Pas Op! Swendelaars aan die werk

STEL jou die toneel voor. ’n Storm is verby. Verwoestende winde het hulle verskriklike aanslag gestaak en vloedwaters hou nie meer ’n bedreiging in nie. Geskokte en verskrikte oorlewendes kom uit hulle skuilings te voorskyn, terwyl gespanne en bang mense wat die gebied ontruim het, terugkeer om te sien watter skade die storm aangerig het. Huise se dakke is afgewaai; bome is ontwortel en lê binne-in die reëndeurdrenkte huise. Kragdrade is buite werking, wat noodoproepe en -boodskappe onmoontlik maak. Sommige huise, wat voorheen veilige hawens vir gelukkige gesinne was, is weg—onherstelbaar beskadig. Wat voorheen ’n stil en rustige gemeenskap was, is nou ’n toneel van verwoesting en wanhoop.

Die gemeenskap is opgewasse vir die taak—vasbeslote om hulle lewe weer op te bou. Buurman help buurman; van hulle het tot op daardie tydstip nie eens mekaar se name geken nie. Mans deel hulle gereedskap en kennis met mekaar. Vrouens berei kos voor vir die werkspanne terwyl ouer kinders die kleintjies oppas. Van buite die gemeenskap daag die een span na die ander daar op wat gewillig is om te help—dakdekkers, boomverwyderaars, skrynwerkers en verwers. Maar saam met hulle kom ook die swendelaars, gereed om die oorlewendes uit te buit.

Groot deposito’s word geëis voordat herstelwerk gedoen word. Radelose huiseienaars oorhandig hulle geld, net om uit vind dat die werkers daarmee verdwyn en nooit weer gesien word nie. Dakdekkers, wat ’n “waarborg” op hulle werk gee, doen swak herstelwerk aan oop nate wat soos ’n sif lek met die eerste reën. Boomverwyderaars bedrieg slagoffers met duisende rande onder die voorwendsel dat hulle swaar toerusting vir môre se werk verhuur. Môre breek nooit aan nie.

Voeg by die verwoesting en verlies die hartseer van huiseienaars wat groot premies betaal het aan insolvente of vals versekeringsmaatskappye wat nou weier om skadevergoeding te betaal of wie se kantore verlate is omdat die eienaars gevlug het. Diegene wat gelukkig genoeg is om ’n versekeringstjek te ontvang om die skade te dek, vind dat daar alte dikwels gewetenlose en ongekwalifiseerde kontrakteurs is om die leemte te vul wanneer die paar gekwalifiseerdes nie al die werk kan behartig nie. Swak werk word gevolglik gedoen, tot die verdriet van die reeds verwese huiseienaars.

Slagoffers van rampe word oor en oor uitgebuit. Wat begin as ’n verwoeste gemeenskap wat ten goede van almal saamspan, word vir party ’n hartseer illusie.

Ná ’n orkaan in een gemeenskap het die prys van sjokoladestafies tot ’n ongelooflike R18 gestyg, en moeders het R27 vir ’n blik babamelkpoeier betaal. By een winkel kon jy nie batterye kry sonder om ’n TV of ’n radio te koop nie. Hardewarewinkels het hulle geldlaaie laat oorloop deur goedere teen buitensporige pryse te verkoop. In ’n ander geval het eienaars van mobiele wonings 600 persent meer betaal om hulle wonings tydens ’n vloed na hoërliggende terrein te laat sleep. Ná ’n aardbewing het ’n 84-jarige vrou wie se huis beskadig is ’n oproep ontvang van iemand wat hom as ’n staatswerker voorgedoen het. Die vrou het gedink dat die dokumente wat sy later geteken het aansoeke was vir regeringshulp en voedselkoepons. In werklikheid was dit vir ’n verband van R80000 op haar huis om finansiering te voorsien vir herstelwerk wat uiteindelik net ongeveer R22 000 gekos het.

Telebemarkings- bedrog

‘Veels geluk, mev. S——! Dis u gelukkige dag.’ Dit is dalk die eerste woorde van ’n onverwagte telefoonoproep. ‘U is ons gelukkige wenner van . . .’ Baie mense het al sulke oproepe ontvang wat sê dat hulle “reeds gewen” het, dat hulle pryse “gewaarborg” is. Die “wenprys” is dalk ’n nuwe motor, ’n tuisvermaaksentrum of miskien ’n diamantring.

