Tseˇ tiꞈ siˬ ba la

Nawˇ aˬ da aˬ ma pyeuꞈ naˇ, yawˬ ha˗euˬ zaˬ˗ahˇ aˇ shehˆ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu dawˬ kʼoꞈ ya lehˬ hmˬ nehˬ˗eu meh. Tiˬ poˆ na˗aˬ, ui cuiˆ na naꞈ suiˇ ni gʼeh˗eu nymˇ dahˬ dahˬ dzaˬ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu yaw dehꞈ dehꞈ˗eu gaˇ kawˆ lawˬ muˇ ja sawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ zaˬ deuˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu tiˬ deuˆ nyiˬ deuˆ na jaˆ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ laꞈ kʼaˇ baꞈ diˇ ngeh, dawˬ kʼoꞈ ya biꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ gʼoꞈ shaw leˇ ni dzawˇ nehˬ taˬ. Teu loꞈ˗ehˇ dzawˇ nehˬ taˬ naˇ, yawˬ ha˗ahˇ maˬ kuˇ ni aˬ cawˬ˗ahˇ kuˇ ngeh kʼawꞈ nui ma gʼaˬ maˬ baˬ˗a. (1 Tiˆ. 6:18) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu dawˬ kʼoꞈ lehˬ hmˬ nya˗eu meh. (Dawˬ. 25:11) Tiˬ poˆ na dawˬ kʼoꞈ biꞈ ngeh, yawˬ ha˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ dawˆ ahˇ nya kʼawꞈ yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ ngehˬ keuˆ˗eu gʼaˇ duˬ yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Dawˬ. 27:2; 2 Gawˇ. 10:18) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—Pah. 4:11. w23.04 24-25 ¶17-18

Nui gaˬ heu jiˇ aˬ dui˗ahˇ yaw beuˇ beuˇ lehˇ jawˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Tehˬ. 22:37-39) Tsaꞈ gaˬ ngeh shaˬ zahˬ ya puˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ heu naˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (2 Ti. 1:7, 8) Aˬ dui aˬ dui nehˬ˗ehˇ nui jah maˬ duˇ leˇ˗eu deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ gaˬ˗eu ma. Tiˬ nah aˬ yawꞈ maꞈ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗awˇ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ mˇ laˇ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu ma. Naˬ gaˬ paw neh maˬ ehˇ, sahˬ boꞈ boꞈ boꞈ˗ehˇ maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu ma. (Yeˬ 18:27, 28) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ gaˬ˗eu ma. “Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ˗awˇ caw dehˬ caw toˆ”˗eu heu neh gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu ma. (1 Teˇ. 5:11) Guiˇ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ gm leˇ˗awˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ deuˆ˗eu yehˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui jiˇ aˬ myah luꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ˗eu ma. Yawˬ ha˗ahˇ laˆ tahˬ laˆ naˇ laˇ ngeh jiˇ aˬ dui laꞈ poˆ maˬ mˇ. (1 Teˇ. 5:13, 15) Aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ sheuˬ gʼeh luꞈ˗ehˇ mehˇ nmˇ aˬ yuiꞈ deuˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu heu neh jiˇ nui gaˬ mˇ mawˇ nya˗eu meh.—1 Teˇ. 5:12. w23.06 10 ¶6; 11-12 ¶10-11

Jah˗eu jeˬ ziꞈ laˇ ni jahˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu meh. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ dawˬ tawˆ luꞈ byah laˇ meh lehˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni mˇ nehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, teu naˇ aˬ dui˗ahˇ miˇ shuiꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh dzaˬ taˬ˗euˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ˗eu saˇ jaˇ dawˬ deuˬ byah laˇ meh lehˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jeˇ mˇ nehˬ˗euˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ gaˬ dui dui˗awˇ gʼoeˇ dui dui˗eu Zaˬmaˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ lehˇ bi dehꞈ le˗euˬ meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ ya shiˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ poeˬ dui dui˗eu jeˬ biꞈ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui muiˬ˗eu dehꞈ ziˇ tiˬ kʼehˬ laˇ kʼehˬ za˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ maˬ bi shiˇ le˗eu yaw duˬ baw meh. (Yoˇ. 3:16; 1 Beˬ. 1:18, 19) Yeˬhawˇbaˬ poeˬ dui dui˗eu jeˬ biꞈ gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ miˇ shuiꞈ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ maˇ diˇ mˇ byah˗eu yaw duˬ baw˗eu lehˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗eu meh. w23.04 27-28 ¶8-9

Yeˬhawˇbaˬ shiˇ dzeuˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ laˆ dehꞈ nehˬ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ ngaˇ˗a laˬ? Ahˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Miˬyehˇ Jaˇliꞈ boꞈ˗eu deuˬ gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu saˇ jaˇ dawˬ˗euˬ gaˇ kawˆ bi boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Yaˇ. 26:19; Pah. 20:11-13) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh saˇ jaˇ kʼaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ bi pyeuꞈ laˇ˗eu meh. (Shuˆ. 23:14) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, shiˇ dzeuˇ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ mawꞈ dui dui˗eu meh. Yawˇbaˆ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw sheˇ. Yawˇbaˆ aˬ yawꞈ paˇ shiˇ˗euˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ laˆ dehꞈ nehˬ mawꞈ dui dui˗eu meh lehˇ jah˗eu meh. (Baˆ. 14:14, 15) Yawˇbaˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu shiˇ dzeuˇ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ mawˇ mawꞈ dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw muiˬ jawˇ saˇ doˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ maˬ ya dzaw ni shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ aˇ lam aˇ lam gʼaˬ tawˇ neh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ jiˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ mawꞈ˗eu meh. (Kʼehˇ. 24:15) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ bi pyeuꞈ mawꞈ˗awˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi dehꞈ mawꞈ˗eu meh.—Yoˇ. 3:16. w23.04 9 ¶5-6

Nawˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni aˬ joˆ˗ehˇ bi jaˆ nya˗eu nga? Nawˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ naˇ, Baˬlaˬdiˇsuˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ gui˗awˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ haw. (Yaˇ. 25:8; 32:16-18) Miˇ shuiꞈ˗ahˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ haw. Aˬ dui miˇ shuiꞈ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ shaˇ noeˬ naˇ, nymˬ˗mˇ ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ ‘tiˬ kʼehˬ tiˬ yamˬ laꞈ kʼoeˇ ya daˬ luꞈ˗eu ehˇ nyaꞈ maˬ nyeuˆ˗eu shaˬ zahˬ’ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ laˇ˗eu meh. (2 Gawˇ. 4:17) Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ, nawˬ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh doˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ luiˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, aˬ myah luꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ jahˇ. Teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ nymˬ˗mˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ laˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ aˬ myah luꞈ shawˇ jehˆ ni bi jaˆ. Nawˇ toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ “yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ naw maꞈ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ daˬ coeˇ ni, [Miˬyehˇ]˗euˬ yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ huiˬ˗eu baoˬ˗ahˇ neh doˆ le˗euˬ gʼaˬ baˬ da neh naw maꞈ gʼaˬ kʼaˆ laˇ”˗eu meh.—Sehˇ. 1:11. w23.10 17 ¶19-20

Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ baˬ da neh guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Muiˬ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ miˇ neh, yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu muiˬ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ nya˗eu meh. (Koˆ. 1:17) Yaw jeˬ ma jeˬ, muiˬ dui dui˗eu miˇ tsaˬ gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu beh taˬ˗euˬ laꞈ zaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ huiˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ uˬ taꞈ, dehꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ, guiˬ lahˬ huiˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ za taˬ˗euˬ miˇ neh jiˇ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ gʼawˬ mya ni za˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu meh. Za taˬ˗euˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu maˬ siˬ nya˗a. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ nui ma aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ laˇ shaw˗euˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ jawˬ laˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ maˬ pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ neh mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ ya mˇ mawˇ˗eu meh.—Luˇ. 6:45. w23.05 4 ¶8-9

Aˬ dui shaˬ luꞈ zahˬ luꞈ gaˇ nui gaˬ Aˬda pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ maˬ haw peuˬ˗a. (Yaˇ. 63:9) Ehˇ kʼawꞈ iˇ cuꞈ lawˇ baˬ hawˇ˗eu miˬ dzaˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ deuˬ tiˬ hmˬ˗iˬ maˬ bi puˬ ni nmˇ maˬ haw piˇ nehˬ˗a. (Yaˇ. 43:2) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ shaˬ zahˬ teu deuˬ˗ahˇ “cah tsehˆ” nya ni caw ba nehˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Shaˬ zahˬ baˬ da neh aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ cawˆ˗iˇ gaˇ keuˆ ni maˬ bi pyeuꞈ˗a. Aˬ dui kamˬ daˬ coeˇ ni Yeˬhawˇbaˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ biꞈ˗eu meh. (Luˇ. 11:13; Piˆ. 4:13) Teu miˇ neh aˬ dui kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ yamˬ law tsaˬ ngeh loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ jah gaˇ noeˬ tmˬ. (Heˬ. 11:6) Tiˬ poˆ na aˬ dui dzeuˇ˗iˇ nya paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu meh. Teu ngeh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ meh laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˬ baˬ da neh “meuˬ lahˇ goˇ˗eu tsawˬ dzeuˇ nya” meh lehˇ kamˬ taˬ˗euˬ meh. (Ceuˬ. 18:29) Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu maˬ siˬ lehˇ maˬ jah coeˇ ni maˬ ya gʼeh˗a. Aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ shaˇ daˆ leꞈ luꞈ˗uˇ.—Koˆ. 1:6, 7. w23.11 22 ¶8-9

Heu naˇ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu nui gaˬ˗ahˇ zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Dawˬ teu˗ahˇ haw ngeh miˬ sawˇ yo zaˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ maˬ poˆ maˬ paˇ laˇ ni aˬ myah luꞈ gaˬ nya˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Miˬ sawˇ yo zaˬ deuˬ maˬ shiˇ tiˬ ziˇ gaˬ maˬ gaˬ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ jaˆ˗eu tehꞈ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui miˬ dzaˬ baw doˆ ngeh miˬ dzaˬ miˬ kawˬ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ dawˆ ahˇ naˇ miˬ dzaˬ aˬ myah luꞈ nyehˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ miˬ dzaˬ maˬ paˇ dawˆ ahˇ ni jawˇ naˇ miˆ kʼaꞈ iˇ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu miˬ zaˬ˗euˬ yaw kaˬ heu jiˇ aˬ myah luꞈ bi ziꞈ˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ pyuˇ shuiˇ shaˬ˗eu, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu, zaˬ˗ahˇ cu˗eu, shaˬ zahˬ heu deuˬ baˬ da neh nyiˬ gʼaˬ˗euˬ nui gaˬ teu teˬ le cuiˆ le nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ miˬ lmˇ” aˬ myah luꞈ bi nyehˆ˗eu gʼaˇ duˬ, nyiˬ dzeˇ zaˬ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ ni ya leh jeh˗eu meh. w23.05 20-21 ¶1-3

