1-3. Oni sakingo wai Yesu arigi rimbasa aboro Betesaida yo? (Oni bi gu sura du ti tonatonaha.)

ONI makianga gipai. (Oni gedi Matayo 14:14-21.) Gipai re namanga mbata fu Pumbo Susiri rogo 32 Fuo Batikayo Kristo. Ndurumo akumba nga 5,000 na adee gbiati agude sungu pati Yesu rogo ugu-ngbii-ngume Betesaida yo, nga gu gbaria naadu ku nodiyo pati gu Baime nga Gariraya.

² Tingbafuo bi ko rimbasa aboro, nunga yó ziko, ko husi agu aborokaza du dagbayo na ki yugu dungu apai fuyo tipa ga Mbori Kindo. Wa rago ambeda ka biso, gako abawiriki ya fuko ko kedi rimbasa aboro i ndu kurogo agu agbaria duho tipa ka ngbe riahe tipa tiyo. Ono Yesu ki ya fu gako abawiriki wee: “Oni fú he fu yo i ri he.” Si nawira wa agu afugo re aima iiriwo tiyo, bambiko guhe naadu beyo adu nikina wiri toonihe nga kpakuto bisue na rukutu atĩo ue.

³ Nunga azi Yesu si ki sa ko ko mangi gu iiriwoapai du nikekehe rogo akitabu Wene Pangbanga. (Mk. 6:35-44; Rk. 9:10-17; Yo. 6:1-13) Yesu kini mo ka ya fu gako abawiriki i ya fu rimbasa aboro i susungu rogo abadona nga 50 watadu 100. Tingbafuo kparako kpee, ko ki kuadi kpakuto na ki kparaka atĩo. Kuba gupai nga, ko kparaka gu riahe re fu aboro, ko afuhe “fu abawiriki, abawiriki ki fu he fu rimbasa aboro.” Riahe ki rengbe na aboro dunduko. Mo berẽnga kurii gipai re, Yesu arigi akutu aboro vurube umba aboro nangia gako abawiriki.a

4. (a) Gini ngbatunga riahe Yesu anaaberã paha gbe tipa ka fuhe fu apefuoko, na tipagine? (b) Ginipai ani nika sakapai tipaha rogo gi kekeapai re?

⁴ Yesu anaaberã gbe tipa kafu gu riahe nga ga toro fu apefuoko. Ko aima ino gupai nga gu rengo du rogo Fugo Mbori yo, si nandu na boro sa nyenye unga. (Yo. 6:26, 27; 17:3) Gu bangisa nunga naasako ko rigi aboro na kpakuto gbiati atĩo, kinaha naasako ko nidi regbo nigbangaha kaa yugopai fu apefuoko. (Mk. 6:34) Ko aima inoho nga ko nika raka auru kpotosende ane niwiri guruhe ko ki ga ku ngbangbaturũ yo. (Mt. 16:21; Yo. 14:12) Waigu ka Yesu arengbe kaa riga apefuoko wenengai kindi rogo toro yo? Si adunga ko nika riga yó vurube umba aboro. Ada tie kangia gu umba aboro re? Ani bingo wai ko mangisunge na umba aboro ka riga gu dungu apefuoko naadu rogo bambata sa kama agarã. Fuo gure, gu kekepai naye fuo gere, ani nika sakapai tipa gu sanahe nyakipaha furani gbe nga: Wai rengbe ani ka ino gu umba aboro Kristo ariga rani areme vurube yó?

GU UMBA ABORO YESU ASIA YÓ

5, 6. (a) Gini nyanyaki diaberã Yesu amangihe tipa gupai nga apefuoko niri gu riahe ari kindi nga ga toro fuo kpioko? (b) Waigu Yesu ambakadi gako amokedi tipa i nimangi nyanyakipa sunge fuo kpioko?

⁵ Gu bairakporo naberãpa gani aborokporo, ní namanga mbakadapai tipa gani aborokporo nga apai du fuyo wenengai ka ní kpi. Wakina gure a, Yesu si adunga ko nika da nibarii dungurati, ko aima manga mbakadapai tipa apefuoko du wenengai rogo toro yo fuo kpiko. (Ef. 1:22) Nikpiapai, agarã ue mbata fu kpiko, ko amangi nyanyaki diaberã. Ko asia bambata aboro niumba yó nga aguyo ko amangisunge naayo tipa ka riga dungu aboro. Ani bingo gupai namangi.

