginipai gu tita dee re nika mangaha?

⁴ Ngbutuko fuo gu samungu namangi ati Edene yo, Yekova akidohe nga “de” nika kusa ‘titari.’a (Oni gedi Bambata Pai 3:15.) Si adu nga gu tita dee re nika mbura Satana niyangaraha ti riko. Kusa, Yekova ayuguhe nga gu tita dee re nika ye rogo Abarayama yo, ningbatunga aYisaraere, niboro Yuda, na nitita Bakindo Davide. (Bam. P. 22:15-18; 49:10; Tam. 89:3, 4; Rk. 1:30-33) Bambata tita gu dee re angia Kristo Yesu. (Gara. 3:16) Ue papara gu tita dee re kingia gu badona nga ga mbedimbedi aKristano. (Gara. 3:26-29) Yesu Kristo gbiati mbedimbedi akristano koditiyo kurogo ga Mbori Kindo, nga gu zogarago Mbori nika mangasunge nani tipa ka nyasa riipa Satana.—Rk. 12:32; Rom. 16:20.

5, 6. (a) Azogarago wai Daniere na Yoane nafura tipaha? (b) Agu arii nyarinde du rogo Yugoti narukuba gine?

⁵ Gu bambata sangbanebi i agumbaha Edene yo aya Satana nika kusa ‘titako’ akusa. Si adu nga gi titako re nika soga tita dee asoga. Ada nga tita wo? Agu aboro dunduko nawirika gu ngbatunga sogote du Satana nani kuti Mbori na kuti gako aboro. Rogo gu pangbanga nga ga aboro, Satana aima mbakada titako kurogo ngbatunga azogarago nibakiakia watadu akindo. (Rk. 4:5, 6) Ono tie, kina bete azogarago gbua naadu na bakere maapai kurii ga Mbori aboro, singia awiri aYisaraere watadu gu badona nga ga mbedimbedi aKristano. Tipagine du gupai re ti ni na nyanyakipaha? Mbiko si nasakapai tipa ndu gupai ga Daniere yuguyugupai na ga Yoane ayugo kina pa kikindigi aome gbua muambe ti ni.

⁶ Bara ti digido bambata sa kama agarã F.B.K., Yesu afu dungu iiriwo yuguyugu apai fu gu mokedi nangia Yoane. (Yugo. 1:1) Rogo gu kura yuguyugupai sa, Yoane abi Bakitingbanga nga Daragona ko naru tingba baime. (Oni gedi Yugoti 12:17–13:2.) Yoane abi iiriwo nyarinde u nikuru baime yo Bakitingbanga kini fu bakere tandu fu ru. Maraika ayugu gupai fu Yoane kusa nga, agu arii zamba nyarinde naadu saba nga kpia gu nyarinde du paru rogo Yugoti 13:1, si narukuba “abakindo saba” watadu azogarago. (Yugo. 13:1, 14, 15; 17:3, 9, 10) Ti gu regbo Yoane ake gipai re ti ni, azogarago bisue dagba agu azogarago re aima ti, gu sa naadu kindi na ome ti ragoko, na ‘gu kuraha sa adanga’ kindi te. Gini akindo nga agi akindo re, watadu agu aringara duna bakere ome ti ni kisusi rogo zegino? Ani furanga tipa agu arii nyarinde Yugoti nafura tipa ru re nibasasa. Ani nika bi wai a ga Daniere kekeapai afu dudunguro inohe furani tipa gu dungu akindo re, nga agu apai ko agumbaha kama agarã mbata fu si mangi.

EZIPETA NANGIA BAMBATA RII NYARINDE NA SURIA KINGIA UEHE

7. Bambata rii nyarinde narukuba gine, na tipagine?

⁷ Bambata rii nyarinde narukuba Ezipeta. Tipagine? Bambiko Ezipeta nangia gu bambata ringara naadu na bakere ome ti ni kisusi rogo zegino nasovura kuti ga Mbori aboro. Atita Abarayama nga aguyo si adu nga gu tita dee i akidopa ko re nika ye rogoyo yo, i ange nibadungu yó Ezipeta yo. AEzipeto arungosi aYisaraere. Satana aʹasadi ka nyasa riipa ga Mbori aboro mbata fu gu tita dee i akidopa ko re da. Rogo gini gene? Nisako ngbadu Faro yo ko imi agu awiri aYisaraere dunduko nangia akumbagude. Yekova abatasiyo be gipai re na ki kusi gako aboro kusayo be sunge kanga Ezipeta yo. (Gate 1:15-20; 14:13) Kusa, ko andu naayo ku Ringara Mokido yo.

