Mga Ginikanan—Buligi ro Inyong mga Unga nga Magbakud ro Andang Pagtuo

1-2. Ano dapat ro mangin reaksyon it mga ginikanan kon magpangutana ro andang mga unga parti sa Dyos ag sa Biblia?

ABUNG nagahambae nga full-time gid nga trabaho ro pagiging ginikanan. Kon ikaw hay sangka ginikanan, ginakomendahan namon ro imong pagtinguha nga buligan ing mga unga nga magbakud ro andang pagtuo kay Jehova. (Deut. 6:​6, 7) Habang nagabahoe ing unga, maumpisa imaw sa pagpangutana it seryosong mga pangutana parti sa atong base sa Biblia nga mga pagpati, eakip ro mga pagsueondan it Biblia sa moral.

² Basi ginaisip mo nga ginapangutana ra it ing unga dahil kueang ro anang pagtuo sa Dyos ag sa Biblia. Pero, habang nagabahoe ing unga, kinahang-ean nang magpangutana agud magbakud ro anang pagtuo. (1 Cor. 13:11) Ngani, indi mahadlok kon magpangutana imaw. Gamita rayang tsansa agud buligan imaw nga mapauswag ro anang ikasarang sa pag-isip ag mapabakud ro anang pagtuo sa Dyos ag sa Biblia.

3. Ano ro atong pagatalakayon sa rayang artikulo?

³ Sa rayang artikulo, talakayon naton kon paalin mabuligan it mga ginikanan ro andang unga o mga unga nga (1) mapabakud ro andang pagtuo, (2) apresyahon ro mga pagsueondan it Biblia sa moral, ag (3) apinan ro andang mga pagpati. Talakayon man naton kon ham-an mas mayad nga nagapangutana ro mga unga, ag kon ano ro pwedeng obrahon it mga ginikanan agud maistorya nanda ro andang mga unga parti sa atong mga pagpati.

BULIGI ING MGA UNGA NGA MAPABAKUD RO ANDANG PAGTUO

4. Ano ro mga pwedeng ipangutana it mga unga, ag ham-an?

⁴ Sayod it Cristyanong mga ginikanan nga owa namamana it andang mga unga ro andang pagtuo. Owa ka natawo nga may pagtuo eagi kay Jehova. Makaruyon man ing mga unga. Ngani, basi mangutana sanda pareho it: ‘Paalin ko masayran nga may Dyos? Matuod gid baea ro ginahambae it Biblia?’ Ro matuod, ginapalig-on kita it Biblia nga gamiton ro atong “ikasarang sa pagpangrason” ag ‘siguraduhon ro tanan nga bagay.’ (Roma 12:​1, NWT; 1 Tes. 5:​21, NWT) Ngani, paalin mo mabuligan ing mga unga nga magbakud ro andang pagtuo?

5. Ano ro pwedeng obrahon it mga ginikanan agud mabuligan ro andang mga unga nga magbakud ro andang pagtuo sa Biblia? (Roma 12:​2, NWT)

⁵ Palig-una ing mga unga nga mag-usoy it pamatuod nga ro ginahambae it Biblia hay matuod. (Basaha ro Roma 12:​2, NWT.) Kon magpangutana sanda, gamita rayang tsansa agud ipakita kanda kon paalin mag-usoy it sabat, gamit ro atong research tools pareho it Watch Tower Publications Index ag Giya sa Pagtuon Para sa mga Saksi ni Jehova. Sa Giya sa Pagtuon sa topiko nga “Biblia,” pwede nang tan-awon ro “Gin-inspirar sang Dios” agud makita ro mga pamatuod nga ro Biblia hay bukon eang it basta nga libro nga ginsueat it mga tawo. Kundi, raya ro “bisaea it Dyos.” (1 Tes. 2:13) Halimbawa, pwede na nga i-research ro syudad it Ninive sa Asiria kato. Ku una, ro pilang ka iskolar sa Biblia hay nagapati nga buko’t matuod ro syudad it Ninive. Pero ku 1850, nakutkutan it mga eksperto rayang ginwasak nga syudad. Nagapamatuod ra nga insakto ro ginahambae it Biblia. (Sof. 2:​13-15) Para sa impormasyon kon paalin natuman ro hula it Biblia parti sa pagkawasak it Ninive, pwede nang tan-awon ro artikulo nga “Nahibaluan Mo Bala?” sa Nobyembre 2021 nga isyu it Ang Lalantawan. Palig-una ing mga unga nga ikumpara ro ginahambae it atong mga publikasyon sa ginahambae it ibang masaligan nga mga reperensya. Makabulig ra nga magbakud ro andang pagtuo nga ro ginahambae it Biblia hay matuod.

