Mans en vrouens—Praat hulle dieselfde taal?
STEL jou voor Paul kom Leon se kantoor sleepvoetend binne, sy skouers hang duidelik onder die las van sy sorge. Leon kyk met deernis na sy vriend en wag dat hy moet praat. “Ek weet nie of ek hierdie transaksie sal kan beklink nie”, sê Paul met ’n sug. “Daar is soveel haakplekke en die hoofkantoor oefen soveel druk op my uit.” “Jy hoef jou mos nie te bekommer nie, Paul”, sê Leon met vertroue. “Jy weet jy is die bekwaamste persoon vir die werk, en hulle weet dit ook. Moet net nie oorhaastig wees nie. Jy dink dís erg? Wel, net verlede maand . . . ” Leon vertel die humoristiese besonderhede van sy eie klein fiasko, en weldra verlaat sy vriend die kantoor, al laggende en verlig. Leon is bly dat hy kon help.
En stel jou ook voor dat toe Leon daardie middag by die huis kom, merk hy dadelik op dat sy vrou, Alta, ook ontsteld is. Hy groet haar met buitengewone opgewektheid en wag toe vir haar om te sê wat sy op die hart het. Ná ’n gespanne, kil stilswye bars sy los: “Ek kan dit nie meer verdra nie! Hierdie nuwe baas van my is ’n tiran!” Leon gaan sit saam met haar, slaan sy arm om haar en sê: “Skat, moenie so ontsteld wees nie. Dis tog net ’n werk. Base is maar so. Jy moes gehoor het hoe myne vandag te kere gegaan het. Maar as dit vir jou te veel is, kan jy mos maar bedank.”
“Jy gee nie eens om hoe ek voel nie!” kap Alta terug. “Jy luister nooit na my nie! Ek kan nie bedank nie! Jy verdien nie genoeg geld nie!” Sy hardloop na die slaapkamer om haar goed uit te huil. Leon staan geskok buite die toe deur en wonder wat gebeur het. Waarom was daar sulke teenoorgestelde reaksies op Leon se vertroostende woorde?
’n Geslagsgaping?
Party sal die verskil in hierdie illustrasies aan ’n eenvoudige feit toeskryf: Paul is ’n man; Alta is ’n vrou. Taalkundige navorsers meen dat die geslagsgaping dikwels die oorsaak van kommunikasieprobleme in die huwelik is. Boeke soos You Just Don’t Understand en Men Are From Mars, Women Are From Venus ondersteun die teorie dat mans en vroue, hoewel hulle dieselfde taal praat, op opmerklik verskillende maniere kommunikeer.
Toe Jehovah die vrou uit die man geskep het, was sy ongetwyfeld nie net ’n effens gewysigde weergawe van hom nie. Die man en die vrou was voortreflik en noukeurig ontwerp om mekaar aan te vul—fisies, emosioneel, verstandelik en geestelik. Voeg by hierdie ingebore verskille die ingewikkeldhede wat individuele opvoeding en lewenservaring betref, asook die vorming van mense deur kultuur, die omgewing en die samelewing se beskouing van wat manlik of vroulik is. Vanweë hierdie invloede is dit dalk moontlik om sekere patrone te isoleer in die manier waarop mans en vroue kommunikeer. Maar die raaiselagtige “tipies man” of “tipies vrou” bestaan dalk net in sielkundeboeke.
Vroue word vir hulle sensitiwiteit gekenmerk, tog is baie mans uitsonderlik teer in die manier waarop hulle teenoor mense optree. Logiese denke word dalk meer aan mans toegeskryf, tog het vroue dikwels skerp, analitiese insig. Hoewel dit dus onmoontlik is om enige eienskap as uitsluitlik manlik of streng vroulik te klassifiseer, is een ding seker: Insig in ’n ander se sienswyse kan veral in die huwelik die verskil tussen vreedsame naasbestaan en volslae oorlog beteken.
