June

AZihova asẹph ni Kristẹn oḅẹl okuron asiạ phọ iduọn bidị orue bọ ni odaphạn sidọl phọ enmia bo. Egbạ gbạ amem ugbiphoghọm ghan ni bidị. Tuutughiạn ipẹ emitenhaan bọ PọI r’aBanabạs mem mọ bidị orọl bọ Listrạ ogbạ ikpo onhụ phọ. Eḅẹl amem mọ, buphẹ olher bọ rurụ ongọ bidị ughuraam ni bidị r’eenyuụm. Kuolọ onyebel roten, abuọ isophoghom “oponyọn iIoghi aḍita awe phọ,” kụ abuniin phọ awe phọ abuẹn phọ oroḅol Pọl ikpo dị tutụ ogbiom ghan mọ mamhugh. (Iiḍ. 14:19) Kuolọ aPọI r’aBanabạs ughiọm ni ghisigh ogbạ ikpo onhụ phọ enhọn ekpisi. Eeghe kụ iḍuạ emite esi iphẹn phọ? “Abuminighạn awe omeeraam aani,” kụ ikpo onhụ phọ r’eḍeenhaan phọ aPọI r’aBanabạs ekparamhị buḅaramạ omheeraam mọ. (Iiḍ. 14:21, 22.) Ibadị awe umhooghọm ni suọ loor esi dị aPọI r’aBanabạs u/bilhẹ ogbạ ikpo onhụ phọ mem mọ igbiphoghọm dị u/seere olhoghi eteẹny bọ bidị. Lọ iyira i/phẹr siẹn arukumuan phọ yira rongọ bọ aZihova, pọ yira komoọgh ni ḍisẹph. w23.04 16-17 ¶13-14

Uw-emhạ phọ Devid amhoọgh ni bugbagarạ abumulhọgh ḍien siphẹ adọl aghuḍum mọ odị, kụ odị agbor ghan alhọm olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova esi iiḅereghị. Okọ suọr phọ aDevid akuphom ni owol mọ aZihova anhaghạn ni aḅilhẹ aphagharanhaạn iiḅereghị phọ odị. Nạ katue ni amoọgh aani oniin phọ okuphom owol phọ. ABaibul phọ ungọ iyira oḍuom olhoghi mọ aZihova kungọ ni iyira osụ olhoghi r’inyaạm orue okparạm. Odị katue ni asighẹ bumor r’abumaranhi phọ obobọ we dị roo/ḅereghị ghan nyodị aḍighinhom olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh. Ghalhamọ r’iduọn ibadị amem aZihova ka/pagharanhaạn bọ iiḅereghị phọ ayira eten phọ epẹ yira ootughiạn bọ, yira okuphom ni owol mọ odị kapagharanhaạn ni. Odị kungọ ni iyira ipẹ yira omhoghi bọ mem mọ opọ ekpeanhaạn bọ. Esi iduọn phọ, kiọm ni ghisigh aaḅereghị ghan r’oḍuom olhoghi mọ odị kanaghạn ni iiḅereghị phọ anạ, kụ akpọ oḅio mọ aZihova kaphogh ni nyinhạ kụ aḅilhẹ “agbaanyamhị ruuphuạ oomo ayira” siphẹ omhoom aḅirinhi phọ odị masi bọ siẹn edạ aḍighaạgh.—Ps. 145:16. w23.05 8 ¶4; 13 ¶17-18

Enighẹ ni ogbon suọ dị oteẹny aḍiigbu phọ kengọ nyinhạ. Eeghe asuọ kụ edị nạ kagbon? Eḍighi maạr dị aḍiigbu phọ anạ eḍighi aạl aBaibul obobọ ooḅereghị, pọ tuutughiạn ipẹ kelhoghonhaạn bọ nyinhạ ḍighaạgh okparamhị asiya phọ anạ r’aZihova. (Ps. 145:18, 19) Eḍighi maạr dị aḍiigbu phọ anạ eḍighi omhoọgh eegharạ onyọ aKristẹn, pọ gbọn ipẹ kenighemhị bọ siya phọ anạ r’abunhọn awe. (Kọl. 3:14) Nạ atue ni agẹ amiteom oomo ariphigh phọ nạ atụ bọ rawạ oteẹny aḍiigbu phọ anạ. Gbor ghan aphogh ipẹ nạ agẹ bọ. Ḅilhẹ kẹn, ḍiiḍikuan ghan we dị kokparamhị nyinhạ oteẹny aḍiigbu phọ anạ. (Prov. 13:20) Ogbạ agey, asiḍio retọl ghan ni dị yira ro/moọgh ghan ibuọm oḍighi iyaạr. Iphẹn phọ remạ ghan mọ yira ko/tue okparaghạ oteẹny ḍiigbu ayira ḍughụm? Eeye. Esi oghaạph omaaniọm: Ookuugh amoọgh ni iikpọ dị katue anyu oghuugh agalagạ akimọm epẹ rakị bọ. Kuolọ iikpọ phọ regbaranhaạn ghan ni, eeni aḍio kẹn ookuugh dị amhoọgh iikpọ onyu oghuugh phọ ka/tọl r’orọl. Iphẹn phọ remạ mọ ozoghiọm mọ ka/kị ghisigh ḍughụm? I/ḍighi idiphọ. Yira kotue ni okumuan oteẹny aḍiigbu phọ ayira ghalhamọ yira u/moọgh ni ibuọm. Okạr agey, ke/dugh oḍighi iduọn phọ, kuolọ nạ kamoọgh ni oḅaạl olhoghi mem dị nạ ateẹny ḍiigbu phọ anạ. w23.05 27-28 ¶5-8

