Jongmense vra

Is ek verslaaf aan elektroniese kommunikasiemiddele?

Wat het hierdie drie mense in gemeen?

“Ek is mal daaroor om SMS’e te skryf! Ek dink dis die wonderlikste ding wat ooit uitgevind is. ’n Mens kan seker sê dat dit my lewe oorgeneem het.”—Alan.a

“My ma het ’n TV vir my kamer gekoop, en ek was in ekstase! Maar in plaas daarvan om saans te gaan slaap, het ek ure lank opgebly om TV te kyk. Ek het eerder TV gekyk as om tyd saam met my gesin en vriende deur te bring.”—Teresa.

“’n Tyd lank kon ek nêrens gaan en niks doen sonder om te wonder of iemand iets vir my op my webblad gesit het nie. As ek in die middel van die nag wakker geword het, moes ek eenvoudig op die Internet gaan. Wanneer ek ook al kon, het ek my blog (webdagboek) bygewerk.”—Anna.

Wie van hierdie drie jongmense sou jy sê is verslaaf aan ’n kommunikasiemiddel?

□ Alan □ Teresa □ Anna

TOE jou ouers tieners was, was die TV en radio die vernaamste elektroniese kommunikasiemiddele. Destyds was telefone net telefone—dit het slegs klank oorgedra en was waarskynlik aan ’n muur vasgemaak. Klink dit verskriklik outyds? ’n Meisie met die naam Anna dink so. “My ouers het in die tegnologiese donker eeue grootgeword”, sê sy. “Hulle vind nou eers uit hoe om party van die funksies op hulle selfoon te gebruik!”

Vandag kan jy ’n oproep ontvang, na musiek luister, na ’n program kyk, ’n speletjie speel, jou vriende e-pos, ’n foto neem en op die Internet gaan—alles met net een toestelletjie wat jy in jou sak kan dra. Omdat jy grootgeword het met rekenaars, selfone, die TV en die Internet, is dit dalk nie vir jou vreemd om dit heeltyd te gebruik nie. Maar jou ouers dink miskien dat jy daaraan verslaaf is. As jou ouers vir jou sê dat hulle daaroor besorg is, moet jy dit nie sommer net verwerp omdat jy dink dat hulle uit voeling is met die werklikheid nie. “Wanneer iemand op ’n saak antwoord voordat hy dit hoor”, het die wyse koning Salomo gesê, “is dit dwaasheid van sy kant.”—Spreuke 18:13.

Wonder jy waarom jou ouers moontlik besorg is? Doen die toets wat volg om uit te vind of jy dalk aan ’n elektroniese kommunikasiemiddel verslaaf is.

‘Is ek verslaaf?’

Een ensiklopedie omskryf verslawing as “die gewoonte om oormatige gedrag te herhaal waarmee ’n persoon nie kan of wil ophou nie, ten spyte van die nadelige gevolge daarvan”. Volgens hierdie definisie is of was al drie jongmense wat aan die begin van hierdie artikel aangehaal is, aan elektroniese kommunikasiemiddele verslaaf. Wat van jou? Kyk na die ontleding van hierdie definisie hieronder. Lees die aanhalings, en kyk of jy al enigiets soortgelyks gesê of gedoen het. Vul dan jou antwoorde in.

Onbeheerste gedrag. “Ek het ure lank elektroniese speletjies gespeel. Ek het my slaap daarvoor opgegee, en dit was byna al waaroor ek gesels het. Ek het my van my gesin afgesonder en verlore geraak in die denkbeeldige wêreld van die speletjies wat ek gespeel het.”—Andrew.

Hoeveel tyd dink jy is dit redelik om elke dag aan elektroniese kommunikasiemiddele te bestee? ․․․․․

Hoeveel tyd dink jou ouers kan jy daaraan bestee? ․․․․․

Hoeveel tyd bestee jy altesaam elke dag daaraan om SMS’e te stuur, TV te kyk, foto’s en kommentare op ’n webwerf te sit, elektroniese speletjies te speel, ensovoorts? ․․․․․

Kyk na jou antwoorde hierbo. Sou jy sê dat jy elektroniese kommunikasiemiddele te veel gebruik?

□ Ja □ Nee

Kan nie of wil nie ophou nie. “My ouers sien my heeltyd SMS en sê vir my dat ek dit te veel doen. Maar in vergelyking met ander kinders van my ouderdom SMS ek baie min. Ek weet ek stuur meer SMS’e as my ouers. Maar dis soos om appels met lemoene te vergelyk—hulle is 40 en ek is 15.”—Alan.

Het jou ouers of vriende al gesê dat jy te veel tyd bestee aan die een of ander elektroniese kommunikasiemiddel?

□ Ja □ Nee

Wou jy nie of kon jy nie jou gebruik van daardie kommunikasiemiddel beheer nie?