Aˬ dui nui kʼaˬ ahˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Aˬ da aˬ ma deuˬ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗awˇ, zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ kʼaˬ duˬ ni bi gʼeh mawꞈ ngaˇ lehˇ˗aˬ, zaˬ deuˬ˗ahˇ nui kʼaˬ aˬ yawˇ yawꞈ ahˇ laˇ nya˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Kʼaˬ duˬ ni tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ ni leh jeh˗eu heu naˇ, tiˬ jawˇ˗i maˬ mˇ haw˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ dzaw shaˇ dzaw dzaw gaˇ duˇ˗eu meh. Teu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, saˬ laˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ˗eu nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw˗awˇ dzaw geuꞈ˗eu heu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui nui deuˬ nui kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗eu nga lehˇ haw˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu heu neh aˬ dui jiˇ nui kʼaˬ ahˇ laˇ nya˗eu meh. Daˬyeˬlaˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya siˬ nya˗awˇ ya gʼoˆ shaw˗eu meh. Tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ yawˬ ha˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Miˬyehˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ dzawˇ nehˬ˗eu heu neh, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ ya jawˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ myah luꞈ caw ba luꞈ meh lehˇ nui ma ya taˬ˗awˇ ya jah ziꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ dui˗euˬ nui jah˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, aˬ dui kʼaˬ duˬ ni gʼeh nya˗eu meh. Kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ nui deuˬ yaw zeu baw˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ nui ma yaw dawˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ bi siˬ nya mawꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui kʼaˬ duˬ ni gʼeh paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu muiˬ˗eu yaw myaˬ kawˆ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ ma. w23.08 2 ¶2; 4-5 ¶8-9

“Pyehˆ tseˇ” lehˇ ehˇ˗eu Gaˬliˇ dawˬ heu dawˬ˗ahˇ kʼaˬ lo sehˇ pyehˆ tseˇ gaˇ jiˇ zmˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui neh haw˗euˬ jeˬ, gui˗euˬ jeˬ heu naˇ, maˇ diˇ ngeuˇ gaˇ ehˇ ngaˇ laˬ lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Aˬ dui huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ peh le luꞈ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ˗eu teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. Aˬ dui aˬ cawˬ kʼaˇ ehˇ kʼaˇ jah maˬ jah ni aˬ dui neh ya gui ya gaˬ˗euˬ jeˬ Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tsaˬ leˇ nga laˬ lehˇ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu jeˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, nehꞈ deuˬ˗euˬ jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ˗ahˇ maˬ paˇ tawˆ leˇ˗eu meh. (Dawˬ. 14:15; 1 Tiˆ. 4:1) Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ ya buˬ˗iˇ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui ni shawˬ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗a. (Koˆ. 4:14) Aˬ dui huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya buˬ˗iˇ˗eu maˬ ehˇ, shaˬ zahˬ teu maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ shiˇ˗euˬ maˬ ehˇ, saˇ jaˇ ziꞈ luꞈ naˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu laꞈ sawˬ za˗eu meh. Aˬ dui noeˬ tmˬ˗eu jeˬ teu˗ahˇ haw tsoˆ taˬ ba jawˬ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ aˇ nah gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ dah taˬ kaˇ˗euˇ. w23.06 13 ¶15-16

Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ tiˬ dawˬ na aˬ joˆ˗ehˇ byah laˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗a. (Daˬ. 12:8, 9) Ehˇ kʼawꞈ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ aˬ joˆ˗ehˇ byah laˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh maˬ byah laˇ˗a lehˇ toˆ˗ehˇ maˬ ehˇ nya˗a. Aˬ dui siˬ nya paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ pah mehˬ nehˬ laꞈ meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya˗eu meh. Gaˇ hu ba jiˇ aˬ myah luꞈ teu loꞈ˗ehˇ pah mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ miˇ kʼahˬ deuˬ “miˇ kʼahˬ saˇ˗awˇ guˆ kʼaˇ maˬ za˗a” lehˇ tsaꞈ gaˬ laˇ˗eu meh. (1 Teˇ. 5:3) Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ uˆ lahˇ aˇ maꞈ deuˬ zahˇ kʼawꞈ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ cawˆ jiˇ˗eu meh. (Pah. 17:16, 17) Jiˇ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ deuˆ laˇ˗eu lehˇ laˇ˗eu meh. (Yeˬ. 38:18, 19) Teu gaˇ neh naˇ aˇ saˬ saˬ˗eu Aˬmaˬgeˬdoˬ guiˇ dahˬ beh laˇ˗eu meh. (Pah. 16:14, 16) Gaˇ kawˆ heu deuˬ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya meh. Nymˬ˗mˇ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ haw tsoˆ taˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu heu neh mˬ taˆ˗euˬ nui gaˬ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ daˆ leꞈ kaˇ˗euˇ. w23.08 13 ¶19-20

Pawˇluˆ jah˗eu jeˬ, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ, gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu smˇ hmˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ˗aˬ, “gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ” pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 13:13) Pawˇluˆ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, mehˬ hu paw noeˬ tmˬ taˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ deuˬ byah laˇ jiˇ ngeh noeˬ tmˬ˗eu, jah˗eu maˬ paˇ loˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ tsawˇ haˬ cawˬ cawˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ naˇ aˬ myah luꞈ ya gaˬ˗eu meh. Gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ myah luꞈ jaˆ gʼeh˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ji} aˬ cawˬ˗ahˇ bi siˬ leˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗eu jeˬ ahˇ naˇ, naw maꞈ ngaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ ngaˇ lehˇ tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ siˬ nya tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 13:35) Kʼoeˇ naˇ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗aˬ, aˬ dui˗ahˇ mehˬ bawˬ gm ni caw ba nehˬ˗eu meh. Pawˇluˆ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗aˬ, “dawˬ tawˆ luꞈ tiˬ gaˇ taꞈ leˇ jiˇ ni gahˇ dzahˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Sehˇ. 3:14) Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ “Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ˗aˬ, Ka li zaˬ cawˬ cawˬ ya gaˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Yoˇ. 4:21) Teu miˇ neh aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ ngeh Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. w23.11 8 ¶1, 3

Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Ka li zaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ cehˆ ceh ceh˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Cehˆ keuˆ duˬ˗ahˇ cehˆ keuˆ˗euˬ deuˬ naˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu laꞈ sawˬ za˗eu meh. (2 Tiˆ. 4:7, 8) Nymˬ˗mˇ aˬ dui cehˆ keuˆ duˬ˗ahˇ le keuˆ˗eu keuˆ laˇ˗euˬ miˇ neh leh jeh˗awˇ ya cehˆ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Pawˇluˆ aˬ dui cehˆ keuˆ duˬ˗ahˇ cehˆ keuˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “gaˇ ma˗ahˇ kʼaˇ jaˆ tsoeˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ aˬ dui teuˆ lehˆ˗awˇ, . . . aˬ dui mehˬ shi laˆ saˆ taˬ˗euˬ cehˆ ceh ceh˗eu gaˇ ma˗ahˇ nui ma ziꞈ dah ni cehˆ gʼeh kaˇ˗euˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Pawˇluˆ Ka li zaˬ deuˬ tiˬ jeˬ˗euˬ kʼaˆ behˆ maˬ ya pi gaˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maˬ loˬ˗eu kʼaˆ behˆ deuˬ biˬ dzeh lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Kʼaˆ behˆ teu deuˬ naˇ aˬ dui˗ahˇ cehˆ coe coe ngeh gʼaˬ bi juˬ laˇ˗awˇ, gʼaˬ doeˇ bi doeˇ laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui dehꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ cehˆ ceh ceh˗eu jeˬ˗ahˇ cehˆ daˆ leꞈ nya ni, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi juˬ laˇ nya˗eu maˬ loˬ˗eu kʼaˆ behˆ aˬ jeˬ jeˇ nga lehˇ haw˗awˇ kawˇ ma˗ehˇ ya biˬ dzeh˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui pi paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu kʼaˆ behˆ deuˬ˗ahˇ law nmˇ˗aˬ, maˬ ya pi dzeh ni saˇ tiˇ ya taˬ˗eu meh. Aˬ dui saˇ tiˇ maˬ taˬ naˇ, dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu gaˇ ma˗ahˇ maˬ cah daˆ leꞈ nya˗a.—2 Tiˆ. 2:5. w23.08 26 ¶1-2

Aˬ yawꞈ gaˇ yawꞈ haw tsaˬ˗awˇ gaˇ kahˇ dahˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ cawˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ yaw zeu baw ni caw ba nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ zaˬ mi aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ na myaˆ pyawˬ˗ahˇ lehꞈ muiˬ gaˇ ya leˇ kʼawꞈ, tiˬ gʼaˬ na naˇ maˬ ya leˇ˗a. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na jiˇ baˬ ui cuiˆ dawˇ kʼawꞈ, tiˬ gʼaˬ na naˇ tiˬ pawꞈ˗i maˬ dawˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ jawˇ saˇ doˆ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ haw saˆ˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ˗a. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ tehꞈ˗ehˇ tsaˬ ma lehˇ noeˬ˗awˇ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ yawˬ ha loꞈ˗ehˇ noeˬ ni gʼaˬ biꞈ naˇ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na sahˬ tiꞈ tiꞈ nya˗awˇ aˇ muˇ jiˇ mehˬ bawˬ maˬ gm ni pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu meh. (1 Gawˇ. 8:9; 10:23, 24) Yeˬhawˇbaˬ dm jeˬ dm kawˆ hawˇ˗eu geuꞈ jeˬ geuꞈ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˇ jawˆ ni maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ ya caw teh˗eu Jaˇliꞈ zahˇ deuˬ nmˇ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ ‘aˬ cawˬ haw muiˬ ni ya dm ya gʼaˬ˗eu’ meh. (1 Tiˆ. 2:9, 10) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui˗euˬ dm jeˬ dm lmˇ baˬ da neh aˬ cawˬ haw tsoˆ taˬ˗eu jeˬ maˬ ya bi pyeuꞈ˗a. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ zahˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ mehˬ tsoeˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya dm˗eu, tsehˇ kahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ zahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ bi jahˇ doˆ ni caw ba nehˬ˗eu meh. w23.07 23-24 ¶13-14

Yeˬhawˇbaˬ zaˬ miˬ zaˬ nyiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ zmˬ˗awˇ neh mehˬ hu paw muiˬ˗awˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ za nya˗eu lehˇ mehˬ˗eu meh. Teˇ saˇ yaw kʼaˆ kʼaˆ˗ehˇ kuˇ kuˇ˗ehˇ cah˗eu “shaꞈ dawˇ˗eu maˬ siˬ nya˗eu zaˬ miˬ zaˬ”˗euˬ mehˬ nah caw teh˗iˇ˗euˬ deuˬ˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma guˆ guˆ tsi tsi˗ehˇ ya kʼoeˬ dzaˬ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ, nymˬ˗mˇ mehˬ kʼehˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ “shiˇ˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu” jeˬ pyeuꞈ meh. (Dawˬ. 9:13, 17, 18) ‘Maˇ maˇ ni gʼeh˗eu zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ’ kuˇ gaˇ ha geuꞈ˗eu deuˬ naˇ, kuiˇ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ deuˬ tiˬ byah tiˬ loꞈ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ hawˬ jeh kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu nui jah paw˗euˬ dzaˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ dehꞈ ya dzaˬ luꞈ˗eu meh. (Dawˬ. 9:1) Nymˬ˗mˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ bye˗eu jeˬ˗ahˇ bye nya ni dzaw luꞈ˗eu ma. (Ceuˬ. 97:10) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ ‘maˇ maˇ ni gʼeh˗eu zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ’˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ bi za˗eu gʼaˇ duˬ ya kuˇ gaˬ luꞈ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu ma. Aˬ dui ‘meuˬ˗ahˇ˗euˬ jawˇ duˬ yaw goˇ˗ahˇ daˆ˗awˇ “Zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ maˬ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗oˇ, heu gaˇ laˇ˗awˬ”’ lehˇ kuˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ ma. Aˬ dui maˬ ehˇ, kuˇ gaˇ ha geuꞈ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, nymˬ˗mˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu mehˬ hu paw jiˇ muiˬ˗eu guiˬ lahˬ deuˬ gʼawˬ mya ni za˗eu meh. Aˬ dui “zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ” mehˬ nah caw teh˗awˇ dehꞈ naˇ dehꞈ˗eu jeˬ za meh.—Dawˬ. 9:3, 4, 6. w23.06 24-25 ¶17-18

