Maak humor ’n deel van jou lewe
Dit was ’n koue winterdag, en die trap was toe onder die ys. Die eerste een wat dit by die trap af gewaag het, het amper geval. Die volgende persoon het aangekondig: “Dis hoe dit gedoen moet word!” Sy woorde was skaars koud, toe is hy daar af—plat op sy rug. Vir ’n oomblik het die omstanders asem opgehou, en toe hulle sien dat hy nie seergekry het nie, het hulle geskater van die lag.
DAAR is “’n tyd om te lag”. Dit is wat die wyse man Salomo bykans drieduisend jaar gelede gesê het (Prediker 3:4). Daar steek vandag nog net soveel waarheid in daardie woorde. Om te kan lag, is ’n godgegewe eienskap, ’n gawe van die Een wat in die Bybel as “die gelukkige God” beskryf word.—1 Timotheüs 1:11, NW.
Dit is dus geen wonder nie dat die skepping vol snaaksighede is—katjies en hondjies met hulle verspotte manewales, ’n leeuwelpie wat sy ma se stert kou tot hy ’n klap kry, apies wat mekaar deur die takke jaag en oor mekaar bolmakiesie slaan. Oral om ons is daar humor wat wag om waargeneem en gewaardeer te word.
Dit beteken nie dat alle mense oor dieselfde dinge lag nie. Inteendeel, wat vir ’n mens snaaks is, hang dikwels af van jou kultuur, persoonlikheid, agtergrond en gemoedstemming sowel as ander faktore. Maar feitlik almal sal oor iets lag—’n snaakse storie, ’n aangename verrassing, ’n grap, ’n slim woordspeling.
Van watter nut is humor? Dit is op sy allerminste ’n manier om beter met ander oor die weg te kom. In een kommentaar is gelag “die kortste afstand tussen twee mense” genoem. Trouens, sommige meen dat humor as ’n barometer vir aanpasbaarheid in die huwelik gebruik kan word. In ’n studie oor humor is daar bevind dat paartjies wat dieselfde dinge snaaks vind meer geneig is om van mekaar te hou, mekaar lief te hê en te wil trou as diegene wie se humorvoorkeure nie soveel ooreenstem nie. Waarom? Omdat humor op baie dinge dui: jou waardes, belangstellings, besorgdhede, intelligensie, verbeelding en behoeftes. ’n Opname wat in 1985 van ’n duisend Amerikaanse maatskappye gedoen is, het getoon dat “mense met ’n sin vir humor geneig is om meer skeppend te wees, nie so onbuigsaam is nie en gewilliger is om nuwe idees en metodes te oorweeg en te aanvaar”.
Om te lag of nie te lag nie
Niemand weet werklik waarom iets juis snaaks is nie. Volgens party is die kern van humor inkongruensie—om twee skynbaar onverenigbare dinge byeen te bring. ’n Volwasse man wat soos ’n sirkushanswors aangetrek is, kan ’n kindjie onbedaarlik laat lag. Maar ’n volwassene met meer lewensondervinding en groter verstandelike vermoëns vind die manewales van ’n hanswors moontlik glad nie meer snaaks nie. Hy geniet die meer verstandelike vorme van humor—woordspelinge of grappe—wat eerder van inkongruensie op ’n woordelike as op ’n fisiese vlak gebruik maak.
Party navorsers meen dat humor die gevolg kan wees van onderdrukte emosionele energie wat vrygestel word. Spanning en pyn kan agter humor weggesteek word. Die Bybel sê: “Ook onder gelag kan die hart pyn ly, en die einde van so ’n blydskap is bekommernis.”—Spreuke 14:13.
Baie vorme van humor sluit lawwigheid in. Iemand word gepootjie of natgegooi. Snaaks, nie waar nie? Miskien, as niemand werklik seerkry nie.
’n Christen span hom in om nie ’n aptyt vir walglike of sadistiese humor te ontwikkel nie. Trouens, die liefde “is nie bly oor die ongeregtigheid nie” (1 Korinthiërs 13:6). ’n Christen vermy ook smaaklose grappe wat die een of ander nasionaliteit of ras kleineer. Hy versag sy humorsin met ‘medelye’ (1 Petrus 3:8). Dit kan byvoorbeeld genotvolle vermaak wees om ’n baba dop te hou wat ’n paar versigtige treetjies gee en dan inmekaarsak. Maar as ’n bejaarde of ’n gebreklike persoon val, is die gepaste reaksie om hom te hulp te snel, nie om te lag nie.
Humor en jou gesondheid
Humor is van groot waarde as dit reg gebruik word. Trouens, daar is al hoe meer bewyse dat gelag selfs ’n geneesmiddel kan wees. Dit is algemeen bekend dat jy jou inwendige organe ’n heilsame massering gee wanneer jy lag. Die tydskrif American Health sê boonop dat party “navorsers dink dat gelag die immuunstelsel kan versterk”. Die tydskrif haal dan die immunoloog Lee S. Berk aan wat sê: “Negatiewe emosies kan die immuunstelsel manipuleer, en dit lyk nou asof positiewe emosies iets soortgelyks kan doen.” Dit beklemtoon die wysheid van die Bybel se woorde: “’n Vrolike hart bevorder die genesing.”—Spreuke 17:22.
