Hwɔɔmi Mɔ INTANƐTI NƆ NITO HE
Hwɔɔmi Mɔ
INTANƐTI NƆ NITO HE
Dangme
Ɛ
  • ã
  • á
  • ɛ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ
  • ɔ́
  • í
  • ĩ
  • BAIBLO
  • WOMIHI
  • ASAFO MI KPEHI
  • km 8/11 bf. 4-6
  • Anɛ O Ma Nyɛ Maa “Ba Makedonia” Lo?

Ngmami nɛ ɔ he video be amlɔ nɛ ɔ.

Wa kpa mo pɛɛ nyagba ko he je ɔ, video ɔ hí jemi.

  • Anɛ O Ma Nyɛ Maa “Ba Makedonia” Lo?
  • Wa Matsɛ Yemi Sɔmɔmi ɔ—2011
  • Munyu Nɛ Ngɛ Kaa Enɛ ɔ
  • Mo Ya Sɔmɔ Ngɛ He Nɛ Fiɛɛli Fuu A He Hia Ngɛ
    Kristofohi A Si Himi Kɛ A Sɔmɔmi Ní Tsumi ɔ—Ní Kasemi Womi—2022
  • Ha Huɛ Bɔmi Kpakpa Nɛ Hi O Kɛ Mawu Nyɛ Kpɛti Ke O Ngɛ Sɔmɔe Ngɛ Asafo Nɛ A Tuɔ Gbi Kpa Mi
    Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae (Nɔ́ Nɛ A Maa Kase)—2016
  • “Moo Po Mi Kɛ Ba Makedonia”
    “Ye Mawu Matsɛ Yemi ɔ He Odase Kɛ Pi Si”
  • Sane Bimi He
    Wa Matsɛ Yemi Sɔmɔmi ɔ—2015
Wa Matsɛ Yemi Sɔmɔmi ɔ—2011
km 8/11 bf. 4-6

Anɛ O Ma Nyɛ Maa “Ba Makedonia” Lo?

1. Mɛni ha nɛ Paulo kɛ nihi nɛ a piɛɛ e he ɔ ya Makedonia a?

1 Maa pee jeha 49 M.B., bɔfo Paulo je Siria ma nɛ ji Antiokia a mi nɛ e hia e ma se sane kpakpa fiɛɛmi blɔ nɛ ji enyɔne ɔ. E yi mi tomi ji kaa e ma ya slaa Efeso kɛ ma kpahi nɛ a ngɛ Asia Nyafii ɔ. Se mumi klɔuklɔu ɔ de lɛ kaa e “ba Makedonia” mohu. E kɛ nihi nɛ a piɛɛ e he ɔ kplɛɛ nine fɔmi ɔ nɔ kɛ bua jɔmi, nɛ lɔɔ ha nɛ a ná he blɔ nɛ a ya to kekleekle asafo sisi ngɛ jamɛ a ma a mi. (Níts. 16:9, 10; 17:1, 2, 4) Mwɔnɛ ɔ, ní kpali fuu a he hia ngɛ Ghana ma nɛ ɔ mi he komɛ. (Mat. 9:37, 38) Anɛ o ma nyɛ ma ya ye bua lo?

2. Mɛni heje nɛ ni komɛ susuu we kaa a maa hia kɛ ya je he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ɔ?

2 Eko ɔ, mo hu o suɔ kaa o ma ya fiɛɛ ngɛ he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ kaa bɔnɛ Paulo pee ɔ, se o susuu we he hyɛ kaa o maa hia kɛ ya ma kpa nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, yi mi tomi heje nɛ o susuu we he hyɛ ɔ ji kaa o le kaa o be nyɛe maa ya Baiblo Sukuu Kɛ Ha Nyumuhi Nɛ A Sɛ We Gba Si Himi Mi ɔ eko, loo o ngɛ gbeye yee kaa o be nyɛe maa kase he kpa si himi, loo o ngɛ gbeye yee kaa eko ɔ, o be nítsumi náe, loo o ngɛ gbeye yee kaa o be nyɛe maa kase gbi kpa heje ɔ, e bɛ o juɛmi mi kaa o maa hia kɛ ya he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ. Se ke o kɛ sɔlemi susu níhi a he ɔ, o maa na kaa e sɛ nɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔmɛ nɛ a tsi o nya nɛ o ko ya he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ɔ.