⁶ Tingbafuo manga ko kparakpee yuru sasa, ko asia gako amokedi naadu 12 dagba gako abawiriki yo. (Rk. 6:12-16) Tipa agarã ue, ko adu mbembedi na gako amokedi niyugupai fuyo rogo fugoyo na rogo mangapai. Ko aima ino gupai nga dungu apai adu kinaho si aida i wirikihe; nirengo i anaayamba yó nga “abawiriki.” (Mt. 11:1; 20:17) Ko afu nyanyakipa arugute fuyo na ki raba yo i nitungusipai wenengai. (Mt. 10:1-42; 20:20-23; Rk. 8:1; 9:52-55) Nirengo, ko aambakada yó tipa nyanyakipa sunge fuo kpioko na fuo gako ku ngbangbaturũ yo.

7. Waigu Yesu ayugupa gu nyanyakipa sunge si adu nga gako amokedi nikaa mangaha?

⁷ Gini sunge si adu nga amokedi nika mangaha? A wa rago Pendekote 33 aambeda, si adu ziazia nga amokedi nikaa ngerakurii “sunge.” (Amo. 1:20) Gini nyanyakipa sunge si aida i peresipaha mbata? Tingbafuo zinga Yesu bekpio, ko apepa gu sunge si adu nga i nika mangaha tigu regbo ko aafura na Petero. (Oni gedi Yoane 21:1, 2, 15-17.) Yesu afura fu Petero kubara bangiri amokedi ki yaa: “Mo nirígi gimi wiri akandoro.” Yesu ayugu gupai herẽ nga gako amokedi nikadu dagba gu umba aboro ko nikaa fu riahe nga ga toro fu dungu aboro vuru beyo. Nairiwo wai agi afugo Yesu re ayugopa gu bakere nyemuse du ko nani tipa gako “akandoro”!b

RIGA DUNGU ABORO TONA TI REGBO PENDEKOTE NA TINGBAFUOHO

8. Wai gu vovo aidipase naadu rago Pendekote ayugu nani ziazia nga i aima ino agu aboro Yesu aamangasunge naayo?

⁸ Natona ti regbo Pendekote rogo gu garã nangia 33, Kristo amangisunge na amokedi tipa ka riga agu abawiriki naadu nimbedimbediyo nitoro. (Oni gedi Amokedi 2:41, 42.) AYudo na agu aboro naasa tiyo kurogo gu pambori nga ga aYudo aima ino gupai nga Yesu namangasunge na amokedi. Nirengo, si asayo i ‘nye rogo ga amokedi yugopai yo.’ Gu kura wene bawirikipai sa ayaa, gu fugo Giriki i amangisunge nani nga ‘nye’ re, rogoyo rengbe kadu nga gu boro fu tiní tipa pai. Gu vovo aidipase re aduna na bakere gomoro tipa gu riahe nga ga toro, na i aima ino gu ba i arengbe ka gbiaha rogoho. Nibi wai i adu ni ruruyo, i anaangera kube amokedi tipa i nisakipai fuyo tipa Yesu na gako mangapai na kini sakirogo agu averesi naafura tipa ko.c​—Amo. 2:22-36.

9. Waigu amokedi ayugu gupai nga i amaa bangiriyo amaa kindi tipa kaa riga ga Yesu akandoro?

⁹ Amokedi aima maaberã yó nyanyaki fuo gayo sunge nga kaa riga ga Yesu akandoro. Nikpiapai, oni kparianga wai i amangipai kuti gu nyanyakipa pai nga gu naaida ka kparaka aboro rogo gu vovo dungurati nakuru. Gupai re abipa riahe gbua. I anaagama nga riahe wenengai fu agu adekurugbo nangia aGiriki te, ono kina agu adekurugbo nangia aYudo i anaafuhe fuyo wenengai. Waigu amokedi amangipai kuti gupai re? “Aguyo nanidu bawe na ue” asia akumba saba nga aguyo i abihe nga i rẽ tipa i “asiapa” kparaka riahe fuyo. Isoke dungu agu amokedi re adu dagba agu aboro nakparaka riahe tigu regbo Yesu arigi dungu aboro ngba iiriwo gene. Ono i abi gupai nga gupai nyaki paha gbe nga i moiberãyo tipa fu gu riahe nga ga toro. Si du i afutiyo ti ni sa sunge “tungusapai.”​—Amo. 6:1-6.

