Geluk só ontwykend
WOEDE, angs en depressie is al lank die onderwerp van wetenskaplike navorsing. In die laaste jare het vooraanstaande wetenskaplikes egter hulle navorsing toegespits op ’n positiewe en begeerlike menslike toestand—geluk.
Wat kan mense gelukkiger maak? Sal hulle gelukkiger wees as hulle jonger, ryker, gesonder, langer of maerder is? Wat is die sleutel tot ware geluk? Die meeste mense vind dit moeilik, selfs onmoontlik, om daardie vraag te beantwoord. In die lig van die algemene onvermoë om geluk te vind, sal party mense dit dalk baie makliker vind om ’n antwoord te gee op wat nie die sleutel tot geluk is nie.
Vooraanstaande sielkundiges het lank ’n egosentriese filosofie as die sleutel tot geluk aanbeveel. Hulle het ongelukkige mense aangemoedig om hulle uitsluitlik toe te lê op die bevrediging van hulle eie behoeftes. Treffende uitdrukkings soos “wees jouself”, “kom in voeling met jouself” en “ontdek jouself” is in psigoterapie gebruik. Maar baie van dieselfde deskundiges wat hierdie denkwyse voorgestaan het, stem nou saam dat so ’n individualistiese gesindheid nie blywende geluk meebring nie. Pyn en ongelukkigheid is die onvermydelike gevolge van egoïsme. Selfsug is nie die sleutel tot geluk nie.
Die sleutel tot ongelukkigheid
Diegene wat geluk probeer vind deur plesier na te jaag, soek op die verkeerde plek daarna. Beskou die voorbeeld van wyse koning Salomo van eertydse Israel. In die Bybelboek Prediker verduidelik hy: “Alles wat my oë begeer het, het ek hulle nie ontsê nie; my hart het ek van geen enkele vreugde teruggehou nie, want my hart het hom verheug vanweë al my moeitevolle arbeid, en dit was my deel van al my moeitevolle arbeid” (Prediker 2:10). Salomo het vir hom huise gebou, wingerde geplant en vir hom tuine, parke en damme gemaak (Prediker 2:4-6). Hy het eenkeer gevra: “Wie eet en wie drink beter as ek?” (Prediker 2:25, NW). Hy is deur die beste sangers en musikante vermaak, en hy het die geselskap van die mooiste vroue in die land geniet.—Prediker 2:8.
Die punt is dat Salomo hom geen plesier ontsê het nie. Tot watter gevolgtrekking het hy gekom ná ’n lewe met ’n oorvloed van plesier? Hy het gesê: “Toe het ek gekyk na al my werke wat my hande tot stand gebring het, en al die moeitevolle arbeid wat ek verrig het—en kyk, dit was alles tevergeefs en ’n gejaag na wind, en daar was geen voordeel onder die son nie.”—Prediker 2:11.
Die bevinding van die wyse koning geld vandag nog. Neem byvoorbeeld ’n welvarende land soos die Verenigde State. Gedurende die afgelope 30 jaar het die Amerikaners hulle materiële besittings, soos motors en televisiestelle, feitlik verdubbel. En tog is Amerikaners volgens deskundiges op die gebied van geestesgesondheid geensins gelukkiger nie. Volgens een bron “het die gevalle van depressie gedurende dieselfde tydperk die hoogte ingeskiet. Tienerselfmoord het verdriedubbel. Egskeidingsyfers het verdubbel.” Navorsers het onlangs tot soortgelyke gevolgtrekkings gekom nadat hulle ’n studie gemaak het van die verband tussen geld en geluk onder die bevolkings van sowat 50 verskillende lande. Eenvoudig gestel, jy kan nie geluk koop nie.
Daarenteen kan die najaging van rykdom tereg die sleutel tot ongelukkigheid genoem word. Die apostel Paulus het gewaarsku: “Dié wat . . . vasbeslote is om ryk te wees, val in versoeking en ’n strik en talle sinnelose en skadelike begeertes, wat mense in vernietiging en verderf stort. Want die liefde vir geld is ’n wortel van allerhande skadelike dinge, en deur hierdie liefde na te streef, is party van die geloof af op ’n dwaalspoor gebring en het hulle hulleself oral met baie pyne deurboor.”—1 Timoteus 6:9, 10.
Nie rykdom, gesondheid, jonkheid, skoonheid, mag of enige kombinasie van hierdie dinge kan blywende geluk waarborg nie. Waarom nie? Omdat ons nie die mag het om te voorkom dat slegte dinge gebeur nie. Koning Salomo het gepas gesê: “Die mens ken ook sy eie tyd nie, soos die visse wat gevang word in die gevaarlike net, en soos die voëls wat gevang word in die vangnet—soos hulle word die mensekinders verstrik in die tyd van onheil as dit hulle skielik oorval.”—Prediker 9:12.
’n Ontwykende doelwit
Al word daar ook hoeveel wetenskaplike navorsing gedoen, kan dit nie ’n mensgemaakte resep of strategie vir geluk oplewer nie. Salomo het ook gesê: “Weer het ek onder die son gesien dat die wedloop nie is vir die vinniges en die oorlog nie vir die helde nie; en ook die brood is nie vir die wyse of ook rykdom vir die slimmes of ook guns vir die verstandiges nie; want tyd en lotgeval tref hulle almal.”—Prediker 9:11.
Baie wat met die woorde hierbo saamstem, het tot die gevolgtrekking gekom dat ’n waarlik gelukkige lewe onrealisties is. Een vooraanstaande opvoeder het gesê dat “geluk ’n denkbeeldige toestand is”. Ander meen dat die sleutel tot geluk ’n verborge geheim is, dat die vermoë om die geheim te ontrafel moontlik tot ’n paar verstandelik begaafde mistikusse beperk is.
Tog gaan mense in hulle soeke na geluk steeds voort om met verskillende lewenstyle te eksperimenteer. Al het hulle voorgangers misluk, jaag baie mense vandag nog steeds rykdom, mag, gesondheid of plesier na as die oplossing vir hulle ongelukkigheid. Die soektog gaan voort omdat die meeste mense in hulle hart glo dat blywende geluk nie bloot ’n denkbeeldige toestand is nie. Hulle hoop dat geluk nie ’n ontwykende droom is nie. Jy vra dus moontlik: ‘Hoe kan ek dit vind?’