Verdraagsaamheid—Van die een uiterste na die ander
DIE natuurskoon van die Kasjmirvallei het ’n 16de-eeuse filosoof beweeg om uit te roep: “As daar êrens ’n paradys is, is dit hier!” Hy het beslis geen idee gehad van wat later in daardie deel van die wêreld sou gebeur nie. Binne die laaste vyf jaar het ten minste 20000 mense daar gesterf in gevegte tussen separatiste en die Indiese Weermag. Die Duitse koerant Süddeutsche Zeitung beskryf die gebied nou as ’n “tranedal”. Die Kasjmirvallei leer ons ’n eenvoudige dog waardevolle les: Onverdraagsaamheid kan ’n potensiële paradys verwoes.
Wat beteken dit om verdraagsaam te wees? Die Collins Cobuild English Language Dictionary sê: “As jy verdraagsaam is, laat jy ander mense toe om hulle eie gesindhede of opvattings te hê of om op ’n sekere manier op te tree, selfs as jy nie daarmee saamstem of dit goedkeur nie.” Wat ’n voortreflike eienskap om aan die dag te lê! Ons voel ongetwyfeld op ons gemak by mense wat ons opvattings en gesindhede respekteer, selfs al verskil dit van hulle s’n.
Van verdraagsaamheid tot veragting
Die teenoorgestelde van verdraagsaamheid is onverdraagsaamheid, waarvan die intensiteit kan verskil. Onverdraagsaamheid kan begin met ’n bekrompe afkeuring van iemand anders se gedrag of die manier waarop hy dinge doen. Bekrompenheid neem die genot uit die lewe en maak ’n mens ontoeganklik vir nuwe idees.
Byvoorbeeld, die uitbundige lewenslus van ’n kind sal ’n bekrompe persoon moontlik nie aanstaan nie. ’n Jong persoon word dalk deur die nadenkende optrede van iemand ouer as hy verveel. Vra ’n versigtige persoon om sy aan sy te werk met iemand wat ’n waaghals is, en dit kan hulle albei irriteer. Waarom staan dinge mense nie aan nie, is hulle verveeld en geïrriteerd? Omdat dit in elke geval vir die een moeilik is om die ander se gesindhede of gedrag te verdra.
Waar onverdraagsaamheid gedy, kan bekrompenheid ontwikkel tot vooroordeel, wat ’n weersin in ’n groep, ras of godsdiens is. Nog sterker as vooroordeel is veragting, wat in gewelddadige haat geopenbaar kan word. Die gevolg is ellende en bloedvergieting. Dink aan die dinge waartoe onverdraagsaamheid tydens die Kruistogte gelei het! Selfs vandag is onverdraagsaamheid ’n faktor by die konflikte in Bosnië, Rwanda en die Midde-Ooste.
Verdraagsaamheid vereis balans, en dit is nie maklik om die regte balans te handhaaf nie. Ons is soos die pendulum van ’n staanhorlosie wat van die een kant na die ander swaai. Soms betoon ons te min verdraagsaamheid; soms te veel.
Van verdraagsaamheid tot onsedelikheid
Is dit moontlik om té verdraagsaam te wees? Die Amerikaanse senator Dan Coats het in ’n toespraak in 1993 gepraat van “’n geskil oor die betekenis en betoning van verdraagsaamheid”. Wat het hy bedoel? Die senator het dit betreur dat sommige onder die naam van verdraagsaamheid “nie meer in sedelike beginsels—in goed en kwaad, in reg en verkeerd—glo nie”. Hierdie mense meen dat die gemeenskap nie die reg het om te oordeel wat goeie en wat slegte gedrag is nie.
In 1990 het die Britse politikus lord Hailsham geskryf dat “die dodelikste vyand van sedelikheid nie ateïsme, agnostisisme, materialisme, gierigheid of enige van die ander erkende oorsake is nie. Die ware vyand van sedelikheid is nihilisme, wat letterlik ’n geloof in niks is.” As ons in niks glo, het ons ongetwyfeld geen standaarde vir behoorlike gedrag nie en kan alles verdra word. Maar is dit gepas om enige vorm van gedrag te verdra?
Die hoof van ’n Deense hoërskool het nie so gedink nie. Hy het in die vroeë sewentigerjare ’n koerantartikel geskryf en gekla oor die advertensies wat in die pers geplaas word van pornografiese vertonings wat geslagsomgang tussen diere en mense uitbeeld. Hierdie advertensies is toegelaat weens Denemarke se “verdraagsaamheid”.
Probleme ontstaan beslis nie net omdat te min verdraagsaamheid betoon word nie, maar ook omdat te veel betoon word. Waarom is dit moeilik om uiterstes te vermy en behoorlike balans te handhaaf? Lees gerus die volgende artikel.
[Prent op bladsy 3]
As ’n mens oorreageer op kinders se foute, kan dit hulle benadeel
[Prent op bladsy 4]
As ’n mens alles verdra wat kinders doen, sal dit hulle nie op die verantwoordelikhede in die lewe voorberei nie