Je Nɛ Nɔ He Juɛmi Yaya Nami Be Mi—Mɛni Be?
“I NGƐ hɛ kɛ nɔ fɔmi ko.” Jeha nyingmi nuɔ nɛ be ɔ, Amerikano ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Martin Luther King, Jr. nɛ e ji kuu ko nɛ sume kaa a sisiɔ nihi ɔ nya dalɔ ɔ, de nɔ́ nɛ ɔ benɛ e ngɛ munyu ko nɛ nihi fuu le ɔ tue ngɛ August 28, jeha 1963 ɔ mi. King wo munyu nɛ ɔ nɛ haa nɛ nɔ susuɔ níhi a he ɔ nɔ ta si abɔ kɛ tsɔɔ kaa e ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa be ko maa su nɛ nihi be ni kpahi a he juɛmi yaya náe hu. E ngɛ mi kaa nihi nɛ a ngɛ United States ɔ nɛ e tu munyu nɛ ɔ kɛ tsɔɔ mohu lɛɛ, se nihi nɛ a je ma slɔɔtohi fuu a nɔ ɔ hu bua jɔ e munyu ɔ he.
Benɛ Martin Luther King, Jr. ngɛ e munyu ɔ tue ɔ
Benɛ King tu munyu nɛ ɔ nyɔhiɔ etɛ se, ngɛ November 20, 1963 ɔ mi ɔ, mahi nɛ hiɛ pe 100 kplɛɛ nɔ kaa a kɛ Je Ma Amɛ A Kake Peemi Kuu ɔ yi mi kpɔ nɛ e mwɔ kaa e sɛ nɛ nihi nɛ a ná ni kpahi a he juɛmi yaya a ma tsu ní. Jeha komɛ a se ɔ, a kplɛɛ yi mi kpɔ mwɔmi kpa komɛ nɛ kɔɔ enɛ ɔ he ɔ nɔ ngɛ je ɔ mi hehi babauu. A ngɛ mɔde bɔe mohu lɛɛ, se sane bimi ɔ ji, jije a mɔde bɔmi ɔ ya su?
Ngɛ March 21, 2012 ɔ mi ɔ, Ban Ki-moon, nɛ ji Je Ma Amɛ A Kake Peemi Kuu ɔ Womi Ngmalɔ Ngua a de ke: “Wa to blɔ nyahi fuu ngɛ je ɔ mi nɛ ma ha nɛ waa po nɔ hɛ mi hyɛmi, nibwɔhi a he juɛmi yaya nami, kɛ su yaya kpahi kaa jã a a se. Se loloolo ɔ, nɔ hɛ mi hyɛmi ha nɛ nihi ayɔhi abɔ ngɛ nɔ́ nae ngɛ je kɛ wɛ.”
Ngɛ ma komɛ a nɔ ɔ, a ngɛ mɔde bɔe kaa a maa tsi nɔ hɛ mi hyɛmi kɛ ní peepee kpahi nɛ tsɔɔ kaa nihi hɛɛ ni kpahi a he juɛmi yaya a nya. Ngɛ ma nɛ ɔmɛ a nɔ po ɔ, sane nɛ nihi biɔ ji: Anɛ mɔde nɛ a ngɛ bɔe ɔ ha nɛ nihi tsake a susumi ngɛ su nɛ ɔmɛ a he lo, aloo e ha nɛ nihi bua peeɔ a ní kaa a be nihi a he juɛmi yaya? Ni komɛ susu kaa mɔde nɛ a ngɛ bɔe konɛ a tsi suhi kaa jã a nya a ma nyɛ maa po nɔ hɛ mi hyɛmi se, se e be nyɛe maa po ni kpahi a he juɛmi yaya nɛ nihi náa a se. Mɛni heje? Ejakaa ke nɔ ko hyɛɛ nɔ hɛ mi ɔ, e jeɔ kpo ngɛ e ní peepeehi a mi nɛ mlaa kɛ lɛ yeɔ, se nɔ he juɛmi yaya nami lɛɛ e kɔɔ susumi kɛ he numi he, nɛ e yee kaa nihi maa na.
