Was Petrus die eerste pous?

MILJOENE Katolieke regoor die wêreld stem saam met wat die Eerste Vatikaanse Konsilie oor die pous gesê het. Hulle beskou dit as ’n onveranderlike leerstelling van die kerk. Maar die vraag bly staan: Is dit op die Bybel gebaseer? Is pous Fransiskus werklik ’n opvolger van die apostel Petrus? En was Petrus die eerste pous?

“OP HIERDIE ROTS SAL EK MY KERK BOU”

Hoekom het die Vatikaanse Konsilie in 1870 gesê dat die pous ’n opvolger van Petrus is? Hulle redenasie is hoofsaaklik gebaseer op hoe hulle Matteus 16:16-19 en Johannes 21:15-17 vertolk. Die gesprekke tussen Jesus en Petrus wat ons in hierdie Skrifgedeeltes lees sowel as ander Bybelverslae toon dat die apostel Petrus ’n belangrike rol in die geskiedenis van die vroeë Christelike godsdiens gespeel het. Om die waarheid te sê, die eerste keer dat Jesus en Petrus ontmoet het, het Jesus voorspel dat Petrus rotsagtige eienskappe in sy lewe sou openbaar (Johannes 1:42). Maar het Christus Petrus as die hoof van die Kerk aangestel?

In Matteus 16:17, 18 het Jesus vir Petrus gesê: “Ek sê vir jou, jy is Petrus [wie se naam “’n stuk rots” beteken], en op hierdie rots sal ek my kerk bou.”a Het Jesus gesê dat hy sy “kerk”, of gemeente, op Petrus, ’n man, sou bou? Sou Petrus die hoof oor alle ander volgelinge van Jesus wees? Hoe het die ander apostels wat die gesprek gehoor het, Jesus se woorde verstaan? Die Evangelies toon dat hulle later ’n hele paar keer gestry het oor wie die grootste onder hulle is (Matteus 20:20-27; Markus 9:33-35; Lukas 22:24-26). Waarom sou die apostels daaroor gestry het as Jesus Petrus reeds as die hoof aangestel het?

Hoe het Petrus self Jesus se woorde verstaan? Omdat Petrus as ’n Israeliet grootgemaak is, sou hy geweet het van verskeie Hebreeuse profesieë wat praat van ’n “steen” of ’n “hoeksteen” (Jesaja 8:13, 14; 28:16; Sagaria 3:9). Petrus het een van hierdie profesieë in sy brief aan medeaanbidders aangehaal, en hy het verduidelik dat die voorspelde “hoeksteen” die Here Jesus Christus, die Messias, is. Petrus het die Griekse woord pe’tra alleenlik gebruik om na Christus te verwys, dieselfde woord wat in Matteus 16:18 in Jesus se woorde gevind word.​—1 Petrus 2:4-8.

Die apostel Paulus was ook ’n getroue volgeling van Jesus. Het Paulus geglo dat Jesus Petrus as hoof van die Kerk aangestel het? Toe Paulus gepraat het van die posisie wat Petrus in die vroeë Christengemeente gehad het, het hy geskryf dat Petrus een van dié was “wat as pilare beskou is”. Vir Paulus was daar meer as een ‘pilaar’ (Galasiërs 2:9). Wat meer is, as Petrus deur Jesus as die hoof van die gemeente aangestel is, waarom sou sy medegelowiges hom bloot beskou het as ’n pilaar?

Toe Paulus geskryf het oor hoe Petrus mense nie altyd op dieselfde manier behandel het nie, het hy respekvol maar reguit gesê: “Ek het hom van aangesig tot aangesig teëgestaan omdat dit duidelik was dat hy verkeerd was” (Galasiërs 2:11-14). Paulus het nie gedink dat Christus sy kerk, of gemeente, op Petrus of op enige ander onvolmaakte man gebou het nie. Hy het eerder geglo dat die gemeente gebou is op Jesus Christus as die fondament. Vir Paulus “[was] die rots . . . die Christus”.​—1 Korintiërs 3:9-11; 10:4.

“JY IS PETRUS . . . ”

Hoe moet ons dan die woorde: “Jy is Petrus, en op hierdie rots sal ek my kerk bou”, verstaan? Om ’n aanhaling te verstaan, moet ons weet wat die konteks is. Waaroor het Jesus en Petrus gepraat? Jesus het sy dissipels kort tevore gevra: “Wie sê julle is ek?” Sonder huiwering het Petrus geantwoord: “U is die Messias, die Seun van die lewende God.” Toe het Jesus Petrus geprys en gesê dat hy sy “kerk”, of gemeente, op ’n selfs stewiger “rots” sou bou​—Jesus self, die een waarin Petrus kort tevore geloof bely het.​—Matteus 16:15-18.

In ooreenstemming hiermee het baie van die “Kerkvaders” geskryf dat die rots van Matteus 16:18 Christus is. In die vyfde eeu het Augustinus byvoorbeeld geskryf: “Die Here het gesê: ‘Op hierdie rots sal ek my Kerk bou’, omdat Petrus vir hom gesê het: ‘U is die Christus, die Seun van die lewende God.’ Dit is dus op hierdie rots, waarin jy gesê het dat jy geloof het, wat ek my Kerk sal bou.” Augustinus het herhaaldelik gesê dat “die Rots (Petra) die Christus is”.

Volgens wat die Katolieke Kerk glo, sou Augustinus en ander vandag as afvalliges beskou word. Trouens, die Switserse teoloog Ulrich Luz het gesê dat die Vatikaanse Konsilie van 1870 die beskouing van hedendaagse Bybelgeleerdes as afvalligheid sou veroordeel.

DIE POUS​—PETRUS SE OPVOLGER?

Die apostel Petrus het nie die titel “pous” geken nie. Die feit is: Die woord is eers laat in die 11de eeu as ’n amptelike titel vir die biskop van Rome gebruik. Trouens, tot die negende eeu toe het baie ander biskoppe hulleself pous genoem. Wat meer is, die vroeë Christene het nie geglo dat enige gesag wat blykbaar aan Petrus gegee is, aan ’n opvolger oorgedra is nie. Daarom het die Duitse geleerde Martin Hengel tot die slotsom gekom dat daar nie in die geskiedenis of in die teologie enige grondslag is vir die idee dat die pous die hoof van die Kerk is nie.

Tot watter slotsom kan ons kom? Was Petrus die eerste pous? Het hy enige opvolgers gehad? Is die Katolieke leerstelling van die hoofskap van die pous op die Bybel gebaseer? Die enigste korrekte antwoord op elke vraag is eenvoudig nee. Maar die feit bly staan dat Jesus beslis sy kerk, sy ware gemeente, op homself gebou het (Efesiërs 2:20). Die belangrike vraag vir ons elkeen is dus: Het ek die ware gemeente gevind?