Gu Sunge Nga ga Undo Aboro

1, 2. (a) Gini kpakarapai aKristano agbiatiyo na ni Yuda yo? (b) Gini mangapai nga ga nyemuse agu aKristano naadu Yuda yo agbiaha?

SI NAWIRA wa gi garã re nga 46 Fuo Batikayo Kristo, na ringara Yuda rogo kere gomoro. Gu ga Kristo abawiriki nga aYudo naraka yo gene beyo tipa ka ngbe gu bete riahe ginoho naima dakpa ni kerehe te. Gomoro namanga yo ni kerehe gbe. Ono tie, i ima mbeda ka bi bee Yekova si niundo yo, na ga Kristo abawiriki ho naagbia ngbatunga undo wa gure mbata te. Gini ngbatungapai du tigaha nika manga re?

² Rungo agu aKristano nga aYudo du Yerusarema yo na Yuda yo zi agu aKristano nga aGendiria du Andiokia Suria yo i ki dungura marã tipa ka fuhe fu awirinayo aidipase. I sia nyanyaki awirina dagbayo ue nga Barunaba na Saura, i ndu na gi undo re fu agu abaakumba du Yerusarema yo. (Oni gedi Amokedi 11:27-30; 12:25.) Oni berẽnga pa wai gupai re azi ngbadu agu awirina yo naadu Yuda yo ka bi gu mangapai nga ga nyemuse naaye be agu awirinayo naadu Andiokia yo!

3. (a) Wai du ga Mbori aboro areme apekafuo kina gu kpiapai nangia ga gu bambata aKristano naadu Andiokia yo? Oni funga kpiapai. (Oni bi gu sanduki a nga “Gaani Bambata Bakere Sunge fu Undo ti gi Gaani Regbo Re.”) (b) Gini asanahe ani ka wisigopai tipaha rogo gi kapita re?

³ Gupai namangi rogo bambata sa kama agarã re, si angia bambata kpiapai nga ga gu mangapai nga ga agu aKristano naaraka rogo gu kura papara zegino ka keda undo fu agu aKristano naadu rogo gu kura paparaha. Areme, ani napekafuo kina gupai agu awirinarani naadu Andiokia yo amangihe. Ho ani aino gupai ni nga gberãngo watadu asada ima manga agu awirinarani naraka rogo gu kura rago ani naundoyo nibasa.a Tipa ka ino wai gaani sunge fu undo andu sa na gu kura gaani asunge, ani wisigingo asanahe biata tipa mangapa ga Mbori aboro: Tipagine ani abi sunge fu undo ti ni ni gu sunge nga ga Mbori? Ndu manga gu sunge fu undo re nga gine? Wai du ani agbia undo ti manga gi sunge fu undo re?

Ndu Gupai du Sunge fu Undo ti ni ni ‘Ziazia’ Sunge

4. Ginipai Pauro agumbaha fu aKorindo tipa gu sunge nga ga aKristano?

⁴ Rogo gu ue waraga Pauro akehe fu aKorindo, ko aya aKristano na asunge beyo ue. Wa vura duhe nga Pauro ake gi waraga re fu mbedimbedi aKristano, agi afugoko re nabi ga Kristo “kura akandoro” abi areme a. (Yo. 10:16) Papara gaani sunge sa nga ‘gu mangapase nga ga zeresapai,’ nga gaani sunge tungusapai gbiati yugopai. (2 Kor. 5:18-20; 1 Tim. 2:3-6) Gu kuraha nakoda gu sunge ani amangaha tipa akuarani aidipase. Pauro afura tipa sunge fu undo nga “manga pa ga Mbori aboro.” (2 Kor. 8:4) Agu afugo nga ‘gu mangapase nga ga zeresapai’ na ‘mangapa ga Mbori aboro,’ si dunduko ue nga “mangapase” gbiati “manga pa,” i adihe rogo gu sasa pa-Giriki nga di·a·ko·niʹa. Tipagine duhe ti ni na nyanyakipaha?

