Uitbranding—Hoe kan jy dit die hoof bied?
BAIE mense wat as gevolg van sorge en daaglikse beslommernisse onder stres gebuk gaan, probeer hulle probleme deur drank ontvlug. Alkohol, die middel wat vandag die algemeenste misbruik word, word deur baie gebruik in ’n poging om harde werklikhede te ontvlug. Ander het al op gewilde voorskrifmedisyne staatgemaak om bekommernisse die hoof te bied. Nog ander neem hulle toevlug tot luimwysigende dwelms, soos dagga, metamfetamiene en kokaïen. Dit is bekend dat selfs jong kinders dwelms gebruik om die werklikhede van die lewe te ontvlug. Daar word gesê dat 95 persent van Amerikaanse jeugdiges een of meer onwettige middels sal gebruik het voor hulle hulle hoërskoolloopbaan voltooi.
Dan is daar diegene wat daaglikse stres probeer ontvlug deur met hulle vriende jolyt te maak of deur ’n masker van opgeruimdheid te dra, maar binne-in depressief voel. Of hulle soek om die verkeerde redes die toegeneentheid en teerheid van die ander geslag. Maar om ontvlugtingsmetodes te gebruik om stres die hoof te bied, vermeerder slegs frustrasie. Wanneer mense stres eerder met alkohol of ander luimwysigende middels probeer verwerk as om hulleself weer te motiveer, versnel hulle die proses van uitbranding. Wat kan jy dus doen wanneer jy die vuur binne-in jou stadig voel uitbrand?
Die weg na herstel
Die Ontwaak! beveel nie spesifieke terapieë of medikasie aan nie. Dit bied nietemin ’n paar nuttige wenke wat op Bybelbeginsels gegrond is wat jou kan help om jou motivering te herwin. Dr. Joetaka Ono, ’n direkteur van die Mediese Fakulteit van die Universiteit van Keio, stel drie dinge voor om uitbranding die hoof te bied. Hy verduidelik: “Die drie dinge is beheer, kommunikasie en kognisie.”
Jy moet kan voel dat jy in beheer van jou gevoelens en gedrag is om gevoelens van hulpeloosheid te kan oorkom. As frustrasie daagliks jou emosies oorheers en jou vermoë om probleme op te los, verpletter, is dit maklik om te glo dat dinge buite jou beheer is. Moet egter nie net terugsit en oor hinderlike gedagtes tob nie. Probeer jou probleme stap vir stap oplos. (Sien venster, bladsy 8.) Moenie uitstel nie. Net deur positief te begin optree, sal jy reeds beter en in beheer begin voel.
Probeer om irritasies te vermy wat tot pessimistiese gevoelens aanleiding gee. Party vererg hulle byvoorbeeld oor elke onbenulligheid. Hulle dring daarop aan dat dinge op ’n sekere manier gedoen word en raak geïrriteerd as ander nie toegee nie of hulle kan gefrustreerd raak oor hulle eie mislukkings. “Wees nie alte regverdig en hou jou nie buitengewoon wys nie”, het ’n wyse man van die ou tyd gesê, “waarom sou jy jouself te gronde rig?” (Prediker 7:16). Om aan te hoë standaarde vas te hou en voortdurend te voel dat jy nie daaraan voldoen nie, is ’n gewisse manier om jou uit te brand.
Verdere nuttige raad uit die Bybel is om “beskeie te wandel met jou God” (Miga 6:8, NW). Om beskeie te wees, beteken om bewus te wees van ’n mens se beperkings of om “nie te veel van jou vermoëns te dink nie”. Dit kan beteken dat jy nee moet sê vir onredelike eise by die werk:
Diegene wat hulle beperkings ken, verwelkom hulp. Een bestuurderes wat aan uitbranding gely het, het gesê dat dit vermy kan word as ’n mens hulp vra. Tog, soos sy sê, “is baie mense bang om hulp te vra omdat ander moontlik sal dink dat hulle in hulle werk misluk het”. Of dit nou huiswerk, skoolwerk of sekulêre werk is—wat ook al kan veroorsaak dat jy jou uitbrand—delegeer dit waar jy kan. Jy sal verbaas wees om te sien hoe dinge uitgerig word sonder dat jy alles direk beheer.—Vergelyk Exodus 18:13-27.