Yira olhọgh elhegh mọ yira kụ kotool li iikpiạ atorobọ osopha ayira pọ kinyu ni iyira oghaạph omiteom ikarạph phọ ayira, oolemi opiomạn phọ, kụ okparaghạ omhiịn mọ yira u/ḅula mun uḍighi iyaạr phọ epẹ phọ. Ogbariọn aradạ phọ iphẹn phọ kelhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh oghị aghisigh oghiil eghiil aghuḍum mọ. Nạ asopha ni okarạph osopha dị nạ ka/tue anme? Ka/toph mem r’inyaạm anạ okparaghạ omạ omiteom mọ nạ o/piomạn obobọ mọ abunhọn kụ ukpẹ okpalhạm. Kparipẹ ghụn, lọgh elhegh opiomạn phọ anạ kụ aḍighi ipẹ nạ katue bọ. Eḍighi maạr dị ooruẹn olhoghi anạ ragurọgh nyinhạ loor ikarạph dị nạ aḍighi, pọ r’osooromhi aloor, ḅenhị aZihova iyaạr phọ nạ aḍighi bọ kụ alhọm osạr owilhenhaạn. (Ps. 25:11; 51:3, 4) Kụ alhọm buphẹ nạ apiomạn bọ osạr owilhenhaạn, kụ eḍighi maạr dị emhoghi, pọ wạ ni olhoghonhaạn aḍighaạgh ikumor awe phọ. (Jems 5:14, 15) Tuughạ iyaạr esi opiomạn phọ anạ, kụ akparaghạ omhiịn mọ nạ o/ḍighi mun iyaạr phọ epẹ phọ. Nạ aḍighi iphẹn phọ, pọ nạ katue ni akuphom owol mọ aZihova kanmạ ni nyinhạ ighirigiir aḅilhẹ angọ nyinhạ olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ nạ amhoghi bọ.—Ps. 103:8-13. w23.08 28-29 ¶8-9

AJehoiada alhoghonhaạn ni Uw-emhạ phọ Jehoash ḍighaạgh oḍighi ogey oye. Esi iduọn phọ, oḍoọgh uw-emhạ phọ awạ ghan ni oḍighi idị eḅeraạn aZihova. Kuolọ aJehoiada romhugh, bịn aJehoash amhiigh onhaghạn okarạph oromha abuḍiemhiom dị moghel aZihova. (2 Chron. 24:4, 17, 18) Iphẹn phọ ikạr kụ ephin olhoghi aZihova, kụ odị “arom ni riil ophụr abidị rurụ mọ oḅula esi onọ, kụ awe phọ u/meera unaghanhạn.” Ghalhamọ r’aZechariah oọny phọ aJehoiada bịn bidị u/naghanhạn, ophọn phọ u/ḍighi bọ ogina oyil aZihova bịn kuolọ aḍighinhom bọ kẹn oọny umaranhi odẹ uw-emhạ phọ. Uw-emhạ phọ Jehoash aghiigh ni aZechariah. (2 Chron. 22:11; 24:19-22) AJehoash o/phamhanhạm ogey oghiilhaan aZihova. AZihova aghaạph mọ: “Buphẹ ugilaạm bọ imhị mị kagilaạm ni.” (1 Sam. 2:30) Ebạm egu awe eghạm aSyria ukpạr ri opu “ḍita awe eghạm mọ” aJehoash obụgh bọ ni iboom, kụ “oḍighi nyodị iyaạr dị ebụgh” ni iboom. (2 Chron. 24:24, 25) Arebenhẹ odị ughiigh ni nyodị loor iduọn odị aghiigh bọ aZechariah. w23.06 18-19 ¶16-17

Otelhedom mọ aPọl arọl li epẹ Efesọs, agbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ aḅilhẹ atughemhị we. (Iiḍ. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Odị aphomhoghiạn ni bumor phọ iboom kụ awạ ghan olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh ophamanhạm omheeraam mọ abidị esi aZihova. Abuọ Efesọs phọ uḍighi ghan rebenhẹ itughemhị okpẹ ḅilhẹ r’iiḅereghị aruru. Ulhegheriom Efesọs idiphọ emhạ dị ozin ḍighaạgh iphelhegbe opesi ipesi ḅilhẹ r’e/legheri umugholoor. Siphẹ emhạ phọ awe phọ ugbor ghan oghaạph raghaạph ipesi ruutu areephegh ḅilhẹ r’arayaạl aruukụ iiḅereghị phọ abidị. (Efẹ. 5:3) Ibadị awe emhạ phọ uḍighi we dị “eekpoogh umugholoor abidị meḅomaan,” kụ ikpo onhụ phọ ogeọm bọ esi phọ ekạr emạ mọ bidị “mosophe ologhoma ghan eephina.” (Efẹ. 4:17-19) Kụ ogbi bọ otuughạ olhegheri asiigbu phọ aZihova ilọ igey r’ikarạph, ooruẹn olhoghi abuọ Efesọs phọ o/gurọgh ghan bidị mem dị oḍighi ikarạph. Loor iphẹn phọ, aPọl aghol bidị mọ “buphẹ iloghi phọ meḍiku bọ ufiri phọ. Bidị u/moọgh bin aghuḍum mọ Enaạn rengọ ghan bọ.” Abuniin abuọ Efesọs phọ uḍuạ ni dọl ufiri phọ. w24.03 20 ¶2, 4; 21 ¶5-6

Oḍighi phọ aGidiọn idiphọ oogboom iiruẹn amhoghi ni iboom inyaạm. Mem mọ awe aMidian phọ osumughu bọ eghạm mọ ḍughul phọ, aGidion aphorogh ni bidị emhiigh Eḍiiny phọ aJezreel kụ eghị esi Ophiịny phọ aJordan. (Judg. 7:22) AGidiọn asophe ni mem mọ asi bọ Ophiịny phọ aJordan ḍughụm? Eeye! Ghalhamọ r’iduọn aloor odị medugh bọ ni, odị r’300 awe phọ odị uḅeẹny ni oghiọm ghisigh ophorogh we phọ. Ekureriom mọ, bidị uteẹny ni we aMidian phọ, okpạr opu bidị. (Judg. 8:4-12) AGidiọn aḍuomolhoghi mọ aZihova kangọ ni nyodị inyaạm, kụ aZihova nyodị o/bi. (Judg. 6:14, 34) Eniin amem, aGidiọn r’awe phọ ughiil owol ade kụ ophorogh iyạl aruw-emhạ aMidian, mem dị aruw-emhạ phọ oḍiku sinạm kụ rosumughu. (Judg. 8:12, 21) Kụ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ Enhaạn, abuọ Izrạl phọ okuọm bọ loor ukpạr ri opu. Ikumor awe arookpomhoghan kotue ni obeḍenhọm aani aZihova phọ “re/pẹr ghan [bọ] ḅilhẹ ra/dugh ghan” bọ. Odị kangọ ni bidị inyaạm mem dị emhoghi.—Isa. 40:28, 29. w23.06 6 ¶14, 16

