Hulp vir dié wat treur

“Jehovah is naby die gebrokenes van hart.”—Psalm 34:18.

NÁ DIE dood van ’n geliefde worstel jy dalk met ’n hele paar oorweldigende emosies, waaronder skok, leegheid, hartseer en moontlik selfs skuldgevoelens of woede. Soos in die vorige artikel genoem is, treur almal nie op dieselfde manier nie. Daarom sal jy dalk nie al hierdie gevoelens ervaar nie, en jy sal moontlik nie jou hartseer op dieselfde manier as ander wys nie. Maar wanneer jy uiting moet gee aan jou droefheid, sal dit nie verkeerd wees om dit te doen nie.

“Treur daaroor!”

Heloisa, die dokter wat vroeër aangehaal is, het ná haar ma se dood haar gevoelens probeer onderdruk. “Ek hét aan die begin gehuil”, sê sy, “maar ek het kort daarna my gevoelens onderdruk—net soos ek gewoonlik doen wanneer ek ’n pasiënt verloor. My gesondheid het begin agteruitgaan, moontlik as gevolg hiervan. My raad aan diegene wat ’n geliefde verloor het, is: Treur daaroor! Kry dit uit jou gestel uit. Dan sal jy beter voel.”

Namate die dae en weke verbygaan, sal jy dalk begin voel soos Cecília, wie se man aan kanker dood is. “Soms”, sê sy, “is ek teleurgesteld in myself, want dit voel vir my of ander verwag dat ek dit al moes verwerk het.”

As sulke gedagtes al by jou opgekom het, probeer onthou dat daar nie ’n “regte” manier is om te treur nie. Party kan redelik maklik met hulle lewe aangaan. Ander kan nie. In sulke gevalle kan die proses nie aangejaag word nie, en daarom moet jy nie voel dat daar ’n “sperdatum” is waarop jy beter moet voel nie.a

Maar gestel jou droefheid sleep voort en begin jou onderkry. Dalk voel jy amper soos Jakob, ’n regverdige man wat “deurentyd geweier [het] om hom te laat troos” toe hy gehoor het dat sy seun Josef gesterf het (Genesis 37:35). Is dit hoe jy gereageer het? Watter praktiese dinge kan jy dan doen sodat jy nie deur droefheid oorweldig word nie?

Sien om na jouself. “Soms voel ek verskriklik moeg en besef ek dat ek my ooreis het”, sê Cecília. Soos haar kommentaar toon, kan droefheid ’n groot tol eis, fisies sowel as emosioneel. Dit sal dus verstandig wees om goed na jou fisiese gesondheid om te sien. Kry genoeg rus en eet voedsame kos.

Jy sal moontlik nie lus wees om te eet nie en nog minder lus wees om inkopies te doen en te kook. Maar as jy nie voedsame kos eet nie, sal jy vatbaarder wees vir infeksies en siektes, en dit sal jou nog slegter laat voel. Probeer om ten minste klein porsies te eet sodat jy gesond kan bly.b

Doen indien moontlik die een of ander vorm van oefening, selfs al gaan stap jy net. Oefening help jou om uit die huis uit te kom. Wat meer is, as jy matige oefening doen, stel jou liggaam endorfiene vry, chemiese stowwe in die brein wat jou beter kan laat voel.

Aanvaar hulp van ander. Dit kan veral belangrik wees wanneer ’n huweliksmaat gesterf het. Daar is moontlik ’n aantal takies waarna hy of sy omgesien het, wat nou nie gedoen word nie. As jou huweliksmaat byvoorbeeld die geldsake of huishoudelike takies hanteer het, sal dit dalk aan die begin vir jou moeilik wees om self daarna om te sien. As dit die geval is, sal die raad van taktvolle vriende jou baie kan help.—Spreuke 25:11.