5. Tipagine Pauro ayambu sunge undo ti ni nga ga Mbori sunge?

⁵ Pa manga Pauro sunge na bangisa pa-Giriki sa tipa agu apai du ue re, ko akodi sunge fu undo kuti gu kura asunge ani amangaha rogo gu dungurati nga ga aKristano. Mbata kusayo, ko aya: ‘Mangapase na angbatungaha kia, Gbia ki du sa i namangapa ko. Mangasunge ki du sa angbatungaha akia. Ono Toro kina sa.’ (1 Kor. 12:4-6, 11) Nirengo, Pauro aringbisipa gu kura asunge nga ga dungurati kuti “ziazia” sunge.b (Rom. 12:1, 6-8) Si airiwonga te nga si arẽarẽ bangiriko ko fu gako raka ka mangasunge tipa “ga Mbori aboro”!—Rom. 15:25, 26.

6. (a) A wa Pauro asakipai tipaha, tipagine du sunge fu undo ti ni ni papara gaani irisombori? (b) Oni sakingo pa wai gaani sunge fu undo amanga rogo zegino dunduko areme. (Oni bi gu sanduki nga “Ho Gberãngo Amanga Ni!” kpewaraga 214.)

⁶ Pauro aundo aKorindo i bi ndu gupai du sunge fu undo ti ni ni papara gu sunge i amangaha fu Yekova gbiati gayo iriso fuko. Oni bi wai ko asakipai fuyo: Agu aKristano namangasunge fu undo namangaha wo mbiko ‘giasangba gu wene pangbanga nga ga Kristo.’ (2 Kor. 9:13) Sidu, gu nyemupai du rogo aKristano yo nafõngbaduyo yo i mangipai kuti ga Kristo yugopai ka undo awirinayo aidipase. Pauro aya gu wenepai i amangaha fu awirinayo re, si nzunzu nga “gu bakere undahe nga ga Mbori” arẽnga aboro tipaha ya. (2 Kor. 9:14; 1 Pet. 4:10) Sidu, gu Ngbaõbambu Sinziri nangia ga Banduru 1, 1975, afura tipa mangasunge fu agu awirinarani du rogo zingo nga gu nakoda sunge fu undo nga: “Si aidanga ani tikö singia Yekova Mbori na Wiriko nga Yesu Kristo nabi gi ngbatunga sunge re na nyanyakipaha te.” Nirengo, sunge fu undo nga gu kura nyanyakipa ziazia sunge.—Rom. 12:1, 7; 2 Kor. 8:7; Eb. 13:16.

Gu Sunge Undo Aboro du na Wene Nduhe Ti Ni

7, 8. Gini bambata ndupai ani afu undo ti ni? Oni sakingo rogoyo.

⁷ Ndu manga ani sunge fu undo fu aboro nga gine? Pauro akaragapai kuti gi sanahe re rogo gako ue waraga fu aKorindo. (Oni gedi 2 AKorindo 9:11-15.) Rogo agi averesi re, Pauro anyakasipa nduapai biata, watadu asasa, ani agbiaha ti gu “mangapase” watadu mangapai fu aboro dunduko, nga gaani sunge fu undo. Ani wisigingo pai tipaha ni basasa.

⁸ Bambataha nga, gaani sunge fu undo nataasarimo Yekova. Oni kparianga bara wai Pauro agbeberã awirinako rogo agu averesi du bisue re kuti Yekova Mbori. Gu mokedi re atingidiyo na pa ‘tambuahe fu Mbori’ gbiati pa ‘dungu atambuahe fu Mbori.’ (Veresi 11, 12) Ko afura tipa wai sunge fu undo asa aKristano i ‘táasirimo Mbori’ na tambuahe tipa gu “bakere undahe nga ga Mbori” arẽnga aboro na ni ya. (Veresi 13, 14) Na Pauro anyasi gako sakapai tipa sunge fu undo na agu afugo nga: “Tambuahe dú fu Mbori.”—Veresi 15; 1 Pet. 4:11.

