Fugo Yekova Niungaha

Memeapai Rogo gu Kitabu Nga Yesaya—Gu Ue Paparaha

YESAYA aamanga gako sunge nga ga nebi wenengai. Agu apai ko agumbaha tipa gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga rogoho bawe, si aima da ti rengo. Awere tie, ko kini duna pangbangaa ngbako berewe nga gu nadu tipa gupai nika manga kumbatayo tipa Yerusarema.

Si adu nga i nika gbarasa gu bakporo nga Yerusarema na ki zi avuruhe ki ga naayó kurogo kura ringara. Ono si adu nga si anyenga nigbarasigbarasihe kindi te. Si adu nga fuo bete regbo, i nika karaga ndikidi irisombori akaraga kubaha. Gere nga gu bangua pangbangaa du rogo Yesaya 36:1-66:24.a Ani rengbe arengba ka gbia undo be wisigo ani agi akapita re bambiko badungu agu asangbanebi du rogoho nadigo bakere gbe ti gi gaani regbo re, na agu akuraha nika digo bambeda kumbatayo. Gi papara Ziazia Kekeapai nga gu buku nga Yesaya re, si na gu sangbanebi a rogoho du tipa Masiya.

“MO NGÉRE, RAGO NADA”

(Yesaya 36:1–39:8)

Rogo gu 14 garã zogarago nangia ga Bakindo Izikiya (732 M.B.K.), aAsuro arimi na vura kurogo ringara Yuda. Yekova akidohe ka songoda Yerusarema. Gu serekpohe nangia ga aAsuro adigi ho bangisa ga Yekova maraika aimi ga aAsuro abanzengere ni 185,000.

Izikiya ati na kaza. Yekova agi gako kpee na ki husi ko, ki gbia agarã 15 kuti gako arame. Ho bakindo Babera akedi gako akumba ni i ndu ka tambua Izikiya, Izikiya ayugu gako aũkumuko fuyó dunduko nipamungo. Yesaya agumba sangba Yekova fu Izikiya ki yaa: “Mo gí gu pai nga ga Yekova nga ga arimbasa ko: Mo ngére, rago nada, ya agu ahe dunduko du dimo kpuro yo, na agu ahe atitaro aigi he ku bambuigaahe yo dati gi uru re, i atinda ha [atinda] ku Babera yo.” (Yesaya 39:5, 6) Kusa fuo agarã susi 100 tooni, gu sangbanebi re adati rengo.

Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:

38:8—Gine nangia gu “tanga” kirimo uru akaragatihe ti ni? Wa duhe nga ũgida ndu-uru adu kinaho i anaamangasunge nani Ezipeta yo na Babera yo bara rogo muambe kama agarã M.B.K., gi tanga furayo tipaha re rengbe kadu nga gu gbakigbaki agene nadu ti ũgida ndu-uru, nga gu ũgida ndu-uru bavungu Izikiya nangia Aza aye nani ku kporo. Watadu si rengbe kadu nga tanga adu kinaho dimo kua bakindo yo. Na dangba kidu ho pati gu tanga re, nga gu naazumo kirimo ho tooni tooni kuti gu tanga re, na si kini sa gupai nga i niigidi ndu-uru kuti ni.

Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:

36:2, 3, 22. Wa i avura do Sebana ti mangasunge nibabanda marã, i aidihe aida fuko ko naamangasunge kindi fu bakindo nigu bakeapai nga ga gu babanda marã naye kubako. (Yesaya 22:15, 19) Ka si du nga i di rani kusayo rogo gu bangiriba ani naamangasunge rogoho rogo ga Yekova riigbu tipa kura nduapai, si naida ani naamangasunge amanga kindi fu Yekova rogo gu bangiriba mbuyo ho furani.

37:1, 14, 15; 38:1, 2. Ho du ani ni rogo arungo, si naida ani aria tirani koyo du Yekova ni rogo kparakpee yo na kini kido kutiko na ngbaduraniyo dũ.

37:15-20; 38:2, 3. Ho aAsuro aaserã pa zio Yerusarema ni, gupai Izikiya aabakabangiriko nani gbe nga pa tigo Yerusarema nika yeaye na gbarasarimo kurii Yekova. Fuo Izikiya ini gupai nga ko aawoka sa kina kpio, anga ko aabakabangiriko tipa kina pakpioko sa te. Ono gupai ko aabakabangiriko nani gbe angia gupai pakpiko zanga dikumbo arengbe ka mangaha na ga Davide gene tunga abakindo. Ko aabakabangiriko abaka a tipa pa gu boro nika ngbe kumbatayo fu aYisaraere ka so vura kuti aAsuro. Wakina Izikiya, ani naberãpa ziasi rimo Yekova naapa manga gako ringbisapai susi pa wai ani aberãpa gaani bata.

