Oni Banda Gaoni Ũkumbo Nimanga Oni Wene Asiapai

1, 2. (a) Wai mo amangi gamo diaberã ka iriso Mbori? (b) Gini asanahe si aida ani sanaha tipa gu gaani ũkumbo nga ga toro?

DUNGU rani aima manga gu siapai nga ga tatamana tipa ka iriso Yekova Mbori na ka pekafuo ga Yesu Kristo kpiapai. (Mt. 16:24; 1 Pet. 2:21) Si aidanga ani bi gaani kparatise fu Mbori taata te. Ani aamanganga gi gaani siapai re ri ngbarangbara inohe nga ga Ziazia Kekeapai te, ono ri wene wisigo Fugo Mbori. Nisangbana gipai re, ani wiriki dungu apai nyakasi gaani idapase tipa gu ũkumbo Yekova namoihe barabangiri agu aboro nagbia ‘inohe tipa ko na guko ko akedi ko nga Yesu Kristo.’—Yo. 17:3; Rom. 12:2.

² Tipa ka kakuti padu ani ni aKristano, si naida ani mangi agu asiapai nasa ngbarago ti gu Barani du ngbangbaturũ yo. Gi kekeapai re nika sakapai tipa gu nyanyakipa asanahe nga: Ginihe nga gaani ũkumbo? Waigu si aida ani bihe? Wai rengbe ani ka inoho singia ani ima gbia gu ũkumbo re? Ginihe nika undo rani ani mangi wene asiapai?

GINIHE NGA GAANI ŨKUMBO?

3. Gini ũkumbo nasungudo (a) mbedimbedi aKristano na (b) gu “kura akandoro”?

³ Bete aKristano niumba yó duna maabangirise ka gbia “gu ũkumbo azirã nga ya, agberã nga ya, agbandaka nga a ya” nga gu nyanyakipa momu nga ka zogarago ngbangbaturũ yo na Kristo. (1 Pet. 1:3, 4) Agu aboro nagbia gu ũkumbo re, si naida ‘i vunguyo avunga berewe.’ (Yo. 3:1-3) Gini ũkumbo du tipa ga Yesu mirioni “kura akandoro” nga agu ra nakoda tira na mbedimbedi apefuoko ka tungusa wene pangbanga nga ga ga Mbori Kindo? (Yo. 10:16) Kura akandoro nika gbia gu ũkumbo Adamu na Eva agbianga ha ya nga nyenye unga rogo paradizo kpotosende, yo rungo, kpio, watadu kpee nikadu nga ni ya. (Yugo. 21:1-4) Si du Yesu akido gu bamangi gbegberẽ apai nakpi naako ki yaa: “Ya mi foro ni rengo, areme, ani adú na mo Paradiso yo.”—Ruka 23:43.

4. Gini amaku ani agbia ngbarago behe awere?

⁴ Zavura kina awere a, ani nagbia bete amaku agbia nga ga gu ũkumbo re. Bambiko wa du ani na idapase kuti ‘gu tumori du rogo Kristo Yesu yo’ ani na zereda berãrani yo na kidu na wene pagume na Mbori. (Rom. 3:23-25) Ani ima giarogo agu akidohe du rogo Fugo Mbori yo wenengai. Kurigure, padu ani nipapara gu riigbu nga ga awirina rogo zagino dunduko nga bakere ngbarago furani. Na si nipa maku a furani kadu ni aDezire Yekova. Zanga kapa, si du nga ndu gupai ani abi gaani ũkumbo ti ni na kikiipaha!

5. Ginipai Satana aʹasadi ka manga ga Mbori aboro nani, na ginipai rengbe ka undo rani ani ru nyanyaki sa gako abirĩ?

⁵ Tipa ka ani zanganga gu gaani ũkumbo re ya, si naida ani ngere tipa ga Satana agbina. Satana aima digo nisosodi ga Mbori aboro tipa i mangi agu asiapai rengbe ka gbarasapa gayo ũkumbo. (Geda 25:1-3, 9) Pa inoko gupai nga regbo gbarasa ko ima mbeda, nasako ko nimangi ome tipa ka ingisa rani. (Oni gedi Yugoti 12:12, 17.) Ka ani aida ‘ka ru nyanyaki sa ga bakitingbanga birĩ,’ si naida ani bipa gaani ũkumbo na kikiipaha. (Ef. 6:11) Rogo gi bangiriba re, si naida ani wirikipai ti gu nyanyakipa pai namangi wiri Yisaka nga Esau na ki berẽkuriihe.

KA ONI DUNGA WA ESAU YA

6, 7. Da nangia Esau, na gini ũkumbo naasungudo ko?

