Die King James-vertaling—Hoe dit gewild geword het

BAIE vierings is hierdie jaar in Engeland gehou om die 400ste bestaansjaar te vier van die King James-vertaling van die Bybel, wat ook as die Authorised Version bekend staan. Spesiale dokumentêre TV- en radioprogramme is uitgesaai, en konferensies, lesings en seminare is gehou.

Prins Charles het die leiding geneem in die herdenking van hierdie nasionale skat wat na koning Jakobus I van Engeland vernoem is. Maar hoe het die King James-vertaling, wat in Mei 1611 uitgegee is, die hart van Engelssprekende mense gewen?

Bybelvertaling kom op dreef

Teen die middel van die 16de eeu het mense dwarsoor Europa na kennis van Bybelleringe begin dors. Byna twee eeue vroeër, in 1382, het John Wycliffe Engelssprekende mense se begeerte na ’n Bybel in hulle eie taal gewek toe hy die Bybel uit Latyn vertaal het. Gedurende die daaropvolgende twee eeue het sy volgelinge, die Lollarde, handgeskrewe gedeeltes van die Bybel regoor die land versprei.

Die Bybelgeleerde William Tyndale se New Testament was nog ’n mylpaal. Dit is teen 1525 uit die oorspronklike Grieks in Engels vertaal. Kort daarna, in 1535, het Miles Coverdale sy volledige Engelse Bybel uitgegee. ’n Jaar vroeër het Hendrik VIII betrekkinge met Rome verbreek en ook ’n strategiese stap gedoen. Om sy posisie as hoof van die Anglikaanse Kerk te verstewig, het Hendrik VIII goedkeuring gegee vir ’n vertaling van die Bybel in Engels. Dit is bekend as die Great Bible. Dit was ’n groot boek in swaar Gotiese druk en is in 1539 uitgegee.

Puriteine en ander Protestantse bannelinge vanoor die hele Europa het hulle in Genève, Switserland, gevestig. In 1560 is die Geneva Bible gedruk—die eerste Engelse Bybel met maklik leesbare letters en waarvan die hoofstukke in verse verdeel is. Dit is van die Europese vasteland na Engeland gebring en het gou gewild geword. In 1576 is die Geneva Bible uiteindelik ook in Engeland gedruk. Kaarte en kanttekeninge het die teks verstaanbaarder gemaak. Maar die kanttekeninge het party lesers ontstel omdat dit teen die pousdom gepraat het.

’n Groot uitdaging

Omdat die Great Bible nie deur die meerderheid aanvaar is nie en die Geneva Bible omstrede voetnote bevat het, is daar besluit om ’n hersiene vertaling van die Bybel uit te gee. Die Great Bible het as grondslag hiervoor gedien. Die taak is aan Anglikaanse biskoppe toevertrou, en die Bishops’ Bible is in 1568 gepubliseer. Dit was ’n groot boek vol houtdrukkuns. Calviniste, wat godsdienstitels verwerp het, het egter beswaar gemaak teen die woord “bishops”. Gevolglik het die Bishops’ Bible nie in Engeland ingang gevind nie.

Nadat koning Jakobus I in 1603 as die koning van Engeland gekroon is,a het hy ’n nuwe vertaling van die Bybel goedgekeur. Hy het bepaal dat dit geen aanstootlike kanttekeninge of kommentare moet bevat nie, sodat dit vir almal aanvaarbaar sou wees.

Koning Jakobus het die projek ondersteun. Uiteindelik het 47 geleerdes in ses aparte groepe regoor die land gewerk om gedeeltes van die teks voor te berei. Hierdie Bybelgeleerdes het basies ’n hersiening van die Bishops’ Bible gedoen en het Tyndale en Coverdale se werk hiervoor gebruik. Maar hulle het ook die Geneva Bible geraadpleeg, sowel as die Rooms-Katolieke Rheims-vertaling van die Nuwe Testament van 1582.

Jakobus was self ’n gerespekteerde Bybelgeleerde, en om erkenning te gee aan die inisiatief wat hy aan die dag gelê het, is die vertaling opgedra aan “die hoogste en magtigste prins, Jakobus”. Daar is gemeen dat Jakobus sy gesag as die hoof van die Anglikaanse Kerk gebruik om die nasie te verenig.

’n Literêre meesterstuk

Die geestelikes was bly om ’n Bybel uit die hand van hulle koning te ontvang wat “in Kerke voorgelees [moes] word”. Maar die vraag was: Hoe sou die volk hierdie nuwe Bybelvertaling ontvang?

In hulle oorspronklike uitgebreide voorwoord het die vertalers hulle besorgdheid uitgespreek dat hierdie nuwe vertaling moontlik nie ingang sou vind nie. Maar die King James-vertaling het goed gevaar, hoewel dit sowat 30 jaar geneem het om die plek van die Geneva Bible in die volk se hart in te neem.

“Teen daardie tyd”, sê The Bible and the Anglo-Saxon People, “was [die King James-vertaling] die amptelike kerkbybel, hoofsaaklik weens die uitstekende gehalte daarvan.” The Cambridge History of the Bible sê: “Die teks is as so heilig beskou dat dit as die stem van God self beskou is; vir menigtes Engelssprekende Christene sou dit op godslastering neerkom om die woorde van die King James-vertaling te verander.”