38:9-20. Gi bia nga ga Izikiya re nayugo gupai furani nga, pai ho nyakipaha rogo raka yo susi gu nga ka sambuo Yekova te.

“I ADÚA HA ADUA” BEREWE

(Yesaya 40:1–59:21)

Nibasa tingbafuo gumba Yesaya pa zio Yerusarema naapa ga yó na aboro ku Babera yo, ko agumbapa karaga aboro berewe kurogo gayó ringara. (Yesaya 40:1, 2) Yesaya 44:28 nayaa: ‘I adua Yerusarema adua berewe.’ Si adu nga i nika tinda agu ambori nga ga Babera yo kusayo “ni tindiro.” (Yesaya 46:1) I ki gbarasi Babera. Agi apai re dunduko aima dati rengo fuo agarã 200 kusa.

Si adu nga Yekova nika fu gako amoyambu “ni imarago fu arikaaboro.” (Yesaya 49:6) Si adu nga agu “angbangbaturũ” nga ga aBabero, watadu gu riko nga ga abazogo, si “agbándaka ku sa yo wa ngime,” na avuruhe ki ‘kpiki wakina apee’; ono si adu nga ‘gu zizi aboro nga ga Siona yó nika zaka agu agire azaka nadu goyo.’ (Yesaya 51:6; 52:2) Yekova aya fu agu aboro naye fuoko wee: “Mi afú nyenye zungahe fu roni, nga gu ndikidi inapai mi akido he fu Dawidi tipa ha.” (Yesaya 55:3) Pa raka boro ringbisihe kuti agu apai Mbori akpinyemuhe beni, si nasa gupai nga ‘rago ngba tiní.’ (Yesaya 58:14) Ono gu irairapai nga ga aboro tigaha ‘nakparaka dagbayo na gayó Mbori.’—Yesaya 59:2.

Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:

40:27, 28—Tipagine Yisaraere aya ti ni wee: “Gi pai du ni okooko ho ti Yekova, gi ruru sarangbanga ago bangiri gi Mbori”? Si rengbe kadu nga bete agu aYuda nadu Babera yo aaberã gupai nga Yekova aabingo gu irairaapai aBabero aamanga yó nani te watadu si adu niokõokõho ti bangiriko. Ono tie, i atingidi yó na gupai nga, Yekova nga Bakusiahe nakusi Babera a, ko nabi ahe abi dunduko. Na ka mbugo zingo Yekova a te, na ka ko rungburanga te.

43:18-21—Tipagine i aya ti ni fu agu aYisaraere naakaragatiyo wee ka i “tíngidi nga pa agu apai naadu mbata ya”? Gipai re ayugongo gupai nga si aidi bangiriyo go ti wai Yekova abatasi aboro mbata kusayo te. Kuba gure, Yekova aidi i naasambuoko riimburu gu “vovo pai” i nika bihe nitiyo, wa ngbatunga gu nga gu wene nunguro i nika nduhe ku Yerusarema ki da na pazereda ti gu gene nayera ayera rogo ngbii-ngume. Gu “bakere rimbasa aboro” nika kura rogo “bakere gberãngbi” nikadu a na badungu nduapai beyo ka taasarimo Yekova.—Yugoti 7:9, 14.

49:6—Wai Masiya arengbe kadu “ni imarago fu arikaaboro” baraho duhe ni nga gu gako sunge ko amangihe auru kpotosende, si adu fu kina aYisaraere sa? Gipai re wo mbiko gupai namangi tingbafuo kpio Yesu. Ziazia Kekeapai nape gupai nga gupai du rogo Yesaya 49:6 re, si adu tipa ga Yesu abawiriki. (Amokedi 13:46, 47) Areme, mbedimbedi aKristano kodihe na gayó amoundo nga bakere rimbasa aboro, i namangasunge “ni imarago fu arikaaboro,” kini zaki berã aboro dunduko kuti wene pangbangaa “da ku digida kpotosende yo.”—Matayo 24:14; 28:19, 20.