9. Gini berãpai rengbe sunge fu undo ka ariaha? Oni funga kpiapai.

⁹ Wakina Pauro, ga Mbori amoyambu areme nabi sunge fu undo ni momu tipa kafu taarimo fu Yekova na ka sa gako yugopai si du ni beedihe. (1 Kor. 10:31; Tito 2:10) Nirengo, sunge fu undo nadia gu gbegberẽ bipai du gu kura aboro na ni kuti Yekova na gako amoyambu. Ni kpiapai: Dee sa naadu rogo gu rago bakere bavugumo agbarasihe adu na kekeapai ti gari ngbadimo nga: “ADezire Yekova—Ka Oni Danga Ane Ya.” Rogo gu kura uru sa, ri abi abaundosunge i nimbakadi gu kporo nagburuwa gii gene kubani pati kpuri. Tipa bete aˈuru, ri abi wai agi aboro re aamangasunge na ngbarago, ri ki ndu koyo tipa ka ino ada nga yo. Ho ri aini gupai ni nga agu abaundosunge re nga aDezire Yekova, kina ngbari nazere, na ri ki ya, “Mi nidu na gbegberẽ bipai tipa roni.” Sangbanaha angia gine? Ri adi gu kekeapai re kusayo ti gari ngbadimo.

10, 11. (a) Gini akpiapai nayugo na ni nga ani namanga gu ue ndupai amanga nga ga gaani sunge fu undo? (b) Gini waraga naundo agu aboro namangasunge fu undo? (Oni bi gu sanduki nga “Gu Kura Ũsunge fu Abamangisunge fu Undo.”)

¹⁰ Uehe nga, ani ‘nahisa gu zingoahe’ nga ga akuarani aidipase. (2 Kor. 9:12a) Ani na nyemu ka mangapai ni ipo sa agu azingo nga ga awirinarani na ka dia bete rungo tiyo kusayo. Tipagine? Mbiko agu aboro du rogo gu dungurati nga ga aKristano nga “kpotoboro” sa, na ka ‘gu paha hipai, kura apaha na hipai na ni dunduko.’ (1 Kor. 12:20, 26) Sidu, gu nyemuse nga ga awirina gbiati nunga nafõngbadu dungu awirinayo i mbu agu apai i amangaha, ki dungura gayo aũsunge na ki ndu ku rogo gu ba gberãngo namangi awirinarani aidipase rogoho tipa ka undo yo. (Yak. 2:15, 16) Ni kpiapai, fuo bakere sungburosungburo baime mangi Japan yo rogo 2011, gu be-basunge nga ga Amerika akedi waraga fu agu ARondo Nga ga Ringara Du Tipa Mekaarago Amerika yo ka sanayo singia “bete awirina ho du na inohe” rengbe ka ndu ka undo na sunge dua aBambu Kindo kubaha. Karagapai angia gine? Vuru poso sa, bange agu awirina nafutiyo tipa ka undo sunge adu wa 600 na i aidi ka ndu ku Japan yo vuru gayo marã yo! Gu be-basunge nga ga Amerika aya, “Kina ngbarani zere ka bi wai awirina nafutiyo.” Ho wirina sa Japan yo asana wirina sa ni dagba aguyo naye ka undo tipa ndu gupai naasa ko ko ye, ko aya: “Awirinarani Japan yo nga papara ‘kpotorani.’ Ho du yo ni rogo imisiri gure nga ani rogo imisiri a.” Nyemuse nasa abaundosunge i mbupa kura gayo apai na ka maa gayo raka ngbapai ti gu kura aregbo tipa ka undo akurayo aidipase.c—1 Yo. 3:16.

¹¹ Zavura agu aboro angianga aDezire Yekova ya, i nafu tambuahe afu tipa gaani sunge fu undo. Ni kpiapai, fuo gberãngo mangi rogo gu gbata nga Arkansas Amerika yo rogo 2013, waraga pangbanga afura tipa wai ga aDezire Yekova abaundosunge amangipai ni ipo nga: “Gu riigbu nga ga aDezire Yekova ima sigira gu mbakadapai nga ga abaundosunge tipa agberãngo nga gu du ni bawenehe kisusi.” Ni rengo, a wa gu mokedi nangia Pauro agumbaha, ani ‘nahisa gu zingoahe’ wenengai nga ga awirinarani.

