Jongmense vra . . .

Ontwikkel ek normaal?

“Ek was een van die kleinste kinders in my klas—en ek het die minste geweeg. Ek het nie van my arms gehou nie. Ek het gedink hulle is te dun. Ek het selfs ’n oefenprogram wat agter in ’n prenteblad geadverteer was deur die pos bestel. Maar dit het nie gewerk nie.”—Eric.

“Ek is eenvoudig nie lank genoeg nie. Ek is 13 jaar oud en net [1,5 meter] lank. Almal in my klas is langer! Wel, daar is ’n paar seuns wat korter is, maar hulle sal waarskynlik gedurende die somer groei. Ek hou eenvoudig nie daarvan om kort te wees nie! Ek kan niks sien nie! Ek wens ek kon nou dadelik langer wees.”—Kerri.

TE LANK! Te kort! Te vet! Te maer! Dít is nie bloot die gespot van ongevoelige portuurs nie. Dit is hoe baie jongmense hulleself beoordeel elke keer as hulle in ’n spieël kyk. “Toe ek 13 was”, vertel ’n tingerige Spaans-Amerikaanse vrou met die naam Mari, “het ek my neus eenvoudig gehaat; dit was so wyd dat ek gedink het ek het chirurgie nodig! En ek was so grof gebou! My ouer suster het ’n rok gehad wat goed aan haar mooi figuur gelyk het. Toe ek dit aangetrek het, het almal gelag.”

Wanneer jy in “die bloei van die jeug” is, veral gedurende daardie onstuimige tydperk van snelle fisiese en emosionele verandering wat as puberteit bekend staan, is dit maklik om negatief oor jouself te voel (1 Korinthiërs 7:36, NW). Dit lyk vir jou of jou portuurs in lang, aantreklike volwassenes ontluik. Maar dit lyk dalk of jy feitlik glad nie ontwikkel nie—of te veel ontwikkel. ’n Opname het aan die lig gebring dat ’n ontsaglike 56 persent tieners nie met hulle liggaam tevrede is nie. Die navorsers Jane Norman en Myron W. Harris sê dat baie van daardie ontevrede jongmense gevoel het dat hulle “te kort” of “onderontwikkeld” was.

Talle jongmense is ook besorg oor die ontwikkeling van hulle geslagsdele; hulle wonder of hulle normaal is. Die boek Growing Into Love, deur Kathryn Watterson Burkhart, verduidelik dat jongmense se “gevoelens van selfrespek, bevoegdheid en menswaardigheid uit hulle liggaam spruit en dit word dus baie belangrik dat hulle liggaam behoorlik ontwikkel is”. Dit is dus nie verbasend nie dat jongmense dikwels baie gespanne is in situasies (soos tydens liggaamlike opvoeding) waar hulle liggaam bekyk—of met ander vergelyk—kan word. “Ek voel baie ongemaklik om saam met die seuns by die skool te stort”, het een jong seun erken.

Is jy ontevrede met hoe jou liggaam ontwikkel? Dan kan jy gerus ontspan! Jy is tien teen een heeltemal normaal.

Groeipyne

Puberteit is ’n natuurlike en gesonde proses. Selfs Jesus Christus het dit deurgemaak en “het verstandelik en liggaamlik gegroei” (Lukas 2:52, NAV). Puberteit is die tydperk wanneer jy geslagsryp word.a Maar dit sluit ook ’n onverwagse tydperk van vinnige groei in, dikwels dubbel wat ’n mens se gemiddelde jaarlikse groeitempo is. “Ek het [tien sentimeter] per jaar begin groei”, onthou ’n jong man met die naam Danny. “Teen 13 was ek [1,8 meter] lank.”

Maar gewoonlik begin meisies se vinnige groeiproses omtrent twee jaar voor seuns s’n. Teen die ouderdom van 12 kan ’n meisie dus bo die seuns in haar klas uittroon. Sy sal waarskynlik net ’n kort rukkie so lank wees. Binne ’n paar jaar sal die meeste seuns haar in lengte inhaal en verbysteek.

Hierdie vinnige groeiproses is nietemin nie sonder sy probleme nie. Gewoonlik is jou voete die eerste dele wat groot word. Jou voete kan dan ’n ruk lank heeltemal buite verhouding tot jou liggaamsgrootte wees. Die skrywer Lynda Madaras haal ’n meisie aan wat gesê het: “Toe ek elf was, was ek net ’n bietjie langer as [1,5 meter], maar ek het ’n nommeragtskoen gedra. Ek het gedink: Ag nee, as my voete aanhou groei, gaan hulle reusagtig wees! Maar ek is nou sestien en [1,7 meter] lank, maar my voete is steeds ’n nommer agt.” Kort hierna begin jou onder- en bobene sowel as jou bolyf vinnig groei.

Die veranderende beeld wat jy in die spieël sien, kan selfs ontstellender wees. Die skrywer Lynda Madaras verduidelik in The What’s Happening to My Body? Book for Girls: “Terwyl jy deur puberteit gaan, verander jou gesig. Die onderste deel van jou gesig verleng, en jou gesig word voller.” Dit is met meisies sowel as seuns die geval. Dit neem dalk ’n rukkie voordat dit lyk of jou gesig behoorlik in verhouding is.