8. Gu ue rii nyarinde nga gine, na ginipai si aʹasadi ka mangaha?

⁸ Gu ue rii nyarinde narukuba Suria. Gi bariwara kindo re aʹasadi a ka wega ga Mbori aboro kusayo. Nirengo, Yekova amangisunge na Suria tipa ka fu mbusa fu gu kindo naadu na ngbatunga bawe rogoho mbiko gayo irisokpiahe na samungu. Ono Suria aʹasadi ka gbarasa Yerusarema. Si nawira wa gu sásá Satana aida kada ti ni nga ka nyasa riipa gu ngbatunga abakindo ka Yesu akuru rogoho. Gu gbegberẽ imo he re angianga ga Mbori ringbisapai te, na ko aima batasa gu gako aboro naadu niruruyo fuko ngba iiriwo gene na ki imi avurayo.—2 Aba. 19:32-35; Yes. 10:5, 6, 12-15.

BABERA, BIATA RII NYARINDE

9, 10. (a) Ginipai Yekova ambugene fu aBabero i mangihe? (b) Tipa sangbanebi digisitihe, ginipai si aida si mangi?

⁹ Gu biata rii nyarinde nga gu Yoane abihe narukuba gu kindo gaha bakere gbata angia Babera. Yekova aidihe fu aBabero i gbarasi Yerusarema na ki ga na gako aboro ni akanga. Ono mbata fu Yekova mbugene fu gupai re si mangi, ko aima fu zahe fu gako aboro nga kerepai nika mangayo amanga. (2 Aba. 20:16-18) Ko agumba gupai fuyo nga i nika dia gu gene ngbatunga abakindo naasungo rii ga “Yekova mbatabakindo” Yerusarema yo kusayo. (1 Peka 29:23) Ono tie, Yekova agumba gupai a nga, tita Bakindo Davide nga guko “du he ni gako [du na rengo beko],” ko nika ye ka zogarago.—Yeze. 21:25-27.

¹⁰ Gu kura sangbanebi agumba gupai nga aYudo nikaa irisombori kindi yekaru yo Yerusarema yo ho Masiya i akidopa ko watadu gu Mbedimbedi Boro ka ye ni. (Dan. 9:24-27) Gu sangbanebi i akehe mbata fu i ga na aYisaraere ni akanga ku Babera yo, agumba gupai nga i nika batika gi boro re Betereme yo. (Mika 5:2) Tipa gi sangbaanebi re digisitihe dunduko, si aida aYudo kuru be sunge kanga na ki karagatiyo kurogo gayo ringara na ki dua yekaru berewe. Ono tie, Babera adunga na gu sino ti ni nga ga zaka zizi aboro te. Wai gu ka i arengbe ka diabe gi kpakarapai re? Yekova aima yugo karagapai fu gako anebi.—Amosa 3:7.

11. Gini gene furayo ngbaha kia tipa gu bariwara ngbii nangia ga aBabero? (Oni bi gu kekeapai du bandu waraga yo.)

¹¹ Gu nabi nangia Daniere adu kina dagba gu zizi aboro i aga naayo ku Babera yo. (Dan. 1:1-6) Yekova amangisunge naako tipa ka yugu agu akindo nika diaba gu ringara naadu na bakere ome ti ni kisusi rogo zegino re. Yekova amangisunge na dungu akpiapai tipa ka yugo gi okooko apai re. Nikpiapai, ko asa gu Bakindo aBabero nangia Nebukadenesara ko rari gu musumo naafura tipa gu bakere kpiahe dungu a paparaha adu rogo marã yo. (Oni gedi Daniere 2:1, 19, 31-38.) Yekova ayugupai fu Daniere nga gu rii kpiahe du rogo dahabu yo re, si narukuba gu bariwara ngbii nangia ga aBabero.b Ngbadu gu kpiahe re gbiati agu abehe naadu rogo feda yo narukuba gu ringara naadu na bakere ome ti ni kisusi rogo zegino nakuru fuo Babera. Gini ringara narengbe kangia gu ringara re, na wai si amangi fu ga Mbori aboro?

AMADIO NA APARASO NGA BIAMA RII NYARINDE

12, 13. (a) Ginipai Yekova agumbaha tipa pa gbarasa yó Babera? (b) Tipagine rẽhe arẽ ti ni ani ya tipa aMadio na aParaso wee, i nga biama rii nyarinde?

