Die verlies van ’n ledemaat—Kan dit met jou gebeur?
Benjamin het buite gestap en die lentesonnetjie geniet wat warm op die stad Sarajevo neergeskyn het toe hy op ’n landmyn trap. Sy linkerbeen is afgeskiet. “Ek het probeer opstaan”, het Benjamin gesê. “Maar ek kon nie.” Benjamin is maar net een van die 20 000 mense wat jaarliks deur landmyne doodgemaak of vermink word.
DAAR is moontlik tot 15 miljoen landmyne in Angola—meer as een vir elke man, vrou en kind in die land. Daar is nou 70 000 mense in Angola wat ’n ledemaat verloor het. Met die agtmiljoen tot tienmiljoen versteekte landmyne in Kambodja het hierdie land die grootste persentasie mense in die wêreld wat ledemate verloor het—’n geraamde 1 uit elke 236. Bosnië en Herzegowina het volgens berig meer as driemiljoen landmyne—59 per vierkante kilometer.
Maar dit is nie net in oorloggeteisterde lande wat mense ledemate verloor nie. In die Verenigde State is daar byvoorbeeld ongeveer 400 000 mense wat ledemate verloor het. Die meeste van die volwassenes in daardie groep het ’n ledemaat verloor weens ’n chroniese toestand wat losweg “perifere vaskulêre siekte”, oftewel PVS, genoem word. PVS is ’n algemene term wat verskeie toestande insluit. Taber’s Cyclopedic Medical Dictionary definieer PVS as ’n onpresiese term wat “siektes van die slagare en are van die ledemate insluit, veral dié toestande wat voldoende bloedsomloop van en na die ledemate belemmer”. ’n Vername oorsaak van PVS is suikersiekte. Volgens The World Health Report 1998 “sal die aantal volwassenes wat suikersiekte het regoor die wêreld meer as verdubbel van 143 miljoen in 1997 tot 300 miljoen teen 2025”.
In die Verenigde State is trauma—waaronder ongelukke met voertuie, masjinerie, masjiengereedskap en vuurwapens—die tweede grootste oorsaak dat mense ledemate verloor, en dit is verantwoordelik vir 20 tot 30 persent van alle amputasies. Ander oorsake dat ledemate verloor word, sluit gewasse (ongeveer 6 persent) en geboortedefekte (ongeveer 4 persent) in.
Die gedagte daaraan om ’n kosbare ledemaat te verloor, is, om die minste te sê, ontstellend. Is daar enige manier waarop hierdie risiko verminder kan word? En hoe kan jy ’n produktiewe lewe lei as jy alreeds ’n ledemaat verloor het? Die volgende artikels sal hierdie en ander vrae bespreek.