Tot die mees afgeleë deel van die aarde

Die vroeë nedersetters wat van Engeland af in Noord-Amerika aangekom het, het die Geneva Bible met hulle saamgebring. Maar later het die King James-vertaling in Amerika gewilder geword. Namate die Britse Ryk regoor die wêreld uitgebrei het, het Protestantse sendelinge die gebruik daarvan bevorder waar hulle ook al gegaan het. Aangesien baie mense wat die Bybel in die plaaslike tale vertaal het, nie Bybelse Hebreeus of Grieks geken het nie, is die King James-vertaling in Engels as die grondslag vir hierdie plaaslike vertalings gebruik.

Volgens die Britse Biblioteek is “die King James-vertaling van die Bybel, oftewel die Authorised Version, steeds die boek met die grootste verspreiding in Engels”. Volgens party skattings is meer as eenmiljard eksemplare van die King James-vertaling al wêreldwyd gedruk!

Tyd vir verandering

Oor die eeue heen het baie mense geglo dat die King James-vertaling die enigste “ware” Bybel is. In 1870 is daar in Engeland met ’n volledige hersiening daarvan begin. Dit is die English Revised Version genoem. Later is ’n Amerikaanse uitgawe van hierdie Bybel, met geringe wysigings, as die American Standard Version uitgegee.b Die voorwoord van ’n onlangser hersiening, die Revised Authorised Version, wat in 1982 uitgegee is, sê dat moeite gedoen is om die “liriese styl van die Authorised Version [van 1611], wat mense so hoog op prys gestel het, te behou”.

Die Bybel is nog steeds die wêreld se topverkoper—en die King James-vertaling is die gewildste Bybel. Nogtans het professor Richard G. Moulton gesê: “Ons het byna alles moontlik met hierdie Hebreeuse en Griekse geskrifte gedoen. . . . Ons het dit vertaal [en] die vertalings hersien . . . Daar is slegs een ding oor om met die Bybel te doen: om dit te lees.”

Die King James-vertaling is sonder twyfel ’n literêre meesterstuk, wat waardeer word vir die ongeëwenaarde prag van die styl waarin dit geskryf is. Maar wat van die belangrike boodskap wat dit bevat? Die Bybel se geïnspireerde geskrifte openbaar wat die permanente oplossing is vir die probleme van ons kritieke tye. Ongeag watter vertaling jy verkies, Jehovah se Getuies sal jou met graagte help om die Bybel te studeer.

[Voetnote]

[Venster/Prent op bladsy 23]

DIE “AMERICAN STANDARD VERSION”

In 1901 is die American Standard Version uitgegee. Dit is op die teks van die King James-vertaling gegrond. Die voorwoord sê: “Ons staan nie onverskillig teenoor die pragtige en treffende styl van die Authorised Version [King James-vertaling] nie, iets waarvoor dit tereg geprys word.” Maar die American Standard Version het ’n belangrike aanpassing gemaak.

Die voorwoord verduidelik: “Die Amerikaanse Hersieners het ná deeglike oorweging almal tot die oortuiging gekom dat ’n Joodse bygeloof, waarvolgens die Goddelike Naam as te heilig beskou is om uitgespreek te word, nie meer die Engelse of enige ander vertaling van die Ou Testament moet oorheers nie, en dit is gelukkig nie die geval met die talle vertalings wat deur hedendaagse sendelinge voortgebring is nie.”

Die goddelike naam, Jehovah, verskyn wel in die King James-vertaling. Dit kom op vier plekke voor, naamlik Eksodus 6:3; Psalm 83:18; Jesaja 12:2 en Jesaja 26:4. Die American Standard Version van 1901 het die naam egter op sowat 7 000 plekke herstel waar dit in die Bybel hoort.

[Prent]

1901

[Venster/Prent op bladsy 24]

DAAR WORD IN ’N SPESIALE BEHOEFTE VOORSIEN

In 1907 het die Wagtoring- Bybel- en Traktaatgenootskap die Bybelstudente se weergawe van die King James-vertaling in die Verenigde State van Amerika laat druk. Dit het ’n uitvoerige aanhangsel bevat wat die “Berean Bible Teachers’ Manual” genoem is. Later het Jehovah se Getuies die King James-vertaling op hulle eie perse gedruk. Teen 1992 het die Getuies 1 858 368 eksemplare gedruk.

[Prent]

1907

[Venster/Prent op bladsy 24]

’N WAARDEVOLLE MODERNE VERTALING

In die afgelope 50 jaar het baie Bybelvertalings die lig gesien (waarvan party in baie tale gedruk is). Baie beskou die Nuwe Wêreld-vertaling van die Heilige Skrif as besonder waardevol. Hierdie Bybel is reeds, in sy geheel en gedeeltelik, in 100 tale vertaal, en meer as 170 miljoen eksemplare daarvan is al versprei. Die kaarte, alfabetiese indeks en aanhangsel in die naslaanuitgawe het miljoene lesers gehelp om die Bybel se boodskap vir ons dag beter te verstaan.

[Prent]

1961

[Prent op bladsy 22]

1611

[Foto-erkenning op bladsy 22]

Art Resource, NY