Het jy beheer oor jou lot?
IS ONS uiteindelike lotsbestemming vooraf bepaal? Het die keuses wat ons in die lewe maak, geen uitwerking op ons toekoms nie?
Gestel die mens is die beskikker van sy eie lot. Sou enige mens dan voorbestem kon word om ’n spesifieke taak uit te voer of ’n sekere amp te beklee? En hoe sou God sy wil vir die aarde volbring as mense die vryheid gehad het om hulle eie lot te bepaal? Die Bybel voorsien bevredigende antwoorde op hierdie vrae.
Voorbeskikking en wilsvryheid—Kan dit vereenselwig word?
Dink aan hoe Jehovah God ons gemaak het. “Na God se beeld het hy [die mens] geskep; man en vrou het hy hulle geskep” (Genesis 1:27). Ons is na God se beeld geskep en het dus die vermoë om sy eienskappe, soos liefde, geregtigheid, wysheid en krag, te weerspieël. God het ons ook die gawe van wilsvryheid, of keusevryheid, gegee. Dit maak ons uniek onder sy aardse skepsele. Ons kan kies of ons God se sedelike riglyne gaan volg of nie. Daarom kon die profeet Moses sê: “Ek neem vandag die hemel en die aarde as getuies teen julle, dat ek jou die lewe en die dood voorgehou het, die seën en die vloek; en jy moet die lewe kies sodat jy kan bly lewe, jy en jou nageslag, deur Jehovah jou God lief te hê, deur na sy stem te luister en deur hom aan te kleef.”—Deuteronomium 30:19, 20.
Die gawe van keusevryheid beteken egter nie algehele vryheid nie. Dit bevry ons nie van die fisiese en sedelike wette wat God vir die stabiliteit en vrede van die heelal daargestel het nie. Hierdie wette is vir ons beswil ingestel, en as ons dit skend, kan dit ernstige gevolge hê. Dink net wat sal gebeur as ons besluit om die wet van swaartekrag te ignoreer en van die dak van ’n hoë gebou af te spring!—Galasiërs 6:7.
Keusevryheid maak ons ook onderhewig aan beperkings wat nie geld vir skepsele wat nie hierdie vryheid het nie. Die skrywer Corliss Lamont vra: “Hoe kan ons etiese verantwoordelikheid aan mense toeskryf en hulle vir oortredings straf as ons aanneem . . . dat hulle keuses en dade voorbestem is?” Ons kan natuurlik nie. Diere wat deur instink aangedryf word, word nie sedelik verantwoordelik gehou vir wat hulle doen nie, net soos rekenaars nie aanspreeklik gehou word vir die funksies wat hulle geprogrammeer is om uit te voer nie. Keusevryheid plaas dus ’n groot verantwoordelikheid op ons en maak ons aanspreeklik vir ons dade.
Hoe liefdeloos en onregverdig sou dit tog van Jehovah God gewees het as hy voor ons geboorte die koers wat ons sal inslaan, voorbestem het en ons dan verantwoordelik gehou het vir ons dade! Hy doen dit nie, want “God is liefde” en “al sy weë is geregtigheid” (1 Johannes 4:8; Deuteronomium 32:4). Aangesien hy ons keusevryheid gegee het, het hy nie terselfdertyd, soos aanhangers van die voorbeskikkingsleer beweer, ‘uit die ewigheid bepaal wie hy gaan red en wie hy gaan verdoem’ nie. Keusevryheid maak voorbeskikking onmoontlik.
Die Bybel toon duidelik dat ons keuses ons lot sal verander. God doen byvoorbeeld ’n beroep op oortreders en sê: “Keer asseblief terug, elkeen van sy slegte weg en van die slegtheid van julle handelinge . . . sodat ek nie rampspoed oor julle bring nie” (Jeremia 25:5, 6). Hierdie beroep sou sinloos gewees het as God die lot van elke persoon reeds bepaal het. Daarbenewens sê God se Woord: “Toon dus berou en draai om sodat julle sondes uitgewis kan word, dat tye van verkwikking van die aangesig van Jehovah kan kom” (Handelinge 3:19). Waarom sou Jehovah mense vra om berou te toon en om te draai as hy al klaar geweet het dat hulle absoluut niks kan doen om hulle lot te verander nie?