Yira kotue ni omoọgh ekpom dị emhunhughan etigheri sidọl dị yira osoman. Esi iduọn phọ, ḍuom olhoghi aZihova. Ooḅeghiọn idị oḍuom olhoghi iiḅakiọm mọ aZihova engọ Barak suọ. Ghalhamọ r’iduọn bidị u/moọgh bọ ni isuarạm, isọph, obobọ inhọn araraạr eenhom eghạm, aZihova aḅenhị ni Barak mọ aghị eenhan oḍiemiom eghạm mọ aCanaan Sisera r’awe eghạm mọ odị omhooghọgh bọ ibadị araraạr eghạm. (Judg. 5:8) Kụ oyil-anhịr phọ Debora aḅenhị Barak mọ, odị asoor siphẹ eegum mọ aghị ateẹny Sisera r’900 arughuugh eghạm mọ odị. Kụ ghalhamọ r’iduọn ude eegum mọ kedughanhaan bọ ni rughuugh phọ iphẹn phọ oghiil loor iduọn eyaghaghạ bọ, aBarak adaphạn ni itọ phọ. Iduọn aBarak r’awe eghạm mọ odị rosoor bọ Eegum mọ aTabor, aZihova aḍighi ni idị ogbogh olophiạ amhiigh olhọph. Bịn arughuugh eghạm mọ aSisera eḅiighi siphẹ ooghạ phọ, bịn aZihova aḍighi idị aBarak akpạr apu. (Judg. 4:1-7, 10, 13-16) Eniin phọ eten phọ kẹn, aZihova kungọ ni iyira okpạr opụ eḍighi iyaạr dị yira oḍuom nyodị olhoghi kụ odaphạn ghan iiḅakiọm mọ odị rungọ ghan bọ iyira dị eego esi oḍighom mọ odị. w23.07 19 ¶17-18

Orue omhoọgh apelieẹny, yira omoghi okparạm. Idiphọ arebenhẹ aZihova iḍiodi phọ, ewạ dị yira kokparạm okori Enhaạn omhunhenhi aruguanhaan phọ odị. (Hib. 6:11, 12) ABaibul phọ atomaạm dọl phọ ayira oḅephom ozo. (Jems 5:7, 8) Oḅephom ozo ralọgh ghan ni inyaạm oḅeph r’ooḍuom amuụm iizuphạ phọ odị, kuolọ ra/legheri ghan mem mọ kepoph bọ. Esi iduọn phọ, oḅephom ozo phọ rakparạm ghan ni kakori, r’oḍuom olhoghi m’onọ kabugha ni iḅeph phọ onọ. Eniin phọ eten phọ kẹn, yira roḍighi ghan ni ipẹ yira kotue bọ odạph aZizọs, ghalhamọ r’iduọn yira u/legheri bọ “odọ phọ aḍio phọ Omoọgh-we phọ [ayira]” ratu bọ. (Mat. 24:42) Yira rokori ni r’okparạm, loor esi dị yira okuphom ni owol mọ amem mọ eteẹny aZihova kaḍighi ni ipẹ odị aguanhaan bọ. Yira u/kparạm, pọ yira koḅonyonhu ni ozuan bịn enụm enụm omeel oḍuạ siẹn igey phọ. Bịn eeni yira omiigh ophorogh araraạr dị yira ootughiạn mọ kingọ iyira oḅaạl-olhoghi nyiidiphọ. Kuolọ yira okparạm ni osi epẹ eekunha phọ, yira komoọgh ni pelieẹny.—Mic. 7:7. w23.08 22 ¶7

Yira osighẹ imiịn phọ edi bọ Daniel 2:41-43 ophoghom inhọn imiịn dị edi ḍinyạ phọ aDaniel r’Ogananami phọ, yira kotue ni okureri mọ United States r’aBritain phọ oḅophoghạn bọ oḍighi iikpọ itooghị dị epelheghiom siẹn aḅirinhi phọ rodon, kụ imherenyạn bọ radạ aruwol igbudu phọ. Dị egbolhomaam iikpọ itooghị phọ iphẹn phọ, aDaniel aḅẹm mọ “agạ kakpạr kụ agạ ayoghoyoghọ.” Uḍighi ika kụ agạ k’ayoghoyoghọ bọ? Loor esi dị awe phọ omherenyạn bọ aḅạy phọ rodughe ghan inyaạm okuron phọ. Yira otuughạ ni iphigh araraạr esi eten phọ epẹ aDaniel agbạ bọ malhạ igbudu phọ, ekạr ekpaariọm radạ aruwol phọ. Eḅẹl phọ, itooghị phọ United States r’aBritain meḍeenhaan ni mọ onọ amoọgh ni iikpọ. Esi omaạm, United States r’aBritain uḍighom aani ni reelhe phọ ekpạr bọ epu siphẹ Eḅẹl Eghạm Oomo Aḅirinhi Phọ r’Omhunhenhiom Iyạl Eghạm Oomo Aḅirinhi Phọ. Kuolọ toroboiperolbọ, awe phọ odi bọ eeḍiạn itooghị phọ iphẹn phọ okị ni ghisigh rodughe ghan iikpọ itooghị phọ esi oḅaạr emhụ ḅilhẹ r’eenhan ghan asiloor. Omhunhenhiom iyạl, itooghị phọ United States r’aBritain kụ itooghị aḅirinhi dị esughanham omhạn kụ Omhạr phọ Enhaạn agbi osiemhi eekunha itooghị omhạr awe. w23.08 10-11 ¶12-13

Eeni amem, aDevid aḅonyonhu ghan ni azuan loor iiḅaghamhị ḅilhẹ rodẹgh ophogh phọ odị asoman ghan bọ. (Ps. 18:4, 5) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, ephomhoghiạn phọ aZihova iimhanhamhi ghan ni nyodị. AZihova asighẹ ni oyaghirị phọ odị maḅonyonhu bọ azuan aghimọm loor “atuyoghoyoghọ arooghọ” ḅilhẹ “ogbạl-amuụm dị ra/kil.” Kụ iphẹn phọ iḍighi ni idị aDevid aamhanham aḅilhẹ amhoọgh inyaạm aghiọm ghisigh akumu aZihova r’ibo. (Ps. 18:28-32; 23:2) Iginha phọ kẹn rodon, “ephomoghiạn phọ aZihova r’onmạ ighirigiir phọ odị amabi u/lo ghan bọ edi ghan bịn” mem dị yira osoman odẹgh ophogh r’iiḅaghamhị kirokirọ. (Lam. 3:22; Kọl. 1:11) ADevid asoman ni ibadị asidọl ooto r’osooromineen r’abumulhọgh ḍien dị omhoọgh iikpọ. Kuolọ, ephomhoghiạn phọ aZihova iḍighi ni idị odị alhoghoma oghoph. ADevid alhoghoma ni mọ aZihova odi ni r’odị etigheri dọl phọ, kụ ipẹ phọ ingọ ni nyodị akpọ oḅio. Esi iduọn phọ, odị amhoọr ri mọ: “[AZihova] uphẹl imhị asighẹ esi oghiilhaan kirokirọ phọ amhị.” (Ps. 34:4) ADevid amhoọgh ni oghiilhaan, kuolọ odị arue ni akpạr apu oghiilhaan phọ odị, loor esi dị odị akuphom owol ephomhoghiạn phọ aZihova. w24.01 30 ¶15-17