⁶ Agarã wa 4,000 kusayo, Yisaka na Rebeka avungu awiriyo ni abi nangia aEsau na Yakoba. Wa agu abi re aasona, gayo sino raka aduni nibakiakia na agu asunge i aamangaha. ‘Esau adu ninyanyaki bainibirĩ manga anyaa, bata nvuoyo nangia ko. Ono Yakoba ki du nibayee boro ki nisungu rogo abamburokoo.’ (Bam. P. 25:27) Gu pa-Ebere nga “bayee boro,” basa fugo Ziazia Kekeapai sa nga Robert Alter asaki rogoyo ki yaa “kakuti ruru mangaapai watadu boro wenesa.”

⁷ Ho garã Esau na Yakoba aduni nga 15, titayo nangia Abarayama akpi, ono gu kidohe Yekova afuhe fu Abarayama aakpingo te. Kusa, Yekova afura berewe tipa gu kidohe re fu Yisaka ki ya rogo ngbatunga Abarayama yo i ka fu maku ni fu rikaaboro zegino dunduko. (Oni gedi Bambata Pai 26:3-5.) Gu kidohe re ayugu gupai nga Masiya nga gu ruru ‘tita dee’ i afura tipa ko rogo Bambata Pai 3:15, ko nika ye rogo ngbatunga Abarayama yo. Bambata wiri Yisaka nangia Esau naadu na rengo beko tipa gu kidohe re. Nairiwo gu wene ũkumbo naasungudo Esau re! Ya mo ko abihe na kikiipaha?

8, 9. (a) Gini siapai Esau amangihe nibipa gako ũkumbo? (b) Fuo susa agarã kusa, ginipai Esau abihe tipa gako diaberã, na ginipai ko amangihe?

⁸ Rogo gu kura uru sa, Esau ayego nvuoyo ki bi Yakoba ko ni “mangi riahe.” Esau ayaa: “Mi nazungadi ro mo fu bete gu zamba riahe re fere, mi ri nga ha, bambiko omere bati be gomoro!” Yakoba akaragaha fuko ki yaa: “Mo bági ga pa dukuri ũkumbo fere mbata.” Gini siapai Esau amangihe? Ko akaragapai ki yaa: “Gini pai pa dukuri ũkumbo ka manga fere?” Ii, Esau asiapa ri abakpa na ki bagi padu ko ni aunvuru! Tipa Yakoba ini singia Esau ima bagaha fuko, ko ayaa: “Mo zúnga he mbata fere.” Esau abagi gako du niunvuru zanga keesa. Fuo gure, “Yakoba ki fu kpokuta na rãrã abakpa fu Esau. Ko ki ri he ki mbiri ime, ki guari ka ga. Si du Esau apayasi pa gako dukuri ũkumbo ti ni.”—Bam. P. 25:29-34

⁹ Fuo susa bete agarã kusa, ho Yisaka aberẽ gupai ni nga ko ima mbeda ka kpi, Rebeka amangi mbakadapai tipa Yakoba gbia gu rengo nga ga padu ko niunvuru. Ho Esau ainipa gu mumungo diaberã ni ko amangihe, ko azungodi Yisaka ki yaa: “Ako buba, mo fú maku fere, fu kina re a. . . Mo naiga nga maku tipa re te?” Ho Yisaka ayani ka ko arianga gu maku ko naima fuhe fu Yakoba te, “Esau ki poi ku ari ki nikpari ni aume.”—Bam. P. 27:30-38.

10. Waigu Yekova abi Esau na Yakoba, na tipagine?

¹⁰ Ho Ziazia Kekeapai afura ni tipa Esau, si nafura tipa ko wa gini ngbatunga boro? Ko ayugu gupai nga pa mbisa ko gu gako nyemuapai nga ga borose nanyaki kisusi gu maku ka ko agbiaha kumbatayo be ũkumbo. Esau aabingo pa gako du niunvuru na kikiipaha te na nirengo ko aakpinga nyemu Yekova te. Kurigure, Esau aaberãnga kurii gu sangbanapai gako mangapai arengbe ka ye nani fu awiriko te. Ono tipa Yakoba tigako, ko abipa gako ũkumbo na nyanyakipaha. Nikpiapai, Yakoba amangipai kuti gu rugute avunguko afuhe fuko tipa ko sia diako. (Bam. P. 27:46–28:3) Wa duhe nga Yakoba amangipai gu siapai naida na gbanga hipai na mbupa kura gako apai, si asako ko dani tita Masiya. Waigu Mbori abi Esau na Yakoba? Vurube gu nebi nangia Maraki, Yekova ayaa: “Mi ta kpi nyemu Yakoba ono Esau mi asoga ko.”—Mara. 1:2, 3.

