Jongmense vra . . .

Hoe kan ek my ouers se kritiek verwerk?

“BAIE ouers glo die beste manier waarop hulle hulle kinders kan help verbeter, is om te kritiseer wat hulle verkeerd doen.” Dit is wat Clayton Barbeau in sy boek How to Raise Parents geskryf het.

As jy ’n jongmens is, berispe jou ouers jou heel waarskynlik amper net so gereeld as wat jy kos kry. Hoe ergerlik dit ook al soms mag wees, sulke kritiek is nie noodwendig sleg nie.a Ons almal het so nou en dan teregwysing nodig; opbouende kritiek kan heilsaam, nuttig, wees.

Daarenteen is ouers soms wel onbillik en kritiseer hulle hulle kinders soveel dat die kinders moedeloos raak (Kolossense 3:21). Of hulle laat dalk hulle emosies die oorhand kry en beledig en verneder hulle kinders oor onbelangrike flaters. Maar ongeag hoe die kritiek gelewer word, jy kan daarby baat vind. Jou ouers wil waarskynlik maar net die beste vir jou hê. Soos die Bybel lank gelede gesê het, is “die wonde deur een wat liefhet . . . opreg bedoel” (Spreuke 27:6). Omdat jy so na aan jou ouers is, kan hulle aanmerkings jou weliswaar diep seermaak. Maar as jy leer om verstandig op kritiek te reageer, kan jy die pyn daarvan verminder en die voordele vermeerder.

Die verkeerde manier

Beskou jong Stephanie se ondervinding: “Toe my ma ná werk by die huis gekom het”, vertel Stephanie, “het sy my begin kritiseer omdat ek nog nie die huis skoongemaak of die vullis uitgegooi het nie. Sy het gesê: ‘Jy kan niks in die huis reg doen nie, maar wanneer dit by uitgaan kom, doen jy baie goed.’ Ek het gesê: ‘Wanneer dit by kritiseer kom, doen Ma baie goed.’ Sy het op my begin skreeu en ek het na my kamer toe geloop en die deur toegemaak om haar nie te hoor nie. Sy het woedend ingestorm en geskreeu dat sy my gaan straf.”—My Parents Are Driving Me Crazy deur dr. Joyce L. Vedral.

Klink dit bekend? Dan weet jy hoe seer dit jou maak om te hoor dat ‘jy niks reg kan doen nie’. Maar wat het Stephanie bereik deur vir haar ma kwaad te word? As ’n mens neul, skreeu of in opstand kom, sal dit moontlik net die ergste in ’n ouer na vore bring. Die bietjie tevredenheid wat ’n woedebui jou verskaf, is waarskynlik niks in vergelyking met die straf wat beslis sal volg nie. ’n Jong Christen wat oneerbiedig met ’n ouer praat, ly boonop ’n mate van geestelike skade—en loop gevaar om God te mishaag.—Spreuke 30:17; Efesiërs 6:1, 2.

Stephanie se ma het dinge moontlik nie op die beste manier gehanteer nie. Maar het daar nie moontlik heelwat waarheid in haar klagtes oor Stephanie gesteek nie? Stephanie het nie net haar lewe moeiliker gemaak deur haar teen kritiek te verset nie, maar het ook ’n kans verspeel om die nodige verbeteringe aan te bring.

Die waarde daarvan om te luister

Die Bybel gee hierdie raad: “Luister na raad en neem tug aan, sodat jy in die vervolg wys kan wees” (Spreuke 19:20). Ja, onderdruk die drang om jou te regverdig, om te kla of om met jou eie kritiek terug te betaal, en skenk aandag aan wat presies gesê word. Die tydskrif ’Teen het dit so gestel: “Luister na kritiek met jou verstand en nie met jou emosies nie.”

As jy dit doen, sal dit jou help om nie jou ouers se woorde te vergroot of te oordryf nie. Sê jou ouer werklik jy is nutteloos of ’n volslae mislukking, of sê hy of sy bloot dat jy gebrou het toe jy die motorhuis geverf of die stoof skoongemaak het? Waarom oorreageer as laasgenoemde waar is? Die Bybel sê: “Daar is geen mens op aarde wat alles reg doen en nooit ’n fout maak nie” (Prediker 7:20, Today’s English Version). En al het jy die een of ander bepaalde werk nie reg gedoen nie, beteken dit glad nie dat jy in alle opsigte ’n mislukking is nie. Dink dus aan jou ander vermoëns en deugde.

Bly kalm onder druk

“Elke keer as hy iets onnosels doen”, het een pa erken, “sê ek: ‘Jou domkop.’” Sê nou jou ouers skel of beledig jou ook so? Eerstens moet jy jou emosies beheers! “Wie sy woorde inhou, besit kennis; en hy wat kalm is van gees, is ’n man van verstand.”—Spreuke 17:27.

