Ons beskou die wêreld
Verslegtende maniere
“Die Japannese se maniere en gedrag het versleg.” Dit is wat sowat 90 persent van byna 2 000 mense gesê het in antwoord op ’n onlangse opname wat deur die koerant The Yomiuri Shimbun gedoen is. Wat het hulle geïrriteer? Vir 68 persent was dit die feit dat “mense nie behoorlik van sigarette, kougom en koeldrankblikkies ontslae raak nie”. Meer as die helfte het melding gemaak van ouers wat nie hulle raserige kinders dissiplineer nie. Van die ander klagtes was die gebruik van selfone in die openbaar, die versuim om troeteldiere se uitwerpsels op te tel en die feit dat mense hulle motor of fiets nie reg parkeer nie. Jongmense is die meeste gekritiseer. “Ses-en-sestig persent van respondente in hulle twintiger- tot veertigerjare het hulle kommer uitgespreek oor die slegte maniere van laer- en hoërskoolkinders.”
Alligators as voëlverskrikkers
Kormorante, voëls wat blykbaar elke dag sowat een kilogram vis kan eet, “versuur dikwels die lewe van diegene wat vir plesier visvang”, sê Kanada se Calgary Herald. Die koerant berig dat Noord-Amerikaanse boere en bestuurders van visplase ’n nuwe metode gebruik om kormorante en ander visvretende voëls te verwilder—plastiekalligators. Die vier meter lange alligators “het twee groot liggewende weerkaatsers vir oë, wat hulle soos waaksame alligators in die natuur laat lyk”, verduidelik die Herald. Een bioloog het gevind dat ’n plastiekalligator wat op die water dryf, ongeveer ’n maand lank gewerk het. Daarna het die voëls begin agterkom wat aangaan, en ’n grootbloureier het selfs “op die voëlverskrikker gaan sit”. Maar toe die voëlverskrikker na ’n ander plek geneem is, het dit weer die visvretende voëls verwilder.
Teistering by die werk
Die vernaamste rede vir verlore werktyd in Spanje is “sielkundige teistering”, berig die tydskrif El País Semanal. Meer as tweemiljoen Spanjaarde word oor ’n lang tydperk by die werk geteister. Volgens die sielkundige Iñaki Piñuel is die slagoffers gewoonlik goeie werkers wat beroepsjaloesie by ander wek. Werksmaats kan iemand swartsmeer of verneder deur sy werkstoewysings nie vir hom te gee nie, hom uit gesprekke uit te sluit, voor te gee dat hulle hom nie sien nie, hom alewig te kritiseer of valse gerugte te versprei om sy gevoel van eiewaarde te ondermyn. “Daar word bereken dat 1 uit elke 5 selfmoorde in Europa met hierdie verskynsel verband hou”, sê die verslag. Wat kan gedoen word? Die tydskrif stel voor: “Moenie daaroor stilbly nie. Soek getuies. Meld die situasie by die bestuur aan. Moenie jouself die skuld gee nie. Verander in uiterste gevalle van departement [of] werk.”
Geestesprobleme onder kinders
“Tot een uit vyf van die wêreld se kinders ly aan geestes- of gedragsprobleme wat hulle vir die res van hulle lewe kan benadeel”, sê The Independent van Londen. In ’n gesamentlike verslag waarsku die Wêreldgesondheidsorganisasie en die Verenigde Nasies-kinderfonds dat depressie, selfmoord en selfbesering onder jongmense “onrusbarend” toegeneem het. Kinders wat die ergste geraak word, is dié in oorloggeteisterde gebiede en in lande wat vinnige maatskaplike en ekonomiese veranderinge ondergaan. Volgens The Independent het die verslag gesê dat terneergedrukte kinders “vatbaar is vir ander siektes en gevaarlike gewoontes wat hulle lewe kan verkort”. Dit het ook gesê dat “ongeveer 70 persent van ontydige sterftes onder volwassenes verband hou met gedrag wat in adolessensie ontwikkel het, soos om te rook, te drink en dwelms te misbruik”.