Jy het moontlik ’n bietjie rus nodig. Verlof kan wondere verrig vir ’n potensiële slagoffer van uitbranding. Maar as jou omstandighede dit nie toelaat nie, “sal dit ’n verskil maak as jy weet hoe om jou te geniet”, sê die navorser Ann McGee-Cooper. ’n Blaaskans vir ’n verandering van roetine kan selfs produktiwiteit verhoog en jou verstand tot kreatiewe denke stimuleer. Die raad wat koning Salomo jare gelede gegee het, geld steeds: “Een handvol rus is beter as altwee vuiste vol moeite en gejaag na wind.”—Prediker 4:6.
’n Ondersteunende kring vir kommunikasie
Die tweede punt wat dr. Ono genoem het, behels kommunikasie. Dit is interessant dat brandweermanne selde uitbranding ondervind. Dit is moontlik die geval omdat hulle, benewens die feit dat hulle as helde beskou word, deur ’n sterk band van kameraadskap saamgebind word. As ’n mens ’n ondersteunende groep het waarop jy kan reken, kan jy op hulle vir hulp vertrou. Waar kan jy vandag vertroostende ondersteuning vind? Waar die boek Moetsoekisjokogoen (Uitbrandingsindroom) maniere bespreek waarop dokters uitbranding die hoof kan bied, sê dit: “Vir dokters is hulle gesin, veral hulle eggenoot, die beste en mees realistiese emosionele ondersteuner.” Almal het iemand nodig wat hulle in hulle vertroue kan neem met persoonlike gevoelens. In hierdie saak van kommunikasie bied die Bybel praktiese raad. Dit moedig egpare aan om romantiese gehegtheid teenoor mekaar te bewaar en moedig almal aan om vriende te hê wat konkrete, praktiese wenke kan gee.—Spreuke 5:18, 19; 11:14.
“Ons moet ons eie ondersteuningstelsel van goeie vriende en familie opbou”, sê USA Today. Dan voeg dit by: “Ons moet ook die vrymoedigheid hê om van ons godsdienssentrums en geestesgesondheidsdienste gebruik te maak.” Jesus se halfbroer Jakobus het die volgende geskryf oor hoe ’n mens hulp van godsdienshulpbronne kan kry: “Is daar iemand siek onder julle? Laat hom die ouderlinge van die gemeente inroep, en laat hulle oor hom bid nadat hulle hom in die Naam van die Here met olie gesalf het” (Jakobus 5:14). Christene wat probleme het, kan verkwikking vind deur met die ouere manne van die gemeentes van Jehovah se Getuies te gesels. Hoewel die ouere manne nie spesialiste op die gebied van uitbranding is nie, is die geestelike ondersteuning wat hulle bied van onskatbare waarde.
Hoewel ’n menslike ondersteuningstelsel ons krag vir nog ’n dag kan gee, is dit nie altyd voldoende nie. In die inleiding tot sy boek, Helplessness, het Martin E. P. Seligman na die onbeteuelde individualisme wat in die Weste gesien word, verwys as ’n oorsaak vir die toename in depressie vandag, en hy het gesê dat ons almal ’n behoefte daaraan het om ’n doel in die lewe te vind. Hy het toe getoon dat “een noodsaaklike vereiste om ’n doel te vind die verbintenis aan iets groters is as wat jy is”. Hoewel baie mense vandag nie hulle verhouding met God ernstig opneem nie, kan kommunikasie met die Skepper—wat ongetwyfeld ‘groter as jy is’—jou help om gevoelens van hulpeloosheid die hoof te bied.
Koning Dawid, wat voor baie krisisse te staan gekom het, het sy onderdane aangespoor: “Vertrou op [God] altyd, o volk! Stort julle hart uit voor sy aangesig! God is ’n toevlug vir ons” (Psalm 62:9). God is gereed om te luister, selfs na ons “onuitgesproke kreuninge” (Romeine 8:26, NW). Ernstige gebede tot hom lei tot die vrede wat ‘julle harte en sinne sal bewaar’ teen uitbranding.—Filippense 4:6, 7.