3. Mɛni heje nɛ e he hia we kaa a tsɔse nɔ ko ngɛ blɔ pɔtɛɛ ko nɔ loko e ma nyɛ ma ya fiɛɛ ngɛ he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ɔ?

3 Anɛ E He Hia Kaa A Tsɔse Mo Ngɛ Blɔ Pɔtɛɛ Ko Nɔ Loko O He Maa Su Lo? Mɛni ha nɛ Paulo kɛ nihi nɛ a piɛɛ e he ɔ nyɛ nɛ a hia kɛ ya ma kpa nɔ ɔ? A kɛ a hɛ fɔ Yehowa kɛ mumi klɔuklɔu ɔ nɔ. (2 Kor. 3:1-5) Enɛ ɔ he ɔ, ke o si himi ngmɛ́ mo blɔ konɛ a tsɔse mo ngɛ blɔ pɔtɛɛ ko nɔ po ɔ, loloolo ɔ, o ma nyɛ ma ya fiɛɛ ngɛ he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ. Mo kai hu kaa Teokrase Sɔmɔmi Sukuu ɔ kɛ Sɔmɔmi Kpe ɔ ngɛ mo tsɔsee konɛ o nyɛ nɛ o fiɛɛ. Nɛ ke o to o yi mi kaa o maa ya Baiblo Sukuu Kɛ Ha Nyumuhi Nɛ A Sɛ We Gba Si Himi Mi ɔ aloo asafo ɔ sukuu kpa ko ɔ, hiami nɛ o maa hia kɛ ya he kpa konɛ o ya na bɔnɛ fiɛɛmi nítsumi ɔ ngɛ ha ngɛ lejɛ ɔ, ma ha nɛ o ma ná níhi a si kpamihi nɛ a ngɛ bua jɔmi fuu hwɔɔ se ke a kplɛɛ o nɔ kaa o ya sukuu ɔ eko.

4. Mɛni heje nɛ e sɛ nɛ nihi nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ nɛ a susu kaa a be nyɛe ma ya fiɛɛ ngɛ he kpahi ɔ?

4 Nihi Nɛ A Wa Ngɛ Jeha Mi: Nihi nɛ a nane pi si ngɛ Mawu jami mi nɛ a wa ngɛ jeha mi se a ngɛ nɔmlɔtso mi he wami bɔnɛ sa a ma nyɛ ma ya ye bua ngɛ hehi nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ɔ. Anɛ o ba he jɔɔmi ngɛ nítsumi mi lo? Ni komɛ nɛ a ba he jɔɔmi ngɛ nítsumi mi se a haa mɛ nɔ́ ko bɔɔ daa nyɔhiɔ ɔ, ma nyɛ maa ngɔ jamɛ a sika a kɛ hyɛ a he ngɛ hehi nɛ si himi ɔ mi wɛ tsɔ ngɛ wa ma nɛ ɔ mi ɔ pe bɔnɛ a kɛ ngɛ a he hyɛe ngɛ he nɛ a ngɛ amlɔ nɛ ɔ.

5. Mo de níhi a si kpami ko nɛ tsɔɔ jɔɔmihi nɛ nyɛminyumu ko nɛ e ba he jɔɔmi ngɛ nítsumi mi nɛ e hia kɛ ho ma kpa mi ya a ná.