Moenie heeltyd dink hoe onregverdig die woorde nou kwansuis is nie; dit sal jou net kwater maak. Dink liewer op watter gebiede jy verbeteringe moet aanbring. Onthou dat jou ouers jou liefhet en dat hulle waarskynlik nie sleg bedoel nie. (Die pa wat hierbo aangehaal is, het erken: “Ek moenie hom heeltyd ’n domkop noem nie. Netnou glo hy dit.”) Gee jou ouers die voordeel van die twyfel as dit lyk of hulle moeg is of druk by die werk hulle onderkry. “Die verstand van ’n mens maak hom lankmoedig, en dit is vir hom ’n eer om die oortreding te vergewe.”—Spreuke 19:11.b

Hoewel dit onvanpas sal wees om terug te skel, kan jy die geskel moontlik versag. Probeer byvoorbeeld om jou ouer se woorde anders te stel, sodat die klem op die probleem val. As jou pa jou ’n domkop noem omdat jy die gesinsmotor nie na sy sin gewas het nie, moet jy probeer antwoord: “Pa is kwaad omdat ek die motor nie mooi gewas het nie.” Of jy kan eenvoudig met die kritiek saamstem. (“Pa is reg. Ek moes dit beter gedoen het.”) Of vra presies hoe jy verbeteringe kan aanbring. Spreuke 15:1 sê: “’n Sagte antwoord keer die grimmigheid af, maar ’n krenkende woord laat die toorn opkom.”

Onthou jy rigter Gideon? Volgens die Bybel het die Israeliete onder sy leiding ’n dramatiese oorwinning oor die vyandige Midianiete behaal. Gideon het toe boodskappers na die vername stam van Efraim gestuur en hulle gevra om te keer dat die verslane Midianiete wegkom. Die Efraimiete het daaraan gehoor gegee en twee van Midian se prinse gevang. Maar daarna het die trotse Efraimiete “heftig met [Gideon] getwis”! Hulle het beledig gevoel omdat hulle nie gevra is om vroeër aan die geveg deel te neem nie.—Rigters 8:1.

Hierdie twissoekery was beslis ongegrond. En as Gideon ’n impulsiewe mens was, sou hy die Efraimiete moontlik ingevlieg het—en ’n burgeroorlog ontketen het. In plaas daarvan het hy geantwoord: “Wat het ek nou gedoen in vergelyking met julle? Is die na-oes van Efraim nie beter as die wynoes van Abiëser nie?” (Rigters 8:2). Gideon se antwoord het beteken dat die Efraimiete, deur die Midianitiese prinse te vang, meer as Gideon self reggekry het. Gideon se sagte en nederige antwoord het dus die aandag van die onbillike kritiek afgelei en die vrede bewaar.

Die les? Moenie oorreageer wanneer jou ouers jou kritiseer nie. As jy kalm bly, kan dit verhoed dat jy iets sê of doen waaroor jy later spyt sal wees.—Vergelyk Prediker 10:4.

Gaan oor tot handeling

Maar sagte woorde is nie genoeg nie. Gaan oor tot handeling! Onthou, “die wysheid van bo is . . . bereid tot gehoorsaamheid” (Jakobus 3:17, NW). Begin nou en maak jou kamer aan die kant, was die motor, sny jou hare, kry ander klere of bring die veranderinge aan wat jou ouers van jou verwag. Dit is die beste manier om verdere foutvindery te voorkom.

Daarenteen stem jy dalk werklik nie met die kritiek saam nie. Selfs die beste ouers kan per slot van rekening foute begaan. Maar pleks dat jy geskille met baie geskreeu uit die weg probeer ruim, moet jy vir die “regte tyd” wag en dan met jou ouers gesels (Spreuke 15:23, NAV). “By hulle wat saam beraadslaag, is daar wysheid”, sê Spreuke 13:10 (NW). Opper jou besware op ’n kalm, volwasse manier, en gee jou ouers spesifieke redes waarom jy nie saamstem nie. Miskien kan jy hulle tot jou beskouing oorhaal. So nie sal jy jou moontlik eenvoudig aan hulle gesag as ouers moet onderwerp.—Spreuke 6:20.

Maar op die lange duur kan dit jou tot voordeel strek om jou aan hulle dissipline te onderwerp. Selfs die volmaakte man Jesus het “gehoorsaamheid geleer uit wat Hy gely het” (Hebreërs 5:8). Jy sal ook nog talle waardevolle lesse moet leer. Jy moet nou reeds opgewasse wees teen die kritiek van onderwysers. In die toekoms sal jy moontlik met werkgewers oor die weg moet kom. Leer nou om kritiek te aanvaar.

Mettertyd sal jy moontlik selfs jou ouers se mening op prys begin stel. ’n Jongman, James, sê van sy ouers: “Hulle was ferm met my wat dinge soos skool, die gemeente en daaglikse takies betref. Partykeer kon ek nie eers rus nie! Maar toe ek ouer geword het, het ek besef dat ’n mens hard moet werk om iets goed te kan doen.” Was dit nie die moeite werd om daardie les te leer nie? En jy sal ook soortgelyke waardevolle lesse leer as jy leer om kritiek te aanvaar.

[Voetnote]

[Prent op bladsy 11]

As ’n mens skreeu, neul of jou probeer regverdig, bring dit gewoonlik die ergste in ’n ouer na vore

[Prent op bladsy 11]

As jy jou ouer vra presies hoe jy kan verbeter, kan dit die kritiek makliker maak om te aanvaar