Tuughạ iyaạr esi okarạph osopha phọ aJehoash. Ogbogh Opinyọn Rikiạ phọ Jehoiada romhugh, bịn aJehoash amhiigh omhoọgh ikarạph arighirị. (2 Chron. 24:17,18) Bịn odị asopha odaphạn oromha abuḍiemhiom awe phọ aJuda aZihova u/pomoghiạn bọ. Okạr agey, nạ kameeraam ni mọ aJehoash o/kpẹ osighẹ abidị righirị loor esi dị bidị uḍighi yogh ghan ikarạph araraạr. Kuolọ odị idiphọ o/ḍighi, odị anhaghanhạn ghụn okarạph oromha phọ abidị. Kụ aghiigh aZechariah oọny phọ aJehoiada, akparaghạ ghan bọ oolemhi odị. (2 Chron. 24:20, 21; Mat. 23:35) P’eeghe elologhi! AJehoash amhiighom ni agey, kuolọ esighẹ rekị bịn amheel aḍuạ siẹn igey phọ aḅilhẹ aḍighi ookọm-enu. Kụ eekunha phọ, arebenhẹ odị oḅian oghiigh nyodị. (2 Chron. 24:22-25) P’eeghe asuọ dị odị mumoọgh mọ odị anhaghanhạn ni aZihova r’abuphẹ ophomhoghiạn bọ nyodị! w23.09 9 ¶6

AZizọs alhegheri ni mọ otelhedom aPita katue ni aḍighi oye dị akpẹ oḍuom olhoghi. Esi iduọn phọ, aZizọs aḅenhị ni Pita mọ “ka/kiilaan!” Oḍuom olhoghi phọ aZizọs amhoọgh bọ aghị esi aPita akạr kụ atir nyodị. APita r’umor phọ odị Andrụ uwilhẹ ni oḍighi akonị phọ abidị kụ okuọm oomo aghuḍum mọ abidị odạph aMesaya phọ, osopha dị aruomaan bidị ḍisẹph kirokirọ. (Mạk 1:16-18) APita aghelhọm ni ibadị araraạr idiphọ otelhedom aKraist. Odị amhiịn dị aZizọs aakonhom we dị u/moon, aphorogh ikarạph aruwaloor, aḅilhẹ aḅerion we dị omhuughu. (Mat. 8:14-17; Mạk 5:37, 41, 42) APita aḅilhẹ kẹn amhiịn uḍien dị aḍeenhaan eghuan phọ aZizọs kamoọgh bọ siphẹ Omhạr phọ, iyaạr dị aPita u/tue bịn ubula. (Mạk 9:1-8; 2 Pit. 1:16-18) Ii, aPita amhiịn ni raraạr dị odị u/seere olhoghi omhiịn. Dị iikia i/lo, olhoghi odị aḅaạl li esi aḍisẹph kirokirọ phọ odị amhoọgh bọ loor iduọn odị aghị bọ ghisigh akumu aZihova etigheri sidugh phọ odị. w23.09 21 ¶4-5

Siphẹ aḍiḅẹl aḍinyạ phọ odị, otelhedom mọ aPita aḍighinhom ikpo onhụ dị eḅẹm mọ “oniin aphamanạm ni ophomoghiạn oniin.” Edọ ephomhoghiạn phọ ephẹn phọ ree/kpereghi ghan iyạl ikpo ikarạph bịn, kuolọ “ibadibadị ikarạph.” (1 Pit. 4:8) Eeni aPita aatughiạn ni ipẹ aZizọs atughemhị bọ nyodị ilọ osạr owilhenhaạn siạ epẹ omhạn. Mem mọ opọ phọ, eeni aPita aatughiạn mọ onọ asạr awilhenhaạn oye “oḍual amem” pọ m’onọ maḍighi iboom iiḅi. Kuolọ aZizọs atughemhị nyodị r’ayira mọ osạr ghan owilhenhaạn onhụ amem dị repel li “77 amem,” iduọn phọ pọ eekunha i/lo. (Mat. 18:21 NWT) Eḍighi maạr dị rekparanhaạn ghan nyinhạ osighẹ oromha phọ ophọn phọ oḍighinhom, pọ ka/ḅonyonhu azuan! Onyọ ebenhẹ aZihova o/lho siẹn ade phọ dị redughanhaan ghan osạr owilhenhaạn. Iyaạr dị emhạn maạr pọ, ḍighi oomo ipẹ nạ katue bọ osạr owilhenhaạn umor phọ anạ kụ aghị ghisigh awạ eephọ r’odị. w23.09 29 ¶12

Siphẹ okuruḅakạ ena phọ, aJonah aḍuom ni olhoghi mọ aZihova kanaghạn ni iiḅereghị osooromhi aloor r’okiton phọ odị, ḅilhẹ mọ aZihova kaloghonhaạn ni nyodị ḍighaạgh. Onyebel roten, egbogh ena phọ etoka Jonah emiteom ogbạl esiḍia, bịn odị anyaaghiạn oghị adom mọ aZihova arom bọ nyodị. (Jonah 2:10–3:4) Mem dị nạ odi esi iiḅaghamhị, nạ raaḅaghamhiạn ghan ni loor iboom dị tutụ nạ ra/tue ghan kaaḅereghị? Obobọ aloor anạ redugh ghan ni iboom otuughạ iyaạr? Legheri mọ aZihova anaghanhạn ni dọl phọ anạ agey. Esi iduọn phọ, ghalhamọ nạ uuḅereghị enụm bịn, nạ katue ni akuphom owol mọ odị kakạr ri angọ nyinhạ ipẹ nạ amhoghi bọ. (Efẹ. 3:20) Eḍighi maạr dị adọl phọ anạ obobọ oḅonyonhu ozuan aḍighi iyaạr dị ekparanhaạn nyinhạ aạl r’otuughạ aBaibul phọ, pọ nạ atue ni apegh ghan ipẹ ronaghanhạm ghan bọ rurụ. Onhaghạn ghan asuọr ookpomhoghan phọ ḅilhẹ r’ophogh ghan asividio siphẹ jw.org ketue kẹn ni elọgh ḍighaạgh. Nạ aaḅereghị ghan aḅilhẹ awạ ophanyanhaạn iiḅereghị phọ anạ siphẹ araraạr phọ aZihova mamiteom bọ, pọ nạ ralọm ghan nyodị inyaạm. w23.10 13 ¶6; 14 ¶9