Gaˇ mˇ cawˬ deuˬ, sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ, nawˬ˗euˬ nui jah gaˇ kawˆ˗ahˇ naˇ haˬ laˇ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nya? Kʼahˬ lahˇ miˇ˗a laˬ? Myaˬ tiˬ paˆ naˇ kʼahˬ lahˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ naˇ haˬ˗eu jeˬ teu naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui jah hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ ui cuiˆ bi si laꞈ˗eu miˇ neh tsaꞈ gaˬ˗eu awˬ dzehˬ meh. Tsawˇ pyehˇ pyehˇ mawꞈ˗eu miˇ neh naˇ haˬ laˇ˗eu deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui maˬ zahˬ leˇ. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ nui jah nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ gaˬ taˬ˗euˬ miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Kʼehˇ. 28:22) Kʼoeˇ uˬ taꞈ “aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ dehꞈ tsaˬ˗eu” “guˆ laˇ paˬ˗ehˇ zuiˆ˗eu” tsawˇ haˬ deuˬ tehꞈ˗ehˇ byah jiˇ taˬ˗euˬ “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ” aˬ dui dehꞈ luꞈ˗eu miˇ neh meh. (2 Tiˆ. 3:1, 3) ‘Nawˬ˗ahˇ aˬ cawˬ nui jah gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ tsawˇ pyehˇ pyehˇ laˇ ngeh yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ kʼoꞈ nya paˬ nga’ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ heu naˇ nawˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh. Nahˬ yu ni gʼeh˗eu deuˬ naˇ, aˬ cawˬ ngehˬ deuˬ laˇ ngeh, nyehꞈ suꞈ laˇ ngeh yaw awˇ laꞈ˗ehˇ nui ma maˬ pehˇ ni, nui ma mahˇ nya˗eu meh. w23.09 14 ¶1-2

Tiˬ poˆ na aˬ dui aˬ dui˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu sheuˬ hehˇ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, pyuˇ shuiˇ˗ahˇ maˬ bi gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ maˬ bi mˇ bahˬ˗eu gʼaˇ duˬ, saˇ tiˇ biꞈ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui shehˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ mˇ caw˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu meh. (Yaˇ. 48:17, 18; 1 Tiˆ. 6:9, 10) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ do dah pyeuꞈ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ˗ahˇ neh 1,000 kʼoꞈ aˇ yamˬ˗ahˇ keuˆ ni sheuˬ hehˇ nehˬ˗eu meh. Teu ngeh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ caw teh ma laˬ? Teu ngeh caw teh, maˬ caw teh˗eu teu naˇ nymˬ˗mˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw teh luꞈ gaˇ iˇ˗eu tehꞈ meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ neh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ caw kaˇ˗euˇ. (Yaˇ. 32:1, 2; Heˬ. 13:17) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui jah paw lehˬ laˇ ca laˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ yahˇ nya ni maˬ ehˇ, aˬ dui neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu miˇ shuiꞈ˗ahˇ le keuˆ nya ni maˬ ehˇ, sheuˬ hehˇ nehˬ nya meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu meh. w24.02 25 ¶17-18

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ, ya mˇ gaˇ ya leˇ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ ni shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Tiˬ poˆ na gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ, gaˇ ma ya doˆ˗iˇ˗eu meh. Teu ngeh˗euˬ saˇ ka˗ahˇ tiˬ gaˇ gaˇ iˇ˗eu yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Tiˬ poˆ na˗aˬ, “lawˇ baˬ huiˬ le gaˇ maˬ ehˇ, tahˇ joe joe laˇ gaˇ maˬ ehˇ” ya daˬ˗awˇ ya puˬ˗euˬ meh. Muiˇ˗eu deuˬ laꞈ keuˆ laˇ˗awˇ kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ gaˇ jiˇ ya daˬ˗euˬ meh. (2 Gawˇ. 11:23-27) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, yaw myaˬ poˆ mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ Pawˇluˆ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗a. (2 Gawˇ. 10:10; Piˆ. 4:15) Pawˇluˆ˗ahˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Pawˇluˆ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, yawˬ ha neh ya puˬ ya mawˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ gʼawˬ mya ni ya siˬ nya laˇ˗euˬ meh. Pawˇluˆ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh. (Maˆ. 8:38, 39; Peˇ. 2:4, 5) Teu miˇ neh Pawˇluˆ tsawˇ shawˇ deuˬ˗ahˇ “caw ba dzeuˇ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, nymˬ˗mˇ caw ba luꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ” heu neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh—Heˬ. 6:10. w23.07 9 ¶5-6

Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ˗ahˇ “miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ” lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh. Tsawˇ haˬ deuˬ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ jaˆ˗eu heu naˇ, yaw muiˬ meh lehˇ ha geuꞈ˗eu kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh jahˇ doˆ laꞈ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ caw teh˗eu nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ gʼaˬ na zahˇ sahˇ kʼoꞈ tiˬ hmˬ na maˬ tsaˬ maˬ dawˇ nga lehˇ noeˬ laˇ naˇ, zahˇ sahˇ kʼoꞈ teu˗ahˇ maˬ caw teh˗a.Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ haˬ zaˬ neh uˆ lahˇ˗eu jeˬ˗aˬ, yaw lehˬ yaw ca bi doˆ laˇ˗eu meh lehˇ ehˇ taˬ˗awˇ, Saˬdaˬ neh uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗eu uˬ taꞈ, gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ bi laˆ cawˆ meh lehˇ jiˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Ceuˬ. 110:5, 6; Tsoˆ. 8:9; Luˇ. 4:5, 6) Kʼoeˇ naˇ “uˆ lahˇ luꞈ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ˗ahˇ kʼaˇ puiˬ˗eu tsawˇ haˬ Miˬyehˇ neh mˇ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ puiˬ gaˇ duˇ˗eu meh” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ taˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ yaw tsaˬ yaw luiˆ luiˆ˗ehˇ bi jaˆ˗eu gʼaˇ duˬ, uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ yamˬ tiˬ kʼehˬ biꞈ taˬ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ gaˇ jiˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui ‘aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼaˇ biꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ ya biꞈ˗eu meh.’ Aˬ dui kʼawˬ taꞈ˗eu, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw zeu bawˬ˗eu, aˬ yawꞈ maꞈ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ zahˇ˗ahˇ caw teh˗eu, heu deuˬ ya jahˇ˗eu meh. (Maˆ. 13:1-7) Zahˇ sahˇ kʼoꞈ tiˬ hmˬ na, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ bi shaˬ nya, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ nya, pyuˇ gʼawˬ mya ni bi jiˇ nya lehˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ maˬ bahˬ naˇ, miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ bi naˇ haˬ mawꞈ˗eu meh.—Kʼehˇ. 5:29. w23.10 8 ¶9-10

Saˬsoˬ dehꞈ le ngeh Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ deuˬ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh bi kʼehˬ bi kʼaˆ˗euˬ meh. (Daˇ. 13:1) Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ haiˬ dui doeˇ dui dui˗eu miˇ neh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ ‘Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ neh ka kʼoꞈ nehˬ˗eu’ gʼaˇ duˬ Saˬsoˬ˗ahˇ tseˇ˗euˬ meh. (Daˇ. 13:5) Gaˇ teu kʼaˆ dui dui˗eu miˇ neh Saˬsoˬ gaˇ teu˗ahˇ mˇ byah nya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya gʼoe˗eu meh. Tiˬ poˆ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ Saˬsoˬ˗ahˇ nyehꞈ le˗eu gʼaˇ duˬ, Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ Leˬkiˇ meuˬ˗ahˇ oe˗euˬ meh. Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ guˆ˗eu miˇ neh Saˬsoˬ˗ahˇ nyehꞈ˗awˇ muiˇ˗eu deuˬ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ a nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Saˬsoˬ˗ahˇ aˇ caˆ yaw shuiꞈ nyiˬ caˆ neh paꞈ˗awˇ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ jawˇ gaˇ sheuˬ gʼeh˗euˬ meh. (Daˇ. 15:9-13) Ehˇ kʼawꞈ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ baoˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ˗awˇ” aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ laꞈ˗ahˇ paꞈ taˬ˗euˬ aˇ caˆ˗ahˇ aˬ yawꞈ behˇ tsehˆ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ “shiˇ˗euˬ maˬ myahˇ laˇ˗euˬ mahˬ tahˬ laˆ tiˬ mawˇ˗euˬ mehˬ oꞈ shaˬ yoeˬ tiˬ hmˬ aˬ yawꞈ mawˇ”˗awˇ, teu neh Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ 1,000 gʼaˬ˗ahˇ sehꞈ˗euˬ meh.—Daˇ. 15:14-16. w23.09 2-3 ¶3-4

Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ jeˬ” aˬ dui˗ahˇ tiˬ tiˆ saˇ˗iˬ tiˬ tiˆ pah mehˬ˗eu meh. “Yawˬ jeˬ na luꞈ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ neh noeˬ tmˬ”˗euˬ jeˬ byah laˇ˗eu miˇ neh, gaˇ ma aˬ geu kahˇ lehˇ zmˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ neh noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ jeˬ aˬ myah luꞈ byah laˇ˗eu meh. (Dawˬ. 16:4) Miˬyehˇ neh kʼaˇ mˇ pyeuꞈ˗euˬ jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ gmˬ meh. Toˆ˗ehˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗eu jeˬ byah laˇ ni aˬ jeˬ jeˇ laˆ paˇ˗euˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ dahˬ beh˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu aˬ nyaꞈ dzeˇ zaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ jeˬ ehˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Jeuˬ le o le˗awˬ. Naw maꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ byah laˇ˗awˇ, miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ luꞈ˗uˇ . . . Bawˇ tsahˬ jeˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ haw˗eu pyaˆ˗eu gʼaˇ duˬ, ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ gaˇ biꞈ˗eu ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Beh. 1:28) Ehˇ kʼawꞈ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ puiˬ˗euˬ miˇ neh tsawˇ haˬ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ iˇ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ maˬ paˇ˗iˇ˗aˬ siˬ. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ bi byah laˇ˗eu gʼaˇ duˬ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu meh. Dahˬ beh˗euˬ nyiˬ dzeˇ zaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗euˬ nehˬ˗ehˇ taˆ lehˇ Miˬyehˇ tsawˇ haˬ zaˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ heu siˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ jeˬ bi byah laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, mˬ taˆ Miˇkʼahˬ tiˬ kʼahˬ beh˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh.—Tehˬ. 25:34. w23.10 19-20 ¶6-7

Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ ya deuˆ ceh ceh luꞈ naˇ, maˬ awˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Maˬ ngeuˇ naˇ aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ Beˬtuˆluˆ naˆ maˬ tseˇ ya deuˆ ceh ceh˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ ni leh jeh daˆ leꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui deuˆ gʼaˬ nya ni gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh. (Ceuˬ. 94:18, 19) Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ maˬ siˬ nya laˇ ngeh aˬ li cawˬ cawˬ yaw myaˬ kʼoꞈ gaˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ ngeh dehꞈ ziˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ jiˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na˗aˬ, maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ teu doˆ kʼoꞈ laˇ luꞈ meh siˬ. Aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ byehˆ maˬ bi byehˆ ni leh jeh daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ ngaˇ . . . Ngaˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi caw ba naˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ cah daˆ leꞈ nya ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ ma . . . Ngaˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ siˬ nya siˬ nya˗ehˇ zmˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ keuˆ ni ngaˇ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ jaˆ luꞈ kʼawꞈ, ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗awˇ caw ba nehˬ laꞈ luꞈ˗eu meh.” w23.09 23-24 ¶12

Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ saˇ suˬ ni jawˇ˗awˇ neh noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Nawˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu lehˇ ya tseˇ˗eu meh. Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni ya leh jeh˗eu meh. Nui ma taˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ˗eu meh. Maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ deuˬ ya dzaw nya taˬ˗eu meh. Mehˬ hu paw gaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ ya lehˬ hmˬ dah taˬ˗eu meh. Ya leh jeh˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ naˇ, gʼaˬ doeˇ doeˇ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ aˬ yawˇ yawꞈ maˬ gaˇ laˇ meh. Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ mawꞈ meh lehˇ taˬ ngehˇ. (Yaˇ. 41:10, 13) Mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ naˇ, dehꞈ ziˇ nui kʼahˇ shiˇ laˇ paˬ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ taˆ ni gʼeh˗eu meh. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ aˬ dui gaˬ dui dui˗eu ma. Nawˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ ni leh jeh luꞈ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ luꞈ˗uˇ. w23.12 29 ¶19-20

Nawˇ mehˇ nmˇ tiˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ hawˬ dzaˬ iˇ˗euˬ lehˇ ehˇ˗awˬ. Laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ hawˬ dzaˬ gʼaˬ ngeh aˇ baˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ deh˗euˬ meh. Aˬ myah myah naˇ aˇ baˇ deh ngeh tiˬ baˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu nyiˬ baˇ smˬ baˇ lehˇ deh˗eu meh. Nawˇ aˇ baˇ smˬ baˇ deh˗euˬ lehˇ ehˇ˗awˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˇ baˇ teu laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ maˬ uiˇ taˬ˗aˬ. Nawˇ mehˇ nmˇ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ uiˇ taˬ˗euˬ aˇ baˇ nyiˬ baˇ jaˆ˗eu miˇ neh aˇ baˇ teu baˇ˗ahˇ bi dzeh˗eu paˬ. Aˬ myah myah naˇ aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ ngeh muiˬ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ˗awˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui maˬ ya leˇ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ ngehˬ nya mˇ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ gʼeh naˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Aˬ dui teu˗ahˇ yawˬ ha maˬ ya leˇ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ biˬ dzeh˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ biꞈ dzeh de? (Peˇ. 4:32) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ muiˬ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ noeˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ jeˬ hmˬ taˬ mawꞈ˗eu ma. w23.11 12 ¶16-17

Heu deuˆ laꞈ kʼoeˇ zmˬ taˬ˗euˬ Gaˬliˇ dawˬ paw mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ aˬ cawˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗awˇ, yaw zeu baw laˇ paˬ˗ehˇ ya dm ya gʼaˬ˗eu meh lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ cawˬ haw muiˬ paˬ˗ehˇ dm gʼaˬ dm lmˇ dm˗eu noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ ja ceuꞈ mawꞈ˗eu ma. Tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu jeˬ heu naˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ laꞈ kʼoeˇ ya ahˇ˗eu dzaˇ˗i seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ pyeuꞈ meh. Tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu jeˬ heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Aˬ jeˬ tsaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu lehˇ tseˇ paˆ nya˗awˇ, tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ mˇ nya˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh. Aˬbiˇgeˬlaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ neh noeˬ tsehˆ lehˬ˗euˬ jeˬ baˬ da neh aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ jiˇ lah ni˗ahˇ shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ keuˆ le˗eu keuˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Aˬbiˇgeˬlaˆ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗awˇ yaw kawˇ kawˇ ma˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗awˇ mˇ˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ maˬ shiˇ ni ya buˬ˗iˇ˗euˬ meh. (1 Saˬ. 25:14-23, 32-35) Tseˇ mˇ biˇ paˆ nya naˇ, aˬ geu ngeh dawˬ ya ngehˬ˗awˇ, aˬ geu ngeh ciˬ cuˇ ni ya jawˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ ngeh jiˇ yaw tsaˬ tsaˬ˗ehˇ jaˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.—1 Teˇ. 4:11. w23.12 20 ¶8-9

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ dawˬ teu˗ahˇ Loˇmaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ siˬ nya laˇ˗awˇ, jah laˇ˗euˬ uˬ taꞈ, Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ ‘jah˗eu jeˬ baˬ da neh nymˬ˗mˇ Miˬyehˇ˗ahˇ tsaˬ leˇ tsahˇ leˇ gʼaˬ˗euˬ’ meh. Yeˬhawˇbaˬ Ka li zaˬ teu deuˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ taˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ˗euˬ meh. (Loˇ. 5:1) Aˇ nah naˇ Pawˇluˆ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ biꞈ nehˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ teu laꞈ kʼoeˇ muiˬ dui dui˗eu ‘tsawˇ shawˇ deuˬ˗euˬ jeˬ biˇ’ jiˇ keuˬ˗eu meh. (Peˇ. 1:18, Yaw shawˇ Yehˇ boꞈ 2018) Kʼoeˇ naˇ Pawˇluˆ Gawˇlawˇsehˇ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ “naw maꞈ noeˬ tmˬ˗eu kʼoeˇ˗ahˇ, naw maꞈ gʼaˇ duˬ Miˬyehˇ neh mˬ kʼoeˇ taˆ jeˬ hmˬ taˬ˗euˬ meh” lehˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Sehˇ. 1:4, 5) Teu miˇ neh tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬsuˇ Ka li nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu mˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗awˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu heu pyeuꞈ meh.—1 Teˇ. 4:13-17; Pah. 20:6. w23.12 9 ¶4-5