□ Ja □ Nee

Nadelige gevolge. “My vriende SMS heeltyd—selfs terwyl hulle bestuur. En dit is baie onveilig!”—Julie.

“Toe ek my selfoon gekry het, was ek altyd besig om iemand te bel of te SMS. Dit was al wat ek gedoen het. Dit het my verhouding met my gesin en selfs met party van my vriende bederf. Wanneer ek nou saam met my vriende uitgaan en met hulle gesels, kom ek agter dat hulle heeltyd die gesprek onderbreek en sê: ‘Ag, wag net ’n bietjie. Ek moet gou vir hierdie persoon terugskryf.’ Dis een rede waarom ons nie beter vriende is nie.”—Shirley.

Lees of stuur jy ooit SMS’e terwyl jy bestuur of klas loop?

□ Ja □ Nee

Onderbreek jy aanhoudend gesprekke met jou gesin of vriende om e-posse, oproepe of SMS’e te beantwoord?

□ Ja □ Nee

Ontneem jou gebruik van elektroniese kommunikasiemiddele jou van nodige slaap of lei dit jou aandag van jou leerwerk af?

□ Ja □ Nee

Hoe om gebalanseerd te wees

As jy ’n elektroniese kommunikasiemiddel gebruik—hetsy dit ’n rekenaar, ’n selfoon of ’n ander toestel is—kan jy jou die vier vrae hieronder afvra. As jy die Bybelse raad toepas en ’n paar eenvoudige moets en moenies volg, sal dit jou beskerm en help om in beheer te bly.

1. Wat is die inhoud? “Vul julle gedagtes met dié dinge wat goed en lofwaardig is: dinge wat waar, edel, reg, suiwer, lieflik en eerbaar is.”—Filippense 4:8, Today’s English Version.

Jy moet kontak behou met vriende en familie en hulle vertel van opbouende nuus en beskouings.—Spreuke 25:25; Efesiërs 4:29.

Jy moenie skadelike skinderpraatjies, onsedelike SMS’e of foto’s versprei of na sedelik verdorwe video-uittreksels of programme kyk nie.—Kolossense 3:5; 1 Petrus 4:15.

2. Wanneer gebruik ek dit? “Vir alles is daar ’n vasgestelde tyd.”—Prediker 3:1.

Jy moet die tyd wat jy aan oproepe, SMS’e, programme of speletjies bestee, beperk. Uit respek moet jy jou toestel afskakel gedurende belangrike geleenthede, soos vergaderinge vir aanbidding. Jy kan boodskappe altyd later beantwoord.

Jy moenie toelaat dat jou gebruik van elektroniese kommunikasiemiddele inbreuk maak op tyd wat jy opsygesit het vir familie en vriende, vir studie of vir geestelike bedrywighede nie.—Efesiërs 5:15-17; Filippense 2:4.

3. Met wie assosieer ek? “Moenie mislei word nie. Slegte omgang bederf nuttige gewoontes.”—1 Korintiërs 15:33.

Jy moet jou verhouding versterk met mense wat jou aanspoor om goeie gewoontes aan te kweek, en elektroniese kommunikasiemiddele kan hiervoor gebruik word.—Spreuke 22:17.

Jy moenie jouself om die bos lei nie—jy sal die standaarde, taal en denke aanneem van dié met wie jy deur middel van e-posse, SMS’e, die TV, video’s of die Internet assosieer.—Spreuke 13:20.

4. Hoeveel tyd bestee ek daaraan? “Maak [seker] van die belangriker dinge.”—Filippense 1:10.

Jy moet let op hoeveel tyd jy aan elektroniese kommunikasiemiddele bestee.

Jy moenie jou vriende se kommentare of jou ouers se riglyne ignoreer as hulle sê dat jy te veel tyd aan ’n kommunikasiemiddel bestee nie.—Spreuke 26:12.

Andrew, wat vroeër aangehaal is, sê die volgende oor die gebalanseerde gebruik van elektroniese kommunikasiemiddele: “Dis lekker om elektroniese toestelle te gebruik, maar net vir ’n rukkie. Ek het geleer om nie toe te laat dat tegnologie tussen my en my gesin en vriende kom nie.”

Nog artikels uit die reeks “Jongmense vra” kan gevind word op die webwerf www.watchtower.org/ype

[Voetnoot]

[Venster/Prente op bladsy 25]

WAT JOU PORTUURS SÊ

“My ouers het dikwels vir my gesê: ‘Soos jý aangaan, kan ons net so wel jou hande aan jou selfoon vasplak!’ Ek het eers gedink dis snaaks, maar toe besef dat hulle ernstig is. Nou stuur ek minder SMS’e, en ek was nog nooit gelukkiger nie!”

“Ek het in die verlede gevoel dat ek, wanneer ek ook al kan, op die Internet moet kyk vir boodskappe. Ek het my huiswerk en ander studies afgeskeep. Noudat ek die Internet minder gebruik, voel dit asof ’n groot las van my skouers afgelig is. Goeie balans is die antwoord.”

