Hwɔɔmi Mɔ INTANƐTI NƆ NITO HE
Hwɔɔmi Mɔ
INTANƐTI NƆ NITO HE
Dangme
Ɛ
  • ã
  • á
  • ɛ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ
  • ɔ́
  • í
  • ĩ
  • BAIBLO
  • WOMIHI
  • ASAFO MI KPEHI
  • w13 6/1 bf. 3-4
  • Nɔ He Juɛmi Yaya Nami​—E Ji Haomi Ngɛ Je Kɛ Wɛ

Ngmami nɛ ɔ he video be amlɔ nɛ ɔ.

Wa kpa mo pɛɛ nyagba ko he je ɔ, video ɔ hí jemi.

  • Nɔ He Juɛmi Yaya Nami​—E Ji Haomi Ngɛ Je Kɛ Wɛ
  • Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae—2013
  • Munyuyi Nyafinyafihi
  • Munyu Nɛ Ngɛ Kaa Enɛ ɔ
  • NƆ NITSƐ E SANE
  • Je Nɛ Nɔ He Juɛmi Yaya Nami Be Mi​—Mɛni Be?
    Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae—2013
  • Nyɛ Ha Waa Pee Kake Kaa Bɔ Nɛ Yehowa Kɛ Yesu Pee Kake ɔ
    Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae (Nɔ́ Nɛ A Maa Kase)—2018
  • Yehowa He Nile Yeɔ Bua Wɔ Nɛ Wa Hyɛ We Nɔ Hɛ Mi
    Kristofohi A Si Himi Kɛ A Sɔmɔmi Ní Tsumi ɔ—Ní Kasemi Womi—(2016)
Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae—2013
w13 6/1 bf. 3-4

HƐ MI MUNYU: JE NƐ NƆ HE JUƐMI YAYA NAMI BE MI​—MƐNI BE?

Nɔ He Juɛmi Yaya Nami​—E Ji Haomi Ngɛ Je Kɛ Wɛ

A FƆ Jonathan ngɛ Amerika, se e fɔli je Korea. Benɛ e ji jokuɛ ɔ, nihi ná e he juɛmi yaya ngɛ ma nɛ e je mi ɔ heje. Benɛ e wa a, e hla he nɛ e maa hi nɛ nihi be e he juɛmi yaya náe hu. E ba pee dɔkita ngɛ ma ko nɛ ngɛ Alaska yiti je, ngɛ U.S.A. Hiɔtsɛmɛ nɛ a baa e ngɔ nɛ e hyɛɔ mɛ ɔ a kpɛti nihi fuu nɔmlɔtso ngɛ kaa bɔnɛ e nɔmlɔtso ngɛ ɔ. E susu kaa nɔ ko be e he juɛmi yaya náe ngɛ lejɛ ɔ. E ngɛ mi kaa fĩɛ yeɔ ngɛ lejɛ ɔ wawɛɛ mohu lɛɛ, se nɔ he juɛmi yaya nami yeɔ nɔ awi wawɛɛ po pe fĩɛ.

Ligbi ko nɛ e tsa yo ko nɛ e ye jeha 25 ɔ, e na kaa loloolo ɔ, nihi hɛɛ e he juɛmi yaya. Yo ɔ hɛli nɛ benɛ e hɛ mi tsɔ ɔ, e hyɛ Jonathan hɛ mi nɛ e jɛ lɛ, ejakaa a du Koreabi a he juɛmi yaya kɛ wo e mi kɛ je e jokuɛ mi tɔɔ. E dɔ Jonathan kaa ngɛ mɔde nɛ e bɔ kaa e maa hi he ko nɛ́ nihi a bua maa jɔ e he ɔ tsuo se ɔ, loloolo ɔ, nihi hɛɛ e he juɛmi yaya.