Die daaglikse uitdaging van kommunikasie tussen man en vrou in die huwelik is ontsaglik. Talle skerpsinnige mans kan daarvan getuig dat die oënskynlik eenvoudige vraag: “Wat dink jy van my nuwe haarstyl?” vol slaggate is. Talle diplomatiese vrouens leer om nie herhaaldelik te vra: “Waarom vra jy nie net die pad nie?” wanneer hulle mans op pad êrens heen verdwaal. In plaas van die skynbare eienaardighede van ’n huweliksmaat te verkleineer en koppig aan jou eie te kleef omdat “ek nou maar eenmaal so is”, kyk liefdevolle huweliksmaats na die ware toedrag van sake. Dit is nie ’n ongevoelige ondersoek na mekaar se kommunikasiestyle nie, maar ’n liefdevolle kykie in mekaar se hart en verstand.
Net soos elke mens uniek is, is elke samevoeging van twee individue in die huwelik ook uniek. ’n Ware vereniging van verstande en harte is geen toeval nie, maar verg harde werk vanweë ons onvolmaakte menslike natuur. Dit is byvoorbeeld so maklik om aan te neem dat mense dinge op dieselfde manier as ons beskou. Ons vervul dikwels ander se behoeftes op die manier wat ons wil hê ons s’n vervul moet word en probeer moontlik die Gulde Reël volg: “Alles wat julle dan wil hê dat die mense aan julle moet doen, net so moet julle aan hulle ook doen” (Mattheüs 7:12). Maar Jesus het nie bedoel dat wat jy wil hê goed genoeg vir ander moet wees nie. Jy wens eerder dat ander vir jou moet gee wat jy nodig het of wil hê. Jy moet dus gee wat hulle nodig het. Dit is veral in die huwelik van die allergrootste belang, want elkeen het plegtig belowe om so goed moontlik in die behoeftes van sy of haar maat te voorsien.
Alta en Leon het so ’n gelofte afgelê. En hulle huwelik van twee jaar is gelukkig. Maar selfs al dink hulle dat hulle mekaar taamlik goed ken, duik daar soms situasies op wat ’n geweldige kommunikasiegaping aan die lig bring wat goeie bedoelings alleen nie kan oorbrug nie. “Die hart van die wyse maak sy mond verstandig”, sê Spreuke 16:23, NW. Ja, insig is die onmisbare sleutel in kommunikasie. Kom ons kyk watter deure dit vir Leon en Alta oopsluit.
Een man se sienswyse
Leon werk in ’n mededingende wêreld waar elkeen sy plek in ’n sosiale orde moet inneem, hetsy dit ’n ondergeskikte of ’n hoër posisie in ’n gegewe situasie is. Kommunikasie help hom om sy plek, bevoegdheid, vernuf en waarde te bepaal. Sy onafhanklikheid is vir hom kosbaar. Wanneer bevele dus op ’n dominerende wyse aan hom gegee word, vind Leon dat hy hom daarteen verset. Die subtiele boodskap: “Jy doen nie jou werk nie”, laat hom in opstand kom, selfs al is dit ’n logiese versoek.
Leon praat hoofsaaklik om inligting uit te ruil. Hy hou daarvan om te gesels oor feite, idees en nuwe dinge wat hy geleer het.
Wanneer Leon na iemand luister, onderbreek hy selde die spreker, selfs nie eens met klein tussenwerpsels soos “’m-’m en ja” nie, omdat hy inligting absorbeer. Maar as hy nie saamstem nie, sal hy nie aarsel om so te sê nie, veral nie teenoor ’n vriend nie. Dit toon dat hy belangstel in wat sy vriend te sê het en dat hy al die moontlikhede ondersoek.
As Leon ’n probleem het, verkies hy om self die oplossing te vind. Hy sal hom dus aan almal en alles onttrek. Of hy probeer dalk om sy dilemma tydelik te vergeet deur met die een of ander tydverdryf te ontspan. Hy sal dit net bespreek as hy raad soek.
As iemand na Leon toe kom met ’n probleem, soos Paul gedoen het, besef Leon dat dit sy plig is om te help en is hy versigtig om nie sy vriend onbevoeg te laat voel nie. Wanneer hy raad gee, sal hy gewoonlik ook van sy eie probleme vertel sodat sy vriend nie alleen voel nie.