Enɛ ɔ he ɔ, loko nihi a he juɛmi yaya nami se maa po ɔ, ja nihi kpa nɔ hɛ mi hyɛmi, nɛ a tsake bɔnɛ a susuɔ ngɛ nihi nɛ a je ma kpahi a nɔ ha a he. Anɛ a ma nyɛ maa pee jã lo? Ke a ma nyɛ ɔ, lɛɛ mɛni blɔ nɔ a maa gu kɛ pee jã? Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ́ nɛ ni komɛ pee ngɛ a si himi mi ɔ he nɛ waa hyɛ. E maa ye bua wɔ nɛ waa na kaa nihi ma nyɛ maa pee tsakemi. E ma ha nɛ waa na hu kaa nɔ́ ko ngɛ nɛ ma nyɛ maa ye bua nihi konɛ a pee tsakemihi.
BAIBLO Ɔ YE BUA MƐ NƐ A NÁ WE NIHI A HE JUƐMI YAYA HU
“I ná we nihi a he juɛmi yaya hu.”—Linda
Linda: A fɔ mi ngɛ South Africa. I buɔ nɔ tsuaa nɔ nɛ e ji South Africano nɛ tsa pi blɛfo no ji lɛ ɔ kaa nɔ ko nɛ se nami be e he, e li womi mi, a be nyɛe maa ngɔ hɛ kɛ fɔ e nɔ, nɛ e ji blɛfoli a nyɔguɛ. I hɛɛ nihi a he juɛmi yaya se i li. Benɛ i ba bɔni Baiblo ɔ kasemi ɔ, i tsake ye susumi. I kase kaa “Mawu hyɛ we nɔ hɛ mi,” se mohu nɔ́ nɛ ngɛ nɔ ko tsui mi nɛ he hia lɛ, se pi bɔnɛ nɔ ɔ he womi nɔ su ngɛ ha loo gbi nɛ nɔ ɔ tuɔ. (Bɔfo Ɔmɛ A Nítsumi 10:34, 35; Abɛ 17:3) Ngmami nɛ ngɛ Filipibi 2:3 ɔ ye bua mi nɛ i na kaa ke i buɔ nɔ tsuaa nɔ kaa e nɔ kuɔ pe mi ɔ, lɔɔ be hae nɛ ma ná nihi a he juɛmi yaya. Ngɛ he womi nɔ su slɔɔtoslɔɔtohi nɛ nihi hɛɛ ɔ tsuo se ɔ, Baiblo sisi tomi mlaahi kaa enɛ ɔmɛ ɔ ye bua mi nɛ i jeɔ suɔmi kpo kɛ tsɔɔ nɔ tsuaa nɔ. Amlɔ nɛ ɔ, i ná we nihi a he juɛmi yaya hu.
“I ba na bɔnɛ Mawu naa adesa ha.”—Michael
Michael: He nɛ a lɛ mi ngɛ ɔ, Australia blɛfoli hiɛhiɛɛ nɛ ngɛ lejɛ ɔ. I hɛɛ juɛmi yaya ngɛ Asiabi a he, titli ɔ, nihi nɛ a je China a. Ke i hɛɛ lɔle nɛ i na nɔ ko nɛ e je Asiano ɔ, i jeɔ ye yi kpo nɛ i kpaa ngmlaa woɔ e yi ke, “Asia no, ho o ma mi ya!” Pee se nɛ i ba bɔni Baiblo ɔ kasemi ɔ, i ba na bɔnɛ Mawu naa adesa ha. Mawu suɔ adesahi ngɛ ma nɛ a je mi loo ngɛ bɔnɛ a ngɛ ha a tsuo se. Suɔmi nɛ ɔ sɛ ye tsui mi, nɛ ninyɛ nɛ i ngɛ kɛ ha ni kpahi ɔ ba plɛ pee suɔmi. E ngɛ nyakpɛ kaa i nyɛ pee tsakemi ngua nɛ ɔ. Amlɔ nɛ ɔ, e peeɔ mi bua jɔmi kaa i kɛ nihi nɛ a je ma slɔɔtohi a nɔ, kɛ si himi slɔɔtohi tsuo a mi ɔ bɔɔ. Enɛ ɔ ha nɛ i tsake susumi nɛ i hɛɛ ngɛ nihi a he ɔ, nɛ ye bua jɔ wawɛɛ.