Hoofweë in die see
“Dit is die grootste hoofweg in die see”, berig The Sunday Times van Londen. “Onder die waters van die Stille Oseaan is ’n hoofweg wat van Kalifornië se goue strande verby Hawaii tot by die rotsagtige kus van Japan strek.” Jeff Polovina, ’n mariene bioloog in Hawaii, het onlangs hierdie roete ontdek en gekarteer deur merkers aan walvisse, seeskilpaaie, tunas, dolfyne en haaie te heg. Die hoofweg is ryk aan plankton, wat deur krappe, jellievisse en pylinkvisse geëet word. Hierdie diere is weer vir die langafstandreisigers ’n oorvloedige bron van kos. Grootkopseeskilpaaie, wat die koerant as “die stralerjakkers van die reptielwêreld” beskryf het, lê hulle eiers in Japan, bereik volwassenheid naby die kus van Kalifornië en reis dan heen en weer tussen die twee plekke. Die seeroete skuif in die winter ongeveer 1 000 kilometer suidwaarts en loop van suidelike Kalifornië na die Suid-Chinese See.
Bly fiks
“Fisiese aktiwiteit help om gewig te beheer, bied beskerming teen gesondheidsprobleme soos suikersiekte en osteoporose, verbeter die gemoedstemming en dra by tot ’n beter nagrus”, sê Tufts University Health and Nutrition Letter. Maar benewens al hierdie dinge is “jou fiksheid ’n belangrike faktor wat bepaal hoe lank jy gaan lewe”. In ’n 13 jaar lange studie van meer as 6 000 middeljarige mans het navorsers by die Stanford-universiteit en die Amerikaanse Departement van Veterane-aangeleenthede se Gesondheidsorgstelsel gevind dat die hoeveelheid oefening wat iemand kan doen sonder om heeltemal uitgeput te raak, ’n goeie aanduiding is van hoe lank hy sal lewe. Hoewel ander navorsing toon dat erflikheidsfaktore ’n rol speel in hoeveel oefening ’n mens kan doen, kan daaglikse “lae-intensiteitoefeninge”—soos om flink te stap—jou ook help om fiks te bly.
Alkohol aan jongmense bemark
“Byna een uit 10 jong Australiërs is afhanklik van alkohol”, berig Australië se Sunday Telegraph. Professor Ian Webster, voorsitter van die Australiese Raad vir Alkohol en ander Dwelms, sê dat ’n kultuur onder jongmense ontwikkel het waarin hulle hulle “dronk drink” om hulle naweek te geniet. The Sydney Morning Herald berig dat party deskundiges bekommerd is oor die “toenemende wêreldwye bedryf” wat alkohol aan jongmense bemark. Navorsers het gevind dat die meeste bemarkers van alkohol webwerwe het wat op jongmense gemik is. “Dit het kaartjies vir musiekkonserte aangebied en het rolprentresensies en natuurlik inligting oor die produk ingesluit.” Volgens die verslag is die Wêreldgesondheidsorganisasie besorg oor die feit dat al hierdie reklame “bedoel is om te verseker dat alkohol ’n belangrike deel van jongmense se lewe word”.
Onttrekking aan die samelewing
In Japan is daar blykbaar ’n nuwe verskynsel wat hoofsaaklik onder tieners en jong volwassenes kop uitsteek. Dit word hikikomori (ernstige sosiale onttrekking) genoem en het aan die lig gekom toe ondersoek ingestel is na ’n aantal wrede misdade wat gepleeg is deur jongmense wat hulle aan die samelewing onttrek het. “Navorsing oor die lewenswyse van hierdie misdadigers het getoon dat hulle kluisenaarsbestaan—waartydens hulle hulle maande lank in hulle kamer afsonder met net ’n rekenaar of ’n videospeletjie vir geselskap—glad nie uitsonderlik is nie”, berig die mediese tydskrif The Lancet. Ander bewyse dui daarop dat hikikomori meer dikwels deur lusteloosheid as deur geweld geopenbaar word. Maar “daar is algemene eenstemmigheid dat hierdie siekte die gevolg is van die welvaart, tegnologie en gemak van die moderne Japannese lewe”, sê The Lancet. “Baie hikikomori bestee die meeste van hulle tyd op die Internet of aan videospeletjies terwyl hulle kitskos eet wat by hulle huis afgelewer word.” Volgens sommige skattings is daar ’n miljoen jongmense in Japan wat so ’n kluisenaarsbestaan voer.