5 Asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ e ji daa blɔ gbalɔ nɛ e ba he jɔɔmi ngɛ nítsumi mi nɛ e tuɔ Blɛfo gbi ɔ, hia kɛ ho ma ko nɛ ngɛ Asia Woyi Je ngɛ puje he blɔ he nɛ nibwɔhi pɔɔ si slaami ngɛ ya konɛ e ya ye bua Blɛfo gbi kuu ko nɛ fiɛɛli nɛɛ ngɛ mi. Kuu ɔ fiɛɛ kɛ tsɔɔ nibwɔhi 30,000 nɛ a ngɛ a kpɔ ɔ mi ɔ. Jeha enyɔ mi ɔ, nihi nɛ a baa nikasemi ɔ, a yibɔ su 50. Nyɛminyumu ɔ ngma ke: “Hiɛ ɔ nɛ i ba a ha nɛ i ná jɔɔmi nguahi nɛ i be nyɛe ma kale. Be ngmɛ́ mi blɔ nɛ ma de jɔɔmihi nɛ i ná a tsuo!”

6. Mo de níhi a si kpami ko nɛ nyɛmiyo ko nɛ sɛ we gba si himi mi ná benɛ e hia kɛ ho he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ɔ ya.

6 Nyɛmimɛ Yihi Nɛ A Sɛ We Gba Si Himi Mi: Yehowa gu nyɛmimɛ yihi a nɔ kɛ ngɛ sane kpakpa a fiɛɛe ngɛ hehi nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ mi ɔ a nɔ wawɛɛ. (La 68:11, NW) Nyɛmiyo wayoo ko nɛ e sɛ we gba si himi mi pee e juɛmi kaa e ma ya bli e sɔmɔmi nítsumi ɔ mi ngɛ ma se, se e fɔli ɔmɛ ngɛ tsui yee ngɛ e he. Enɛ ɔ he ɔ, e hla ma ko nɛ a pee we basabasa ngɛ a ma kudɔmi sanehi a mi nɛ a ngɛ sika hu bɔnɛ sa, nɛ e ngma sɛ womi kɛ ya ha asafo nítsumi he kɔni ɔ nɛ a tsɔɔ lɛ bɔnɛ ma a mi si himi kɛ níhi ngɛ ha fitsofitso. E ná jeha ekpa nɛ e kɛ hi jamɛ a ma a mi ɔ he se wawɛɛ. E de ke: “Benɛ i ngɛ imi nitsɛ ye ma a mi ɔ, nihi bɔɔ pɛ nɛ i kɛ mɛ kaseɔ Baiblo ɔ. Se nɛ i ya sɔmɔ ngɛ he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ɔ, lɔɔ ye bua mi nɛ i kɛ nihi fuu kase Baiblo ɔ nɛ lɔɔ ha nɛ ye ní tsɔɔmi pi si.”

7. Mo de níhi a si kpami ko nɛ weku ko nɛ e hia kɛ ho he kpa ya a ná.

7 Wekuhi: Ke o ngɛ bimɛ ɔ, anɛ lɔɔ tsɔɔ kaa o be nyɛe maa hia kɛ ho he kpa ko ngɛ Ghana ma nɛ ɔ mi ya konɛ o ya fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ lejɛ ɔ lo? Weku ko nɛ a ngɛ bimɛ enyɔ nɛ nɔ kake ye jeha kpaanyɔ nɛ nɔ kake hu ye jeha nyɔngma a, ma a juɛmi nya si kaa a maa ka nɛ a hyɛ. Nyɛ ɔ ngma kɛ kɔ níhi a si kpami nɛ a ná a he ke: “Wa bua jɔ kaa wa tsɔse wa bimɛ ɔmɛ ngɛ hiɛ ɔ, ejakaa nihi nɛ a kɛ mɛ bɔ ɔ, ji blɔ gbali klɛdɛɛhi kɛ ma se sane kpakpa fiɛɛli. Wa tsui nɔ wa mi akɛnɛ wa ya sɔmɔ ngɛ he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ ɔ heje.”