Olhoghi ogbogo iiḅereghị phọ ḅilhẹ r’otu iiḅereghị phọ olhọgh bọ Jeruselem aḍighi ni iniin phọ. Siphẹ olhoghi phọ, iyạl iisoph irọl ghan ni—osoph “Adọl Iigbia” ḅilhẹ r’osoph “Ephạn”—dị ukpe asoph iyạl phọ abidị. (Hib. 9:2-5; Ex. 26:31-33) Siphẹ osoph Adọl Iigbia phọ, otozị r’idaabilị agol phọ osụ ghan bọ insẹns phọ, ḅilhẹ r’idaabilị eḍien phọ kụ irọl ghan. Ogina “abupinyọn rikiạ phọ osagharạn” bọ bịn kụ edị ongọ elhiom oḍigh ghan isiphẹ phọ oḍighi ghan iyaạr iigbia. (Num. 3:3, 7, 10) Igbe iyọ phọ emheerạ bọ enye aZihova kụ irọl ghan siphẹ osoph Ephạn phọ. (Ex. 25:21, 22) Ogbogh opinyọn rikiạ phọ bịn kụ amhoọgh elhiom okpor ukpe phọ oḍigh isiphẹ osoph Ephạn phọ mem bịn lhạ phọ, Siiḍio Otuạn Iiḅereghị Orọl Okoọny. (Lev. 16:2, 17) Ogbogh opinyọn rikiạ phọ aḍigh ghan siphẹ osoph Ephạn phọ r’iḅaạl inhạm mọ, ootol ikarạph odị r’ilọ oomo eelhe phọ. Toroboiperolbọ, aZihova magananamhi ipẹ araraạr phọ erọl ghan bọ siphẹ iisoph ogbogo iiḅereghị phọ remạ ghan bọ.—Hib. 9:6, 7. w23.10 27 ¶12

ABaibul phọ uroma ni iyira ibadị ariisi mọ “oniin aphomoghiạn ghan nyoniin.” (Jọn 15:12; Rom 13:8; 1 Tẹs. 4:9; 1 Pit. 1:22; 1 Jọn 4:11) Toroboiperolbọ, ephomhoghiạn edi ghan ekpom, obobọ eḍighi pakirị oye olhoghi phọ. Oye o/lho dị katue amiịn ipẹ edi bọ ekpom mọ. Ika nuụn kụ edị abunhọn kotue bọ omiịn ephomhoghiạn phọ ayira? Esi ikpo onhụ ḅilhẹ r’iḍighinhom araraạr phọ ayira. Ibadị areten edi ni dị yira kotue oḍeenhaan bumor r’abumaranhi phọ mọ yira opomoghiạn ni bidị. Iphẹn phọ iniin areten: “Oniin agbạ ghan igey kụ aḅenhị nyoniin.” (Zech. 8:16) Itolạn “r’eephọ esi oomo awe!” (Mạk 9:50) “Oniin aphurọm ghan aghueni nyoniin.” (Rom. 12:10) “Oniin aIoghomạ nyoniin.” (Rom. 15:7) “lsạr ghan ewilenaạn bunọn.” (Kọl. 3:13) “Oniin arooI ghan ni iiḅaghamị oniin.” (Gal. 6:2) ‘Oniin aadereghị ghan nyoniin.’ (1 Tẹs. 4:18) “Oniin aaneghị ghan nyoniin.” (1 Tẹs. 5:11) “Oniin aaḅereghinaạn ghan nyoniin.”—Jems 5:16. w23.11 9 ¶7-8

Torobọ aḍio, yira rosopha ghan ni osopha dị amhoghi omheeraam dị akpạr. Esi omaạm, yira rosopha ghan ni ilọ odọ arighirị dị yira kooḅughonhaan ghan, umoore, askul oghị, pinien, ibạm anmụny, ḅilhẹ r’oḍighi oḍigh. Enighẹ ni dị yira kopuruan loor mọ: ‘Osopha kirokirọ phọ amhị aḍeenhaan ni mọ mị akuphom ni owol mọ moọny amem omhoom aḅirinhi phọ Enhaạn kasighẹ ni dọl siẹn aḅirinhi phọ ophọn phọ ḍughụm? Obobọ mị raḍighi aani ghan raraạr idiphọ abuphẹ roḅẹm ghan bọ mọ oye phọ r’omhugh bịn memhunheen ḍughụm?’ (Mat. 6:19, 20; Luk 12:16-21) Yira kosopha ni ogey osoph eḍighi maạr lọ yira okparamhị omheeraam mọ ayira, mọ omhoom aḅirinhi phọ masi siẹn edạ aḍighaạgh. Yira rosoman ghan kẹn ni odẹgh ophogh dị amhoghi omheeraam dị akpạr. Yira otue ni osoman igbiphoghọm, e/moon dị re/soph ghan mem, obobọ raraạr dị ketue ni ekọm oḅonyonhu ozuan ingọ iyira. Eḅẹl amem mọ rekịgh ghan mudị yira kotue ni okparạm. Kuolọ mem dị reekomoghạn ghan—idiphọ odẹgh ophogh raḍighi ghan bọ, pọ kemoghi omheeraam dị akpạr orue oghiọm aghisigh okparạm kụ okumu aZihova r’ibo.—1 Pit. 1:6, 7. w23.04 27 ¶4-5