’n Verandering van beskouing
Ten laaste, ’n verandering is dalk nodig in die manier waarop jy jou situasie beskou. Kognisie, of persepsie, is die laaste punt wat dr. Ono voorstel as ’n manier om uitbranding die hoof te bied. Wanneer ons onder te veel stres verkeer, is ons geneig om alles in ’n negatiewe lig te sien en ons deur pessimistiese beskouings te laat oorheers. Ons moet egter realisties wees. Stel vas of daar werklik ’n grondslag vir sulke negatiewe denke is of nie. Sal die uiteinde so sleg wees as wat jy vrees? Probeer dinge in ’n ander lig beskou.
“As jy uitgebrand is, kan jy begin deur aan te neem dat dit waarskynlik so is omdat jy ‘goed’ is, nie omdat jy ‘sleg’ is nie”, sê die tydskrif Parents. Onthou: Mense wat vatbaar is vir uitbranding het hoë standaarde en gee om vir ander. ’n Woordjie van waardering is baie nuttig vir ’n slagoffer van uitbranding. Dit sal ’n groot verskil by ’n moeder maak as haar man en kinders waardering uitspreek en toon vir al die werk wat by ’n huishouding betrokke is. As ’n middelbestuurder aan uitbranding by die werk ly, kan ’n waarderende kommentaar en ’n klop op die skouer sy uitkyk ten goede verander.
Die Bybel toon hoe ’n vaardige vrou lof verdien: “Haar seuns tree op en noem haar gelukkig, haar man ook, en hy prys haar: Baie dogters het hulle knap gedra, maar jy oortref hulle almal” (Spreuke 31:10, 28, 29). Waarlik, “vriendelike woorde is soos ’n heuningkoek: soet vir die siel en ’n genesing vir die gebeente”.—Spreuke 16:24.
Sjinzo, die Christen- ouere man wat in die eerste artikel gemeld is, het in ’n groot mate van sy uitbranding herstel. Hoewel Sjinzo professionele hulp ontvang het, was dit sy gebede tot Jehovah wat hom die meeste gehelp het. Ná sy ernstige gebede om hulp het hy toevallig die ouere man ontmoet wat aanvanklik die Woord van God met hom bestudeer het. Hierdie ouere man, sowel as ander mede- ouere manne, het hom ondersteun deur na sy bekommernisse te luister. Uit ’n vorige nommer van die tydskrif wat jy nou lees, het sy vrou vir hom artikels gelees oor hoe om negatiewe emosies te bowe te kom (8 Oktober 1992). Geleidelik het hy besef dat hy alles op sy eie probeer doen het. Die manier waarop hy na dinge om hom gekyk het, het begin verander. Hoewel hy aanvanklik gevoel het asof hy in ’n eindelose tonnel van wanhoop was, het hy ’n lig aan die ander kant gesien wat stadig groter geword het totdat hy uiteindelik uit sy tonnel gekom het.
Net soos Sjinzo kan jy ook uitbranding die hoof bied en weer die lewe onder die oë sien.
[Venster op bladsy 8]
Twaalf maniere om uitbranding te voorkom
DIE volgende is op slegs ’n paar van die voorstelle gegrond wat deur ’n kliniese spesialis in geestesgesondheidsorg gemaak is.
1. Wees in beheer van jou gedagtes, gevoelens en gedrag—gebed is ’n groot hulp.
2. Wanneer jy jou begin bekommer, moet jy doelbewus aan nuttige, definitiewe dinge dink.
3. Wanneer jy ontsteld is, moet jy diep asemhaal en doelbewus ontspan.
4. Probeer situasies uit die ander persoon se oogpunt sien om te verstaan hoe die stres ontwikkel het.
5. Let op wat jy van ander waardeer en komplimenteer hulle. Moenie vlei nie, maar spreek verdiende lof uit.
6. Identifiseer en onderdruk negatiewe, afbrekende denke.
7. Weet hoe om nee te sê wanneer jou energie en rooster dit noodsaak.
8. Doen elke dag ’n bietjie fisiese oefening—flink stap is goed.
9. Behandel ander met respek in ’n poging om hulle beste na vore te bring.
10. Behou ’n humorsin en ’n vonkel in jou oë.
11. Los jou werksprobleme by die werk.
12. Doen vandag wat gedoen moet word —moenie uitstel nie.
(Aangepas uit “Dealing With Feelings, Beating Burnout”, deur Ruth Dailey Grainger, American Journal of Nursing, Januarie 1992.)
[Prent op bladsy 8, 9]
Uitbranding tref dikwels die onverbiddelike, gemotiveerde persoon