10. Waigu Yesu amangisunge na Amokedi na agu abaakumba naadu Yerusarema yo?

¹⁰ Rogo gu garã nangia 49 Fuo Batika Kristo, gu kura abaakumba aye ka kodatiyo na amokedi. (Oni gedi Amokedi 15:1, 2.) ‘Agu amokedi na abaakumba naadu Yerusarema yo’ aamangasunge ni Riigbu Bipasunge. Nidu Kristo nibarii dungurati, ko amangisunge na agi akumba naima rẽ re tipa i nimangi adiaberã tipa agu asanahe naadu tipa agu aida nga ga aKristano. Na i nirugu sunge tungusapa wene pangbanga nga ga Kindo.​—Amo. 15:6-29; 21:17-19; Koro. 1:18.

11, 12. (a) Ginipai nayugo nani nga Yekova afu maku kurii gu mbakadapai wiriko amangihe ka riga adungurati rogo bambata sa kama agarã? (b) Waigu aboro aini agu aboro Kristo aamangasunge naayo tipa kaa riga gako akandoro?

¹¹ Ya mo Yekova afu maku kurii gu mbakadapai wiriko amangihe ka riga gu dungurati nga ga aKristano rogo bambata sa kama agarã? Ii, ko aima fuhe. Wai rengbe ani kadu naakido nga si aima manga wo? Gu kitabu nga Amokedi nape gipai re: “Wa i [Pauro na gako abadiasunge] andu gayo nunguro rogo abaakporo yo, i ki fu agu andika fu akanisa i ka kuti ni, gu amokedi na abaakumba arũ he nadu Yerusarema yo. Were akanisa ki nyaki rogo idapase yo, ki nge ange na uru.” (Amo. 16:4, 5) Oni ini gupai nga agu adungurati re aasona kina kumbatayo mbiko mangayo pai kuti agu arugapai naaye be Riigbu Bipasunge. Gipai re aayugo gupai nga Yekova aima fu maku kurii gu mbakadapai Wiriko amangihe tipa kaa riga adungurati vurube he. Ani tingidi gupai nga kina Yekova rengbe kafu maku furani tipa ani sono kumbatayo rogo toro yo.​—Snz. 10:22; 1 Kor. 3:6, 7.

¹² Daa ku awere, ani ima bi gupai nga Yesu amangisunge na amokedi tipa ka riga apefuoko, kina wai a ko amangisunge naayo tipa ka riga dungu aboro. Aboro aima ino agu aboro ko aamangasunge naayo tipa ka rigayo rogo toro yo. Nirengo, amokedi aima yugo gupai nga Mbori nasongoda yó asongoda rogo riigbu bipasunge. Gu kitabu nga Amokedi 5:12 nayaa: “Amokedi ki mangi agu apai i aina pai ti ni na iiriwo apai ni dungu he ni beyo dagba aboro.”d Sidu, ndupai aadunga ho fu agu aboro naada ni aKristano tipa i naabaka bangiriyo nga, ‘Ada nzunzu Yesu aamangasunge naayo tipa i nirigi gako akandoro te.’ Ono apai aima aria tihe bara ti digido bambata sa kama agarã.

GU REGBO ZUZU RENDE ANGE TI MORŨ

13, 14. (a) Ginipai Yesu apehe tipa gu zubohe naaye kurii dungurati, na gini regbo gipai re ada nirengo? (b) Gini abangiriba ue si adunga gu zubohe re aye rogoho? (Oni bi gu kekeapai du bandu waraga yo.)

