Ses maniere om jou gesondheid te beskerm
’n Uitdaging in ontwikkelende lande
VANDAG is dit vir baie mense ’n stryd om skoon te bly, veral in lande waar daar nie genoeg veilige water en voldoende sanitasiegeriewe is nie. Dit is nietemin die moeite werd om skoon te bly. Daar word geskat dat meer as die helfte van alle siektes en sterfgevalle onder jong kinders deur kieme veroorsaak word wat deur vuil hande of besoedelde kos of water in hulle monde kom. Baie siektes, veral diarree, kan voorkom word deur die volgende wenke toe te pas wat in Facts for Life, ’n publikasie van die Verenigde Nasies-kinderfonds, uiteengesit is.
1 Raak veilig ontslae van ontlasting
Daar is baie kieme in ontlasting. Wanneer siekteveroorsakende kieme in water of kos kom of op ons hande, kombuisgerei of oppervlakke beland waar kos voorberei en bedien word, kan hulle na die mond oorgedra en ingesluk word, wat siekte tot gevolg het. Die beste manier om die verspreiding van hierdie kieme te voorkom, is om van alle ontlasting ontslae te raak. Menslike ontlasting hoort in ’n spoel- of puttoilet. Maak seker dat daar geen dieremis naby huise, paadjies of plekke waar kinders speel, rondlê nie.
Waar spoel- of puttoilette nie beskikbaar is nie, moet ontlasting dadelik begrawe word. Onthou dat alle ontlasting, selfs dié van jong kinders, kieme bevat wat siekte kan veroorsaak. Kinders se ontlasting moet ook in ’n puttoilet gegooi of begrawe word.
Spoel- en puttoilette moet gereeld skoongemaak word. Hou puttoilette bedek en maak seker dat spoeltoilette gespoel is.
2 Was jou hande
Jy moet jou hande gereeld was. As jy hulle met seep en water of met as en water was, word kieme verwyder. Dit is nie voldoende om jou hande net af te spoel nie—albei hande moet met seep of as gevryf word.
Dit is noodsaaklik dat jy jou hande was ná ontlasting en nadat jy ’n baba of kind skoongemaak het wat hom ontlas het. Was ook jou hande nadat jy aan diere geraak het, voordat jy kos hanteer en voordat jy kinders kos gee.
As mense hulle hande was, sal dit help om hulle teen wurms te beskerm wat siektes veroorsaak. Hierdie wurms is te klein om met die blote oog gesien te word. Hulle lewe in ontlasting en urine, in oppervlakwater en grond asook in rou of halfgaar vleis. Een van die beste maniere om te keer dat wurms in jou liggaam kom, is om jou hande te was. En as jy skoene dra wanneer jy naby puttoilette loop, kan jy voorkom dat wurms jou liggaam deur die vel van jou voete binnedring.
Omdat kinders hulle hande baie in hulle mond sit, moet jy hulle hande dikwels was, veral nadat hulle hulle ontlas het en voordat hulle eet. Leer hulle om hulle eie hande te was en om nie naby die spoel- of puttoilet of ander plekke waar ontlasting begrawe is, te speel nie.
3 Was jou gesig elke dag
Was jou gesig elke dag met seep en water om ooginfeksies te help voorkom. Kinders se gesigte moet ook gewas word. ’n Vuil gesig lok vlieë, wat kieme dra. Hierdie kieme kan ooginfeksies en selfs blindheid veroorsaak.
Kyk gereeld na jou kinders se oë. Gesonde oë is klam en blink. As die oë droog, rooi of seer is, of as hulle ’n afskeiding het, moet die kind deur ’n gesondheidswerker of dokter ondersoek word.
4 Gebruik net skoon water
Gesinne het minder siektes wanneer hulle skoon water gebruik en dit kiemvry hou. Jou water is vermoedelik skoon as dit uit ’n pypstelsel kom wat behoorlik geïnstalleer en in stand gehou is of uit onbesoedelde putte of fonteine gehaal word. Die kanse is baie kleiner dat water uit poele, riviere en oop tenks of putte skoon is, maar dit kan veiliger gemaak word deur dit te kook.
Putte moet bedek word. Emmers, toue en bekers wat gebruik word om water te haal en in te hou, moet gereeld gewas word en in ’n skoon plek gebêre word, maar nie op die grond nie. Diere moet van drinkwaterbronne en van die gesin se woonvertrekke af weggehou word. Moenie plaagdoders of chemiese stowwe naby ’n waterbron gebruik nie.
Water in die huis moet in ’n skoon, bedekte houer gehou word. ’n Waterhouer met ’n kraan is die beste. As daar nie ’n kraan is nie, moet water met ’n skoon skeplepel of koppie uit die houer geskep word. ’n Mens moet nooit met vuil hande aan skoon drinkwater raak nie.
5 Beskerm kos teen kieme
Jy kan kieme doodmaak deur kos goed gaar te maak. Kos, veral vleis en pluimvee, moet behoorlik gaargemaak word. Kieme vermeerder vinnig in warm kos. Daarom moet kos geëet word so gou moontlik nadat dit gekook is. As jy kos langer as twee uur moet hou, moet jy seker maak dat dit in ’n plek is wat óf warm óf koud is. Indien jy gekookte kos vir nog ’n maaltyd moet bêre, moet jy dit bedek. Dit beskerm die kos teen vlieë en insekte. Voordat jy die kos eet, moet jy dit weer opwarm.
Borsmelk is die beste en veiligste melk vir babas en jong kinders. Diermelk wat pas gekook of gepasteuriseer is, is veiliger as melk wat nie gekook is nie. Moet liewer nie bababottels gebruik nie, tensy jy dit elke keer met kookwater was voordat jy dit gebruik. Bottels het dikwels kieme wat diarree veroorsaak. Dit is beter om kinders te borsvoed of om hulle uit ’n skoon, oop koppie te voer.
Was vrugte en groente met skoon water. Dit is veral belangrik as jy vir babas of jong kinders rou vrugte en groente gee.
6 Raak ontslae van alle huishoudelike vullis
Vlieë, kakkerlakke, rotte en muise dra almal kieme. Hierdie diere floreer op vullis. Sit jou huishoudelike vullis in ’n asgat waar dit begrawe of verbrand kan word indien daar geen vullisverwydering is waar jy woon nie. Hou jou huis skoon en vry van vullis en afvalwater.
As jy hierdie wenke gereeld toepas, sal jy binnekort vind dat dit deel van jou daaglikse roetine word. Dit is nie moeilik nie en vereis nie baie geld om toe te pas nie, maar dit sal jou en jou gesin se gesondheid beskerm.
[Prent op bladsy 11]
Waar toilette nie beskikbaar is nie, moet ontlasting dadelik begrawe word
[Prent op bladsy 11]
Was jou hande gereeld
[Prente op bladsy 12]
Gesinne het minder siektes wanneer hulle skoon water gebruik en dit kiemvry hou
[Prent op bladsy 12, 13]
Was jou gesig elke dag met seep en water
[Prent op bladsy 13]
Bedek gaargemaakte kos as jy dit vir nog ’n maaltyd moet bêre
[Prent op bladsy 13]
Huishoudelike vullis moet elke dag begrawe of verbrand word