“Bo saˆ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu dawˬ˗ahˇ dawˬ aˬ yawꞈ yaw oeˇ˗ahˇ naˇ, meuˬ lahˇ˗ahˇ loꞈ piˇ˗eu yehˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh zmˬ˗eu meh. Zaˬ lahˇ deuˬ meuˬ meuˬ lahˇ˗ahˇ yehˇ deuˬ loꞈ piˇ luꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh nui ma saˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ˗ehˇ yuꞈ kʼaˆ nya˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ duˇ ni Miˬyehˬ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ bo saˆ luꞈ˗eu miˇ neh aˬ dui ziꞈ dah ni gʼeh˗awˇ nui saˇ oꞈ nya˗eu meh. (Ceuˬ. 4:8) Haˬnahˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui˗euˬ shaˬ zahˬ maˬ jiˇ˗eu kʼawꞈ, aˬ dui nui ma saˇ nya˗eu meh. (1 Saˬ. 1:16-18) Aˬ dui nui ma saˇ naˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ yaw gahˇ gahˇ lehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu meh. Aˬ dui mˇ nyaeu jeˬ. Shaˬ zahˬ˗ahˇ kʼaˇ ya tahˬ puˬ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ za nya ni guiˬ lahˬ shaˇ˗awˬ. Maˬ muiˬ daˆ laˇ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni shaˇ daˆ leꞈ˗awˬ. (Luˇ. 11:9; 1 Teˇ. 5:17) Nawˇ kʼaˆ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˬ. Toˆ˗ehˇ naˇ Miˬyehˇ nawˬ˗ahˇ nawˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ haw piˇ˗eu nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu meh.—Maˆ. 12:12. w24.01 21 ¶5-6

Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ aˬ myah luꞈ muiˬ ni shawˇ ni mˇ˗eu gʼaˇ duˬ lawˬ haw laˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ ya daˬ˗euˬ meh. Dehˬ laˇ gaˇ maˬ ehˇ, maˬ shiˇ maˬ dehꞈ˗ehˇ jahˇ nehˬ laꞈ gaˇ maˬ ehˇ, ja bu laˇ gaˇ maˬ ehˇ, ya daˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ehˇ kʼaˇ maˬ za ni naˇ haˬ˗eu heu naˇ shaꞈ dawˇ kʼaˇ maˬ za˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Heˬ. 12:2) Yeˬsuˇ shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ, Saˬdaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ deuˆ laˇ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Luˇ. 22:2-4; 23:33, 34) Saˬdaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ bi puiˬ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Saˬdaˬ maˬ mˇ pyeuꞈ nya˗aˬ. Yeˬsuˇ Saˬdaˬ˗aˬ, jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗awˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ naˆ ni kʼaˆ˗eu lawˬ haw laˇ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ jawˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Nawˇ nawˬ˗euˬ sahˬ paˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ mawꞈ miˇ˗a laˬ? Toˆ˗ehˇ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ja ceuˬ daˆ leꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu Miˬyehˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ. Nawˇ toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Beˬ. 2:21) Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ leˇ ni mˇ luꞈ˗awˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Saˬdaˬ doeˇ dui dui˗eu jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. w24.02 11 ¶11-13

Dzeuˇ laꞈ˗euˬ 5 kʼoꞈ aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ tiˬ lam gʼaˬ dzehˬ ni jawˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu heu naˇ, Yeˬsuˇ Ka li mehˬ nah caw teh˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗eu gʼaˇ duˬ tseˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ “tsawˇ haˬ aˬ geu gʼaˬ maˬ kaˬ ngaˬ˗euˬ mehˬ nah caw teh laˇ mawꞈ naˇ, yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ ya byehˇ dzeh meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Tehˬ. 16:24) Teu miˇ neh a nehˬ taˬ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ maˬ ya leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ mˇ ni ya gʼeh˗eu meh. (2 Gawˇ. 5:14, 15) Heu naˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yuꞈ taꞈ joe taꞈ˗eu “shiˬ shaˬ jiˇ nui kʼahˇ neh mˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ” ehˇ˗eu meh. (Gaˬ. 5:19-21; 1 Gawˇ. 6:18) Ya mˇ ya shaˇ caw˗eu jeˬ myaˬ˗eu miˇ neh, shaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ heu naˇ, yawˬ ha˗ahˇ muiˬ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ meh lehˇ siˬ nya taˬ naˇ yaw shaˬ nya lehˇ maˬ paˇ noeˬ meh.—Ceuˬ. 119:97; Yaˇ. 48:17, 18. w24.03 2 ¶1; 3 ¶4

Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ biꞈ˗eu meh. (Tehˬ. 12:18) Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ neh pyeuꞈ doˆ laˇ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ tiˬ jeˬ na˗ahˇ mˇ mawˇ nya miˇ˗a laˬʼ lehˇ naˇ haˬ nya meh. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ siˬ nya laˇ ngeh naˆ maˬ tseˇ aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ nui ma mahˇ nehˬ nya dzehˬ laˇ miˇ˗a laˬ? Maˇ diˇ naˇ, nawˇ Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ neh pyeuꞈ doˆ laˇ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ mˇ mawˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ nawˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ aˇ poeˬ zmˬ˗eu meh. (1 Tiˆ. 2:5, 6) Aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jah˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ meh lehˇ ha geuꞈ˗eu shaˬ luꞈ naˇ tawˇ neh? Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ myah luꞈ maˬ taˬ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ nya meh lehˇ taˬ ngehˇ. Yeˬhawˇbaˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jah˗eu deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ sawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh.—Ceuˬ. 5:12; Maˆ. 3:26. w24.03 30 ¶15; 31 ¶17