AZihova rawạ mọ oḍighi idị emhoọgh muḅọph r’ilọm mọ ayira. Esi omaạm, onyọ umor atue ni alọm aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh orue omhoọgh amem siphẹ oḍighi phọ odị oghị aani ookpomhoghan eephugh. Ika kụ edị aZihova kapagharanhaạn iiḅereghị phọ ipẹ phọ? Odị atue ni angọ onyọ umor phọ akpọ oḅio oghị oteẹny uw-emhụ oḍighi phọ. Kuolọ onyọ umor phọ kụ katelhe akị ateẹny uw-emhụ oḍighi phọ. Kụ kemoghi mọ odị aḍighi iduọn phọ ibadị amem. Odị atue ni aḍighinhaan oye oḍighi inhọn asiḍio pidị oye phọ aḍighinhaan nyodị siḍio ookpomhoghan eephugh phọ obobọ odị atue ni aḅẹm mọ ku/kpẹ nyodị ilọ asiḍio phọ ipẹ phọ. AZihova rawạ mọ ku/soph ghan mem oḅenhị odị ilọ araraạr phọ ipẹ yira rowạ bọ. Ipẹ aZizọs aghaạph bọ eḍeenhaan mọ iniin ilọm ayira ko/pagharanhaạn mem mem mọ. (Luk 11:9) Kuolọ ke/wạ mọ iphẹr iyira! Ḅeeḅereghị ghan oomo amem, kụ ka/dugh. (Luk 18:1-7) Mem dị yira oḍighi iduọn phọ, yira roḍeenhaan ghan aZihova mọ iyaạr phọ epẹ phọ ekạr kụ emạn maạr esi ayira. Yira roḍeenhaan ghan kẹn mọ yira omoọgh ni omheeraam mọ odị kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh. w23.11 22 ¶10-11

AZihova aguanhaan oyaghirị phọ odị Ebraham mọ odị kamoọgh ni moọny dị oomo areelhe aḅirinhi phọ komooghọm ḍisẹph. (Gen. 15:5; 22:18) Loor iduọn Ebraham amhoọgh bọ omheeraam dị akpạr aghị esi Enhaạn, odị akuphom ni owol mọ oguanhaan phọ Enhaạn katu ni onọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, mem dị Ebraham mamhạn 100 asiạ kụ anhịr phọ odị mamhạn 90 asiạ, bịn moọny bidị ko/mhạr ri. (Gen. 21:1-7) Toroboiperolbọ, aBaibul phọ aḅẹm mọ: “Ebraham ameeraam ni . . . kụ atuạn bọ aḍighinom odẹ ibadị areelhe phọ. ldiphọ aḍinyạ iigbia phọ eḅẹm” bọ. (Rom 4:18) Oḍuom olhoghi phọ o/bi nyodị. Eekunha phọ odị amhoọgh ni moọny, Aizịk. Eeghe kụ ingọ bọ Ebraham akpọ oḅio phọ? Loor iduọn Ebraham amhoọgh bọ siya dị ekpạr r’aZihova, odị “akuphom owol mọ Enaạn ketue ni eḍighi ipẹ dị aguanaan bọ.” (Rom 4:21) AZihova asighẹ ni Ebraham, kụ agbeelhom nyodị m’oye elhiom eḍighinhom iyaạr loor emhụ omheeraam mọ odị.—Jems 2:23. w23.12 8 ¶1-2

Onyọ iḍoọgh dị koḍuom olhoghi pọ odị rakuamhị ghan kaḍighi torobọ oḍighi dị ongọ nyodị. Tuutughiạn emạ eḍeenhaan phọ aZizọs. Odị r’amem r’amem o/pheghom ephegh oḍighi phọ odị. Kparipẹ ghụn odị atuụgh ghan ipẹ aZihova aḅenhị bọ nyodị kụ aḍighi, ghalhamọ r’amem dị ekparanhaạn ni nyodị. Odị aphomhoghiạn we—ekạr ekpaariọm butelhedom mọ odị—kụ odị aḅọgh ghuḍum mọ odị angọ bidị dị nyodị u/kpaariọm. (Jọn 13:1) Orue otuughaạny eḍeenhaan phọ aZizọs, pọ lọgh inyaạm oḍighi atorobọ oḍighi dị oḅọgh ongọ nyinhạ. Eḍighi maạr dị nạ u/kạr unaghanhạn ilọ oḍighi, pọ sooromhi loor apuru bumor dị osi omhanhanhaạm ilọ oḍighi. Ka/gbon ghan oḍighi iinyenụm bịn. (Rom 12:11) Kparipẹ ghụn, kparaghạ ghan omhadạn oḍighi anạ, miịn mọ nạ ‘raḍighinaan Omoọgh-we phọ, nạ ra/ḍighinhaan we bịn.’ (Kọl. 3:23) Ii, nạ o/mhunughan, esi iduọn phọ nạ kapiomạn ghan ni, mem dị ipẹ phọ emite, sooromhi loor, alhọm osạr owilhenhaạn.—Prov. 11:2. w23.12 26 ¶8

Eḍighi ni iyaạr oḅaạl olhoghi oḍiiny amuụm ḅilhẹ r’oḍighom aani apakirị eghunotu phọ aZihova. Ekạr kụ eḍighi eekiạ eepoogh omhoọgh asiya dị ekpulhạn r’aZihova. Yira omeeraam ni okọ suọr phọ Devid, aḅẹm bọ mọ: “Oḅaạl olhoghi odianhaan buphẹ nạ [aZihova] asaḅạr bọ, buphẹ nạ asighẹ bọ mọ oru orọl siphẹ otu eegu phọ anạ.” (Ps. 65:4) Ka/torobọ oye kụ edị aZihova rameera ghan mọ aḍuraan atuman nyodị. Awe dị moḍeenhaan mọ bidị rowạ ni omhoọgh asiya dị ekpạr r’odị kụ edị aZihova rasopha ghan osaḅạr. (Jems 4:8) Mem dị nạ aḅọgh loor anạ angọ aZihova kụ aḍiiny muụm, nạ katue ni akuphom owol mọ mem dị nạ aḍiiny muụm, mọ odị “kaakuanhaan ni nyinhạ ḍisẹph amuzeḍi.” (Mal. 3:10; Jer. 17:8) Oḍiiny amuụm mọ eḍighi eḅẹl edạ. Nạ kawạ ni oḍighi oomo ipẹ nạ katue bọ orọl r’idị emhoọgh muḅọph roghunya phọ anạ ḅilhẹ r’oḅạr odị ghalhamọ r’amem dị nạ asoman odẹgh ophogh obobọ ikpuuroghọm. (Eccl. 5:4, 5) Idiphọ onyọ amatuạn aZizọs, nạ kakị ghisigh aḍighi ghan oomo ilọ nạ katue odạph ghan eḍeenhaan phọ r’iilhogh phọ odị.—Mat. 28:19, 20; 1 Pit. 2:21. w24.03 8 ¶1-3