¹² Dungu kama agarã kusayo mbata fu rago Daniere, Yekova ayugupai vurube gu nebi nangia Yesaya tipa gu ringara naadu na bakere ome ti ni kisusi rogo zegino nga gu naaye ka diabe Babera. Yekova aagumbanga kina pa gu gene i nika zio gu gbata nangia Babera ngbaha te ono ko agumbapa rimo gu boro a naaye ka zioho. Rimo gu bangbembatayo re angia Kurese, nangia boro aParaso. (Yes. 44:28–45:2) Daniere agbia gu kura ayuguyugupai ue berewe naafura tipa gu ringara naadu na bakere ome ti ni kisusi rogo zegino nangia aMadio na aParaso. Rogo gu kura yuguyugupai sa, i afura tipa gu kindo re ya si wakina gu urusi ru kungba nduru kubani sa. I ya furu wee, u “riti bakere pasio” aboro. (Dan. 7:5) Rogo gu kura yuguyugupai, Daniere abi agbanga ue rii bakandoro yo narukuba gu kodikodi aringara ue duna bakere ome ti ni kisusi.—Dan. 8:3, 20.

¹³ Yekova amangisunge na aMadio na aParaso tipa i digisi gu sangbanebi naadu tipa gbarasa Babera na tipa karaga aYisaraere kurogo gayo ringara. (2 Peka 36:22, 23) Ono kusa, aMadio na aParaso ambedi ka nyasa riipa ga Mbori aboro. Gu kitabu nga ga Ziazia Kekeapai nga Esetere nagumbapa gu buro Amana aguari nani nangia baira agu agbia nangia ga aParaso yó. Ko amangi mbakadapai tipa i nyasi riipa agu aYudo dunduko naaraka rogo gu bariwara ngbii nangia ga aParaso na ki ima ringbisa gu uru si aida gi kere imo he re mangi ti ni. Yekova arimisi tiko kurogo gipai re na ki batasi gako aboro be gu sogote nga ga tita Satana. (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Si du rẽhe arẽ ti ni ani ya tipa aMadio na aParaso wee, i nangia gu biama rii nyarinde du paha rogo Yugoti.

RINGARA AGIRIKI NGA BISUE RII NYARINDE

14, 15. Gini apai Yekova ayuguhe tipa gu bariwara ringara aGiriki nadumbata?

¹⁴ Gu bisue rii nyarinde du paha rogo Yugoti, si narukuba ringara aGiriki. A wa Daniere agumbaha ti gu regbo ko aakusa sangba ga Nebukadenesara musumo, gu bebere kpiahe re na gu mbosoho naadu rogo sirigi re, si nga kina gu bangisa ringara naadu na bakere ome ti ni kisusi. Daniere agbia kura yuguyugu apai ue nga gu naafura tipa gu futufutuapai ka mangi tipa gu bariwara ngbii re na gaha bazogo.

¹⁵ Rogo gu kura yuguyugupai sa, Daniere abi ringara aGiriki wa gu mama du na apopo biama wa popo zire, nga gu nayugo gupai nga gi bariwara ngbii re nika diabe agu akuraha wakina wege. (Dan. 7:6) Rogo kura yuguyugupai, Daniere asakipai tipa wai gu bameme naadu na nyanyaki gbanga sa riru yo aimi gu bakandoro naadu na agbanga ru ue nga aMadio na aParaso. Yekova agumba gupai fu Daniere nga gu bameme re narukuba ringara aGiriki na gu gbanga sa re nga gaha bakindo. Daniere agumba gupai berewe nga, gu bakiki gbanga sa re nika kua na agu akuraha biama ki kuru kubaha. Wa vura duhe nga i ake gi sangbanebi dungu kama agarã kusayo mbata fu ringara aGiriki da na bakere ome ti ni, agu apai dunduko i agumbaha aima da nirengo. Gu Aregizanda Pako Akii Gbe, nangia bakindo aGiriki aye na vura kuti aMadio na aParaso. Ono tie, gu gbanga re aimanga te si ki kua, gu bakere bakindo re akpi na garãko nga 32 ko nizogorago kindi. Fuani, gako abarutiriivura biama akparaka gako kindo dagbatiyo.—Oni gedi Daniere 8:20-22.

