Kusikusiahe Nayugo Pa Unga Mbori

1. Ginipai rengbe ani ka mangaha tipa gaani idapase nye ni nyanyakihe?

DUNGU aboro ni naya i naida kina kuti guhe i abihe ni bangiriyo. Wai rengbe ani ka undo ngbatunga agu aboro re i du na idapase kuti Yekova? Nirengo, Ziazia Kekeapai naya “boro sa nabi Mbori wa sa te.” (Yo. 1:18) Nibi gipai re, wai rengbe ani ka ino nga gaani idapase kindi nyanyaki kuti gu “Mbori nga guko ka i abinga ko” ya nga Yekova? (Koro. 1:15) Gu bambata pai si aida ani mangihe nga ka ino agu ayugopai na irasi gu rengo du tipa Yekova. Fuani, ani ki mangisunge na Ziazia Kekeapai wenengai tipa ka nyasa riipa agu ayugopai du kia ti “gu inahe nga ga Mbori.”​—2 Kor. 10:4, 5.

2, 3. Gini ayugopai ue naká na aboro ti gu rengo nga ga Mbori?

² Gu yugopai kpatafurã na arago dunduko na naká na aboro ti gu rengo nga ga Mbori, si naya ahe akuru nisaha. Gi ga aboro berãpai re natagbagatihe na Ziazia Kekeapai na si afunga maabangirise fu aboro te. Gi yugopai nga ahe akuru nisaha re, si nape gupai nga unga ahe dunduko si akuru ti bangisa regbo sa; gipai re nayugo gupai nga sunge ti unga aboro te.

³ Rogo gu kura apambori, kura aboro agianga rogo agu apai du rogo Ziazia Kekeapai wenengai te. I nayugopai nga, agu ahe dunduko du rogo zegino, kodihe na kpotosende na gu unga ahe du rogoho, si raki gbua tipa kina bete akutu agarã. Agu aboro nayugo agi apai re, i rengbe ka bi Ziazia Kekeapai abi na nyanyakipa ha, ono i nayugo gupai nga Mbori akusi ahe dunduko vuru auru sita bete akutu agarã kusayo. I natikango kuti gu goapai birĩ-inohe ayugoho kuti gi gayo bipai re. Ni sangbana gipai re, gi ziree yugopai re nasa aboro i nibi Ziazia Kekeapai wa guhe adunga sunge ti ni ya na arunga a ya. Agu aboro nayugo ngbatunga gipai re natingida rani na pa agu aboro naadu rogo bambata sa kama agarã naadu na nyemu Mbori tiyo “ono ku sangba inahe yo te.” (Rom. 10:2) Wai rengbe ani ka nyasa riipa gu “nyanyaki” yugopai nga ahe akuru nisaha gbiati gu kura ziree ayugopai zi baha ti aboro? Ani rengbe ka mangaha kina gu ka ani mangi ome nyanyaki tipa kadu na gu ndikidi inohe Ziazia Kekeapai ayugoho.

GU IDAPASE DU MBURUHE RII GOPAI GBIATI WENE BERÃKURIPAI

4. Si naida gaani mburu idapase du rii ginihe?

⁴ Ziazia Kekeapai nayugo gupai furani nga ani bi inohe na nyanyakipa ha. (Snz. 10:14) Yekova naida ani sonosi gaani idapase kutiko rii gopai na wene berãkuriipai, angianga rii gu yugopai nga ga aboro watadu asinoyo ya. (Oni gedi AEbere 11:1.) Tipa ka nyakasa gaani idapase kuti Mbori, si naida ani idihe nga ko kina ti ni. (Oni gedi AEbere 11:6.) Anga kungbo ziree gbua sarani ani dakuti gi digisopai re te, ono wisigo ani arengo gbiati manga ani sunge na gaani ‘ome nga ga berãpai’ sa rani ani dakuti ni.​—Rom. 12:1.