Kokaạph ika eḍighi iyaạr lọ anhịr phọ anạ obobọ olom mọ anạ ra/kelhọm ghan omhoọgh amem r’anạ? Tuutughiạn ilọ egu aniạn. Eemorom aniạn phọ re/bụgh ghan mem mem mọ. Romiighom ghan olhọgh ipoḍi ipẹ kụ esighẹ rekị kụ otumughi igbogh arukulha ipẹ. Eniin phọ eten phọ kẹn, nạ atue ni amiigh omhoọgh ghan ekulha amem r’odị torobọ aḍio. Miịn ni mọ iyaạr phọ nyinha reḍighi bọ eḍighi ni iyaạr dị eḅeraạn ni iyạl phọ anyinha, k/iyaạr dị kepin olhoghi oniin. (Jems 3:18) Nạ amhiighom eenyenụm, eeni nạ kamiigh ni osumeẹny ephomhoghiạn phọ anyinha. Olhọgh ghan eegu nyoniin siphẹ apinien phọ emạn ni maạr agey. Kotomaạm olhọgh eegu idiphọ ookugh phọ raḍighi ghan bọ idị egu aniạn keemor agey. Ookugh kụ o/lho, aniạn phọ keḍim egina amem. Eniin phọ eten phọ kẹn, eḍighi maạr dị olhọgh eegu nyoniin ku/lo igbo olom r’anhịr pọ ephomhoghiạn phọ abidị keḍim ni egina amem. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, olom r’anhịr dị rokparaghạ ghan oḍeenhaan olhọgh eegu nyoniin roḍighi ghan idị ephomhoghiạn phọ abidị keemor ghan bịn. Toroboiperolbọ, lọgh elhegh mọ ki/dị nạ alhoghoma mọ nạ alọgh ni eegu, kuolọ anhịr phọ obobọ olom mọ anạ kụ alhoghoma mọ nạ alọgh ni nyodị eegu. w23.05 22 ¶9; 24 ¶14-15

Siphẹ aBaibul phọ, arebenhẹ Enhaạn dị okpẹ oḍuomolhoghi ughaạph ni ilọ amem dị bidị osoman iiḅaghamhị r’oghiilhaan loor esi amulhọgh ḍien abidị obobọ ikpaarioghọm. (Ps. 18:4; 55:1, 5) Igina phọ kẹn ni, yira otue ni osoman isophoghom otu askul, otu oḍighi, ḍighaạgh abuọ eghunotu ayira, obobọ ḍighaạgh abuọ agomẹt. Yira otue kẹn ni osoman ḍuugh loor esi e/moon. Mem dị erọl idiphọ, eeni yira kologhoma mọ yira u/moọgh inyaạm oḍighinhom iyaạr, idiphọ obumoọny. Ika kụ idị aZihova rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh mem dị yira osoman idọ phọ asidọl phọ ipẹ phọ? Odị raadereghị ghan kaḅilhẹ aḍighi idị yira komoọgh oḅaạl olhoghi. Esi iduọn phọ, gbor ghan amhoọgh mem r’aZihova—esi ooḅereghị ghan r’aạl ghan Ekpo Onhụ phọ odị. (Ps. 77:1, 12-14) Bịn mem dị nạ amhoọgh onyạgh aloor nạ kakem ghan ni aaghiraan asoman Odẹ k’akẹ phọ anạ. Kaạph oghiilhaan phọ anạ ḅilhẹ r’araraạr phọ nạ atụ bọ raaḅaghamhiạn loor aḅenhị aZihova. Odị aḅaanhaạn aḅilhẹ aadereghị nyinhạ dị eego esi aạl ghan Ekpo Onhụ phọ odị.—Ps. 119:28. w24.01 24-25 ¶14-16

Ibuọm reḍighi ghan ni ekpanhạ iyaạr obọ yira oteẹny siigbu aruwaloor ayira. Ibuọm dị ekpạr kenyu nyinhạ okuamhị okumuan oteẹny aḍiigbu phọ anạ. Ku ibuọm mọ ayira kụ ebụgh, pọ yira konuụn ni oteẹny siigbu phọ ayira. Esi iduọn phọ, nạ kaḍighi ika kụ amoọgh ibuọm? Ḅeeḅereghị ilọ omhoọgh ibuọm dị emhanhạm. Dị eego esi uwaloor iigbia phọ odị, aZihova katue ni angọ nyinhạ ibuọm oteẹny aḍiigbu phọ anạ. Eeni amem yira ropighi ghan ḍiigbu loor esi dị yira ologhoma mọ ekpẹ ni oḍighi, kụ enighẹ ni. Kuolọ eeni yira ko/kạr omoọgh eephuạ oteẹny aḍiigbu phọ. Gbirima ghan ilọ ipẹ aZihova maḍighinhaan bọ nyinhạ. (Ps. 143:5) Otelhedom mọ aPọl agbirima ghan ni ilọ ipẹ aZihova maḍeenhaan bọ nyodị onmạ ighirigiir dị u/kpeanhaạn, kụ iphẹn phọ inyu ni nyodị okuamhị okumu aZihova. (1 Kọr. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14) Igina phọ kẹn, eḍighi maạr dị nạ aghiọm ghisigh agbirima ghan ilọ ipẹ aZihova maḍighinhaan bọ nyinhạ, iduọn kẹn kụ idị ibuọm oteẹny asiigbu phọ anạ kebụgh ghan.—Ps. 116:12. w23.05 27 ¶3-5

Olhoghi Odẹ k’akẹ phọ ayira raḅaạl ghan ni mem dị yira oboom ḍien phọ odị. (Ps. 119:108) Iphẹn phọ remạ ghan mọ Enhaạn oomo iikpọ phọ akịgh oye dị iiseeny abunhọn kụ kekparamhị ḍughụm? Eeye. Mem dị yira oboom Odẹ k’akẹ phọ ayira, yira roḍeenhaan ghan mọ ipẹ aSetan aghaạph bọ ilọ ayira ogbogh okpẹ. ASetan akophora mọ oye o/lho dị katue akiọm ghisigh akumu Enhaạn mem odẹgh ophogh. Odị aḅẹm mọ, oomo ayira kogbagharạn ni Enhaạn eru maạr dị oḍighi idiphọ phọ kụ kingọ iyira suọ. (Job 1:9-11; 2:4) Kuolọ oye phọ akpẹ bọ oḍuom olhoghi phọ Job, aḍeenhaan ni mọ aSetan ogbaạm okpẹ. Kokaạph ika ilọ anạ? Torobọ onyọ ayira amoọgh eepoogh omheerạ ogbạ ophẹl aḍien phọ aZihova kụ oghị ghisigh oḍighi ghan idị olhoghi odị kaḅaạl, esi ophamhanhạm aḍimheerạ phọ ayira. (Prov. 27:11) Eepoogh dị epu oḍighi ipẹ phọ i/lo. w24.02 8-9 ¶3-5