8. Anɛ ke nɔ ko nui gbi kpa ko ɔ, e ma nyɛ ma ya fiɛɛ ngɛ he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ lo? Moo tsɔɔ nya.

8 Gbi Kasemi: Anɛ gbeye nɛ o ngɛ yee kaa o be nyɛe maa kase gbi kpa a heje nɛ o hiɛ kɛ yɛ he kpa ko ɔ lo? Eko ɔ, he komɛ ngɛ Ghana ma nɛ ɔ mi nɛ a tuɔ o je gbi ɔ ngɛ nɛ́ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ lejɛ ɔ. Ke o ma nyɛ maa hia kɛ ya je he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ konɛ o ya ye bua ngɛ lejɛ ɔ, o ma ná bua jɔmi wawɛɛ nɛ o tsui hu maa nɔ o mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nyɛminyumu ko kɛ e yo nɛ a tuɔ Blɛfo gbi hia kɛ ho ma ko nɛ a tuɔ Spania gbi ngɛ mi, se a ngɛ nibwɔhi nɛ a he hiɛ saii nɛ a tuɔ Blɛfo gbi ngɛ mi ɔ mi ya. Benɛ a nine su amaniɛ bɔmi nɔ kɛ je asafo ɔ nítsumi he kɔni ɔ nɛ a tsɔɔ mɛ asafohi nɛ a tuɔ Blɛfo gbi ngɛ mi ɔ, a hla asafo ɔ kake nɛ a ya slaa mɛ si enyɔ. A kpale a se kɛ ba mɛ nitsɛmɛ a ma a mi, nɛ a gbɔ sika nɛ a puɛɔ daa nyɔhiɔ ɔ nɔ, nɛ a kɛ jeha kake to sika si. Benɛ a dla a he kaa a maa hia kɛ ho lejɛ ɔ ya a, nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ a ngɛ jamɛ a ma a mi ɔ ye bua mɛ nɛ a ná hwɔ he nɛ e he jua wɛ tsɔ.

9, 10. Mɛni nihi nɛ a hia kɛ je mɛ nitsɛmɛ a mahi a mi kɛ ho ma kpahi a mi ya ngɛ Ghana ma nɛ ɔ kɛ̃ mi ɔ, ma nyɛ ma susu he, nɛ mɛni heje?

9 Anɛ O Ma Nyɛ Maa Kpale Kɛ Ho Lo? Anɛ o hia kɛ je mo nitsɛ o ma mi kɛ ho ma kpa ko mi ya ngɛ Ghana ma nɛ ɔ kɛ̃ mi loko eko ɔ, o kase anɔkuale ɔ lo? Eko ɔ, fiɛɛli babauu a he hia ngɛ Ghana ma nɛ ɔ mi he nɛ a fɔ mo ngɛ ɔ. Anɛ o ma nyɛ maa kpale o se kɛ ho lejɛ ɔ ya konɛ o ya ye bua lo? Eko ɔ, o ngɛ wekuli ngɛ lejɛ ɔ nɛ a ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o ná nítsumi kɛ hwɔ he. E ngɛ heii kaa o tuɔ o ma mi gbi ɔ momo, enɛ ɔ he ɔ, o be nyagba kulaa. Jehanɛ se hu ɔ, nihi maa suɔ kaa a maa bu mo tue ke o ngɛ Matsɛ Yemi sɛgbi ɔ fiɛɛe pe bɔnɛ a maa bu nɔ ko nɛ e je ma se ɔ tue.