Leon geniet dit om dinge saam met sy vriende te doen. Vir hom beteken kameraadskap dat jy dinge saamdoen.
Vir Leon is sy huis ’n toevlug weg van die arena af, ’n plek waar hy nie langer hoef te praat om homself te bewys nie, waar hy aanvaar, vertrou, bemin en waardeer word. Leon voel nietemin dat hy af en toe alleen moet wees. Dit het moontlik niks met Alta te doen of met iets wat sy gedoen het nie. Hy het net ’n behoefte daaraan om alleen te wees. Dit is vir Leon moeilik om sy vrese, onsekerhede en leed met sy vrou te deel. Hy wil nie hê dat sy haar daaroor moet bekommer nie. Sy plig is om vir haar te sorg en haar te beskerm, en hy wil hê dat Alta hom moet vertrou om dit te doen. Hoewel Leon ondersteuning soek, wil hy nie bejammer word nie. Dit laat hom onbevoeg of nutteloos voel.
Een vrou se sienswyse
Alta sien haarself as ’n individu in ’n wêreld van sosiale betrekkinge met ander. Dit is vir haar belangrik om hierdie betrekkinge te smee en te versterk. Om te gesels, is vir haar ’n belangrike manier om ’n gevoel van innigheid te skep en te versterk.
Vir Alta kom afhanklikheid vanself. Sy voel bemind as Leon vasstel wat haar opinie is voor hy besluite neem, hoewel sy wil hê dat hy die leiding moet neem. Wanneer sy ’n besluit moet neem, hou sy daarvan om haar man te raadpleeg, nie noodwendig sodat hy haar kan vertel wat sy moet doen nie, maar om haar gebondenheid aan en vertroue op hom te toon.
Dit is vir Alta baie moeilik om reguit te sê dat sy iets nodig het. Sy wil nie aan Leon torring of hom laat dink dat sy ongelukkig is nie. In plaas daarvan wag sy dat hy notisie van haar neem of laat sy dit deurskemer.
Wanneer Alta gesels, word sy deur die fyner besonderhede geboei en vra sy baie vrae. Dit is natuurlik vanweë haar sensitiwiteit vir en lewendige belangstelling in mense en verhoudings.
Wanneer Alta luister, val sy die spreker in die rede met uitroepe, kopknikke of vrae om te wys dat sy die spreker volg en belangstel in wat hy of sy te sê het.
Sy probeer hard om aan te voel wat mense nodig het. Om hulp aan te bied sonder dat sy daarvoor gevra word, is ’n wonderlike manier om liefde te betoon. Sy wil veral haar man help om vooruitgang te maak en te verbeter.
Wanneer Alta ’n probleem het, kan sy oorweldig voel. Sy móét praat, nie soseer om ’n oplossing te vind nie, maar om haar gevoelens uit te druk. Sy moet weet dat iemand verstaan en omgee. Wanneer sy opgewonde raak, maak Alta oordrewe, dramatiese stellings. Wanneer sy sê: “Jy luister nooit!” bedoel sy dit nie letterlik nie.
Alta se beste vriendin in haar kinderjare was nie iemand saam met wie sy dinge gedoen het nie, maar iemand met wie sy oor alles gepraat het. In die huwelik is sy dus glad nie so geïnteresseerd in buitemuurse bedrywighede as wat sy in ’n empatieke luisteraar is met wie sy haar gevoelens kan deel nie.
Vir Alta is haar huis ’n plek waar sy kan praat sonder om gekritiseer te word. Sy huiwer nie om Leon van haar vrese en probleme te vertel nie. As sy hulp nodig het, is sy nie skaam om dit te erken nie, want sy vertrou dat haar man daar is om haar te help en dat hy genoeg vir haar omgee om te luister.
Alta voel gewoonlik bemind en beskermd in haar huwelik. Maar af en toe voel sy sonder rede onseker en onbemind en dan het sy ’n dringende behoefte aan gerusstelling en vriendskap.
