Hoofstuk 26

Hoe kan ek my emosies beheers?

WAT dink jy—is vuur iets goeds of iets slegs? Jy sal heel moontlik sê dat die antwoord van die omstandighede afhang. Op ’n koue winternag kan ’n vuur in ’n kaggel die nodige hitte gee. Dis iets goeds. Maar as die vlamme buite beheer raak, kan dit vinnig versprei en die hele huis vernietig. Dis iets slegs.

Dieselfde geld vir jou emosies. Wanneer dit beheers word, is dit iets nuttigs wat jou in staat stel om hegte vriendskappe op te bou. Maar as jou emosies nie onder beheer is nie, kan dit verwoestend wees, vir jou asook vir ander om jou.

As ’n adolessent voel jy dalk soms oorweldig deur woede of hartseer. Hoe kan jy hierdie emosies beheers? Kom ons bespreek hulle een op ’n slag.

Hoe om jou woede te beheers

Dis nie maklik om die hartseer en pyn te verwerk wat ’n mens ervaar wanneer jy sleg behandel word nie. Party wat hulle in hierdie situasie bevind, verloor hulle selfbeheersing. Die Bybel praat van mense wat “gou toornig word” en “geneig is tot woede” (Spreuke 22:24; 29:22). Dis nie sommer ’n kleinigheid nie. Onbeheerste woede kan jou dinge laat doen waaroor jy later spyt sal wees. Hoe kan jy dan jou emosies beheers wanneer jy sleg behandel is?

Ontleed eerstens die situasie deeglik en kyk of jy die saak in jou hart kan oplos (Psalm 4:4).a Onthou, om “kwaad vir kwaad” te vergeld, sal sake net vererger (1 Tessalonisense 5:15). Nadat jy goed oor die saak gedink en daaroor gebid het, vind jy dalk dat jy ontslae kan raak van enige kwade gevoelens. As jy dít gedoen het, sal hierdie gevoelens jou nie meer oorheers nie.—Psalm 37:8.

Maar sê nou die pyn wil net nie weggaan nie? Die Bybel sê dat daar “’n tyd [is] om stil te bly en ’n tyd om te praat” (Prediker 3:7). Kan jy met die persoon wat jou seergemaak het, gaan praat? As dit nie ’n goeie idee is nie, kan dit jou help as jy met jou ouers of ’n volwasse vriend praat oor hoe jy voel. As iemand opsetlik probeer om jou sleg te behandel, moet jy jou bes doen om met hom of haar vriendelik te wees. Die tabel op bladsy 221 kan jou help om aan nog maniere te dink waarop jy kan reageer op situasies wat jou tot nou toe impulsief laat optree het.

Bid tot Jehovah, en vra hom om jou te help om nie ’n wrok te begin koester teen die persoon wat jou seergemaak het nie. Onthou: Jy kan dalk niks doen aan wat gebeur het nie, maar jy kan iets doen aan jou reaksie op wat gebeur het. As jy toelaat dat kwade gevoelens jou verteer, word jy so hulpeloos soos ’n vis aan ’n hoek. Jy laat toe dat iemand anders jou denke en emosies beheer. Wil jy nie eerder in beheer wees nie?—Romeine 12:19.

Hoe om hartseer te verwerk

“Ek is deesdae buierig en hiperkrities teenoor myself”, sê die 16-jarige Laura. “Ek kry geen vreugde uit die lewe nie. Ek huil my aan die slaap.” Soos Laura, voel baie jongmense oorweldig deur die druk van die lewe. Wat van jou? Eise van jou ouers, vriende en onderwysers; die fisiese en emosionele veranderinge van puberteit; of die gevoel dat jy ’n mislukking is as gevolg van die een of ander onbenullige tekortkoming—dit alles kan jou bedruk laat voel.

Party jongmense wend hulle selfs tot selfbesering om hulle emosionele pyn te verlig.b As jy in so ’n gewoonte verval het, moet jy probeer vasstel wat die rede hiervoor is. Byvoorbeeld, selfbesering is dikwels ’n manier om die een of ander vorm van stres te verwerk. Is daar ’n situasie—waarby jou gesin of vriende dalk betrokke is—wat jou hewig ontstel?