In die hoop om van die geneeskrag van humor gebruik te maak, het party hospitale so genoemde lagvertrekke ingerig waar pasiënte speletjies kan speel, na snaakse rolprente kan kyk, na grappe kan luister of net saam met familielede in ’n vroliker atmosfeer kan kuier. Kan jy humor gebruik? Veronderstel jy het ’n siek vriend of familielid wat in die hospitaal is. Waarom beur jy nie daardie sieke op deur vir hom of haar ’n humoristiese boek of ’n grappige kaartjie te gee waar dit gepas sal wees nie?
Woede kan eweneens getemper word deur te lag. Dr. R. B. Williams jr. sê: “Om kwaad te wees, is sleg vir jou gesondheid.” Die Bybel sê insgelyks: “’n Kalm gemoed hou die liggaam gesond; hartstog vreet ’n mens op” (Spreuke 14:30, NAV). Dr. Williams sê: “Dis moeilik om kwaad te bly wanneer jy lag.” Ja, om die humor in ’n situasie te sien, is een van die konstruktiefste maniere om woede te beheers.
In die gesinskring
Humor kan tuis aan die dag gelê word. Een eggenoot het gesê: “Dis vir my so nuttig soos wat ’n veeldoelige stuk gereedskap vir ’n motorwerktuigkundige is omdat dit soveel dinge kan doen. Dit beskerm, bemoedig, maak sinvolle gesprekke moontlik, oorwin vooroordele en verander ergerlike woorde in woorde wat van redelikheid en bedagsaamheid getuig.”
’n Humorsin is veral van waarde wanneer irriterende gewoontes dreig om tot gespanne verhoudinge te lei. Jou seun vergeet om sy speelgoed te bêre ondanks herhaalde waarskuwings om dit te doen. Jou man laat sy vuil klere op die badkamervloer lê. Jou vrou verbrand die aandete. Om fout te vind, mekaar te verneder, mekaar te blameer, te gil of te skreeu vererger sake net. Een gesondheidsnavorser, wat in die tydskrif Redbook aangehaal word, het gesê: “As jy iemand konfronteer of met hom spot, sal hy verdedigend optree. Humor laat mense toe om opnuut na hulle gedrag te kyk—en dit te verander.”
Dit beteken nie dat jy sal gekskeer met iemand wat onbedagsaam opgetree het nie. Dit veroorsaak gewoonlik dat iemand seerkry, nie dat hy lag nie. Probeer jou humor op die situasie self rig. Om lekker daaroor te lag, kan baie daartoe bydra om die spanning te verlig. Een vrou sê: “Soms sien my man ek is besig om kwaad te word en dan temper hy die situasie deur iets snaaks te sê of te doen. Voor ek my kom kry, lag ek. Dan besef ek dat dit tog nie só ernstig was nie.”
Maar ’n paar woorde van waarskuwing. Moenie snaaks probeer wees wanneer ’n situasie erns en medelye vereis nie. Let op wat Spreuke 25:20 sê: “Iemand wat jou klere van jou afvat op ’n koue dag, of asyn op bytsoda, so is iemand wat vir jou liedjies sing as jy treurig voel” (NAV). Humor moet net met goeie oordeel aan die dag gelê word sodat dit niemand emosioneel of fisies skaad nie. Moet nooit toelaat dat humor deur gemeenheid of oneerbiedigheid gekenmerk word nie. Ouer kinders sal dus nie toegelaat word om hulle jonger broers en susters voortdurend die voorwerp van spot te maak nie. Goedige gespot is aanvaarbaar, maar bytende opmerkings is iets totaal anders. Huweliksmaats moet humor ook binne perke probeer hou en dit nie gebruik as ’n wapen om te kritiseer of as ’n manier om mekaar te kleineer nie.
Die digter Langston Hughes het eenkeer geskryf: “Net soos welkome somerreëns kan humor die aarde, die lug en jou onverwags suiwer en verfris.” Humor kan voorwaar ’n belangrike rol in ons lewe speel. Dit kan keer dat ons onsself te ernstig opneem. Dit kan ons help om vrolik en ontspanne te bly. Dit kan ons help om beter met ander oor die weg te kom. Dit kan ons help om teëspoed die hoof te bied. Dit kan selfs ons gesondheid verbeter.
Maak humor dus ’n deel van jou lewe. Ontdek dit. Kweek dit aan. Ontwikkel dit verder. Dit sal jou en diegene om jou beslis wondere doen!
[Prent op bladsy 26]
Humor kan help om ongelukkies tuis te oorkom