Die Bybel beskryf ’n ware vriend as iemand “wat gebore word vir die tyd wanneer daar benoudheid is” (Spreuke 17:17). Moet jou dus nie van ander afsonder omdat jy dink dat jy vir hulle ’n las sal wees nie. Inteendeel, assosiasie met ander kan jou help om droefheid te verwerk en die werklikheid te aanvaar. Ná haar ma se dood het ’n jong vrou met die naam Sally gevind dat assosiasie met ander haar baie opgebeur het. “Baie van my vriende het my by hulle sosiale bedrywighede ingesluit”, sê sy. “Dit het my werklik gehelp om die verskriklike eensaamheid te verwerk. Ek het dit altyd waardeer wanneer mense eenvoudige vrae gevra het, soos: ‘Hoe hanteer jy jou ma se dood?’ Ek het gevind dat dit genesend is om oor my ma te praat.”

Moenie herinneringe onderdruk nie. Probeer dink aan die gelukkige tye wat jy saam met jou geliefde gehad het, deur miskien na foto’s te kyk. Aan die begin kan dit weliswaar pynlik wees om aan daardie tye te dink. Maar mettertyd sal hierdie herinneringe nie meer pynlik wees nie en kan dit jou help om te genees.

Jy kan selfs jou aangename herinneringe in ’n boek neerskryf, asook die dinge wat jy wens jy vir jou geliefde gesê het terwyl hy of sy nog gelewe het. Dit is soms makliker om jou gevoelens in perspektief te plaas wanneer jy dit op papier sien. Skryf kan ook ’n goeie manier wees om aan jou emosies uiting te gee.

Moet ’n mens aandenkings hou? Daar is verskillende menings hieroor, en dit is nie verbasend nie, aangesien elke persoon op ’n ander manier treur. Party voel dat dit die genesingsproses belemmer as ’n mens aan ’n geliefde se persoonlike besittings vasklou. Ander vind dat dit help. “Ek het baie dinge gehou wat aan my ma behoort het”, sê Sally, wat vroeër aangehaal is. “Dit help ’n mens om jou gevoelens te verwerk!”c

Vertrou op “die God van alle vertroosting”. Die Bybel sê: “Werp jou las op Jehovah, en hy sal jou onderskraag” (Psalm 55:22). Gebed tot God is nie ’n emosionele kruk nie. Dit is werklike en noodsaaklike kommunikasie met “die God van alle vertroosting, . . . wat ons in al ons verdrukking vertroos”.—2 Korintiërs 1:3, 4.

God se Woord, die Bybel, bied die grootste vertroosting wat daar is. Die Christenapostel Paulus het gesê: “Ek het die hoop op God . . . dat daar ’n opstanding van die regverdiges sowel as die onregverdiges sal wees” (Handelinge 24:15). Wanneer jy treur oor die dood van ’n geliefde, sal jy moontlik die grootste vertroosting vind as jy nadink oor die Bybelse opstandingshoop.d Dit is wat Lauren, ’n vrou wie se tienderjarige broer in ’n ongeluk gesterf het, ondervind het. “Ongeag hoe sleg ek gevoel het”, sê sy, “ek het die Bybel opgetel en dit gelees, al was dit ook net een vers. Ek het verse gekies wat besonder aanmoedigend is, en ek het dit oor en oor gelees. Ek het byvoorbeeld vertroosting geput uit wat Jesus ná Lasarus se dood vir Marta gesê het. Hy het gesê: ‘Jou broer sal opstaan.’”—Johannes 11:23.

“Moenie toelaat dat dit jou oorheers nie”

Dit is dalk moeilik om droefheid te verwerk, maar dit sal jou help om met jou lewe aan te gaan. Moenie skuldig voel en dink dat jy jou geliefde verraai of van hom of haar vergeet as jy met jou lewe aangaan nie. Die feit is dat jy jou geliefde nooit sal vergeet nie. Soms sal herinneringe soos ’n vloedgolf oor jou kom, maar die pynlike emosies sal geleidelik minder word.

