Boekarest—Waar die verlede en die hede ontmoet
DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN ROEMENIË
MET die eerste oogopslag lyk dit asof die stadsprofiel van Boekarest deur ’n enkele gebou oorheers word—die Parlementspaleis (1), wat tydens die Kommunistiese era as die Volkshuis bekend gestaan het. Hierdie sombere gebou, een van die grootste ter wêreld, is een van die stad se vernaamste toeriste-aantreklikhede.
Die paleis verteenwoordig in sekere opsigte die Boekarest van vandag. Die plaaslike mense het egter gemengde gevoelens oor hierdie massiewe gebou. Die inwoners hoop dat besoekers ook die ander sy van hulle stad sal waardeer—die aantreklike argitektuur van die verlede.
Die hoofstad van gister
In 1862 is Boekarest tot die hoofstad van die land Roemenië verklaar. Gedurende die tweede helfte van die 19de eeu het die stad vinnig ontwikkel. Een na die ander het indrukwekkende dog bekoorlike openbare geboue wat deur Franse argitekte ontwerp is, al langs die lowergroen lane verskyn. Weens Boekarest se groot aantal parke, tuine en pleine is dit ’n tuinstad genoem. Boekarest was ook onder die eerste stede in die wêreld waar die strate deur middel van olielampe belig is. In 1935 is die Triomfboog (2), wat deur die Arc de Triomphe op die Champs-Élysées in Parys geïnspireer is, oor die pragtige Kiselefflaan opgerig. Die stad se skilderagtige voorkoms sou ’n Fransman heel moontlik tuis laat voel het. Om die waarheid te sê, Boekarest is selfs die bynaam Klein Parys van die Ooste gegee.
Ná die Tweede Wêreldoorlog het Boekarest, onder Kommunistiese heerskappy, dramatiese veranderinge ondergaan. Omtrent ’n derde van die middestad, waar daar talle geskiedkundige argitektoniese monumente was, is gesloop om plek te maak vir woonstelblokke. Gedurende 1960 en 1961 alleen is sowat 23 000 woonstelle gebou. In 1980 is daar met die beplanning van die Volkshuis begin. Dit het uiteindelik honderde kroonkandelare gehad, sowel as ’n bomskuiling wat 90 meter onder die grond was. Met meer as 360 000 vierkante meter vloerruimte, 12 verdiepings en 1 100 vertrekke, is dit drie keer groter as Frankryk se Paleis van Versailles. Groot gebiede in die ou deel van die stad is platgestoot om plek te maak vir die paleis en die groot boulevard—breër as die Champs-Élysées—wat na die voorkant van die gebou lei. Vir diegene wat Boekarest geken het soos dit voorheen was, het die stad feitlik onherkenbaar geword.
Vir baie plaaslike inwoners is die paleis se imponerende voorkoms ’n sombere herinnering aan die persoon wat dit laat bou het—die afgestorwe diktator Nicolae Ceauşescu. Aangevuur deur die begeerte om ’n monument ter ere van homself op te rig, het hy byna 700 argitekte en tienduisende werkers aangestel, wat in drie skofte dag en nag aan die projek gewerk het. Toe sy bewind in 1989 in duie gestort het, was die gebou nog nie voltooi nie, hoewel dit teen daardie tyd reeds meer as ’n miljard dollar gekos het.
Die ander sy van Boekarest
Die deel van die ou stad wat nog bestaan, lyk heeltemal anders. Daar kan ’n mens nog steeds die elegante argitektuur van die ou Boekarest bewonder. En by die Dorpsmuseum (3)—een van talle museums in die stad—kan ’n mens ’n idee kry van al die verskillende kulture op die platteland van Roemenië. In ’n rustige park wat oor ’n meer uitkyk, is meer as 50 plaashuisies en ander geboue van oor die hele Roemenië stuk vir stuk herbou, wat ’n fassinerende versameling geskep het. Elke huis is op sigself ’n museum en vertoon die gereedskap, ambagte en leefwyse van ’n Roemenië wat baie anders is as die Boekarest van vandag.
Daar is nie juis ’n skeiding tussen die geskiedkundige en moderne gebiede van hierdie stad nie. Dit is nie ongewoon om geboue uit uiteenlopende tydperke sy aan sy (4) te sien staan nie. Die antieke en moderne sy van Boekarest kan dus langs mekaar gesien word in ’n stad waar die verlede en die hede ontmoet.
[Prente op bladsy 10]
1 Parlementspaleis
2 Triomfboog
3 Dorpsmuseum
4 Geboue uit uiteenlopende tydperke sy aan sy
[Erkenning]
© Sari Gustafsson/hehkuva/age fotostock