10 Enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́ ji nɛ ɔ nɛ. Ta fiee nyumu ko kɛ je Albania kɛ ho Italy ya. E ya ná nítsumi kpakpa nɛ e kɛ sika maneɔ e wekuli ngɛ Albania. Benɛ e ba na anɔkuale ɔ, e tsɔɔ Italybi blɔ gbali klɛdɛɛ komɛ Albania gbi ɔ. Italybi blɔ gbali klɛdɛɛ nɛ ɔmɛ ngɛ hlae maa hia kɛ ya Albania, he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ ɔ. Nyɛminyumu ɔ ngma ke: “A yaa zugba kpɔ nɛ i je mi ɔ mi. A nui gbi ɔ, se a bua jɔ kaa a maa ya. Imi lɛɛ Albaniano ji mi. Mɛni i ngɛ pee ngɛ Italy mɔ?” Nyɛminyumu ɔ mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa kpale e se kɛ ho Albania ya konɛ e ya ye bua kɛ fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ lejɛ ɔ. E de ke: “Anɛ i pia ye he kaa i ngmɛɛ nítsumi nɛ i ngɛ tsue kɛ sika nɛ i ngɛ náe ngɛ Italy ɔ he lo? I pia we ye he kɔkɔɔkɔ! I ná nítsumi kpakpa ngɛ Albania. I na kaa nítsumi nɛ e hi, nɛ haa nɛ nɔ tsui nɔɔ nɔ mi ji, nɛ́ ma ngɔ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ i ngɛ ɔ kɛ sɔmɔ Yehowa!” Nihi nɛ mɛ hu a maa kpale a se kɛ ho mɛ nitsɛmɛ a mahi a mi ya ngɛ Ghana ma nɛ ɔ mi hehi slɔɔtohi ɔ hu ma nyɛ ma ná níhi a si kpami nɛ ngɛ kaa kikɛ ɔ eko.

11, 12. Mɛni e sa kaa nihi nɛ a ngɛ he susue kaa a ma ya sɔmɔ ngɛ he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ɔ nɛ a pee?

11 Nɔ́ Nɛ O Maa Pee: Loko Paulo kɛ nihi nɛ a piɛɛ e he ɔ maa ya Makedonia a, a to a yi mi kaa a maa ya pusinɔ he je ma amɛ a mi, se “mumi klɔuklɔu ɔ ha we mɛ blɔ,” enɛ ɔ he ɔ, a plɛ a yi kɛ tsɔɔ yiti je. (Níts. 16:6) Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ a maa su Bitinia a, Yesu tsi mɛ blɔ. (Níts. 16:7) Kɛ gu Yesu nɔ ɔ, Yehowa ngɛ nɔ yae nɛ e ngɛ fiɛɛmi nítsumi ɔ nɔ hyɛe. (Mat. 28:20) Enɛ ɔ he ɔ, ke o ngɛ juɛmi pee kaa o maa hia kɛ ho he kpa ya a, moo sɔle kɛ bi Yehowa blɔ tsɔɔmi.—Luka 14:28-30; Yak. 1:5; hyɛ daka nɛ e yi ji “Bɔnɛ O Ma Plɛ Kɛ Le Hehi Nɛ Fiɛɛli Babauu A He Hia Ngɛ.”

