Ons beskou die wêreld
Die “Groot opdrag” word verontagsaam
Die Christendom verwys al baie jare lank na Jesus se opdrag aan sy volgelinge om dissipels van mense van al die nasies te maak as die “Groot opdrag”. Maar volgens ’n meningsopname wat onlangs deur die Instituut vir Navorsing in Maatskaplike Wetenskap by die Universiteit van Noord-Carolina, VSA, gemaak is, beskou al hoe minder “Christene” in die Verenigde State selfs hierdie opdrag as baie belangrik. Buite die Suidelike state, wat tradisioneel godsdienstiger is, het slegs 32 persent van diegene wat hulleself as Christelik beskou, gemeen dat dit ’n “baie belangrike” verantwoordelikheid van hulle kerk is om ander tot hulle geloof te bekeer. In die Suide was daardie syfer slegs 52 persent.
Geen rook sonder vuur nie
Van die talle welbekende gevare van rokery is daar een wat alte dikwels oor die hoof gesien word: brande. Volgens die Amerikaanse Nasionale Brandbestrydingsvereniging het aangesteekte tabakprodukte in 1991 alleen sowat 187 000 brande in die Verenigde State veroorsaak, waarin 951 mense gesterf het (wat nie brandslaners insluit nie). Gevolglik is 25 persent van al die sterfgevalle weens brande in wonings gedurende daardie jaar aan rokery toegeskryf—meer sterfgevalle as deur brande weens enige ander oorsaak. Rookverwante brande het gedurende dieselfde jaar ook 3 381 beserings en $552 miljoen (R2 003 miljoen) se skade aan eiendom veroorsaak. Daar is gevind dat die algemeenste huishoudelike stowwe wat aan die brand geraak het oorgetrekte meubels, matrasse en beddegoed was.
TV-geweld in die soeklig
’n Omstrede nuwe studie beweer dat, ten spyte van die opskudding oor geweld op Amerikaanse TV—en ten spyte van baie beloftes deur die TV-netwerke om dit te beperk—geweld op TV die afgelope twee jaar in werklikheid toegeneem het. Die studie is deur die Sentrum vir Media- en Openbare Sake gedoen en hulle het tot hulle gevolgtrekking gekom deur na een dag se programme op tien stasies te kyk en die inhoud daarvan met die programme van dieselfde datum twee jaar vroeër te vergelyk. Daar is bevind dat gewelddade, wat gedefinieer is as opsetlike dade van aggressie wat aanranding en vernietiging van eiendom tot gevolg het, met 41 persent oor die tydperk van twee jaar toegeneem het. Ernstige gewelddade is gedefinieer as lewensgevaarlike dade of dade wat waarskynlik ernstige besering veroorsaak, en dit het met 67 persent die hoogte ingeskiet. “Die gemiddelde tempo van voorvalle van geweld het van 10 tot bykans 15 tonele per kanaal per uur toegeneem”, sê TV Guide.
Wêreldwye wanvoeding
Daar is wêreldwyd goeie sowel as slegte nuus aangaande wanvoeding. Volgens Global Child Health News & Review het die persentasie van al die kinders onder vyf wat aan wanvoeding ly van 42 persent in 1975 tot 34 persent in 1990 gedaal. Maar die totale aantal ondervoede kinders het toegeneem. In ontwikkelende lande is sowat 193 miljoen kinders onder vyf effens of ernstig ondergewig, en ongeveer ’n derde van hulle is ernstig ondervoed. Die koerant sê dat die sterfterisiko weens siekte verdubbel wanneer ’n kind matig ondervoed is. Die risiko is drie keer hoër vir ’n matig ondervoede kind. Vir ’n kind wat ernstig ondervoed is, is die sterfterisiko weens siekte 11 keer hoër. In geïndustrialiseerde lande, berig die koerant, is vetsug die algemeenste vorm van wanvoeding by kinders. In Noord-Amerika byvoorbeeld verkry kinders tot 50 persent van hulle energievoorraad uit vette—wat “dubbel die voorgeskrewe verhouding” is.
Swart See of “Dooie” See?
“Die Swart See het die mees besoedelde see ter wêreld geword en dit ondervind ’n pynlike dood.” So berig die Russiese koerant Rossiiskaja Gazeta, en dit sê dat die Swart See gedurende die afgelope 30 jaar “’n riool vir die helfte van Europa geword het—’n weggooiplek vir groot hoeveelhede fosforiese mengsels, kwik, DDT, aardolie en ander giftige afval van die 160 miljoen mense wat langs sy kus woon”. Die besoedeling het heelwat onrusbarende simptome teweeggebring. Van die 26 soorte visse wat vissermanne voorheen in die sestigerjare in die Swart See gevang het, is daar slegs 5 oor. Die see, wat vroeër van 1 000 000 dolfyne (soogdiere) gewemel het, se dolfynbevolking het tot 200 000 afgeneem. Baie van die oorblywende dolfyne is met varkkoors besmet omdat soveel varkplase rioolvullis in die Donau-delta stort.