Die Skrif praat van party mense wat deur God genooi word om saam met Jesus Christus as konings in die hemel te regeer (Matteus 22:14; Lukas 12:32). Die Bybel sê egter dat hulle daardie voorreg sal verbeur as hulle nie tot die einde toe volhard nie (Openbaring 2:10). Waarom sou God hulle hoegenaamd nooi as hy al klaar besluit het dat hulle nie gekies sal word nie? Dink ook aan die apostel Paulus se woorde aan sy medegelowiges. Hy het geskryf: “As ons moedswillig sonde beoefen nadat ons die juiste kennis van die waarheid ontvang het, is daar geen offerande vir sondes meer oor nie” (Hebreërs 10:26). So ’n waarskuwing sou nutteloos wees as God hulle lot vooraf bepaal het. Maar het God nie ten minste party mense voorbestem om heersers saam met Jesus Christus te wees nie?
Voorbestem—Individue of ’n groep?
“[God] het ons geseën met elke geestelike seën in die hemelse plekke in eenheid met Christus”, het die apostel Paulus geskryf, “net soos hy ons in eenheid met hom voor die grondlegging van die wêreld uitgekies het . . . Want hy het ons voorbestem tot die aanneming as kinders vir homself deur middel van Jesus Christus” (Efesiërs 1:3-5). Wat het God voorbestem, en wat beteken dit om “voor die grondlegging van die wêreld” uitgekies te word?
Hierdie Skrifgedeelte sê dat God party nakomelinge van die eerste mens, Adam, gekies het om saam met Christus in die hemel te regeer (Romeine 8:14-17, 28-30; Openbaring 5:9, 10). Die veronderstelling dat Jehovah God spesifieke mense duisende jare voor hulle geboorte voorbestem het om hierdie voorreg te ontvang, is in stryd met die feit dat mense keusevryheid gegee is. Wat God voorbestem het, is ’n groep, of klas mense, nie individue nie.
Ter toeligting: Gestel die regering besluit om die een of ander agentskap te stig. Dit besluit vooraf wat die funksie en die magte van die agentskap sal wees, sowel as hoe groot dit sal wees. Die een of ander tyd nadat dit gestig is, begin die agentskap uiteindelik funksioneer en die lede daarvan reik ’n verklaring uit wat sê: “Die regering het etlike jare gelede bepaal wat ons werk sal wees. Nou begin ons met die werk wat ons gegee is.” Sou jy dink dat die regering etlike jare vroeër al vooraf besluit het wie die individuele personeellede van daardie agentskap sou wees? Sekerlik nie. Net so het Jehovah vooraf besluit dat hy ’n spesiale agentskap sou stig om die gevolge van Adam se sonde ongedaan te maak. Hy het die klas mense wat in daardie agentskap sou dien, voorbestem—maar nie die individuele lede nie. Hulle sou later gekies word, en die keuses wat hulle in die lewe maak, sou ’n invloed daarop hê of hulle finaal goedgekeur sou word of nie.
Watter wêreld het die apostel Paulus in gedagte gehad toe hy gesê het: “[God het] ons in eenheid met hom voor die grondlegging van die wêreld uitgekies”? Die wêreld waarna Paulus hier verwys, is nie die wêreld wat God begin het toe hy Adam en Eva geskep het nie. Daardie wêreld was “baie goed”—totaal vry van sonde en verderflikheid (Genesis 1:31). Dit het nie “bevryding” van sonde nodig gehad nie.—Efesiërs 1:7.
Die spesifieke wêreld wat Paulus bedoel het, is die een wat ontstaan het nadat Adam en Eva in Eden in opstand gekom het—’n wêreld wat heeltemal verskil het van God se oorspronklike voorneme daarmee. Dit was die wêreld wat begin het met die kinders van Adam en Eva. Daardie wêreld het bestaan uit mense wat vervreemd was van God en in slawerny was aan sonde en verderflikheid. In teenstelling met die opsetlike sondaars Adam en Eva, was dit ’n wêreld van mense wat losgekoop kon word.—Romeine 5:12; 8:18-21.