5. Gini ndupai duho nasarani ani idi kuti gupai nga Mbori kina ti ni?

⁵ Gu mokedi nangia Pauro afu ndupai sa rengbe ka sarani ani idi kuti gupai nga Mbori kina ti ni ka si vura du vurũ nga ani abingo ko te. Ko afura tipa Yekova ki ya: “Gako apai ka i abinga ya nga gako nyenye tandu na sino Mbori i nabi he abi ziazia, tona kina ho rago aenge ni. I nabi he kina rogo agu ahe yo ko amangi.” (Rom. 1:20) Wai rengbe oni ka undo gu boro natikango padu Mbori ho ti ni ní idi kuti afugo Pauro? Oni rengbe ka wisigo bete agu agopai du tipa kusikusiahe nayugopa gu ome gbiati tatamana du Bakusirani na ni.

GA MBORI OME NI YUGUYUGU ROGO KUSIKUSIAHE

6, 7. Gini ahe ue du ga Yekova ome ni yuguyuguhe rogoho?

⁶ Ani nabi ga Yekova ome rogo agu ahe ue nabanda rani nga haurago, gbiati gu manyeti nga ga ome kpotosende. Anga gu haurago re nafu kina wege furani sa tipa ani gbidihe te, ono si nabanda rani a. Gu kindigi papara ambia nata ariyo ni ipo, ka si ti ku auru kpotosende, si gbarasi rago ni bakerehe. Ono gipai re amanganga te mbiko agu ambia re nagbi kina ariyo mbata fu si da rogo gu haurago nga ga kpotosende. Ho si agbi ni, si naziga gu wene awe ani naabihe si nindu ariyo yuru wa akerekuru.

⁷ Gu manyeti nga ga ome kpotosende nabanda rani a be gu kerepai ka gbia rani. Gihe re gudu kina boro bebere vuru kpotosende yo. Bebere kpotosende yo, yungurayungura marã gudu yo nakusa gi manyeti du pati kpotosende kirikiri re na omehe nandu kini da kina boro tuturũ ariyo. Gihe re du nabanda rani be kere faa uru gbiati gu kere ahe nasumbo ti uru. Mbiko gu manyeti nga ga ome kpotosende, gi kere faa uru re arengbanga ka zo gu ungahe naraka auru kpotosende te. Kuba gure, gu manyeti re nagbe gu kere ome faa uru re na kini karagaha berewe kina ku ariyo. Ani nabi gu gopai nayugo wai gi gaani manyeti nga ga ome kpotosende re amangasunge rogo agu awe ni naakiko yuru ariyo. Nirengo, Yekova ima ‘nyaka rogo tandu yo.’​—Oni gedi Yesaya 40:26.

GA MBORI TATAMANA NI YUGUYUGUHE ROGO KUSIKUSIAHE

8, 9. Wai du ga Yekova tatamana ni yuguyuguhe nibi gu wege aboro na angua adiaha?

⁸ Ani nabi ga Yekova tatamana rogo gu gene ko amangipai ngbaha tipa ka raka digingo auru kpotosende ya. Ni kpiapai, oni bingo tironi nga oni naraka rogo gu gbata du na amirioni aboro rogoho na ndugu pati ni kirikiri. Gene be agu aboro naraka yo tipa ka gbia wene ime watadu ka kusa gu biriko du yo kusayo te. Ngbatunga gbata wa gure rengbe kada ni kere bibiriko ho na ka gene adunga tipa aboro raki rogoho ya. Ani rengbe ka ya gaani kpotosende wakina gu gbata re. Wene ime rogoho ni kina betehe, na si ima kpakara ka kusa biriko kusayo kugii kpotosende yo. Ono tie, gene kina be kpotosende tipa kaa fu guhe unga ahe dunduko aidaha tipa kaa raka nyeanye kindi. Tipagine? Si wo mbiko gu iiriwo gene angua adia gu wege aboro akusaha ngbaha na aboro kini di gu angua akusaha, mbiko si ni nyanyakihe tipa raka.

⁹ Oni kparianga gupai du tipa gu wene wege aboro agbidaha nga okisigini. Abirioni kusikusiahe nata dia okisigini na kini kusi dayakosaidi nga gbegberẽ wege. Wa vura duhe wo, okisigini anyasanga te, na haurago ahingo be dayakosaidi te. Tipagine? Ani nagbia karagapai sa gipai re rogo gu gene angua agbia gaha riahe ngbaha. Rakiraki angua nadia dayakosaidi, ime, ima uru, gbiati riahe tipa ka kusa okisigini. Ho ani agbida okisigini ni, na kini kusi dayakosaidi, gure nga ani ima kparaka wege dagba tirani. Ka pepai ni guruhe, Yekova namangasunge na angua tipa ka fu “unga fu aboro dũ.” (Amo. 17:25) Nairiwo gu tatamana re!

