Let op na ontwerp in die natuur
WANNEER ons ’n entjie in die veld gaan stap, sien die meeste van ons die prag van die natuur raak. Dalk in ’n paar blommetjies, ’n kleurryke voël, ’n indrukwekkende boom of ’n treffende uitsig. Baie mense skryf hierdie prag aan ’n Skepper of ’n Meesterontwerper toe.
Jy neem moontlik aan dat net wetenskaplikes die ingewikkelde ontwerp in die natuur kan sien. Maar jy het nie gevorderde wetenskaplike toerusting nodig om die natuur se ontwerpe raak te sien nie. Al wat jy nodig het, is oplettendheid, ’n bietjie verbeelding en waardering vir prag en vorm. Jy moet miskien ook bekende voorwerpe wat jy dalk as vanselfsprekend aangeneem het, van naderby bekyk.
Een van die eenvoudigste ontwerpe is die spiraal. Dit kan gesien word in bekende mensgemaakte voorwerpe soos ’n opgerolde tou of ’n kurktrekker. Maar jy kan baie sierliker spirale in seeskulpe of dennebolle vind. En as jy mooi na die hart van ’n sonneblom kyk, kan jy weer eens die spiraalpatroon duidelik sien. Daar is ook minder opvallende spiraalpatrone in die middel van ’n roos en ’n spinnerak.
Bekyk ’n spinnerak van naderby. ’n Spinnekop spin eers die hoofdrade van sy spinnerak, amper soos die speke van ’n wiel. Hy begin dan in die middel en heg hierdie hoofdrade met ’n klewerige sydraad aanmekaar. Die spinnekop spin sy draad al in die rondte totdat die spinnerak klaar is. Hierdie sirkels kring al hoe verder uit om ’n spiraal te vorm.
Nog ’n interessante patroon in die natuur is dié van die ocellus, of die oogvlek. Oogvlekke kan op die onwaarskynlikste plekke gevind word—op die vere van ’n voël, die vlerke van ’n skoenlapper of selfs die skubbe van ’n vis. Wetenskaplikes meen dat oogvlekke met hofmakery kan help, ’n aanvaller kan flous of ongewenste aandag kan voorkom. Die pou is moontlik die bekendste voorbeeld wat oogvlekke betref, en sy paringsdans is een van die wonders van die sigbare wêreld. Die prag van die pou het Aleksander die Grote so beïndruk dat hy daarop aangedring het dat die voël regdeur sy ryk beskerm word.
Die kring en die sfeer is ook bekende patrone. Die goue bal van ’n son wat ondergaan of ’n silwer volmaan wek elke keer ons bewondering. Baie blomme van die madeliefiefamilie lyk soos die son, met ’n geel hartjie en kroonblare van verskillende kleure wat soos strale gerangskik is. Die goue “oog” van hierdie algemene blomme bied ’n feesmaal van nektar wat skoenlappers lok byna soos ’n goue strand toeriste lok.
Aangesien die sfeer die ekonomiesste verpakkingsvorm is, is vrugte en bessies dikwels sfere van verskillende groottes en kleure. Hulle helder kleure lok voëls, wat die sade versprei in ruil vir ’n smaaklike ete.
Spirale, oogvlekke, kringe en sfere is natuurlik net ’n paar voorbeelde van die baie patrone wat in die natuur gevind word. Hoewel party ’n spesifieke doel het, dien ander dalk as versiering of kamoeflering. Hoe dit ook al sy, wees op die uitkyk daarna en geniet dit.
[Volbladillustrasie op bladsy 26]