Jongmense vra . . .

Waarom ontwikkel ek so vinnig?

“Toe ek in standerd vier was, was ek langer as almal. Dit het my skaam gemaak. Ek het ’n vriendin gehad wat regtig klein was en ek het haar dit altyd beny.”—Annie.

“Aangesien dit lyk of ek sestien of sewentien is, verwag baie mense, onder andere my ouers, dat ek meer volwasse moet optree.”—Tanya, ouderdom 12.

PUBERTEIT—die meeste van ons wat al daardeur is, verkies waarskynlik om die hele ondervinding te vergeet. Dit is wonderlik sowel as angswekkend. Gedurende puberteit ondergaan jou liggaam vinnige, dramatiese veranderinge—veranderinge wat jou soms verleë laat voel. Jy kom onder die aanslag van nuwe gevoelens, drange en begeertes. Die meeste jongmense vind vertroosting in die feit dat hulle portuurs dieselfde dinge deurmaak. Maar vir sommige jongmense kom puberteit oënskynlik té vroeg. Hulle word groter, langer, meer ontwikkeld, meer volwasse in voorkoms as hulle vriende en klasmaats.

As dit met jou gebeur het, sal dit jou dalk troos om te weet dat dit nie abnormaal is om vroeg te ontluik nie. Elkeen se biologiese horlosie loop teen sy eie spoed, en joune is blykbaar ’n bietjie vinniger as dié van jou portuurs. Trouens, die puberteitsveranderinge in ’n seun kan reeds op die ouderdom van tien begin en in ’n meisie reeds op agt. Dit is net ’n kwessie van tyd voor jou vriende dieselfde veranderinge sal begin ondergaan. Intussen is daar dalk probleme wat jy die hoof moet bied.

Die genot en pyn van lank wees

’n Tienermeisie het aan Ontwaak! gesê: “Ek verkies dit om die langste kind in die klas te wees. Mense respekteer jou.” Studies dui daarop dat veral seuns wat vroeg ontwikkel etlike voordele bo minder ontwikkelde portuurs geniet. Die boek Adolescent Development deur Barbara en Philip Newman sê: “Seuns wat vroeg ontwikkel, is langer en sterker as hulle maats van hulle eie ouderdom. . . . Daar is ’n groter kans dat lang, sterk seuns verantwoordelikheid gegee sal word, as portuurleiers beskou sal word en behandel sal word asof hulle intellektueel sowel as fisies meer volwasse is.”

Maar om té gou té lank te wees, het ook nadele. Om maar een ding te noem, jy kan die skyf van jou klasmaats se tallose wrede grappies word. ’n Jong meisie het aan Ontwaak! gesê: “Ek was die langste meisie in die klas. Hulle het my ‘Langbeen’ genoem.” ’n Jong man genaamd Dwayne sê: “Die kinders het my byname gegee, soos ‘Reier’. Soms het hulle gevra: ‘Hoe lyk die weer daarbo?’”a

Maar dit is veral moeilik wanneer jou lang ledemate met tye nie mooi wil saamwerk nie. (Vergelyk Efesiërs 4:16.) “Ek was lank, maer en lomp”, sê Christine oor haar tienderjare. “Ek was hopeloos in sport”, voeg Dwayne by. “Dit was asof my brein ’n bevel uitgestuur het, en dan het my ledemate dit eers ’n week later ontvang! Ek het soveel grasie soos ’n kameelperd op rolskaatse gehad.” Jy kan verseker wees dat hierdie ongemaklike tydperk natuurlik is. Dit sal mettertyd verbygaan. Jy sal dalk ook vind dat ’n matige hoeveelheid ‘liggaamlike oefening tot nut is’ (1 Timotheüs 4:8). Hoe meer jy jou liggaam gebruik, hoe beter sal jou koördinasie word.

Wat van al die byname wat jy gegee word en die beledigings? Dit kan ’n versoeking wees om hulle in gelyke munt terug te betaal met ’n paar venynige antwoorde van jou eie, maar die Bybel sê: “Antwoord ’n dwaas nie na sy sotheid nie, sodat jy ook nie net soos hy word nie” (Spreuke 26:4). Buitendien sal dit op die lange duur net ’n slegte situasie vererger as jy ‘kwaad vir kwaad vergeld’ (Romeine 12:17). Die Bybel sê daar is “’n tyd om te lag” (Prediker 3:4). ’n Humorsin kan jou deur menige ongemaklike oomblikke help.b

‘Hulle dink ek’s ouer’

Soms is die probleem nie portuurs nie, maar volwassenes wat dink dat jy ouer is as wat jy werklik is. Dwayne sê: “Ek is altyd in die bondel uitgesonder as die een wat gesag het, as die leier. Een keer was ek naby ’n klomp kinders, en hulle het goed van ’n brug begin afgooi. Die polisie het nader gekom en op my begin skreeu omdat ek die langste was. Maar ek het nie eers geweet wat aan die gang was nie.”