Het jy al ooit so ’n oproep ontvang waar iemand vir jou sê dat jy ’n gratis geskenk gaan ontvang? Het jou hart vinniger geklop? Kon jy nie jou ore glo nie? Het jy ooit jou prys ontvang indien jy op so ’n oproep gereageer het? Of was jy die slagoffer van telebemarkingsbedrog? As dit met jou gebeur het, is jy nie die enigste een nie. Volgens die tydskrif Consumers’ Research word ongeveer tien mense elke minuut deur voorgewende telebemarkers in die Verenigde State bedrieg. Elke jaar bedrieg gewetenlose swendelaars Jan Publiek met $10 miljard (R44,3 miljard) tot $40 miljard (R177,2 miljard), ongeveer $7500 (R33 250) elke minuut.

“Regoor Kanada beantwoord meer as 150 000 mense elke jaar oproepe van oneerlike telebemarkers wat vir hulle sê dat hulle ’n groot prys ‘gewen’ of daarvoor ‘gekies is’”, het Reader’s Digest berig. “En elke jaar word duisende Kanadese deur hierdie oproepe om die bos gelei en bestee elkeen van hulle gemiddeld $2000 [R6400] om hulle prys in die hande te kry.” ’n Provinsiale polisieamptenaar van Ontario het gesê: “Telefoonbedrog is een van die grootste swendelarye in Kanada se geskiedenis.” Hy voeg by: “Ons weet dat dit Kanadese elke jaar miljoene dollars kos.” Die syfers verteenwoordig hoofsaaklik die gevalle wat by die polisie aangemeld word. Maar aangesien slegs 10 persent van die slagoffers na raming hulle verliese aanmeld, is dit onmoontlik om die volle omvang van die probleem met sekerheid te bepaal.

“Ons sê vir mense dat hulle gewen het sodat hulle ophou om helder te dink”, het een swendelaar erken. Hy het bygevoeg: “Dan oefen ons druk op hulle uit om geld te stuur, en ons sal nie nee as antwoord aanvaar nie.” Wanneer ’n slagoffer eers deur die bedrog om die bos gelei is, sal sy of haar naam dalk aan ander telebemarkingsfirmas verkoop word en op ’n “swape”-lys geplaas word. Hulle name kan aan ander verkoop word wat hulle op hulle beurt herhaaldelik sal bel. “Wanneer ons van ’n swape-lys af werk”, het ’n voormalige telebemarker van Toronto gesê, “oorreed ons ongeveer 75 persent van die mense met die eerste oproep om iets te koop. Dit neem af tot ongeveer 50 persent teen die derde keer dat ons deur die lys werk. Maar sommige mense kan net nie ophou as hulle eers begin het nie; hulle bly hoop om geld te wen.”

Hoe ver sal diegene wat deur hierdie voorgewende telebemarkers om die bos gelei is, gaan om hulle droom te verwesenlik om ’n fantastiese prys te wen? “Ons moes al die samewerking van banke inroep om seniors se bates te bevries om te keer dat hulle nie al hulle geld verloor nie”, het een polisiespeurder gesê. ’n Vrou wie se man onlangs oorlede is, het byvoorbeeld 36 betalings aan 16 verskillende telebemarkers gestuur, altesaam meer as $85000 (R272 000). In ruil daarvoor het sy “’n hele hoop waardelose snuisterye” ontvang.

Slim bedrogskemas vir die wêreldwyses

Diegene wat hierdie bedrog pleeg, doen dit sonder aansiens des persoons. Hulle slagoffers kom uit alle ekonomiese vlakke van die samelewing. Selfs oënskynlik wêreldwyse professionele mense is al bedrieg. Die bedrog kan so listig wees dat selfs die versigtigste verbruiker ’n slagoffer kan word. Bedrog waarby meer geld betrokke is en wat op wêreldwyse kopers gemik is, kan op die televisie geadverteer word of in kleurbrosjures wat in die pos gestuur word. Dit sluit dalk beleggings in wat hoë winste beloof—beleggings in rolprentateljees, goud en goudmyne, oliebronne. Die lys lyk eindeloos. Die resultate is egter dieselfde—’n algehele verlies.

“Die omvang van hulle bedrog is ongelooflik”, sê ’n geleerde vrou wat ’n slagoffer was. “As ’n onderwyseres het ek gedink dat ek ’n intelligente persoon is. . . . Daar was nie ’n einde aan al die beloftes nie.” Sy het R88 000 verloor in ’n bedrogspul waarby ’n rolprentmaatskappy betrokke was.

Telebemarkingsbedrog is ’n internasionale probleem. Navorsers voorspel dat dit “in hierdie dekade sal vererger”. Maar pas op! Daar is ander soorte swendelary, en sommige bedrieërs het ’n gunstelingteiken—bejaardes.

[Prent op bladsy 4]

Pas op vir die swendelaars wat ná ’n storm kom!

[Prent op bladsy 5]

“Jy het ’n gratis prys gewen!”—of het jy?