Jongmense vra

Wat moet ek omtrent sosiale netwerke weet?—Deel 1

“Ek het vriende in ander lande, en die beste manier om met hulle in aanraking te bly, is deur middel van ’n sosiale netwerk. Ek is so bly dat ek met hulle kan praat al woon hulle baie ver van my af.”—Sue, 17.a

“Ek dink dat sosiale netwerke ’n mors van tyd is, dat dit ’n lui mens se sosiale lewe is. Die enigste manier om vriendskappe te behou, is om van aangesig tot aangesig met mense te praat.” —Gregory, 19.

WATTER van die stellings hierbo stem die meeste met jou beskouing ooreen? Hoe dit ook al sy, een ding is seker: Sosiale netwerke het baie gewild geword.b Dink hieraan: Dit het die radio 38 jaar geneem om 50 miljoen gebruikers te bereik, die televisie 13 jaar om dieselfde aantal mense te bereik, en die Internet 4 jaar om dit te doen. Die sosiale netwerk Facebook het in ’n onlangse tydperk van 12 maande 200 miljoen gebruikers gekry!

Dui aan of die volgende stelling waar of onwaar is:

Tieners maak die grootste deel van die bevolking uit wat van sosiale netwerke gebruik maak. ․․․․․ Waar ․․․․․ Onwaar

Antwoord: Onwaar. Amper twee derdes van die gebruikers van die gewildste sosiale netwerk is 25 jaar oud of ouer. In 2009 het die grootste persentasievermeerdering gekom van dié wat ouer as 55 is!

Nietemin gebruik miljoene jongmense sosiale netwerke, en party verkies dit as ’n kommunikasiemiddel. “Ek het my rekening gedeaktiveer”, sê ’n tiener genaamd Jessica, “maar ek het dit toe gereaktiveer, want niemand het met my kontak behou deur my te bel nie. Dis asof mense van jou vergeet as jy nie ’n sosiale netwerk gebruik nie!”

Waarom is sosiale netwerke so gewild? Die antwoord is eenvoudig: Mense het die natuurlike begeerte om met ander mense interaksie te hê. En dit is juis die doel van ’n sosiale netwerk. Kyk waarom baie dalk by ’n sosiale netwerk wil aansluit.

1. Gerief.

“Dit kan moeilik wees om kontak met jou vriende te behou, maar as hulle almal een webwerf gebruik, is dit maklik!”—Leah, 20.

“Ek kan ’n boodskap plaas, en dis asof ek terselfdertyd aan elkeen van my vriende ’n e-pos gestuur het.”—Kristine, 20.

2. Portuurdruk.

“Ek ontvang gedurig versoeke om by iemand se vriendelys aan te sluit, maar ek kan nie, want ek het nie ’n rekening nie.”—Natalie, 22.

“Wanneer ek vir mense sê dat ek besluit het om nie ’n rekening te hê nie, kyk hulle my aan asof hulle wil sê: ‘Wat is fout met jou?’”—Eve, 18.

3. Druk van die media.

“Die media bevorder die idee dat jy geen vriende sal hê as jy nie te alle tye met mense in kontak kan wees nie. En om geen vriende te hê nie, is soos om geen lewe te hê nie. As jy dus nie ’n sosiale netwerk gebruik nie, is jy niks.”—Katrina, 18.

4. Skool.

“My onderwysers gebruik ’n sosiale netwerk. Party plaas boodskappe daarop om vir ons te sê wanneer ons ’n vasvra sal hê. Of as ek byvoorbeeld hulp met my wiskunde nodig het, kan ek ’n boodskap op my onderwyser se ‘Muur’ plaas, en hy sal my aanlyn help om die probleem op te los.”—Marina, 17.

5. Werk.

“Mense wat werk soek, gebruik ’n sosiale netwerk om met ander in aanraking te kom. Partykeer help dit hulle om werk te kry.”—Amy, 20.

“Ek gebruik ’n sosiale netwerk vir my werk. Dit stel kliënte in staat om grafieseontwerp-projekte waaraan ek tans werk, te sien.”—David, 21.

Moet jy aan ’n sosiale netwerk behoort? As jy nog in die huis is, moet jou ouers daaroor besluit (Spreuke 6:20).c As jou ouers nie wil hê dat jy ’n rekening moet hê nie, moet jy hulle besluit respekteer.—Efesiërs 6:1.

Aan die ander kant laat sommige ouers hulle ouer kinders toe om ’n sosiale netwerk te gebruik—en hulle monitor hulle gebruik daarvan. Beteken dit dat jou ouers op jou privaatheid inbreuk maak as hulle dit doen? Glad nie! ’n Sosiale netwerk is ’n kragtige kommunikasiemiddel, en jou ouers is tereg besorg oor hoe jy dit gebruik. Die feit is dat sosiale netwerke—soos met feitlik enige gebruik van die Internet die geval is—gevare inhou. Hoe kan jy hierdie gevare vermy as jou ouers jou toelaat om ’n sosiale netwerk te gebruik?