12 Mo bi o we asafo ɔ mi nikɔtɔma amɛ kɛ Kristofoli kpahi nɛ a nane pi si ngɛ Mawu jami mi ɔ konɛ a de mo keji o ma nyɛ ma ya bɔ mɔde loo o be nyɛe. (Abɛ 11:14; 15:22) Ke o suɔ kaa o maa hia kɛ ya je he ko nɛ e kɛ he nɛ o ngɛ ɔ kɛ we ɔ, o kɛ nyɛ kpokpa nɔ hyɛlɔ ɔ nɛ susu he konɛ e hyɛ kaa he ko ngɛ nyɛ kpokpa a mi nɛ e he hia kaa o ya lo. Moo kane níhi nɛ wa ngma kɛ kɔ sɔmɔmi nɛ a ma sɔmɔ ngɛ he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ɔ he, nɛ jehanɛ se hu ɔ, o hla níhi a mi kɛ kɔ mahi nɛ o suɔ kaa o maa ya hi a mi ngɛ Ghana ma nɛ ɔ mi ɔ a he. Anɛ o ma nyɛ ma ya hyɛ ma nɛ o ngɛ hlae kaa o maa hia kɛ ya je nɔ ɔ mi konɛ eko ɔ, o ya ye otsi ko lo? Ke o ma o juɛmi nya si kaa o maa hia kɛ ya he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ ɔ, o ma nyɛ maa ngma sɛ womi kɛ ha asafo ɔ nítsumi he kɔni ɔ konɛ o de mɛ nɔ́ nɛ o suɔ kaa o maa pee ɔ nɛ mɛ hu a tsɔɔ mo níhi a mi fitsofitso. Se ke o ngma sɛ womi ɔ ta a, mo kɛ ha o we asafo ɔ mi nikɔtɔma amɛ konɛ mɛ hu a ngɔ nɔ́ nɛ a ma de kɛ piɛɛ he nɛ a kɛ mane asafo ɔ nítsumi he kɔni ɔ.—Moo hyɛ Organized to Do Jehovah’s Will womi ɔ bafa 111-112 ɔ mi.

13. Mɛni blɔ nɔ asafo ɔ nítsumi he kɔni ɔ maa gu kɛ ye bua mo, se mɛni e sa kaa mo hu o pee?

13 Asafo ɔ nítsumi he kɔni ɔ ma nyɛ maa ye bua mo kɛ sanehi nɛ a he hia, se pi asafo nítsumi he kɔni ɔ nɛ ma hla nítsumi loo hwɔ he ha mo. Enɛ ɔmɛ ji ní komɛ nɛ e sa kaa mo nitsɛ o tsu a he ní saminya loko o hia kɛ je he nɛ o ngɛ ɔ. E sa kaa nihi nɛ a maa hia kɛ ya he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ ɔ, nɛ a nyɛ nɛ a to mɛ nitsɛmɛ a nítsumihi kɛ a hwɔ hehi kɛ a hiami ní kpahi a he blɔ nya.—Gal. 6:5.

14. Kɛ nihi nɛ a be nyɛe maa hia kɛ ya he kpa a ma plɛ kɛ bli a sɔmɔmi nítsumi ɔ mi ha kɛɛ?

14 Ke O Be Nyɛe Maa Hia: Ke o be nyɛe maa hia kɛ ya tsitsaa he ko nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ɔ, o kɔni mi nɛ ko jɔ. Eko ɔ, ‘blɔ kpa ko bli ha mo ngɛ hiɛ ɔ nɛ o ma tsu ní saminya.’ (1 Kor. 16:8, 9) Eko ɔ, nyɛ kpokpa nɔ hyɛlɔ ɔ le hehi nɛ o ma nyɛ ma ya sɔmɔ ngɛ nɛ e he be hiae kaa o hia kɛ ya hi lejɛ ɔ. O ma nyɛ maa ye bua asafo ko loo kuu ko nɛ ngɛ o kasa mi nɛ a tuɔ gbi kpa. Aloo o ma nyɛ ma bli o sɔmɔmi nítsumi ɔ mi ngɛ asafo nɛ o ngɛ mi ɔ mi. O ma nyɛ maa hia jio, o be nyɛe maa hia jio ɔ, nɔ́ nɛ he hia ji nɛ o ma ja Yehowa kɛ o tsui tsuo.—Kol. 3:23.

15. Mɛni e sa kaa waa pee kɛ ha nihi nɛ a suɔ kaa a maa hia kɛ ya he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ɔ?