Haomi nɛ Jonathan kɛ kpe ɔ ji nɔ́ nɛ ngɛ nɔ yae nitsɛnitsɛ. Nɔ he juɛmi yaya nami ngɛ nɔ yae ngɛ je ɔ mi he tsuaa he. Nihi náa nɔ he juɛmi yaya ngɛ he tsuaa he nɛ adesahi ngɛ.

E ngɛ mi kaa nɔ he juɛmi yaya nami pɔhe mohu lɛɛ, se nihi babauu tuɔ munyu kɛ siɔ. Nɔ́ nɛ ɔ ngɛ nyakpɛ wawɛɛ. Ke nihi tuɔ munyu kɛ siɔ nɔ he juɛmi yaya nami ɔ, lɛɛ kɛ ba kɛɛ nɛ jamɛ a su ɔ pɔhe mɔ? E ngɛ heii kaa nihi fuu nɛ a tuɔ munyu kɛ siɔ nɔ he juɛmi yaya nami ɔ li kaa mɛ nitsɛmɛ hu a peeɔ jã. Anɛ mo hu o hɛɛ nihi a he juɛmi yaya nɛ o li lo? Kɛ o ma ha sane bimi nɛ ɔ heto ha kɛɛ?

MƐNI JI NƆ HE JUƐMI YAYA NAMI?

Níhi a mi hlali nɛ bɔnɛ a maa tsɔɔ su nɛ ɔ sisi ha tutuutu. A kpɛti ni komɛ tsɔɔ kaa “e ji susumi nɛ dɛ nɛ a náa ngɛ nɔ ko he ngɛ kuu ko nɛ e ngɛ mi ɔ heje.” Ni komɛ hu tsɔɔ kaa nɔ́ heje nɛ nihi peeɔ jã a ji, “a li nɔ ɔ he níhi fuu,” enɛ ɔ ha nɛ a “kojoɔ nɔ ɔ loko a naa lɛ.” Bɔ tsuaa bɔ nɛ e ji ɔ, nihi náa nihi a he juɛmi yaya ngɛ ma nɔ he nɛ nɔ ɔ je ɔ heje, e klemi, e bɔ su, gbi nɛ e tuɔ, e jami, loo nɔ́ saisaa ko nɛ ha nɛ nɔ ɔ je ekpa a heje.

NƆ NITSƐ E SANE

Ke wa le kaa wa náa nihi a he juɛmi yaya jio, wa li jio, e yee kaa wa ma yɔse kaa wa ngɛ jamɛ a su ɔ ngɛ wa tsui mi. Baiblo ɔ tsɔɔ nɔ́ heje nɛ e ngɛ jã a. E de ke: ‘Tsui ɔ nɔ nɔ sisilɔ ko be.’ (Yeremia 17:9) Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ maa sisi wa he kaa wa suɔ nimli adesahi tsuo. Aloo ke wa hɛɛ ni komɛ a he juɛmi yaya po ɔ, eko ɔ, wa ma je wa nya kaa wa ngɛ yi mi tomi kpakpa heje nɛ wa peeɔ jã ngɛ.

Ke o kɛ si himi ko kaa kikɛ kpe ɔ, kɛ o maa nu he ha kɛɛ?

Bɔnɛ pee nɛ waa le kaa wa hɛɛ nihi a he juɛmi yaya loo wa hɛɛ we nihi a he juɛmi yaya a, moo po si himi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ he foni ngɛ o juɛmi mi nɛ o hyɛ: Ngɔɔ lɛ kaa gbɔkuɛ ko ɔ, mo nɔ kake too o ngɛ gbɛjegbɛ ko nɔ nyɛe. O na kaa nihewi enyɔ komɛ nɛ o li mɛ ma ngɛ o hɛ mi. A je oblai, nɛ e ngɛ kaa nɔ́ nɛ a ti nɔ kake hɛɛ nɔ́ ko ngɛ e dɛ mi.