53:10—Ngba gini gene si angba ti Yekova ka mbusa wiriko? Si aima imisa Yekova, nga gu Mbori duna nunga, tipa ka bi gu Wiriko ko aakpinyemuko gbe ko nirungo. Ono wa si avura duwo, ko agbia ngbarago be ga Yesu giasangbaa, kini ini gupai pa rungo ko na ki kpi narengbe ka mangaha tipa aboro.—Asanza 27:11; Yesaya 63:9.

53:11—Gini inohe si adu nga Masiya nika “día pai ri dungu aboro” mbikoho? Si nga gu inohe Yesu agbiaha ni ye ko ku auru kpotosende no, ki sa tiko niboro, na ki rungo ki dati kpio. (AEbere 4:15) Rogo gi gene re, ko kini fu tiko nimotumo tumorii, nga guhe si aaidaha tipa mbedimbedi aKristano gbiati bakere rimbasa aboro rengbe ka ru gigirii barabangiri Mbori.—ARomo 5:19; Yakoba 2:23, 25.

56:6—Ada nga “gu kungba aboro” du payo rogo gu veresi re, na ngba gini gene i ‘akakuti ga Yekova zungahe [mokido] nyanyakii’? Gu “kungba aboro” re nga ga Yesu “kura akandoro.” (Yoane 10:16) I nakakuti vovo zungahe watadu mokido nyanyakii ngba gu gene nga i nandu kuti agu andiko nabi gu mokido re, kini ndu kina kuti agu ambakadaapai i amangaha rogo gu zungahe re, kini ri kina gu bangisa riahe nga ga toro mbedimbedi aKristano arihe, na kini songodi sunge tungusapa ga Mbori Kindo na sunge sa aboro ni abawiriki.

Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:

40:10-14, 26, 28. Yekova ninyanyaki ko na kingia zezeredi boro. Omeko na gako tatamana ima susa ga aboro dũ. Na gako giarogopaiyo ima gasa berã rani.

40:17, 23; 41:29; 44:9; 59:4. Gu zio bakure nga ga birĩ zogarago gbiati kpiaahe nga kina “kungba he” gbua. Wiri undoho rengbe boro ka gbiaha ka ní akido kuti ni te.

42:18, 19; 43:8. Pa kiso ani bangirani ti gu Fugo Mbori du nikekehe na ki kisi turani ti agu arugute ko afuhe furani vurube ‘ruru kangara moyambu,’ si wa ka i ya ani ni airavurari na ni airangbiängä rogo toroyo.—Matayo 24:45.

43:25. Yekova nagbandaka ga aboro samungu kusayo mbiko gupai nabi kinako. Pa kusayo gorani tii gu sunge kanga nga ingapai na kpio na ki gbia unga, si nga gu uepai ngbefuo pa ziasi rimo Yekova.

44:8. Ani nagbia gu undahe nga ga Yekova, nga guko du nyanyakii rogo gako ba wakina mbia. Ka ani gundenga wa gu tooni ti manga dezirepai tipa padu ko ni Mbori ya!—2 Samuere 22:31, 32.

44:18-20. Irisokpiaahe nayugo gupai nga gu boro namangaha, ngbanga ngbaduniyo te. Pai ho si aida si gbarasi ngbaduraniyo be Yekova te.

46:10, 11. Pa rengba Yekova ka sa ‘gako rugapai si ru,’ du rogoyo nga ka digiso gako ringbisapai, si nga gupai nzunzu nayugoho nga ko nga Mbori.

48:17, 18; 57:19-21. Ka ani aangera kube Yekova tipa ka gbia bata, kidu mbembedii koyo du ko ni, na kini degeturani sa gako arugute, gaani zereda du nibakerehe wakina gu di nafu afu, na gaani ruru mangaapai kidu kpaima wakina angiri baime. Ono agu aboro adeganga tuyo kuti sangba Mbori ya, i wakina “sungburasungbura baime.” Zereda fuyó te.

52:5, 6. ABabero ada kuti gu irairapai nga Mbori aadunga na ome tiko te. I aainongo pa gu gberarago Yekova adu nani kuti gako aboro nangia aYisaraere ko aidi ti ni i zi yó ki sa yó ni akanga te. Ho gberangbii ati ni kurii kura aboro, si aidanga ani fura tipa ndu gupai mangihe ti ni zanga ani rugutirani nani mbata wenengai te.