Hoe om veilig te “bestuur”

In party opsigte kan die gebruik van die Internet met die bestuur van ’n motor vergelyk word. Soos jy dalk al opgelet het, is nie almal wat ’n bestuurslisensie het, verantwoordelike bestuurders nie. Om die waarheid te sê, baie mense het al verskriklike ongelukke gemaak weens onverskilligheid of nalatigheid.

Dit is dieselfde met mense wat die Internet gebruik. Party “bestuur” op ’n verantwoordelike wyse; ander is roekeloos. As jou ouers jou toelaat om ’n sosiale netwerk te gebruik, vertrou hulle jou om ’n besonder gevaarlike deel van die Internet te verken. Watter soort “bestuurder” is jy dus? Het jy getoon dat jy ‘praktiese wysheid en denkvermoë bewaar’?—Spreuke 3:21.

In hierdie artikel sal ons nou twee aspekte van sosiale netwerke bespreek waaroor jy ernstig moet nadink—jou privaatheid en jou tyd. Die “Jongmense vra”-artikel in die volgende nommer van die Ontwaak! sal jou reputasie en jou vriendskappe bespreek.

JOU PRIVAATHEID

Privaatheid is dalk die laaste ding waaraan jy dink wanneer dit by ’n sosiale netwerk kom. Die hele idee daarvan is dan juis om met ander bevriend te raak. Maar dit kan rampspoedige gevolge hê as jy nie voorsorgmaatreëls tref nie.

Ter toeligting: Veronderstel jy het ’n groot bedrag geld by jou. Sal jy dit só dra dat almal dit kan sien terwyl jy met jou vriende in die straat afstap? Dit sal dwaas wees—jy sal as ’t ware vra om beroof te word! As jy slim is, sal jy jou geld wegsteek waar niemand dit kan sien nie.

Dink aan jou persoonlike inligting asof dit jou geld is. Hou dit in gedagte terwyl jy na die lys hieronder kyk, en maak ’n regmerkie langs die items wat jy nie wil hê ’n volslae vreemdeling moet weet nie.

․․․․․ my huisadres

․․․․․ my e-posadres

․․․․․ waar ek skoolgaan

․․․․․ die tye wanneer ek by die huis is

․․․․․ die tye wanneer niemand by die huis is nie

․․․․․ my foto’s

․․․․․ my beskouings

․․․․․ dinge waarvan ek hou en waarin ek belangstel

Selfs al is jy die grootste ekstrovert in die wêreld, sal jy waarskynlik saamstem dat daar ten minste ’n paar dinge op die lys hierbo is wat nie sommer enigiemand moet weet nie. Maar baie jongmense—en volwassenes—het onbewustelik sulke besonderhede aan vreemdelinge bekend gemaak! Hoe kan jy hierdie strik vermy?

As jou ouers jou enigsins toelaat om ’n sosiale netwerk te gebruik, moet jy deeglik vertroud wees met die privaatheidinstellings (privacy settings)—en dit gebruik. Moet dit nie aan die sosiale webwerf oorlaat om jou privaatheid te beskerm nie. Die feit is dat die verstekinstellings (default settings) wat dit voorsien, dalk meer mense toelaat om na jou webblad te kyk en kommentaar te lewer as wat jy dink. Dit is een rede waarom ’n meisie genaamd Allison haar instellings so gestel het dat net haar intieme groep vriende haar plasings kon sien. “Party van my vriende het vriende gehad wat ek nie ken nie”, sê sy, “en ek wou nie hê dat hierdie vreemdelinge van my moet lees nie.”

Selfs al kommunikeer jy net met jou hegte vriende, moet jy nog steeds versigtig wees. “Jy kan daaraan verslaaf raak om kommentare van jou vriende te ontvang”, sê die 21-jarige Corrine, “en jy maak dus meer inligting oor jouself bekend as wat jy moet.”

Hou altyd in gedagte dat die term “privaatheid” maar net relatief is wat die Internet betref. Waarom? “Groot webwerwe maak reserwekopieë van hulle databasisse”, sê Gwenn Schurgin O’Keeffe in haar boek CyberSafe, en sy voeg by: “Wat ons op die Internet plaas, verdwyn nooit regtig nie. Ons moet dit as permanent beskou omdat daar waarskynlik êrens nog ’n kopie is; om te dink dat dit nie die geval is nie, sal dwaas wees.”

JOU TYD

Dit is nie net jou privaatheid wat met ’n groot bedrag geld vergelyk kan word nie, maar ook jou tyd. Jy moet dus beplan hoe jy jou tyd gaan gebruik (Prediker 3:1). En dit is een van die grootste uitdagings wanneer dit by enige gebruik van die Internet kom, insluitende sosiale netwerke.d

“Ek het al soveel keer gesê: ‘Ek gaan dit net ’n minuut lank gebruik.’ ’n Uur later is ek nog steeds aanlyn.”—Amanda, 18.