Benɛ o na mɛ nɔuu ɔ, anɛ o ma susu kaa a maa ye mo awi lo? Ke o ná níhi si kpami ko kaa jã hyɛ ɔ, eko ɔ, lɔɔ ma ha nɛ o maa hyɛ o he nɔ saminya. Se anɛ o maa da lɔɔ nɔ kɛ ma o juɛmi nya si kaa nihewi enyɔ nɛ ɔmɛ maa ye mo awi lo? Sane bimi nɛ ma ha nɛ o maa le nɔ́ tutuutu nɛ ngɛ o tsui mi ji, Jije ma nɔ o susu kaa nihewi nɛ ɔmɛ je? Heto nɛ o ma ha a maa tsɔɔ nɔ́ nɛ ngɛ o tsui mi. Eko ɔ, e maa tsɔɔ kaa o hɛɛ nihi a je juɛmi yaya ngɛ o tsui mi momo.

Ke wa ma de ngɛ anɔkuale mi ɔ, wɔ tsuo wa ngɛ ni komɛ a he juɛmi yaya. Baiblo ɔ po tsɔɔ nihi a he juɛmi yaya nami ní peepee ko nɛ wa pɔɔ kpo jemi. E de ke: “Nɔmlɔ lɛɛ nɔ hɛ mi e hyɛɛ.” (1 Samuel 16:7) Akɛnɛ wɔ tsuo wa ngɛ su nɛ ɔ eko, nɛ behi fuu ɔ, e puɛɔ ní heje ɔ, anɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ko ngɛ kaa wa ma nyɛ maa yu wa he ngɛ su nɛ ɔ he, aloo wa ma je su nɛ ɔ kɛ je wa si himi mi lo? Anɛ be ko maa su nɛ nɔ ko be e nyɛmi he juɛmi yaya náe hu lo?

NƆ HE JUƐMI YAYA NAMI NGƐ HE TSUAA HE

Canada: “E ngɛ mi kaa a wo mlaahi fuu konɛ a kɛ bu nimli slɔɔtohi nɛ a ngɛ ma a mi ɔ a he mohu lɛɛ, se loloolo ɔ, nihi náa nihi a he juɛmi yaya, nɛ enɛ ɔ teɔ si kɛ woɔ he blɔ nɛ adesa ngɛ ɔ.”​—Amaniɛ nɛ Amnesty International bɔ ngɛ Canada he ngɛ jeha 2012.

Europa: “Ke a hla Europabi lafa kɛ da si ɔ, a kpɛti nihi 48 susu kaa ma nikɔtɔmahi pee we nɔ́ ko tsɔ kɛ tsi nɔ hɛ mi hyɛmi nya.”​—Intolerance, Prejudice and Discrimination: A European Report, 2011.

Afrika: “A waa yihi a yi mi, nɛ a sisiɔ mɛ ngɛ mahi fuu a nɔ.”​—Amnesty International Report 2012.

Nepal: “Nihi hɛɛ Dalitsbi (“nihi nɛ nihi bui mɛ ɔ”) a he juɛmi yaya, titli ɔ, ngɛ sika, je mi bami, kɛ si himi mi.”​—Human Rights Watch World Report, 2012.

Europa Beleku Je: “Nihi peeɔ Europa Romabi nɛ a ngɛ ma kpahi a nɔ ɔ ní yayahi, nɛ ngɛ mɛ nitsɛmɛ a ma mi hu ɔ, nihi hɛɛ a he juɛmi yaya. Ma kudɔli sume kaa a ma tsu haomi nɛ ɔ he nɔ́ ko.”​—Womi nɛ ji, The Economist, September 4, 2010.

    Dangme Womihi Tsuo (2000-2025)
    Moo Je Mi
    Moo Sɛ Mi
    • Dangme
    • Kɛ Mane
    • Bɔ Nɛ O Suɔ Lɛ Ha
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • E He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Blɔ Nya Tomi
    • JW.ORG
    • Moo Sɛ Mi
    Kɛ Mane