¹³ Yesu ape gupai nga i nika zubo gu dungurati nga ga aKristano. Oni tingidi gupai nga, rogo gu gako sanza du tipa rende na morũ, ko ayaa gu vovo ati nga ga moru nangia (mbedimbedi aKristano) rende nika fu afu rihe nga (agu aboro naya i nga aKristano). Ko ayaa i nika mbuhe dunduko si sono kina sa dati regbo ke ahe nga gu nika ye “ho zegino ka nyasa ni.” (Mt. 13:24-30, 36-43) Fuoho aturongo te agu afugo Yesu re ki dati rengo.e

¹⁴ Abasamungu kuti ndikidi pambori atona ka kura rogo bambata sa kama agarã ono ndikidi amokedi ‘naadingiso’ yó ka i gbarasinga dungurati na iraira yugopai ya. (2 Tesa. 2:3, 6, 7) Ono tie, tingbafuo kpio yangada amokedi agi abasamungu re atona ka sona kina kumbatayo tipa dungu kama agarã. Kurigure, rende aki kisusi morũ ti gu regbo re. Riigbu aadunga ho naafu riahe nga ga toro wagu naadu ti regbo amokedi te. Ono ariapai aima manga niyangaraha. Gu sanahe nakura nga, ti gini regbo?

ADA SI ADUNGA I NIKA FU GU RIAHE NGA GA TORO TI REGBO KE AHE?

15, 16. Gu sirisiri wisigopai nangia ga abawiriki Ziazia Kekeapai aye na gini wene sangbanapai, na gini sanahe nakura?

¹⁵ A wa regbo ke ahe aambeda ka da, bete aboro aduna bakere nyemu ka wirika Ziazia Kekeapai. Rogo gu garã nangia 1870, bete badona aboro niwiri umbayo naagbata rengo adunguratiyo ka wirika Ziazia Kekeapai nikparakparayo ti aguyo naadu wa rende nangia agu apambori i aya ti ni si nga ga aKristano. Agu abawiriki Ziazia Kekeapai re aduna umbasitise na kini wisigipai sirisiri na kini kpari fu Mbori wa i aweteka Ziazia Kekeapai.​—Mt. 11:25.

¹⁶ Gu gayo sirisiri wisigopai re aima ye na wene sangbanaha. Agu akumba na adee re akusi ziree yugopai ku yangura, na kini tungusipai rogo dungu aba na kini kusi agu awaraga du mburuhe rii Ziazia Kekeapai na kini kparakaha rogo zegino dunduko. Gayo yugopai aima zio ngbadu agu aboro yo naadu na nyemu rengo tiyo. Ani rengbe ka sanahe nga: Ya mo agu abawiriki Ziazia Kekeapai naadu rogo agu agarã nadumbata fu 1914 angia agu aboro Yesu anaamangasunge naayo tipa ka riga gako akandoro? Oó. Ahe aasona kindi ati yo, na regbo adanga tipa Kristo sia agu aboro nika riga gako akandoro te. Regbo adanga tipa i kpara rende nga agu aboro naya i nga aKristano ti ndikidi aKristano nangia morũ te.

17. Gini nyanyaki apai naatona ka manga rogo 1914?

¹⁷ A wa ani awirikihe rogo gu kekeapai naaye mbata fu gere, regbo ke ahe atona rogo 1914. Rogo gu garã re, dungu nyanyaki apai aima manga. Yesu adani Bakindo, na yangara arame ki tona. (Yugo. 11:15) Rogo 1914, kuti tonatona 1919, Yesu agasi Bako ko ye ka wisigo gu yekaru nga ga toro na ki girisihef (Mara. 3:1-4) Sidu, tona rogo 1919, regbo ada tipa dungura morũ. Ya mo gure nangia regbo fu Kristo ko sia agu aboro nikaa fu gu riahe nga ga toro? Ii.

18. Da Yesu aya ko nika sia ní, na gini nyanyaki sanahe nakuru wa yangara arame atona?

¹⁸ Rogo gu sangbaanebi yo Yesu apehe tipa yangara arame, ko ape gupai nga ko nika sia aboro nga aguyo nikaa fu gu riahe nga ga toro “ti ragoho.” (Mt. 24:45-47) Ada ka ko amangasunge naayo? Nirengo, kina gu bangisapai ko amangihe rogo bambata sa kama agarã kinawo a ka ko arigi dungu aboro vurube umba aboro. Ono fuo tona yangara arame, nyanyakipa sanahe akuru nga, Ada nikangia gu umba aboro re? Ani nika sakapai tipa gi sanahe re na gu kura asanahe tipa ga Yesu sangbaanebi rogo gu kekeapai naye fuo gere.