Jehovah God kon onmiddellik ’n oplossing bied vir die situasie wat as gevolg van die opstand in Eden ontstaan het. Die oomblik toe die behoefte ontstaan het, het hy ’n spesiale agentskap voorbestem—die Messiaanse Koninkryk in die hande van Jesus Christus—wat hy sou gebruik om die mensdom uit Adamitiese sonde te verlos (Matteus 6:10). God het dit “voor die grondlegging van die wêreld” van loskoopbare mense gedoen, dit wil sê voor die opstandige Adam en Eva kinders voortgebring het.
Mense het gewoonlik ’n plan van aksie nodig om hulle voornemens te kan uitvoer. Voorbeskikking hou verband met die idee dat God ’n uitvoerige plan vir die heelal moet hê waarin alles vooraf bepaal is. Roy Weatherford skryf: “Dit het vir baie filosowe gelyk asof enigiets minder as ’n noukeurige omskrywing van elke gebeurtenis onverenigbaar sou wees met God se Majesteit.” Maar is dit werklik nodig dat God elke gebeurtenis vooraf bepaal?
Aangesien Jehovah oneindige mag en weergalose wysheid het, is hy opgewasse vir elke noodgeval of moontlikheid wat kon ontstaan weens die uitoefening van wilsvryheid deur sy skepsele (Jesaja 40:25, 26; Romeine 11:33). Hy kan dit oombliklik doen en hoef nie ’n uitgewerkte plan daarvoor te hê nie. In teenstelling met onvolmaakte mense met hulle beperkte vermoëns, het God die Almagtige nie ’n uitvoerige, vasgestelde plan nodig wat die lot van elke mens op aarde voor die tyd uiteensit nie (Spreuke 19:21). In ’n aantal Bybelvertalings sê Efesiërs 3:11 dat God ’n “ewige voorneme” eerder as ’n vaste plan het.
Hoe jy ’n uitwerking op jou toekoms kan hê
God het ’n voorneme vir die aarde, en daardie voorneme is vooraf bepaal. Openbaring 21:3, 4 sê: “Kyk! Die tent van God is by die mensdom, en hy sal by hulle woon, en hulle sal sy volke wees. En God self sal by hulle wees. En hy sal elke traan van hulle oë afvee, en die dood sal daar nie meer wees nie, en ook verdriet en angsgeroep en pyn sal daar nie meer wees nie. Die vorige dinge het verbygegaan.” Ja, hierdie aarde sal ’n paradys word, net soos Jehovah dit oorspronklik wou hê (Genesis 1:27, 28). Die vraag is: Sal jy daar wees? Dit hang af van die keuses wat jy nou maak. Jehovah het nie vooraf bepaal wat jou lot sal wees nie.
Die losprysoffer van God se Seun, Jesus Christus, maak dit vir enigiemand wat geloof in hom beoefen, moontlik om die ewige lewe te kry (Johannes 3:16, 17; Handelinge 10:34, 35). “Hy wat geloof in die Seun beoefen, het die ewige lewe”, sê die Bybel. “Hy wat aan die Seun ongehoorsaam is, sal die lewe nie sien nie” (Johannes 3:36). Jy kan die lewe kies deur in die Bybel van God, sy Seun en Sy wil te leer en deur toe te pas wat jy leer. Die persoon wat optree in ooreenstemming met die ware wysheid wat in God se Woord opgeteken is, word daarvan verseker dat “hy . . . in veiligheid [sal] woon en nie deur vrees vir rampspoed versteur [sal] word nie”.—Spreuke 1:20, 33.
[Prente op bladsy 5]
In teenstelling met diere is mense sedelik verantwoordelik vir hulle dade
[Erkenning]
Arend: Foto: Cortesía de GREFA