11. (a) Tipagine du ga Esau kpiapai ti ni na nyanyakipaha fu aKristano? (b) Tipagine Pauro afura ti ni tipa meteka nibipa ga Esau mangapai?

¹¹ Ya mo gupai Ziazia Kekeapai apehe tipa Esau na nyanyakipaha areme fu aKristano? Ii. Gu mokedi nangia Pauro afu zahe fu akurako aidipase i duna rubangirise nga, ka boro “du ni irabari, watadu ni irabasapai, wa Esau, nga gu ko nabagi gako ũkumbo tipa riahe rengbe na ri he bara sa.” (Eb. 12:16) Gu zahe re nabi aKristano abi a. Si naida ani bi agu apai nga ga toro na kikiipaha mbiko gu nyemuahe nga ga borose kafu rirani ani ki zanga gu gaani ũkumuko nga ga toro. Tipagine tie Pauro aringbisipa meteka ti ni kuti gu mangapai nangia ga Esau? Bambiko ka ani mangipai wa Esau na ki mbu gaani nyemuapai nga ga borose si fuu rirani, si du furani taata ani mangi meteka na ki zanga gaani ũkumbo.

ONI MBAKADI NGBADURONIYO AWERE

12. (a) Waigu Satana amaa asada barabangirani? (b) Oni funga agu akpiapai nga ga Ziazia Kekeapai rengbe ka undo rani ti gu regbo ani aida ka manga nyanyaki asiapai.

¹² Wadu ani niga Yekova amoyambu, ani naagbatanga agu apai rengbe ka asada rani ani mangi wasiwasi kodaba te. Kuba gure, ani nakpara nga ka Yekova Mbori mbunga rani ani mbu tirani fu agu aboro naida ani mangi gupai nika ba gberarago tiko ya. (Mt. 6:13) Ono Satana naida ka gberesapa rani rogo toro yo wa ani amanga ome kadu niruru rani rogo gi nigbegberẽhe zagino re. (Ef. 6:12) Wa du Bakitingbanga nga mbori gi zagino re, ko ima ino wai ka mangasunge na gaani zangarengba nimaa ko agu aʹasada du tipa kpakpa aboro dũ. (1 Kor. 10:8, 13) Nikpiapai, ani bingo tirani nga ani rogo gu ba i asosoda rani rogoho ani mangi kodaba. Gini siapai rengbe mo ka mangaha? Ya mo mo aduwa Esau nayaa: ‘Mo fuhe fere!’ Ya mo mo azubo be gu asada re wagu wiri Yakoba amangihe nangia Yosefa ti gu regbo dia Potifaro aʹasadi ko?—Oni gedi Bambata Pai 39:10-12.

13. (a) Wai dungu aboro amangipai areme wakina Yosefa, na wai aguyo amangipai wakina Esau? (b) Gu kpiapai nga ga agu aboro namangapai wa Esau naundo rani ani mangi ginipai?

¹³ Dungu awirinarani aima du rogo gu bangiriba nga gu si aaida i mangipai wakina Esau watadu Yosefa. Dunguyo amangipai nitatamana na ki sa ngbadu Yekova si ngi. (Snz. 27:11) Ono tie, ho gu kura awirinarani agbiatiyo ni na aʹasada, aguyo nasia ka mangapai wakina Esau ki moi gayo ũkumbo nga ga toro ngbapai. Nirengo, dungu agu aboro i akusayo kusayo rogo dungurati rogo agarã yo dũ, badunguyo i akusayo mbiko kodaba. Nanyakipa gupai nga ani mbakadi kpotoraniyo awere mbata fu ani gbiatirani na gupai nika maa padu ani niruru rani ngbaapai! (Tam. 78:8) Ani rengbe ka manga apai ue nga gu nika undo rani ho ka ani gbiatirani ni na aʹasada na ki mangi wene asiapai.