“I tsake ye susumi nɛ i kɛ ye papaa wekuli ɔmɛ bɔni bɔmi.”—Sandra
Sandra: Ye mami je Umunede ngɛ Delta State, ngɛ Nigeria. Se ye papaa se je Edo State, nɛ e tuɔ Esan gbi. Akɛnɛ ye mami kɛ ye papaa je he kpa he kpa heje ɔ, ye papaa wekuli ɔmɛ hɛɛ we ye mami he juɛmi kpakpa hluu kɛ ya si be nɛ e gbo. Enɛ ɔ heje ɔ, i ma ye juɛmi nya si kaa i kɛ nɔ ko nɛ e tuɔ Esan gbi ɔ be bɔe kɔkɔɔkɔ, nɛ i kɛ nɔ ko nɛ e je Edo State hu be gba si himi mi sɛe gblegbleegble. Se benɛ i ba bɔni Baiblo ɔ kasemi ɔ, i tsake ye juɛmi. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Mawu hyɛ we nɔ hɛ mi, nɛ nɔ tsuaa nɔ nɛ yeɔ lɛ gbeye ɔ, e kplɛɛɔ e nɔ. Ke jã a, lɛɛ mɛnɔ ji mi mɔ nɛ ma ná nihi nɛ a je ma kpahi a nɔ aloo a tuɔ gbi kpa a, a he ninyɛ? I tsake ye susumi nɛ i kɛ ye papaa wekuli ɔmɛ bɔni bɔmi. Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ i kɛ tsuɔ ní ɔ ha nɛ i ngɛ bua jɔmi kɛ tue mi jɔmi. Jehanɛ se hu ɔ, e ye bua mi nɛ i kɛ nihi nɛ je si himi slɔɔtoslɔɔtohi a mi, nɛ a hɛɛ he womi nɔ su slɔɔtohi, nɛ a tuɔ gbi slɔɔtohi, nɛ a je ma slɔɔtohi a mi ɔ bɔɔ. Nyumu nɛ i kɛ lɛ sɛ gba si himi mi ɔ je Edo State, nɛ e tuɔ Esan gbi ɔ!
Mɛni heje nɛ Baiblo ɔ nyɛ ye bua nimli nɛ ɔmɛ kɛ ni kpahi fuu nɛ a ná we nihi a he juɛmi yaya hu ɔ? Ejakaa Mawu Munyu lɛ ngɛ Baiblo ɔ mi. E ngɛ he wami nɛ e kɛ ma nyɛ ma tsake nihi a susumi ngɛ ni kpahi a he. Jehanɛ se hu ɔ, Baiblo ɔ tsɔɔ nɔ́ kpa ko nɛ he hia nɛ ma nyɛ maa po nɔ he juɛmi yaya nami se kulaa.
MAWU MATSƐ YEMI Ɔ MAA PO NIHI A HE JUƐMI YAYA NAMI SE KULAA
E ngɛ mi kaa Baiblo mi nile nɛ nɔ ko ma ná a ma nyɛ maa ye bua lɛ nɛ e je susumi yaya ngɛ e tsui mi mohu lɛɛ, se ní kpahi enyɔ ngɛ nɛ e sa kaa a tsu he ní loko a ma nyɛ maa po nihi a he juɛmi yaya nami se. Kekleekle ɔ, adesahi ji yayami peeli, nɛ a yi mluku. Baiblo ɔ de heii ke: “Nɔ ko nɔ ko be nɛ pee we yayami.” (1 Matsɛmɛ 8:46) Enɛ ɔ he ɔ, ngɛ mɔde tsuo nɛ wa bɔɔ ɔ se ɔ, wa nuɔ he kaa bɔnɛ Paulo hu nu he ɔ. E ngma ke: “Ke i to kaa ma pee kpakpa a, kɛkɛ i ya pee yayami mohu.” (Romabi 7:21) Enɛ ɔ he ɔ, be komɛ ɔ, ‘juɛmi yayamihi’ nɛ ma nyɛ ma ha nɛ wa ná nihi a he juɛmi yaya baa wa tsui mi.—Marko 7:21.