Asiiḍio phọ aMozis r’aJosua eten bọ, aZihova amiteom ni buugboom iiruẹn ooḅakị awe phọ odị. Kụ esighẹ rekị, kụ aZihova amạ riil mem abudaạm mọ ooḅakị awe phọ odị. Abudaạm dị okpẹ oḍuom olhoghi unhaghanhạn ghan ni riil phọ abuphẹ phọ. Esi omaạm, Odaạm mọ Devid asooromhi ni loor asighẹ oromha oyil phọ Nathan. (2 Sam. 12:7, 13; 1 Chron. 17:3, 4) Odaạm mọ Jehoshaphat adaphạn ni iiḅakiọm oyil phọ Jahaziel kụ aromha we phọ aJuda “oḍuom olhoghi riil phọ [Enhaạn].” (2 Chron. 20:14, 15, 20) Mem dị Uw-emhạ phọ Hezekiah asoman iiḅaghamhị, odị aghị ni ateẹny oyil phọ Aizaya, owạ olhoghonhaạn aḍighaạgh. (Isa. 37:1-6) Torọ amem dị abudaạm mọ odạph iiḅakiọm mọ aZihova, bidị r’eelhe phọ umhoọgh ghan ni ḍisẹph ḅilhẹ r’oghoph aZihova. (2 Chron. 20:29, 30; 32:22) Iganhanha ni mọ aZihova asighẹ riil phọ odị kụ raaḅakiọm we phọ odị. w24.02 21 ¶8

ASetan rawạ mọ ooḍikuan we dị koḍighi idị kikparanhaạn iyira odaphạn asiigbu phọ aZihova. Ku/bulha mọ arighirị phọ ayira oḅarạm ni buphẹ yira roḅaanhaạn ghan bọ siphẹ intanẹt phọ. Yira omoọgh eenhan iitughiạn aḅirinhi phọ mọ ipesi i/beeph. Yira olegheri ni mọ ebeeph ni. (Efẹ. 4:19, 20) Esi iduọn phọ, ewạ mọ opuruan loor ayira mọ: ‘Mị raḍighi ghan ni oomo ipẹ mị katue bọ owilhẹ ooḍikuan r’abuọ otu oḍighi amhị, buọ ekụ amhị, obobọ abunhọn dị u/lọgh eegu siigbu elhiom eḍighinhom iyaạr phọ aZihova ḍughụm? R’akpọ oḅio, mị rapamanhạm ghan ni siigbu phọ aZihova ghalhamọ r’amem dị awe utaaghị imhị siḍien ḍughụm?’ Idiphọ 2 Timoti 2:20-22 eḅẹm bọ, ewạ kẹn ni dị yira kogonha loor mem dị yira roselẹ we dị koḍighi igbogh arighirị ayira siẹn ookpomhoghan phọ. Loor esi dị abuniin ko/tue ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oghị aghisigh okumu ghan aZihova. w24.03 22-23 ¶11-12

Nạ mapuruan ghan ni loor odọ phọ oye phọ aZihova aru bọ? Ghalhamọ r’iduọn yira ko/tue bọ omiịn aZihova, aBaibul phọ akaạph ni ilọ odị ibadị areten. Akol aZihova mọ “erumuḍio r’osuarạm” ḅilhẹ “aniạn epueghị.” (Ps. 84:11; Hib. 12:29) Dị eego esi uḍien Ezekiel aghaạph mọ adọl phọ aZihova ekịgh asafaịr, okuron dị ramụ, ḅilhẹ aghozogh oburukeeny dị raalhoghoḍian. (Ezek. 1:26-28) Etue ni ikparanhaạn iyira omheeraam mọ aZihova uphomhoghiạn ni iyira loor esi iduọn yira ko/tue bọ omiịn nyodị. Abuniin awe rootughiạn ghan mọ aZihova o/phomhoghiạn bidị loor esi ikarạph araraạr dị memitenhaan ghan bidị. AZihova anaghanhạn ni ipẹ yira olhoghoma bọ ḅilhẹ r’iyaạr phọ eḍighi bọ kụ ikparanhaạn bọ iyira oḍuraan otuman odị. Orue olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh, odị akaạph ni ilọ odọ oye phọ aZihova aru bọ siphẹ Ekpo Onhụ phọ odị Eniin ekpo onhụ dị ekạr eghaạph ilọ odọ oye phọ aZihova aru bọ pọ ephomhoghiạn. (1 Jọn 4:8) ABaibul phọ aḅẹm mọ Enhaạn ephomhoghiạn. Eegharạ phọ epẹ phọ kụ reeḅakị ghan torobọ iyaạr dị odị raḍighi. Enhaạn raḍeenhaan ghan ephomhoghiạn phọ ephẹn phọ buphẹ ophomhoghiạn bọ nyodị r’abulọ nyodị u/pomoghiạn.—Mat. 5:44, 45. w24.01 26 ¶1-3

AZihova amạ Mozis oḍiemiom awe phọ Izrạl omiteom Ijipt, kụ idiphọ eḍeenhaan dị kotue omiịn ekpeḍien, Odị amiteom eekpoogh ootụ ootaany r’eekpoogh aniạn ḍughul. (Ex. 13:21) Eekpoogh ootụ phọ kụ irorori bọ Mozis r’awe phọ Izrạl esiemhi Ophiịny Igbila phọ. Kuolọ awe phọ Izrạl umhoọgh ni okaphian oomhiigh mem mọ bidị olhọgh bọ elhegh mọ bidị odi igbo Ophiịny Igbilha phọ r’awe eghạm mọ Ijipt. Kuolọ opọ phọ o/ḍighi opiomạn. AZihova kụ aḍiemiom we phọ asiemhi epẹ Ophiịny Igbila phọ dị eego esi aMozis. (Ex. 14:2) Eekunha phọ aZihova aphẹl li bidị eten iiḍaạny. (Ex. 14:26-28) Esi 40 asiạ, aMozis aghị ni ghisigh adạph ghan eekpoogh ootụ phọ orue oḍiemiom awe phọ Enhaạn epẹ edalạ phọ. (Ex. 33:7, 9, 10) Isiphẹ eekpoogh ootụ phọ kụ edị aZihova aḅaanhaạn ghan Mozis, kụ aMozis asighẹ itọ phọ aḅenhị we phọ. Awe phọ Izrạl ukạr omhiịn mọ aZihova kụ raḍiemiom bidị dị eego esi aMozis. w24.02 21 ¶4-5