6. Paalin mabuligan it mga ginikanan ro andang mga unga nga makita ro mga pamatuod nga insakto ro Biblia? Magtao it halimbawa. (Tan-awa man ro piktyur.)

⁶ Buligi ing mga unga nga makita ro mga pamatuod nga insakto ro Biblia. Mag-usoy it tsansa nga maistorya ing mga unga parti sa Biblia o parti sa pagtuo sa Dyos. Pwede mo sandang tur-an parti sa rayang mga bagay kon mag-agto kamo sa museum, sa plaza, o sa mga exhibit sa Bethel. Halimbawa, kon naga-tour sa museum, sa personal man o sa online, pwede mong ipakita sa ing mga unga ro mga bagay nga may eabot sa Biblia nga makapabakud it andang pagtuo nga insakto ro ginahambae it Biblia. Pwede mo sandang tur-an parti sa Moabinhon nga Bato. Rayang bato hay haeos 3,000 nga dag-on eon, ag makita kara ro pangaean ni Jehova. Naka-display ro orihinal nga Moabinhon nga Bato sa Louvre Museum sa Paris, France. May replika man kara naka-display sa “The Bible and the Divine Name” nga makita sa World Headquarters it mga Saksi ni Jehova sa Warwick, New York. Ginapakita it Moabinhon nga Bato nga si Haring Mesha it Moab hay nagrebelde sa Israel. Ag ruyon man ro ginahambae it Biblia. (2 Hari 3:​4, 5) Kon makita mismo it ing mga unga ro mga pamatuod nga insakto ro ginahambae it Biblia, mas magabakud ro andang pagtuo.​—Ikumpara ro 2 Cronica 9:6.

7-8. (a) Ano ro matun-an naton sa manami nga mga disenyo nga makita sa palibot? Magtao it halimbawa. (Tan-awa man ro piktyur.) (b) Ano nga pangutana ro makabulig sa ing mga unga nga magbakud ro andang pagpati sa Manogtuga?

⁷ Palig-una ing mga unga nga pamaeandungan ro mga gintuga ni Jehova. Habang nagatikang o nagapananum, ipakita sa ing mga unga ro manami nga mga korti it mga tinuga. Ham-an? Dahil makabulig ra kanda nga maintindihan nga may una gid maaeam nga nagdisenyo it rayang mga bagay. Halimbawa, abu nga mga tinuga ro may spiral nga pattern o korting patiyog nga gintun-an it mga scientist sa mahabang panahon. Gin-eksplikar it scientist nga si Nicola Fameli nga kon huyapon mo ro mga tinuga nga may korting patiyog, madiskubrehan mo ro pareho nga pattern it mga numero. Ginatawag ra nga Fibonacci sequence. Maobserbahan naton ro korting patiyog sa abung bagay, pareho sa mga korti it galaksiya, shell it nautilus, dahon it tanum, ag bueak it sunflower.a

⁸ Sa eskuylahan, matun-an it ing mga unga ro iba-ibang korti nga makita sa palibot. Halimbawa, kaeabanan nga mga puno hay may pattern nga nagapauman-uman. Ro puno it kahoy hay masanga, ag masanga eon man, ag masanga pa gid. Ginatawag ra nga mga Fractal pattern. Rayang disenyo hay makita man sa ibang bagay sa palibot. Pero sin-o ro nag-obra it mga kasugoan nga nagresulta sa rayang manami nga mga pattern ag sa ginpag-isipan it mayad nga mga disenyo nga makita sa palibot? Habang ginaisip it ing unga rayang pangutana, magabulig ra kana nga magbakud ro anang pagpati nga gintuga it Dyos ro tanan nga bagay. (Heb. 3:4) Habang nagabahoe imaw, pwede mo imaw pangutan-on, “Kon gintuga kita it Dyos, nasayran na baea kon ano ro pinakamayad para mangin masadya kita?” Pwede mo kana ieksplikar nga makita sa Biblia ro mga giya kon paalin kita mangin masadya.

NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

BULIGI ING MGA UNGA NGA APRESYAHON RO MGA PAGSUEONDAN IT BIBLIA SA MORAL

9. Ham-an posibleng magpangutana ing mga unga parti sa mga pagsueondan it Biblia sa moral?

⁹ Kon nagaduda ing mga unga sa mga pagsueondan it Biblia sa moral, sayura kon ham-an hapangutana nanda ra. Owa baea sanda nagapati sa mga pagsueondan it Biblia sa moral, o basi owa eang sanda kasayod kon paalin ieksplikar ro andang pagpati sa iba? Alin man karon, pwede mong buligan ing mga unga nga apresyahon ro mga pagsueondan it Biblia sa moral paagi sa pagtuon sa libro nga Mangin Masadya sa Owa it Katapusan!b

10. Paalin mo mabuligan ing mga unga nga mangin maeapit nga amigo ni Jehova?

¹⁰ Palig-una ing mga unga nga mangin maeapit nga amigo ni Jehova. Habang ginatur-an mo sa Biblia ing mga unga, gamita ro mga pangutana ag mga ilustrasyon sa libro nga Mangin Masadya sa Owa it Katapusan! para maintindihan ro andang ginabatyag parti sa mga bagay. (Hulu. 20:5) Halimbawa, sa leksyon 8 ginkumpara si Jehova sa sangka mapinalanggaon nga amigo nga nagatao it pahanumdom nga makaprotekta ag makabulig katon. Pagkatapos matalakay ro 1 Juan 5:​3, pwede mo imaw pangutan-on, “Dahil mayad nga amigo si Jehova, ano dapat ro atong batyagon sa gusto nang ituro katon?” Matsa simple eang ra nga pangutana, pero ro pagpangutana kara hay makabulig sa imong unga nga makita nga ro kasugoan it Dyos hay pamatuod it Anang pagpalangga.​—Isa. 48:​17, 18.

11. Paalin mo mabuligan ing mga unga nga apresyahon ro importansya it mga prinsipyo sa Biblia? (Hulubaton 2:​10, 11)

¹¹ Talakaya kon paalin makabulig katon ro pag-aplikar it mga prinsipyo sa Biblia. Kon magkaibahan kamo nga nagabasa it Biblia o daily text, talakaya kon paalin nakabulig ro mga prinsipyo sa Biblia sa inyong pamilya. Halimbawa, nakita baea it ing mga unga ro mga benepisyo it pagiging mahugod ag honest? (Heb. 13:18) Pwede mo man ieksplikar nga ro pagsunod sa mga prinsipyo sa Biblia hay makabulig katon nga mangin mayad ro atong pang-eawas ag mangin mas masadya. (Hulu. 14:​29, 30) Kon maintindihan it ing mga unga nga mayad gid nga sundon ro ginaturo it Biblia, mas gustuhon nanda nga tumanon ra.​—Basaha ro Hulubaton 2:​10, 11.

12. Paalin ginbuligan it sangka tatay ro anang unga nga apresyahon ro benepisyo it pagsunod sa mga prinsipyo sa Biblia?

¹² Ro sangka tatay nga si Steve nga taga-France hay naghambae kon paalin nanda ginbuligan ku anang asawa ro andang miron nga unga nga si Ethan. Ginpaintindi nanda nga nag-obra si Jehova it mga kasugoan dahil palangga na kita. Naghambae si Steve: “Ginpangutana namon imaw it rayang mga pangutana, ‘Ham-an gusto ni Jehova nga sundon naton rayang prinsipyo? Paalin ra nagapakita nga palangga na kita? Ano ro pwedeng matabo kon indi mo pagsundon rayang prinsipyo?’” Rayang pag-istoryahanan hay nakabulig kay Ethan nga magbakud ro anang pagtuo nga ro mga ginahambae ni Jehova hay tama. Naghambae pa si Steve: “Goal namon nga buligan si Ethan nga makita nga ro Biblia hay may kaaeam nga eabaw pa sa kaaeam it mga tawo.”