Een van die beste maniere om ontsteltenis te hanteer, is om met ’n ouer of ’n ryp Christen te praat wat soos iemand kan wees “wat gebore [is] vir die tyd wanneer daar benoudheid is” (Spreuke 17:17). Liliana, 16, het ’n paar volwasse Christensusters in haar vertroue geneem. “Omdat hulle ouer is as ek”, sê sy, “gee hulle goeie raad. Hulle het my vriendinne geword.”c Dana, 15, sê dat sy ’n mate van verligting gekry het deur meer tyd aan die Christelike bediening te bestee. “Dit was die beste ding wat ek kon doen”, sê sy. “Om die waarheid te sê, dit was die gelukkigste tyd in my lewe!”

Nog belangriker, moenie ophou bid as jy hartseer of terneergedruk voel nie. Die psalmis Dawid, wat self teëspoed ervaar het, het geskryf: “Werp jou las op Jehovah, en hy sal jou onderskraag” (Psalm 55:22). Jehovah weet van jou pyn. Wat meer is, hy is besorg oor jou (1 Petrus 5:7). As jou hart jou veroordeel, moet jy onthou dat ‘God groter is as jou hart en alles weet’ (1 Johannes 3:20). Hy verstaan selfs beter as jý waarom jy terneergedruk voel, en hy kan jou emosionele las verlig.

As die hartseer nie weggaan nie, het jy dalk ’n gesondheidsprobleem, soos depressie.d As dit die geval is, sal dit goed wees as jy vir ’n mediese ondersoek gaan. As jy die situasie ignoreer, sou dit wees soos om ’n karradio harder te stel sodat jy nie die snaakse geluid in die enjin kan hoor nie. Dis veel beter om iets aan die probleem te doen. Jy hoef glad nie skaam te voel oor jou toestand nie. Baie jongmense wat aan depressie en verwante siektes ly, word deur behandeling gehelp.

Onthou, jou emosies is soos vuur. Wanneer dit beheer word, is dit nuttig; wanneer dit nie beheer word nie, is dit verwoestend. Doen jou bes om jou emosies te beheers. Jy sal dalk partykeer iets sê of doen waaroor jy later spyt is. Maar wees geduldig. Mettertyd sal jy leer om jou emosies te beheers sodat jy nie deur jou emosies beheer word nie.

[Voetnote]

SLEUTELTEKSTE

“Moet jou nie deur die kwaad laat oorwin nie, maar hou aan om die kwaad met die goeie te oorwin.”—Romeine 12:21.

WENK

Vertel elke dag vir jou ouer(s) van een goeie ding wat met jou gebeur het—al is dit iets kleins. Dan, wanneer ’n ernstige probleem opduik, sal dit vir jou makliker wees om met hulle te praat. En hulle sal meer geneig wees om te luister.

HET JY GEWEET . . . ?

Wanneer jou liggaam nie genoeg rus en voeding kry nie, is dit vir jou moeiliker om jou gevoelens te verwerk.

AKSIEPLAN!

Die negatiewe emosie waarmee ek die meeste sukkel, is ․․․․․

Ek sal hierdie negatiewe emosie verwerk deur ․․․․․

Wat ek graag vir my ouer(s) hieroor wil vra ․․․․․

WAT DINK JY?

● Waarom is onbeheerste woede iets slegs in God se oë?

● Hoe kan dit jou benadeel as jy nie jou woede beheers nie?

● Wat is ’n paar maniere waarop jy hartseer kan verwerk?

[Lokteks op bladsy 223]

Vir my was dit die belangrikste om te weet dat iemand regtig vir my omgee, dat daar iemand is met wie ek kan praat wanneer dinge donker lyk.’’—Jennifer

[Tabel/Prente op bladsy 221]

Werkblad

Beheers jou woede Voltooi die tabel

[Prent op bladsy 220]

Iemand wat ’n wrok koester, is soos ’n vis aan ’n hoek—albei word deur iemand anders beheer