15 Anɛ o le Kristofono ko nɛ e nane pi si ngɛ Mawu jami mi nɛ e pee e juɛmi kaa e ma ya sɔmɔ ngɛ he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ lo? Aloo o le nɔ ko nɛ e je ma kpa nɔ nɛ e ba konɛ e ba ye bua ngɛ Ghana ma nɛ ɔ mi lo? Ke o le nɔ ko kaa jã a, lɛɛ moo ye bua lɛ nɛ o wo lɛ he wami! Benɛ Paulo je Siria ma nɛ ji Antiokia a, jamɛ a be ɔ mi ɔ, Antiokia ji Roma Nɔyemi ɔ mi ma ngua nɛ ji etɛne (Antiokia ji ma ngua nɛ nyɛɛ Roma kɛ Aleksandria ma amɛ a se). Akɛnɛ Antiokia ma a kle heje ɔ, e ngɛ heii kaa asafo ɔ nɛ ngɛ lejɛ ɔ maa hia Paulo yemi kɛ buami, enɛ ɔ he ɔ, ke e je a he ɔ a hɛ ma ja wawɛɛ. Se kɛ̃ ɔ, Baiblo ɔ de we kaa nyɛmimɛ nɛ a ngɛ lejɛ ɔ wo Paulo kɔni mi nyu kaa e kó je. Ngɛ be mi nɛ a ma susu mɛ pɛ a ma a he ɔ, a kai kaa “ngmɔ ɔ ji je ɔ” nɛ.—Mat. 13:38.

16. Mɛni yi mi tomihi a heje nɛ e sa kaa nɔ ko nɛ e “ba Makedonia” a?

16 A jɔɔ Paulo kɛ nihi nɛ piɛɛ e he ɔ wawɛɛ akɛnɛ a kplɛɛ nɛ a ya Makedonia a heje. Benɛ a ngɛ Makedonia ma nɛ ji Filipi ɔ mi ɔ, a na Lidia, nɛ ‘Yehowa bli e juɛmi nya nɛ́ nɔ́ nɛ Paulo ngɛ dee ɔ, e bu tue saminya.’ (Níts. 16:14) Mo susu he nɛ o hyɛ bɔnɛ Paulo kɛ nihi nɛ piɛɛ e he ɔ ma ná bua jɔmi ha benɛ a baptisi Lidia kɛ e we ɔ tsuo ɔ! Wa ngɛ nihi nɛ a hɛɛ tsui kpakpa nɛ a ngɛ kaa Lidia ngɛ wa ma nɛ ɔ mi hehi fuu nɛ a fiɛɛ we Matsɛ Yemi sɛgbi ɔ kɛ ha we mɛ lolo. Ke o “ba Makedonia” a, o maa na nihi nɛ a ngɛ kaa jã nɛ o kɛ bua jɔmi maa ye bua mɛ.

[Daka ngɛ bafa 5]

Bɔnɛ O Ma Plɛ Kɛ Le Hehi Nɛ Fiɛɛli Babauu A He Hia Ngɛ

• Mo ya na nyɛ kpokpa nɔ hyɛlɔ ɔ. Eko ɔ, e le hehi ngɛ kpokpa a mi nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ.

• Ngmaa sɛ womi kɛ ha asafo nítsumi he kɔni ɔ nɛ o de mɛ kaa o suɔ kaa o ma ya ye bua ngɛ Ghana ma nɛ ɔ mi he kpahi.—Hyɛ kuku 13.

• O kɛ fiɛɛli nɛ a ngɛ he nɛ o suɔ kaa o maa ya a nɛ sɛɛ ní.

• Ke o suɔ kaa o maa ya Ghana ma nɛ ɔ mi he ko nɛ a tuɔ o je gbi ɔ ngɛ ɔ, mo hla níhi a mi konɛ o le nimli abɔ nɛ a tuɔ jamɛ a gbi ɔ kɛ ma a he nɛ a ti nihi hiɛhiɛɛ ngɛ.

    Dangme Womihi Tsuo (2000-2025)
    Moo Je Mi
    Moo Sɛ Mi
    • Dangme
    • Kɛ Mane
    • Bɔ Nɛ O Suɔ Lɛ Ha
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • E He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Blɔ Nya Tomi
    • JW.ORG
    • Moo Sɛ Mi
    Kɛ Mane