Omdat jou verskillende liggaamsdele teen verskillende tempo’s groei, kan dit ook lyk of jou arms en bene onnatuurlik lank is. “Dit het gelyk of my arms aan die vloer raak”, onthou Christine, wat later in ’n aantreklike volwassene ontluik het. Jy beleef dalk ook ’n tydperk van onhandigheid wat dikwels vernederend kan wees voordat jou ‘verskillende liggaamsdele uiteindelik by mekaar pas en saam ’n eenheid vorm’.—Efesiërs 4:16, NAV.

Jongmense wat laat ontwikkel

Maar puberteit kan ’n snaakse ding wees. Soms kan ’n 12-jarige vir ’n 20-jarige aangesien word. Maar vir ander jongmense begin die hormone eenvoudig nie op die regte tyd werk nie. Een jong man met die naam Willie het gekla: “Ek is een van die kortste kinders in my klas, en ek weet hoe dit voel om geterg te word.” Moenie benoud raak as jy vind dat jy op jou tone moet staan om jou portuurs in die oë te kyk nie. Gewoonlik beteken dit bloot dat jou liggaam stadiger as dié van jou klasmaats ontwikkel.b

Ons erken dat dit moeilik kan wees as jy korter is of jonger as jou portuurs lyk. “Ek weet ek lyk soos ’n dogtertjie, en ek haat dit!” kla die 16-jarige Allison. Kan jy die groeiproses versnel? Nee, maar jy kan dit aanhelp. In Job 8:11 sê die Bybel: “Skiet die biesie op waar geen moeras is nie? Groei die riet sonder water?” Net soos ’n plant in die regte omgewing en met die regte voeding floreer, net so moet jy genoeg rus kry en gesond eet. As jy gedurig kafkos eet, beroof jy jou liggaam van die voeding wat dit vir behoorlike groei nodig het.

Afgesien van verstandige gesondheidsorg is daar min wat jy omtrent jou liggaamlike ontwikkeling kan doen. Maar mettertyd sal jou vinnige groeitydperk begin. Trouens, jy hou moontlik selfs aan groei nadat jou portuurs hulle volle lengte bereik het. “In standerd ses”, sê ’n jong man, John, “was ek die tweede kortste kind in die klas, maar gedurende die somer het ek opgeskiet. Teen die tyd dat ek met standerd sewe begin het, was ek amper die langste seun in die klas.” Dit laat ons aan die ou spreuk dink: “’n Uitgestelde hoop maak die hart siek; maar ’n wens wat uitkom, is ’n lewensboom.”—Spreuke 13:12.

Daar is natuurlik geen waarborg dat jy ooit so lank soos ’n Amerikaanse basketbalspeler sal wees nie. As jou ouers kort is, sal jy heel waarskynlik self klein van gestalte wees. Maar as jy korter as jou vriende is, kan dit vir jou probleme skep.

Hoe om jou situasie die hoof te bied

Hoewel God ’n mens nie volgens jou grootte beoordeel nie, doen kleingeestige mense dit dikwels. Studies toon dat jongmense geneig is om diegene wat stadiger ontwikkel as minder aantreklik en minder bevoeg te beskou as jongmense wat ouer lyk. Hulle verstoot dalk selfs gewese vriende wat skynbaar nie meer inpas nie omdat hulle so jonk lyk. Dit kan jou selfbeeld ’n knou gee. Een studie het getoon dat gevoelens van onbevoegdheid kan voortduur lank nadat jongmense wat laat ontwikkel hulle skoolmaats fisies ingehaal het.

Hoe kan jy jou situasie die hoof bied? Sommige jongmense wat laat ontwikkel, word stil en teruggetrokke. Maar ander—veral seuns—word onaangename windmakers of waaghalse in ’n misplaaste poging om aandag te trek. Maar nie een van hierdie optredes sal jou ware vriende laat wen nie. Op die lange duur sal mense van jou hou vir wie jy is, nie vir hoe jy lyk nie. As jy opregte belangstelling in ander toon en vriendelikheid en mededeelsaamheid aankweek, sal die meeste mense van jou hou (Spreuke 11:25; Filippense 2:4). As party van jou maats voortgaan om jou te terg of te ignoreer, moet jy die probleem met jou ouers probeer bespreek. Hulle kan jou dalk praktiese wenke gee.

Onthou ook dat God ‘die hart aansien’ (1 Samuel 16:7). Die Bybel sê dat koning Saul een van die langste en aantreklikste mans in Israel was. Maar as ’n koning en ’n man was hy ’n mislukking (1 Samuel 9:2). Daarenteen was die man Saggeüs “klein van persoon”. Tog is hy geseën met die voorreg om die Seun van God te onthaal (Lukas 19:2-5). Dit is dus wat binne ’n mens is wat werklik saak maak. En as jou liggaam nie vinnig genoeg na jou sin groei nie, sal die wete dat dit heeltemal normaal is jou gerusstel. “Alles het sy bepaalde uur”, en uiteindelik sal jou liggaam op die aanbreek van puberteit reageer (Prediker 3:1). Vreemd genoeg kla talle jongmense dat hulle liggaam té vinnig ontwikkel. Hulle probleem sal die onderwerp van die volgende artikel in hierdie reeks wees.

[Voetnoot]

[Prent op bladsy 23]

Meisies begin gewoonlik sowat twee jaar voor seuns met hulle vinnige groeitydperk. Maar die meeste seuns haal meisies vinnig in en steek hulle uiteindelik in lengte verby