[Prente]

Jovarny

Mariah

[Venster op bladsy 26]

“EK WAS VERSLAAF AAN ’N SOSIALE NETWERK”

“’n Paar jaar gelede het ons gesin getrek. Ek wou kontak behou met my vriende, en hulle het my genooi om ’n webwerf te gebruik waarop ’n mens foto’s kan sit. Dit het na ’n wonderlike manier gelyk om met hulle in aanraking te bly. Ek sou slegs met mense praat wat ek ken, nie met vreemdelinge nie. Wat kon dus verkeerd loop?

“Aan die begin het alles goed gegaan. Ek het een keer per week die webwerf besoek om na my vriende se foto’s te kyk, kommentare te skryf en hulle kommentare oor my foto’s te lees. Maar dit het gou ’n obsessie geword. Voor ek my kom kry, was ek heeltyd op die webwerf. Omdat ek soveel aanlyn was, het vriende van my vriende dit begin opmerk, en hulle het my genooi om met hulle vriende te wees. Jy weet hoe dit is—’n vriend sê dat iemand lekker geselskap is, en daarom aanvaar jy dié persoon ook as ’n vriend. Kort voor lank het jy 50 aanlynvriende.

“Ek het gou gevind dat my gedagtes altyd om die Internet gedraai het. Selfs wanneer ek op die webwerf was, het ek gedink aan wanneer ek dit weer kan besoek en dat ek nuwe foto’s moet opsit. Ek het hier ’n kommentaar gelees, daar ’n video opgesit en sonder dat ek dit besef het, het ure verbygegaan.

“Dit het omtrent ’n jaar en ’n half geneem voordat ek uiteindelik besef het dat ek verslaaf is. Maar nou sorg ek dat ek my gebruik van die Internet streng beheer, en ek konsentreer daarop om op ’n persoonlike vlak vriende te maak met mense wat ek weet dieselfde sedelike standaarde as ek het. Party van my vriende verstaan dit nie, maar ek het my les geleer.”—Ellen, 18.

[Venster op bladsy 26]

VRA JOU OUERS

Soms sal jy dalk verbaas wees wanneer jy met jou ouers oor vermaak praat. “My pa het eenkeer gedink dat een van my musiek-CD’s sleg is”, sê ’n meisie met die naam Cheryl. “Ek het hom gevra of ons saam na die hele CD kan sit en luister. Hy het ingestem. Daarna het hy vir my gesê dat hy niks daarmee kan fout vind nie!”

Skryf hieronder ’n vraag neer wat jy jou ouers oor elektroniese kommunikasiemiddele wil vra.

[Venster op bladsy 27]

’N WOORDJIE AAN OUERS

Spandeer jou tiener te veel tyd op die Internet, stuur en ontvang hy te veel SMS’e of het hy ’n beter verhouding met sy MP3-speler as met jou? Wat kan jy doen as dit die geval is?

Jy kan die toestel eenvoudig van jou kind wegneem. Maar moenie alle elektroniese kommunikasiemiddele as sleg beskou nie. Onthou, jy gebruik waarskynlik ’n elektroniese kommunikasiemiddel wat jou ouers nie gehad het nie. Pleks van jou tiener se toestel net weg te neem—tensy daar goeie rede is om dit te doen—kan jy die geleentheid dalk eerder gebruik om jou seun of dogter op te lei om elektroniese kommunikasiemiddele op ’n verstandige en gebalanseerde wyse te gebruik. Hoe kan jy dit doen?

Gaan sit en bespreek die saak met jou tiener. Sê eers waaroor jy besorg is. Luister dan na wat hy of sy te sê het (Spreuke 18:13). Werk daarna praktiese oplossings uit. Moenie bang wees om streng perke te stel nie, maar wees redelik (Filippense 4:5). “Toe ek behep geraak het met SMS’e”, sê Ellen, wat vroeër genoem is, “het my ouers nie my selfoon weggeneem nie; hulle het riglyne vasgestel. Die manier waarop hulle dit hanteer het, het my gehelp om gebalanseerd te wees wat SMS’e betref, selfs wanneer my ouers nie daar is om my te monitor nie.”

Sê nou jou seun of dogter het ’n verdedigende houding? Moenie tot die slotsom kom dat jou raad op dowe ore geval het nie. Wees eerder geduldig en gee jou tiener tyd om oor die saak te dink. Hy of sy stem heel waarskynlik reeds met jou saam en sal die nodige veranderinge maak. Baie jongmense reageer dalk soos ’n tiener met die naam Hailey, wat sê: “Ek was eers kwaad toe my ouers vir my gesê het dat ek aan my rekenaar verslaaf is. Maar hoe meer ek later daaroor nagedink het, hoe meer het ek besef dat hulle reg is.”

[Prent op bladsy 27]

Het jy beheer oor jou elektroniese toestelle, of het dit beheer oor jou?