12-14. (a) Tipagine nyakipa manga gu biata ndupai nga ga gaani sunge fu undo ti ni? (b) Gini apai awirina agumbaha nga gu nayugopa nyaka manga agu apai nga ga toro?

¹² Biataha nga, ani naundo agu aboro du rogo akpakarapai i karagatiyo sa agu apai nga ga toro. Tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai? Pauro aya agu aboro nagbia undo, kpotoyo yo nafõ yo i fu ‘dungu atambuahe fu Mbori.’ (2 Kor. 9:12b) Gini kura gene berewe duho rengbe agu aboro du rogo kpakarapai ka fu tambuahe ngbaha fu Yekova susi gu nga i tona ka manga gayo apai nga ga toro ni ipo kubaha? (Frp. 1:10) Ngbaõbambu Sinziri apepai rogo 1945 nga: “Pauro aidipa . . . dungura gamahe mbiko si naundo . . . agu awirinarani nga aKristano du rogo zingo i du na bete aũborose beyo tipa ka gbia ome ka mangasunge tungusapai.” Kina gu bangisa ndupai re a nasarani ani mangihe areme. Ho awirinarani atona sunge tungusapai ni berewe, si nangarasa yo gbiati gayo amurakporo a.—Oni gedi 2 AKorindo 1:3, 4.

¹³ Ani bingo afugo agu aboro naadu rogo bakere zingo na i kini idi na undo, i atona tungusapai na si ki ngarasiyo. Wirina sa aya: “Si angia pa maku fu gaani aborokporo i tona tungusapai berewe. Si aima dia bete bakabangirise ti gaani akpakarapai wa ani aasada ka undo kura aboro.” Wirinarani ni dee aya: “Futise sa sunge tungusapai ima dia berãre kusayo ti gu gbarasahe namangi rogo gaani dagbarago. Si ima fu zereda fere.” Kura wirina ni dee aya: “Wa vura duhe nga gu kuraapai kinaho ani arengbanga na mangapai sa ni ya, sunge tungusapai nangbembatayo fu gimi aborokporo. Fura na aboro tipa gaani maabangirise ima nyakasa gimi kido nga apai dunduko nika du ni vovoho berewe.”

¹⁴ Ye sa adunguratise nga gu kurapai berewe si aida agu awirinarani nga aidipase gberãngo namangiyo tonaha ni ipiipihe. Ani bingo gupai namangi wirinarani nga Kiyoko, garãri aambeda kuti 60. Fuo pa gari ahe gberẽ naabaha, kina gu rakata na roko naadu tiri nabati, ka ri ainongo wai ri nika raka ya. Fuani bakumba sa ape gupai furi nga i nikaa manga adunguratise rogo gako tarambiri. Kiyoko aya: “Gu bakumba re na diako gbiati gu kura wirina ni dee na mi asungu rogo tarambiri. Gu dunguratise re adu taata, ono vuru umba regbo yo, pa gu bakere sungburosungburo ime namangi re ki go bangire. Mi adu na zereda berãre yo. Gu dunguratise re asa re mi bi gu ome du gu kodatise nga ga aKristano na ni.” Gu kura wirina ni dee afura tipa gu dunguratise ri amangihe fuo manga gberãngo nga: “Si aundo re mi hipai!”—Rom. 1:11, 12; 12:12.

Sunge fu Undo Naye na Nyenye Undo

15, 16. (a) Gini undo agu aKristano naadu Korinda yo na rogo gu kura aba agbiaha ti fubee sa sunge fu undo? (b) Wai du ani agbia undo ti sunge fu undo wakina yo areme?

¹⁵ Ho Pauro aawisigopai ni tipa gu sunge nga ga fu undo, ko asakipai a fu aKorindo tipa gu undo i nika gbiaha na gu kura aKristano ti mangayo gi sunge re. Ko aya: ‘A wa i nakpi nyemu roni a tigayo [agu aKristano nga aYudo naadu Yerusarema yo nga aguyo nagbia undo], nizungadi he tipa roni, mbiko gu bakere undahe nga ga Mbori du ti roni susi.’ (2 Kor. 9:14) Nirengo, gu wenesino naadu ti aKorindo re asa agu aKristano nangia aYudo i kpari tipa agu awirinayo naadu Korinda yo, kodihe na aGendiria, na si akiisi gayo nyemuse tipa yo.