Enyɔne ji, Satan Abosiami. Baiblo ɔ kale lɛ kaa e ji “nɔ gbelɔ,” nɛ e ‘sisiɔ nihi tsuo ngɛ je ɔ mi.’ (Yohane 8:44; Kpojemi 12:9) Enɛ ɔ heje nɛ nihi a he juɛmi yaya nami he si wawɛɛ ɔ nɛ. Lɔɔ nɔuu heje nɛ adesahi nyɛ we nɛ a tsi nɔ hɛ mi hyɛmi, nɔ́ mi gbami, wɛtsohi a hɛ mi kpatami, kɛ nihi a he juɛmi yaya nami ní peepee kpahi nɛ yaa nɔ ngɛ mahi kɛ jamihi a mi ɔ nya a nɛ.
Enɛ ɔ he ɔ, ja adesahi ye mluku, nɛ yayami be a he hu, nɛ a je Satan Abosiami kɛ je je ɔ mi loko nihi a he juɛmi yaya nami se maa po kulaa. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Mawu Matsɛ Yemi ɔ ma tsu enɛ ɔ he ní.
Yesu Kristo tsɔɔ e kaseli ɔmɛ konɛ a sɔle kɛ ha Mawu ke: “O matsɛ yemi ɔ nɛ ba; a pee nɔ́ nɛ o suɔ ngɛ zugba a nɔ kaa bɔnɛ a peeɔ ngɛ hiɔwe ɔ.” (Mateo 6:10) Mawu Matsɛ Yemi ɔ ji nɔ́ nɛ maa po dami sane nɛ a yi, kɛ nihi a he juɛmi yaya nami ní peepeehi tsuo a se.
Ke Mawu Matsɛ Yemi ɔ ba a, e maa ye je ɔ tsuo nɔ, nɛ a maa “fi” Satan, loo a maa tsi e nya kulaa konɛ e ko nyɛ nɛ e “sisi je ma amɛ hu.” (Kpojemi 20:2, 3) Lɔɔ se ɔ, “zugba he” nɛ ji adesahi nɛ a “yeɔ dami sane” maa ba.a—2 Petro 3:13.
Jamɛ a be ɔ mi ɔ, adesahi maa ye mluku, nɛ a maa ye a he ngɛ yayami he. (Romabi 8:21) Nihi nɛ a maa hi si ngɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ sisi ɔ ‘be a nyɛmimɛ awi yee.’ Mɛni heje? ‘Ejakaa zugba a tsuo maa le Yehowa kaa bɔnɛ wo hyi tɔ kɛ nyu ɔ.’ (Yesaya 11:9) Jamɛ a be ɔ mi ɔ, adesahi tsuo maa kase Yehowa Mawu blɔ ɔmɛ, nɛ a ma je e su kpakpa amɛ kpo. Enɛ ɔ maa po nihi a he juɛmi yaya nami se kulaa, “ejakaa Mawu hyɛ we nɔ hɛ mi.”—Romabi 2:11.
a Ke o ngɛ hlae nɛ o le níhi fuu kɛ kɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ, kɛ níhi nɛ e be kɛe nɛ e maa pee ɔ he ɔ, moo hyɛ womi nɛ ji, Mɛni Tutuutu Ji Baiblo ɔ Tsɔɔmi? nɛ Yehowa Odasefoli pee ɔ yi 3, 8, kɛ 9.