16. Ginipai Andiokasi Gu Biama Ko amangihe?

¹⁶ Fuo dia ringara aGiriki be aParaso, si azogorago kurii gu ringara nangia ga ga Mbori aboro. Bara gere, aYudo aima karaga tiyo kurogo Ringara Mokido na ki dua yekaru Yerusarema yo. I adu kindi niga Mbori siasia aboro, na gu yekaru i aduaha re adu kindi nga ba ndikidi irisombori. Ono tie, rogo ue kama agarã, M.B.K., ringara aGiriki nangia bisue rii nyarinde azubo ga Mbori aboro. Andiokasi Gu Biama Ko, nangia gu boro nadiba Aregizanda akparaka gu bariwara ngbii re, na ki dua gu bamotumo nga ga apagano yekaru yo Yerusarema yo, na ki rũ andiko nga gu boro nika manga gu pambori nga ga aYudo, ní rẽ na kina kpio. Nairiwo gu ngbatunga sogote tita Satana aye nani re! Ono fuoho aturõngo te gu kura ringara ki diba ringara aGiriki nigu ringara naadu na bakere ome ti ni kisusi rogo zegino. Da nangia gu sita rii nyarinde re?

SITA RII NYARINDE NGA ROMA, ‘NIKERE RU IRIWO AIRIWO KISUSI’

17. Gu biama rii nyarinde amangi ginipai tipa ka digiso gu sangbanebi du rogo Bambata Pai 3:15?

¹⁷ Roma nangia gu ringara naadu na bakere ome ti ni kisusi rogo zegino ho Yoane agbia yuguyugupai ni tipa nyarinde. (Yugo. 17:10) Gi sita rii nyarinde re adigisi gu sangbanebi du rogo Bambata Pai 3:15. Satana amangisunge na agu abarumbatayo nangia aRomo tipa guru regbo i mangi gbegberẽ fu tita dee na ki mburu ko ti “gidako.” Rogo gini gene? I akitingbaanga Yesu niziree nga ko aangarasa aboro i samungu na ki imiko. (Mt. 27:26) Ono gu aro naadu ti gidoko re ahu nikina ipo mbiko Yekova azingisiko be kpio.

18. (a) Gini vovo rikaaboro Yekova asia yó, na tipagine? (b) Wai gu tita wo aandu kindi kumbatayo na sogote kuti tita dee?

¹⁸ Agu abarumbatayo rogo pambori nangia ga aYisaraere yó ataburo na aRomo tipa Yesu, na badungu aboro ki sogoko. Rogo gi gene re, Yekova asogo aYisaraere ka i adunga berewe nigako aboro ya. (Mt. 23:38; Amo. 2:22, 23) Ko asia gu kura vovo rikaaboro nga “ga Mbori Yisaraere.” (Gara. 3:26-29; 6:16) Gu rikaaboro re angia gu dungurati nga ga mbedimbedi aKristano nga gu naadu na aYudo gbiati aGendiria rogoho. (Ef. 2:11-18) Fuo kpio Yesu na ki zingi be kpio, tita wo aasoga tita dee kindi. Ti kura aregbo, Roma aʹasadi ka wega gu dungurati nga ga aKristano, nangia ue papara tita dee.c

19. (a) Rogo gini gene Daniere asakapai ngbaha tipa gu sita ringara naadu na bakere ome ti ni kisusi rogo zegino? (b) Ginipai gu kura kekeapai nika wisigopai tipaha?

¹⁹ Rogo gu yuguyugupai Daniere asakirogoyo fu Nebukadenesara, i fura tipa Roma yo nga merendue du nimarã. (Dan. 2:33) Gu yuguyugupai Daniere abihe, si afuranga kina tipa Roma sa te ono gu ringara a nika du na bakere ome ti ni kisusi rogo zegino nga gu nika kura kina ti vuro Roma. (Oni gedi Daniere 7:7, 8.) Tipa akama agarã, Roma adu fu avuraha ‘nikere nyarinde iriwo airiwo kisusi na nyaka.’ Ono tie, sangbanebi agumba gupai nga, ‘agbanga bawe’ nika kura ti vuro gu bariwara ngbii re na gu sa nikadu na bakere ome kisusi. Agu agbanga bawe re nga gine, na gine nga gu tooni gbanga re? Gini papara bakere kpiahe Nebukadenesara ararihe du rogoyo kina sa na gu tooni gbanga? Gu kekeapai du ti kpewaraga 16 nika karagapai furani.

[Footnotes]