10, 11. Wai fafurafu gbiati ndirika ayugo gu tatamana du ti Yekova?

¹⁰ Ani rengbe ka bi ga Yekova tatamana a rogo gu dungu kusikusiahe naraka auru kpotosende. Wetekapai nayugo gupai nga ngbatunga rakiraki ahe tona ti amirioni 2 kuti amirioni 100 ni bakiakia auru kpotosende ane. (Oni gedi Atambuahe 104:24.) Ani bingo gu kusikusiahe nayugopa gu tatamana du Mbori na ni.

¹¹ Ni kpiapai, berã fafurafu ni wiri umbaha wakina mbereke. Ono wa vura duhe wo, u rengbe ka ndu nga amairo 1,800 ni manga u sunge na uru tipa si undo ro. Ginipai naundo ru ho uru aga ni ku gii mai yo? Yekova ambakadi gu tooni berã ru re ngba gu gene nga ka uru vura inga, u rengbe kaa ndu kindi zanga inga. Watadu oni bingo gupai du tipa bangiri ndirika. Agu abangiru du ue re, amandara gudu ti ni wa 30,000 u angera ti ni. Wa vura duhe wo, gu tooni berã ru re naundo ru tipa u ngana kpiahe dagba gi zagino ahe du ti bangiru re ka si vura du fitikiri.

12, 13. Wai du gu gene Mbori ambakadi para kure rogo ni iiriwoho?

¹² Gu iriwo berewe gbe nga gu gene Yekova ambakadi gu para kure du rogo rakiraki ahe yo dunduko ngbaha. Ni kpiapai, kpoto boro na apara kure rogo wa atririoni nga 100. Vuru agu apara kure re, wiri tooni gire kina yo nga DNA. Si naigo agu apai dunduko si aidaha tipa ka sonosa kpoto boro.

¹³ Bange apai wai rengbe DNA ka igoho? Ani ringbisinga bakio agu apai DNA narengbe ka bandaha na gu CD narengbe ka bandaha. CD ima rengba ka banda agu apai dunduko du ni kekehe rogo bakere buku, wa vura duhe nga CD nga kungbo tooni he gbua. Ono tie, tooni papara DNA gbua rengbe ka banda apai nga gu rengbe aCD nga tririoni ka bandaha. Ka pehe ngba kura gene, tooni rikare du na ugu DNA rogoho rengbe ka kusa dungu rakiraki aboro areme wa bara 350.

14. Gu vovo ahe aboro birĩ-inohe akusaha, si nasa roni oni bi Yekova wai?

¹⁴ Ka pepai ni masaku, Bakindo Davide afura tipa gupai si aidaha tipa ka kusa boro wa guhe i aima kehe ku rogo buku. Ko afura tipa Yekova Mbori ki ya: “Bangiro abi kpotore wa si adu ni iwoho; i akepa apare dunduko ku rogo ga kitabu, na agu arago i ambakadi re tipaha, mbata ho apare adunga ni wa ka si du ya.” (Tam. 139:16) Gipai re nasarani ani ini ndu gupai naasa Davide ko tambua Yekova ho ko aberẽ ni kuriipa wai Yekova akusi ko. Aboro birĩ-inohe ima kura bara apai tipa kpoto boro nazeresa kina ngbarani. Agu apai i nakuru baraha re nasarani ani idi kuti gupai bake papara atambuahe akehe tipa Yekova. Ko aya: “Mi nafu atambuahe foro, bambiko mo ambakadi re na iiriwo banaru pai. Iiriwo ahe nga gamo mangaapai! Mo naina pa re nzunzu wenengaĩ.” (Tam. 139:14) Nirengo, gu kusikusiahe du pati rani kirikiri nayugo gupai nga Mbori kina ti ni!

ONI UNDO KURA ABORO I FU TAARIMO FU UNGA MBORI

15, 16. (a) Wai gaani awaraga aundo aboro i wirikipai tipa Yekova? (b) Gu kekeapai nga “Was It Designed?,” i akusihe tipagine?