Dagga en ’n slegte geheue
“Navorsers in Sydney”, berig The Sydney Morning Herald van Australië, “het heel eerste bewys wat baie mense al lank vermoed—dat ’n slegte geheue en gebrek aan konsentrasie wat deur die rook van dagga veroorsaak word, voortduur lank nadat mense die dwelm ophou gebruik het.” Die navorsing, wat by die Macquarie-universiteit gedoen is, het bevestig dat die skade wat dagga veroorsaak eweredig is aan die hoeveelheid wat gerook is en aan die duur van die gebruik. Die nuus raak al hoe slegter: “Hierdie skade is dalk nie herstelbaar nie.” Die navorsing het getoon dat voormalige gebruikers dieselfde “kognitiewe beskadiging” gehad het as diegene wat steeds dagga rook. Meer as net die geheue word aangetas, veral by diegene wat die dwelm vyf jaar of langer gebruik het. Daar is gevind dat sulke persone inligting stadiger verwerk en dat dit vir hulle moeiliker is om hulle aandag op iets te vestig en nie deur dinge om hulle afgelei te word nie. Die verslag het tot die slotsom gekom dat die rook van dagga, volgens die gesamentlike bewyse, in werklikheid die brein se fisiologie verander.
Tieners en pornografiese video’s
’n Onrusbarende 77 persent van hoërskoolseuns en 24 persent van hoërskoolmeisies in Japan het al na pornografiese video’s gekyk, volgens ’n opname wat deur Japan se Bestuurs- en Koördinasie-agentskap gedoen is. Selfs onder junior hoërskoolseuns wat maar net 13 of 14 jaar oud is, het 25 persent al sulke video’s gesien. En die gevolge? “Die opname dui aan”, het die Mainichi Daily News berig, “dat daardie leerlinge wat pornografiese video’s gesien het, ’n swak ontwikkelde gewete oor geslagsmisdade en min waardering vir die gevoelens van die slagoffers van sulke misdade het.” Was die ouers bewus van die situasie? Dieselfde opname het aan die lig gebring dat slegs 12 persent van die ouers van die leerlinge waarmee daar onderhoude gevoer is, geweet of vermoed het dat hulle kinders na pornografiese video’s kyk.
Wonderwerk of mikrobes?
“Een van die beroemdste wonderwerke van die Katolieke kerk was dalk eerder mikrobies van aard as goddelik van aard”, het die tydskrif New Scientist onlangs berig. Die sogenaamde “wonderwerk van Bolsena” het in 1263 plaasgevind toe ’n Boheemse priester sy hand na die sakramentshostie uitgesteek het terwyl die mis opgedra is. Volgens die legende het hy gewonder of die hostie werklik in die liggaam van Christus sal verander soos die Katolieke Kerk leer. Toe, tot sy verbasing, het hy iets op die hostie sien uitslaan wat soos bloed gelyk het! Wetenskaplikes bespiegel egter al lank dat die verskynsel veroorsaak is deur ’n helderrooi, druipende skimmel wat in warm klimate op styselkosse floreer. Johanna Cullen van die George Mason-universiteit in Virginië, VSA, het onlangs die waarskynlike Middeleeuse toestande nageboots en ’n kultuur van die vermoedelike bakterie op ’n sakramentshostie gekweek. Kort voor lank het dit bloedrooi geword.
Vigs van bloed?
Wat is die moontlikheid dat ’n mens vigs van bloed of bloedprodukte sal kry? Volgens die Johannesburgse koerant The Star is 600 000 mense oor die hele wêreld—of 15 persent van almal wat besmet is—sedert vigs geïdentifiseer is deur bloed of bloedprodukte met die vigsvirus besmet. Dit is tans tydrowend en duur om bloed vir HIV te toets. Party meen dat bloed ten minste sewe verskillende toetse moet ondergaan. Ontwikkelende lande het dikwels nie die finansies of opleiding om hierdie toetse te gebruik nie. Selfs in welvarende lande, waar die toetse wel gedoen word, sluip daar foute in. Paul Strengers, mediese hoof van die Nederlandse bloedoortappingsdiens, erken: “Ons kan nie sê dat enige bloedproduk 100 persent veilig is ten opsigte van die HIV-virus of hepatitis nie.”
’n Seldsame besoeker
’n Komeet wat in Maart 1993 deur sterrekundiges in Australië en Frankryk waargeneem is, is die daaropvolgende Januarie amptelik deur die Internasionale Astronomiese Unie erken en is McNaught-Russel genoem. Maar Chinese sterrekundiges het dit heel moontlik eerste waargeneem—sowat 14 eeue gelede! Volgens die tydskrif New Scientist het ’n sterrekundige bereken dat hierdie komeet buitengewoon lank neem om om die son te wentel: 1 419 jaar. Dit is interessant dat antieke verslae toon dat Chinese sterrekundiges ’n “swerfster” waargeneem het wat waarskynlik hierdie selfde komeet was. Hulle het hulle waarneming opgeteken op die derde jaar van ’n tydperk wat Keen Tih genoem is, gedurende die tweede maanmaand, op ’n dag wat Woo Woo genoem word—of 4 April 574 G.J. Die komeet sal ons deel van die sonnestelsel ongeveer in die jaar 3412 weer besoek.