Soms voel jy dalk gevlei as jy soos ’n volwassene behandel word. Die probleem is dat fisiese ontwikkeling verstandelike en emosionele ontwikkeling kan verbysteek. Ten spyte van jou voorkoms dink en redeneer jy dalk nog nie soos ’n volwassene nie, maar soos iemand van jou ouderdom. (Vergelyk 1 Korinthiërs 13:11.) Wanneer mense dus volwasse eise aan jou stel, vind jy dit dalk moeilik om daaraan te voldoen.

Jy moet jou vriende en gesinslede dalk van tyd tot tyd vriendelik daaraan herinner dat jy nie so oud is soos wat jy lyk nie. “Planne misluk sonder beraadslaging”, sê Spreuke 15:22. As jy dus meen dat jou ouers te veeleisend raak, moet jy beleefd daaroor praat. Een tienertydskrif stel voor dat jy kan sê: “Ek weet dat dit maklik is om van my te verwag om ouer op te tree omdat ek so volwasse lyk, maar binne-in my is ek steeds maar net my ware ouderdom, en soms is dit vir my moeilik om by te hou by alles wat julle verwag ek moet doen en wees.”

Moenie die fout maak om die idee te bevorder dat jy ouer is deur ’n wêreldwyse gesindheid, of houding, te hê of jou op ’n manier aan te trek en te versorg wat nie by jou ouderdom pas nie. Sommige jongmense wat vroeg ontwikkel wil selfs nie meer saam met hulle kindervriende wat jonger lyk, gesien word nie en probeer by ’n ouer groep inpas! Maar iemand wat probeer wegsteek wat hy in werklikheid is, sal op die ou end net verneder word. (Vergelyk Psalm 26:4.) Mettertyd sal ander die waarheid agterkom. Daarom sê die Bybel wyslik dat daar ‘wysheid by die beskeidenes is’ (Spreuke 11:2; Miga 6:8). ’n Beskeie persoon ken sy beperkings.

Seksuele teistering

As jy jou beskeie gedra, kan dit jou ook teen ’n probleem beskerm wat dikwels veral deur meisies ervaar word wat vroeg ontwikkel: seksuele teistering. Binne ’n onrusbarend vinnige tydperk kan ’n meisietjie se liggaam soos dié van ’n aantreklike vrou begin lyk. (Vergelyk Hooglied 8:8, 10.) Maar vir sommige jong meisies kan dit nogal—wel—’n verleentheid wees om ’n vrou se borste en heupe te hê.

Die skrywer Ruth Bell sê: “Wanneer meisies fisies ontwikkel, trek hulle die aandag van die manlike geslag.” ’n Twaalfjarige meisie met die naam Denise verduidelik: “Vandat ek fisies meer volwasse geword het, staar mense baie na my wanneer ek uitgaan” (Changing Bodies, Changing Lives). Nuuskierige klasmaats van albei geslagte kan selfs op ’n onbehoorlike wyse aan jou probeer vat. Dit is dus geen wonder dat die boek Adolescent Development die volgende sê nie: “Meisies wat fisies vroeg ontwikkel, loop dalk vooroor, dra sakkerige truie of word skaam en teruggetrokke sodat hulle portuurs nie hulle veranderende figuur raaksien nie.”

Hoewel jy jouself hoegenaamd nie onder hope klere hoef weg te steek nie, is dit beslis verstandig om kleredrag en persoonsversorgingstyle te vermy wat prikkelend is of ongevraagde aandag op jou sal vestig. Dit stem ooreen met die Bybel se raad om “met beskeidenheid en ingetoënheid” aan te trek.—1 Timotheüs 2:9.

Daar is dalk ander praktiese stappe wat jy kan doen. In Bybeltye het Rut die risiko geloop om seksueel geteister te word wanneer sy in Boas se land gaan werk het. Goedhartiglik het Boas ‘die mans aangesê om haar nie lastig te val nie’. Hy het haar nogtans gewaarsku: “Moenie op ’n ander land gaan are optel nie; . . . Bly hier by die meisies” (Rut 2:8, 9, NAV). Net so kon sommige jong meisies naby ander Christenmeisies bly wat dieselfde skool bywoon. Hulle vermy dit om alleen in gebiede te wees wat as probleemgebiede bekend is.

Hoe dit ook sy, niemand het die reg om jou te teister nie—nie fisies of mondelings nie. As jy in hierdie verband probleme het, moet jy dinge met jou ouers of ’n vertroude volwassene uitpraat. Hulle het dalk wenke of bied dalk aan om op die een of ander manier tussenbeide te tree.

Selfs onder die beste omstandighede is puberteit ’n moeilike tyd van die lewe. As jy groter—of kleiner—as jou portuurs is, kan dit selfs moeiliker wees. Hoe hard jy ook al probeer, daar is nie veel wat jy omtrent jou fisiese ontwikkeling kan doen nie. Maar jy kan hard werk aan jou geestelike ontwikkeling. En as jy dit doen, sal jy, soos jong Samuel van Bybeltye, ‘steeds groter en steeds meer geliefd word, uit Jehovah se standpunt sowel as dié van mense’.—1 Samuel 2:26, NW.

[Voetnote]

[Prent op bladsy 25]

Jongmense wat lank is, is dikwels die skyf van wrede grappies