Ja, hoewel Leon en Alta mekaar aanvul, is hulle heel verskillend. Die verskille tussen hulle skep die potensiaal vir ernstige misverstande, selfs al het albei dalk goeie bedoelings om liefdevol en ondersteunend te wees. As ons elkeen se sienswyse van dié bogenoemde situasie kon hoor, wat sou hulle sê?
Hoe elkeen dit self gesien het
“Die oomblik wat ek ingestap het, kon ek sien dat Alta ontsteld was”, sou Leon sê. “Ek het aangeneem dat sy my die rede daarvoor sou vertel wanneer sy gereed is. Dit het nie vir my na ’n ernstige probleem gelyk nie. Ek het gedink as ek haar net kon help om te sien dat sy nie so ontsteld hoef te wees nie en dat daar ’n maklike oplossing was, sou sy beter voel. Dit het my werklik seergemaak toe, nadat ek na haar geluister het, sy gesê het: ‘Jy luister nooit na my nie!’ Dit het gelyk asof sy my vir al haar frustrasies blameer!”
“Vandag was ’n volslae mislukking”, sou Alta verduidelik. “Ek het geweet dit was nie Leon se skuld nie. Maar toe hy heel opgeruimd ingekom het, het ek gedink hy ignoreer die feit dat ek ontsteld was. Waarom het hy my nie gevra wat skort nie? Toe ek hom vertel wat die probleem was, het hy eintlik gesê dat ek verspot is, dat die hele saak ’n nietigheid was. Pleks van te sê dat hy verstaan hoe ek voel, het Leon, die alewige raadgewer, my vertel hoe om die probleem op te los. Ek wou nie oplossings hê nie, ek wou simpatie hê!”
Hoewel dit op die oog af lyk asof hierdie meningsverskil ernstig is, het Leon en Alta mekaar baie lief. Watter insig sal hulle help om daardie liefde duidelik uit te druk?
Hoe elkeen dit deur die ander se oë gesien het
Leon het gemeen dat dit opdringerig sou wees om Alta te vra wat fout was, dus het hy heel natuurlik vir haar gedoen wat hy sou wou hê ander vir hom moet doen. Hy het gewag dat sy openhartig praat. Alta was teen hierdie tyd nie net ontsteld oor die probleem nie, maar oor die feit dat Leon haar pleidooi om ondersteuning skynbaar geïgnoreer het. Sy het nie sy stilswye as ’n gebaar van liefdevolle respek gesien nie—sy het dit as ’n gebrek aan besorgdheid gesien. Toe Alta uiteindelik gepraat het, het Leon geluister sonder om haar in die rede te val. Maar sy het gemeen dat hy nie werklik na haar gevoelens geluister het nie. Toe het hy, nie empatie nie, maar ’n oplossing aangebied. Dit het vir haar gesê: ‘Jou gevoelens is ongegrond; jy oorreageer. Sien jy hoe maklik dit is om hierdie probleempie op te los?’
Hoe anders kon dinge tog verloop het as elkeen sake vanuit die ander se oogpunt kon beskou! Dit kon soos volg verloop het:
Leon kom huis toe en sien dat Alta ontsteld is. “Wat is fout, liefling?” vra hy teer. Die trane begin rol en sy stort haar hart uit. Alta sê nie: “Dis alles jou skuld!” of insinueer dat Leon nie genoeg doen nie. Leon hou haar styf vas en luister geduldig. Wanneer sy klaar gepraat het, sê hy: “Ek is jammer dat jy sleg voel. Ek kan sien waarom jy so ontsteld is.” Alta antwoord: “Baie dankie dat jy na my geluister het. Ek voel sommer baie beter noudat ek weet jy verstaan.”
Ongelukkig verkies egpare om hulle huwelik eenvoudig in ’n egskeiding te laat eindig, pleks dat hulle hulle verskille uit die weg ruim. ’n Gebrek aan kommunikasie is verantwoordelik vir die verwoesting van baie gesinne. Argumente word ontketen wat die hele fondament van die huwelik skud. Hoe gebeur dit? Die volgende artikel wys hoe dit gebeur en hoe dit voorkom kan word.