Dit sal dalk selfs vir jou aangenaam wees om aan die bittersoet herinneringe te dink. Ashley, wat in die vorige artikel aangehaal is, sê byvoorbeeld: “Ek onthou nog die dag voordat my ma oorlede is. Dit het gelyk asof sy beter voel, en sy het vir die eerste keer in dae opgestaan. Terwyl my suster my ma se hare gekam het, het ons drie oor iets begin lag, en ek het my ma lanklaas so sien glimlag. Sy was so tevrede om net daar saam met haar dogters te wees.”

Jy sal ook kan nadink oor waardevolle lesse wat jy geleer het terwyl jy saam met jou geliefde was. Sally sê byvoorbeeld: “My ma was ’n wonderlike onderrigter. Sy het goeie raad gegee sonder dat dit soos raad geklink het, en sy het my geleer hoe om self goeie besluite te neem en nie net te doen wat sy of my pa gesê het nie.”

Herinneringe aan jou geliefde kan presies wees wat jy nodig het om aan te gaan met jou lewe. Dit is wat ’n jong man met die naam Alex gevind het. “Ná my pa se dood”, sê hy, “het ek my voorgeneem om aan te hou lewe soos hy my geleer het—om nooit te vergeet om die lewe te geniet nie. Vir diegene wat ’n ouer verloor het, wil ek sê: Jy sal jou ouer se dood nooit heeltemal verwerk nie, maar moenie toelaat dat dit jou oorheers nie. Treur en huil as jy moet, maar moenie vergeet dat jy nog steeds die beste moet maak van die lewe wat vir jou voorlê nie.”

[Voetnote]

[Lokteks op bladsy 8]

“Ongeag hoe sleg ek gevoel het, ek het die Bybel opgetel en dit gelees, al was dit ook net een vers”—Lauren

[Venster/Prent op bladsy 7]

HOE OM SKULDGEVOELENS TE VERWERK

Miskien voel jy dat nalatigheid aan jou kant tot jou geliefde se dood bygedra het. As jy besef dat skuldgevoelens—hetsy dit gegrond of ongegrond is—’n normale reaksie op smart is, kan dit al klaar help. Weer eens moet jy nie voel dat jy hierdie gevoelens moet opkrop nie. As jy vir iemand vertel hoe skuldig jy voel, kan dit groot verligting verskaf.

Ons moet egter besef dat ons, ongeag hoe lief ons ’n ander persoon het, nie sy of haar lewe kan beheer nie, en nog minder kan ons verhoed dat “tyd en lotgeval” ons geliefdes tref (Prediker 9:11). Daarbenewens het jy ongetwyfeld nie slegte motiewe gehad nie. Het jy byvoorbeeld bedoel dat jou geliefde moes siek word en sterf deur nie vroeër ’n doktersafspraak te maak nie? Natuurlik nie! Het jy dan werklik skuld aan die dood? Nee.

Een moeder het geleer om die skuldgevoelens te verwerk nadat haar dogter in ’n motorongeluk dood is. Sy verduidelik: “Ek het skuldig gevoel dat ek haar uitgestuur het. Maar ek het later besef dat dit belaglik is om so te voel. Daar was niks daarmee verkeerd om haar saam met haar pa te stuur om iets vir my te gaan doen nie. Dit was net ’n verskriklike ongeluk.”

‘Maar daar is so baie dinge wat ek wens ek tog gesê en gedoen het’, sê jy dalk. Dit mag wel waar wees, maar wie van ons kan sê dat ons die volmaakte vader, moeder of kind is? Die Bybel herinner ons: “Ons almal struikel dikwels. As iemand in woorde nie struikel nie, is hy ’n volmaakte man” (Jakobus 3:2; Romeine 5:12). Aanvaar dus die feit dat jy nie volmaak is nie. Deur oor allerhande “as-ek-tog-maar-nets” te tob, gaan jy niks verander nie, maar dit kan jou herstel vertraag.e

[Voetnoot]

[Prent op bladsy 6]

Soms moet ’n bejaarde ouer wat self treur, ’n bedroefde volwasse kind vertroos

[Prente op bladsy 9]

As jy jou gedagtes neerskryf, na foto’s kyk en hulp aanvaar, kan dit jou help om die dood van ’n geliefde te verwerk