¹⁶ Gu Ngbaõbambu Sinziri nangia ga Banduru 1, 1945, aringbisi afugo Pauro kuti gu gaani sunge fu undo du areme nga: “Ho gu badona nga ga ga Mbori aboro naima kparatiyo fuko afu gamahe ni tipa gu zingo nga ga kura badona, si nanyakasa gayo kodatise!” Gere nzunzu nga gupai namanga fu agu aboro namangasunge fu undo areme. Bakumba sa namangisunge fu undo ti regbo hihii ime mai aya: “Mangasunge fu undo ima sa re mi mbedi na awirina susi gu nidu mbata.” Wirinarani sa du na tambuahe tipa gu undo ri agbiaha aya: “Gu kodatise nga ga awirina nga gu nyanyakipa he nika du berani rogo Paradizo auru kpotosende ane.”—Oni gedi Asanza 17:17.

17. (a) Wai du agu afugo du rogo Yesaya 41:13 abipa sunge fu undo? (b) Oni funga bete akpiapai nayugo wai sunge fu undo afu taarimo fu Yekova na kini nyakasi gaani kodatise. (Oni bi gu sanduki a nga “Abaundosunge Rogo Zegino Dunduko Nafu Undo.”)

¹⁷ Ho agu awirina ye ka undo ada ni rogo gu ba gberãngo namangi rogoho, si nasa agu awirinarani du rogo akpakarapai i idi kuti gu ga Mbori kidohe nga: “Mi nga Yekova nga ga Mbori, nazada kumba bero; mi du naya foro, ‘Ka mo gúnde nga ya, mi aúnda ro.’” (Yes. 41:13) Fuo wirina sa bati be gberãngo ri aya: “Maabangirise aadunga ti re ho mi abi gu gbarasahe ni namangi te, ono Yekova atai beko fere. Gu undo mi agbiaha be awirina, ba fura tipaha te.” Fuo gberãngo gbarasi dagbarago sa, abaakumba ue akepai kuba gu dungurati i adu rogoho nga: “Bazigizo ima fu bakere imisiri, ono ani ima bi gu undo Yekova nafuhe furani vurube awirinarani. Ani naageda kina pa fu undo rogo awaraga yo, ono awere ani ima bihe si nimangi kuti bangirani.”

Ya mo Mo Rengbe ka fu Tiro ka Undo?

18. Ginipai rengbe mo ka mangaha ka si du nga mo naida ka fubee sa sunge fu undo? (Oni bi gu sanduki a nga “Si Ambakadi Gako Gene Raka.”)

¹⁸ Ya mo mo naida ka asada gu ngbarago sunge fu undo aye na ni? Kangia wo duhe, mo ini gupai nga agu aboro namangasunge fu undo, i naasia yo dedede dagba agu aboro yo namanga sunge dudua aBambu Kindo. Mo sana gamo abaakumba nga mo naida ka hiso fuomu (forme). Bakumba sa du na bakere inohe rogo gi sunge re aya: “Ka gu Rondo du Tipa Undo ti Regbo Gberãngo ayambanga ro ya, ka mo ndunga ku rogo gu ba gberãngo namangi rogoho ya.” Rogo gi gene re, gaani sunge fu undo namanga ngba ruru gene.

19. Wai du amangisunge fu undo ayugoho nzunzu nga ani nga ndikidi ga Yesu abawiriki?

¹⁹ Sunge fu undo nga gu nyanyakipa gene ani agiasangba gu ga Yesu zinahe ngbaha nga “oni kpi nyemu akuaroni.” Ni yugo ani gu nyemuse du wa gure, ani nayugoho nzunzu nga ani nga ndikidi ga Kristo abawiriki. (Yo. 13:34, 35) Nairiwo gu pa maku du berani areme nga ka du na agu aboro nafutiyo ka manga gu sunge nafu taarimo fu Yekova nifu yo undo fu agu aboro nasongoda ga Mbori Kindo du rogo zingo!