52:7-9; 55:12, 13. Ani na kandara nduapai berani biata tipa ka tungusa gu wene pangbangaa nga ga Kindo na ngbarago na tipa ka manga sunge sa aboro ni abawiriki. Ndurani niwenehe fu aboro umbasitise nga aguyo duna gomoro rogo toroyo. Ani “nangera ka bi apai wa sa” na Yekova, watadu ani na dawedawe pagume na ko. Ani nagbia ngbarago a be pa zugö ani rogo toroyo.

52:11, 12. Tipa ani rengbe ka rẽ ka tinda “ga Yekova aũsunge,” nga gu gako ambakadapai du tipa ziazia sunge, ani duwa ka ani du gigirii rogo toroyo na rogo mangaapai yo.

58:1-14. Gu manga sinombori gbiati rurupai nga ga biriki, wiri undo ti ni te. Si naida ndikidi airisimbori nimangi ndikidi sinombori na kini yugu gu ndikidi nyemuse nga ga awirina.—Yoane 13:35; 2 Petero 3:11.

59:15b-19. Yekova nabi agu apai abi nga ga aboro, na ko narimiso tiko arimiso kurogoho ti gu regbo da bangiriko.

“ONI ADU NI KPAKPARI NGBANYA BAKINDO”

(Yesaya 60:1–66:24)

Yesaya 60:1 afura tipa pa karaga ndikidi irisombori kubaha ti agu aregbo nadumbata kusayo na ti gi gaani regbo re a, ki yaa: “Oni gúari, oni hási rago; bambiko gaoni imarago ye, na gu taarimo nga ga Yekova ye ku ri roni.” Si adu nga Siona “adu ni kpakpari ngbanya bakindo ku be Yekova.”—Yesaya 62:3.

Yesaya akpari fu Yekova tipa agu aboro nadu rogo gu ringara re, nga aguyo narengbe ka sa gayó berã ti gu regbo i nikadu niziziyo Babera yo. (Yesaya 63:15–64:12) Fuo Yesaya bi gu kparakparapai nadu dagba ndikidi amoyambu na aguyo angianga ndikidi yó ya, ko atakipande pa wai Yekova nika fu amaku fu aguyo nga ndikidi yó namangasunge fuko.—Yesaya 65:1–66:24.

Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:

61:8, 9—Gini zungahe du nga “nyenye zungahe,” na ada nga gu “ngbatunga” Yekova afu maku fu he? Gere nga gu vovo mozunga Yekova amangihe na mbedimbedi aKristano. Gu “ngbatunga” gumbayo paha re nga “gu kura akandoro,” nga gu badungu amirioni aboro naida na wene pangbangaa.—Yoane 10:16.

63:5—Wai ga Mbori ngariangaria zinga asongoda ko? Ga Mbori ngariangaria zinga, nga gako ruru zinga, si nandu kina kuti gako arugute. Gako ngariangaria zinga naundo ko tipa ko saringbangaa niruruhe.

Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:

64:6. Kpakpa aboro arengbanga ka batasa tiyó te. Nibipa dada ingapai, gayó ruru mangaapai dunduko wa kina bibiriko aremu gbua.—ARomo 3:23, 24.

65:13, 14. Yekova nafu maku fu gako ruru amoyambu kini mbiisi gu gayó gomoro nga ga toro wenengai.

66:3-5. Yekova aidanga na biriki te.

“Oni Dú na Ngbarago”

Nairiwo wai agu asangbanebi nadu tipa karaga aboro berewe kurogo gayó ringara re avura fu wasa fu gu ruru aYuda naaraka Babera yo! Yekova ayaa: “Oni dú na ngbarago ki ningi nye anye kindi tipa gu pai mangi mi he re; bambiko oni ngére, mi mbakadi Yerusarema ni bangi, na gaha aboro na ngbarago.”—Yesaya 65:18.

Ani naraka a ti gu regbo bitimo naima dada kpotosende, na rikaaboro kidu rogo nduunduu bitimo. (Yesaya 60:2) “Gbegberẽ rago” du ani araka ti ni re. (2 Timoteo 3:1) Sidu tie, gu ga Yekova pangbangaa bata du rogo gu kitabu nga Yesaya, si nafu bakere ngarasaro furani.—AEbere 4:12.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 4]

Ya mo oni ini gu bambatapai naasa Izikiya ko kpari tipa Yekova batasi ko be aAsuro?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 7]

“Na ngba ndu gu ko naye na wene pangbanga ri abaagangara yo”