ONI BERẼ NA KI MBAKADI TIRONI

14. Berã ani kurii gini asanahe rengbe ka undo rani ani ‘zí tirani kuti gupai ngbaangba’ na ki ‘né gbegberẽpai’?

¹⁴ Bambata diandue nakoda berã ani kurii sangbana gaani mangapai. Pa bi ani gu gaani ũkumbo nga ga toro na nyanyakipaha naruriipa gaani nyemuse koyo du Yekova ni nga gu boro nafu gu ũkumbo re. Kurigure, ka ani kpinyemu boro, ani idinga ka ba gberarago tiní te. Kuba gure, ani naasada ka manga kina gupai ngba tiní. Sidu, si naida ani di regbo tipa ka berãkurii sangbana gupai rengbe ka ye kurirani na kurii kura aboro ka si du nga ani mangi gupai angbanga ya. Si naida ani sana tirani nga: ‘Wai rengbe sangbana gimi mangapai ka gbarasa gimi pagume na Yekova? Sangbanaha gimi gbegberẽpai nikangia ginihe kurii gimi aborokporo? Sangbanaha nikangia gine kurii awirinami rogo dungurati? Ya mo mi asa kura aboro i koto?’ (Frp. 1:10) Ani ima rengba ka sanahe a nga: ‘Ya mo gu ngbarago mi agbia vuru guru regbo nyakipaha kisusi gu imisiri gimi siapai nika ye nani? Ya mo mi naida kadu nzunzu wa Esau, ka kpara nyanyaki fuo ino mi gupai mangi mi he?’ (Eb. 12:17) Berãkurii asanahe wa gere rengbe ka undo rani ani ‘né gbegberẽpai’ na ki ‘zí tirani kuti gupai ngbaangba.’ (Rom. 12:9) Gu nyemuse du ani nani tipa Yekova nika sarani ani zi tirani nyanyaki kuti gaani ũkumbo.—Tam. 73:28.

15. Ginihe nika undo rani ani sovura kuti gupai rengbe ka maa padu ani wenengai rogo toro yo ngbapai?

¹⁵ Gu ue diandue nakoda mbakada ani tirani tipa ka sovura kuti aʹasada. Yekova ima manga dungu ambakadapai tipa ani mbakaditirani tipa ka sovura kuti aʹasada rogo gi zagino namaa padu ani wenengai rogo toro yo ngbapai re. Agu ahe fukoho si undo rani nga Ziazia Kekeapai, adunguratise, sunge tungusapai, na kparakpee. (1 Kor. 15:58) Agu aregbo dũ ani apeka agu apai du ngbaduraniyo fu Yekova rogo kparakpee yo, na agu aregbo dunduko ani atungusapai, gure wa ka i ya ani nambakada tirani ka sovura kuti aʹasada. (Oni gedi 1 Timoteo 6:12, 19.) Padu ani nyanyaki ka sovura kuti aʹasada naruriipa gu ome ani amangaha. (Gara. 6:7) Gipai re niyuguyuguhe rogo gu ue kapita nga ga Asanza.

‘ONI GBATAHA’

16, 17. Wai rengbe ani kadu na diabese rogo manga gu wene asiapai du na tatamana?

¹⁶ Asanza kapita 2 nangarasa rani tipa ani gbia tatamana na tandu berãpai. Gi gamahe re naundo rani tipa ani sia rurupai ti irairaha, ani rugu tirani na ki zanga rimiso tirani kurogo gbegberẽpai. Tipa ani duna diabese, si naruriipa gu ome ani amangaha. Ziazia Kekeapai nanyakasapa gu rengo re niyaa: ‘Ako wire, ka mo agia gimi apai ki ni igi sangbare ku ngbaduroyo, ki ye turo sa pa tatamana nifu ngbaduroyo tipa rugatinapai; ii, ka mo akpara kuari tipa inahe ki ni tumba fugoro kuari tipa rugatinapai, ka mo agbataha wa feda ki nita tipaha wa okooko ũkumuko; si du mo ka ruga tiro ti ni na pa gunde ti Yekova, ki bi gu inahe nga ga Mbori. Bambiko Yekova nafu tatamana; ngbakoyo inahe nakura ni na rugatinapai.’—Snz. 2:1-6.

¹⁷ Si tie ziazia nga, padu ani na diabese tipa ka manga agu asiapai du na tatamana naruriipa manga ani agu apai peyo ho rogo Asanza yo. Ani rengbe kadu na diabese tipa ka ru nyanyaki fu aʹasada kina gu ka ani mbu fugo Yekova si me kpotoraniyo, kina gu ka ani aakpara tipa ga Yekova rugapai dedede, na kina gu ka ani aagbata ga Mbori inohe wa okõokõ ũkumuko.

18. Ginipai oni nadiberã tipa ka mangaha, na tipagine?

¹⁸ Yekova nafu inohe, rugatinapai, na tatamana fu agu aboro namanga ome tipa ka gbataha. Ka ani mangi ome ka gbataha na kini mangisunge nani, ani nambeda na gu boro nafuhe nga Yekova. Kurigure, gaani wene pagume na Yekova nikadu furani wa bandahe ti agu aregbo ani agbiatirani na aʹasada. Ka ani ambeda na Yekova na kini gunde tiko, si nika undo rani ka ani rimisingo tirani kurogo irairapai ya. (Tam. 25:14; Yak. 4:8) Gu ngbarago ani agbiaha tigu wene pagume du ani nani na Yekova gbiati mangasunge na gako tatamana fõnga ngbaduraniyo afõ ani mangi agu asiapai nika sa ngbarago ti Yekova na ki bandapa gaani ũkumbo.