¹⁵ Tipa dungu agarã, gu magazini nga Awake! aima undo amirioni aboro i bi agu apai kusikusiahe ayugoho tipa unga Mbori na nyanyakipa ha. Ni kpiapai, rogo 2006 kekepai adu rogo gu kuraha naya “Is There a Creator?” Si adu tipa ka zaka bangiri agu aboro idi kuti gu yugopai nga ahe akuru nisaha gbiati kura ziree ayugopai nga ga pambori. Wirinarani sa ake waraga fu gu be-basunge nga ga Amerika ki ya: “Gu tua naadu tipa ka kparaka gu magazini re aima susa wenengai. Kura dee aya u naidaha 20. Ri nga nayugupai na ri aida kafu he fu gari agude sukuru.” Kura wirinarani ake gako ki ya: “Mi atona tungusapai bara ti digido 1940, na garãre awere nga 75, ono rago aangbanga tire gene tungusapai yo wa gu mangi rogo gi diwi re mbiko kparaka mi gi Awake! re te.”

¹⁶ Rogo agu agarã susi barambeda, dungu Awake! adu na gu riipai rogoho nga “Was It Designed?” Gi guruguru kekeapai re anaayugo gu iiriwo gene Mbori akusi ahe ngbaha na wai aboro aasada ka wirika ko rogo gayo mbakada ahe yo. Rogo gu garã nangia 2010, ani agbia burosua riihe aya, Was Life Created? Gu wenewene asura du rogoho i akusihe tipa si fõngbaduraniyo ani bi gu tatamana du Yekova na ni rogo mbakada ahe na kikiipaha. Agu asanahe du ti digido apaparaha ni basasa naundo gu boro nagedaha tipa ní asadi ka berãkurii gupai ní nawisigihe. Ya mo oni nagbia ngbarago be mangasunge na gi burosua re gene tungusapai yo?

17, 18. (a) Gini sunge si aida avunguagude mangihe? (b) Wai rengbe oni ka mangasunge na gu burosua re rogo gaoni irisombori nga ga aborokporo?

¹⁷ Avunguagude, ya mo oni wisigingo gi burosua re na awironi ti regbo gaoni irisombori nga ga aborokporo? Ka oni mangihe wo, oni nika undo yó i du na bakere idapase kuti Yekova. Isoke, oni rengbe kadu na paranga wironi du sukuru yo. Agu aboro nayugo gupai nga ahe akuru nisaha, i namanga ome ka sayo i idi kuti gupai nga Bakusiahe ti ni te. Aboro-birĩ-inohe, abayugupai, agu apangbanga du tipa kusikusiahe, aterevizioni, gbiati avidio nayugopa kura ahe nisaha wa gupai nga rengo. Oni ima rengba ka undo awironi i sovura kuti gi ziree yugopai re ni manga oni sunge na gu kura burosua nga The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking, nakuru rogo 2010. Wakina gu burosua nga Was Life Created?, gi waraga re nangarasa paranga aboro i sonosi gayo “rugatinapai.” (Snz. 2:10, 11) Si nayugopai fuyo i asadi ka ino singia gupai i ayugoho fuyo sukuru yo nga rengo.

¹⁸ Kura aregbo kinaho apangbanga aya aboro-birĩ-inohe bi gu kuru ahe i akusaha sende yo nayugo gupai nga ahe akuru nisaha. Watadu aboro rengbe ka ya aboro-birĩ-inohe ima kusa guhe du na unga rogoho. Gu burosua nga Origin of Life re rengbe ka undo agude i diberã nitiyo singia gu pangbanga re nga rengo. Avunguagude, oni mangisunge na gi burosua re tipa ka undo awironi i du na wingbaduse ho i asakapai ni tipa gayo idapase fu kura aboro tipa Bakusiyo.​—Oni gedi 1 Petero 3:15.

19. Gini momu du berani dunduko?

¹⁹ Ani rengbe ka wirikapai ni bakerehe tipa ga Yekova wene asino ho ani agedapai ni tipa kusikusiahe rogo agu awaraga ani agbiaha be gako riigbu. Agi agopai re dunduko nasarani ani irisi Yekova kina boro ngbaduraniyo. (Tam. 19:1, 2) Si ni momu furani tipa ka irisa Yekova nga Bakusirani na kini fu gu taarimo fuko rẽ tipa ko!​—1 Tim. 1:17.