“Ek was verslaaf aan ’n sosiale netwerk. Elke keer dat ek van die skool af by die huis gekom het, het ek ure daaraan bestee om mense se kommentare oor my plasings te lees en om na hulle plasings te kyk.”—Cara, 16.

“Ek het van my selfoon af toegang tot die webwerf gehad, en ek het daarna gekyk op pad skool toe, by die skool en op pad huis toe. Dan het ek, nadat ek by die huis gekom het, voor die rekenaar gaan sit. Ek het geweet dat ek verslaaf is, maar ek wou nie ophou nie!”—Rianne, 17.

As jou ouers jou toelaat om ’n sosiale netwerk te gebruik, moet jy dink aan hoeveel tyd redelik sou wees om elke dag daaraan te bestee. Monitor dan jou gebruik daarvan. Hou ’n maand lank boek van die tyd wat jy aan ’n sosiale netwerk bestee en kyk of jy binne die perke bly wat jy gestel het. Onthou, jou tyd is soos jou geld. Moet dus nie toelaat dat ’n sosiale netwerk jou “bankrot” maak nie. Daar is immers dinge in die lewe wat belangriker is!—Efesiërs 5:15, 16; Filippense 1:10.

Sommige jongmense het stappe gedoen om seker te maak dat hulle in beheer van hulle tyd bly. Kyk byvoorbeeld na die volgende:

“Ek het my rekening gedeaktiveer, en daarna het ek baie tyd gehad. Dit was bevrydend! Ek het my rekening onlangs gereaktiveer, maar nou is ek ten volle in beheer. Dae gaan verby sonder dat ek daarna kyk. Soms vergeet ek selfs daarvan. As my gebruik van die sosiale netwerk weer ’n probleem word, sal ek my rekening net weer deaktiveer.”—Allison, 19.

“Ek het my rekening al vir ’n paar maande gedeaktiveer en dit dan later gereaktiveer. Ek doen dit wanneer ek sien dat ek te veel tyd daaraan bestee. Nou het dit nie meer so ’n houvas op my soos tevore nie. Ek sal dit vir ’n spesieke doel gebruik, maar dan is ek daarmee klaar.”—Anne, 22.

Die waarheid omtrent sosiale netwerke

Daar is nog ’n faktor wat jy in ag moet neem wat sosiale netwerke betref. Om jou te help om hierdie aspek te verstaan, kan jy ’n ✔ maak langs die opsie wat jy voel die beste pas.

’n Sosiale netwerk is hoofsaaklik . . .

(A) ․․․․․ ’n besigheid.

(B) ․․․․․ ’n sosiale klub.

(C) ․․․․․ ’n vorm van ontspanning.

Die korrekte antwoord? Glo dit as jy wil, dit is Opsie A. ’n Sosiale netwerk is allereers ’n besigheid. Die doel daarvan is om ’n wins te maak, hoofsaaklik deur middel van advertensies. En vir adverteerders word die netwerk al hoe waardevoller namate nog mense daarby aansluit en hierdie lede se plasings deur al hoe meer mense gesien word. Trouens, hoe meer tyd jy of enigiemand anders op ’n netwerk deurbring, hoe meer advertensies sal gesien word.

Hierdie wete kan jou help om te besef dat ’n sosiale netwerk min het om te verloor—en adverteerders baie het om te wen—as jy jou inligting aan te veel mense bekend maak of te veel tyd aanlyn bestee. As jy enigsins van ’n sosiale netwerk gebruik maak, moet jy dus jou bes doen om jou privaatheid te beskerm en die hoeveelheid tyd wat jy daaraan bestee, te monitor.

Nog artikels uit die reeks “Jongmense vra” kan gevind word op die webwerf www.watchtower.org/ype

[Voetnote]

[Lokteks op bladsy 25]

Dit het die radio 38 jaar geneem om 50 miljoen mense te bereik

[Lokteks op bladsy 25]

In net 1 onlangse jaar het meer as 200 miljoen gebruikers by die sosiale netwerk Facebook aangesluit

[Venster op bladsy 27]

VRA JOU OUERS

Bespreek die kwessie van privaatheid op die Internet met jou ouers. Watter dinge moet ’n mens eerder privaat hou, en waarom? Watter inligting moet geensins op die Internet geplaas word nie omdat dit vir jou gevaarlik kan wees? Vra jou ouers ook hoe jy ’n balans kan handhaaf tussen aanlyn interaksie en persoonlike interaksie met mense. Watter aanpassings, indien enige, dink hulle is nodig?

[Prent op bladsy 26]

Jou bedrywighede op ’n sosiale netwerk is dalk nie so privaat as wat jy dink nie

[Prent op bladsy 27]

Tyd is soos geld. As jy dit alles aan een ding bestee, sal jy nie genoeg oorhê wanneer jy dit nodig het nie