Olie—Hoe dit jou raak
HET jy al ooit ’n oomblik nagedink oor hoe die lewe vir baie mense sonder petroleum en petroleumprodukte sou wees?a Olie wat van petroleum verkry word, word gebruik om motorvoertuie, fietse, stootwaentjies en ander dinge met bewegende onderdele te smeer. Olie verminder wrywing, wat die slytasie van masjienonderdele vertraag. Maar dit is nie al nie.
Olie word gebruik om brandstof vir vliegtuie, motorvoertuie en verwarmingstelsels te maak. Baie skoonheidsmiddels, verwe, ink, medisyne, kunsmisstowwe en plastieke asook ’n menigte ander items bevat petroleumprodukte. Vir baie mense sou die daaglikse lewe sonder olie heeltemal anders gewees het. Dit is dus geen wonder nie dat een bron sê dat petroleum en sy derivate “meer gebruike het as enige ander stof in die wêreld”. Hoe kry ons olie? Waar kom dit vandaan? Hoe lank gebruik die mensdom dit al?
Die Bybel sê vir ons dat Noag meer as twee millenniums voor Christus ’n reusagtige vaartuig volgens God se instruksies gebou het en teer—moontlik ’n stof wat aan petroleum verwant is—gebruik het om dit waterdig te maak (Genesis 6:14). Petroleumverwante stowwe is gebruik deur die Babiloniërs vir hulle oondgedroogde bakstene, deur die Egiptenare in mummifikasie en deur ander antieke volke vir geneeskundige doeleindes.
Wie sou ooit kon raai dat hierdie produk so belangrik in vandag se wêreld sou wees? Niemand kan ontken dat die moderne industriële beskawing van petroleum afhanklik is nie.
Die gebruik van petroleumolie vir kunsmatige verligting was as ’t ware die platform waarop olie se gewildheid gebou is. Reeds in die 15de eeu het mense van Bakoe, wat vandag die hoofstad van Azerbaidjan is, olie van vlak putte vir hulle lampe gebruik. In 1650 is vlak oliereservoirs in Roemenië uitgegrawe, waar olie in die vorm van keroseen vir verligting gebruik is. Teen die middel van die 19de eeu het daardie land en ander in Oos-Europa reeds ’n florerende oliebedryf gehad.
In die Verenigde State was dit hoofsaaklik die soeke na ’n verligtingsmiddel van hoë gehalte in die 1800’s wat ’n groep mans beweeg het om hulle aandag op olie toe te spits. Hierdie mans het heel tereg tot die slotsom gekom dat hulle na olie sou moes boor om in die aanvraag na keroseen te voorsien. In 1859 is ’n olieboorgat dus suksesvol in Pennsilvanië gesink. Die oliekoors het begin. Wat het daarna gebeur?
[Voetnoot]
a Die woord “petroleum” is uit Latyn afkomstig en beteken “rotsolie”. Dit word gewoonlik gebruik met verwysing na twee nou verwante verbindings—aardgas, wat ook as metaan bekend staan, en olie. Albei stowwe sypel soms na die oppervlak deur krake in die aardkors. Olie kan ’n vloeistof wees of in die vorm van asfalt, pik, bitumen of teer voorkom.
[Venster op bladsy 3]
PETROLEUM EN OLIE—WAT IS DIE VERSKIL?
Hoewel dit gewoonlik uit sogenoemde olieboorgate kom, is olie in werklikheid petroleum, of ruolie, wat onder die grond uitkom. Petroleum word gedefinieer as “’n dik, vlambare, geel-tot-swart mengsel van gasagtige, vloeibare en vaste koolwaterstowwe wat natuurlik onder die aarde se oppervlak voorkom”. Dit “kan geskei word in fraksies insluitende aardgas, petrol, nafta, keroseen, brandstof en smeerolies, paraffienwas sowel as asfalt en word as grondstof vir ’n groot verskeidenheid afgeleide produkte gebruik”.—The American Heritage Dictionary of the English Language.