13. Paalin masanay it mga ginikanan ro andang mga unga nga iaplikar ro mga prinsipyo sa Biblia? Magtao it halimbawa.

¹³ Sanaya ing mga unga nga iaplikar ro mga prinsipyo sa Biblia. Halimbawa, basi nagabasa ing mga unga it sangka libro sa eskuylahan. Ginapakita ku mga karakter it rayang libro nga bukon man it maeain ro sekswal nga imoralidad ag pagkabayolente ag pwede rang tuearon. Pwede mong pangutan-on ing mga unga kon alin ro ginabatyag ni Jehova kon ro mga tawo hay nagaobra o nagahambae it rayang mga bagay. Makabulig ra kanda nga makita kon ham-an mayad nga tumanon si Jehova. (Hulu. 22:​24, 25; 1 Cor. 15:33; Fil. 4:8) Ag kon magpangutana ro andang titser o mga klasmeyt parti sa andang opinyon sa libro, pwede nandang masugid ro andang pagpati.

SANAYA ING MGA UNGA NGA APINAN RO ANDANG MGA PAGPATI

14. Sa anong topiko pwedeng makuebaan ro bataon nga mga Cristyano, ag ham-an?

¹⁴ Nalisdan kon amat ro bataon nga mga Cristyano nga apinan ro andang mga pagpati. Halimbawa, basi nakuebaan sanda nga ieksplikar kon ham-an owa sanda nagapati sa teorya it ebulosyon. Ham-an? Dahil pwedeng hambaeon it andang mga titser nga matuod ro ebulosyon, ag bukon eang ra it teorya. Kon ikaw hay ginikanan, paalin mo mabuligan ing mga unga nga indi mahadlok nga apinan ro andang mga pagpati?

15. Ano ro makabulig sa sangka bataon nga Cristyano nga mangin mas kumbinsido sa anang ginpatihan?

¹⁵ Buligi ing mga unga nga mangin mas kumbinsido sa andang ginapatihan. Indi dapat mahuya ing mga unga dahil sayod nanda ro matuod parti sa pagtuga. (2 Tim. 1:8) Ham-an indi? Dahil maskin ngani ro mga scientist hay nagapati nga ro kabuhi hay owa eang basta nagtuhaw. Nakita man nanda ro mga pamatuod nga may una maaeam nga nagtuga sa tanan nga buhi nga bagay nga may komplikadong disenyo. Ngani, owa sanda nagapati sa teorya it ebulosyon nga ginaturo sa kaabuan nga eskuylahan sa bilog nga kalibutan. Ro sambilog nga makabulig sa ing mga unga nga magbakud ro andang pagtuo ag mangin maisog hay ro paghisayod kon ano ro nagpakumbinsi sa mga igmanghod nga magpati nga gintuga ro kabuhi.c

16. Paalin mabuligan it mga ginikanan ro andang mga unga nga mangin handa sa pag-apin sa andang pagpati sa Manogtuga? (1 Pedro 3:15) (Tan-awa man ro piktyur.)

¹⁶ Buligi ing mga unga nga mangin handa sa pag-apin sa andang pagpati sa Manogtuga. (Basaha ro 1 Pedro 3:15.) Basi makabulig kinyo ro pagrebyu it magkaibahan sa mga artikulo sa jw.org/hil sa serye nga “Pamangkot sang mga Pamatan-on—Creation Ukon Evolution?” Pwede rayon magpili ing unga it sangka eksplinasyon nga para kana makabulig nga maeubtan it iba nga may Manogtuga. Pwede nyo rayong mapraktis ra. Padumdoma man imaw nga indi na kinahang-ean makipagdebate sa anang mga klasmeyt. Palig-una imaw nga maggamit it simple ag makapakumbinsi nga eksplinasyon sa naila magpamati. Halimbawa, pwedeng hambaeon it anang klasmeyt: “Nagapati eang ako sa ang makita, ag owa ko pa nakita ro Dyos.” Pwedeng isabat it sangka bataon: “Imadyina nga nagatikang ka sa kataeunan maeayo sa syudad o banwa ag nakakita ka it bubon nga manami ro pagkaobra. Ano ing maisip? Kon ro bubon hay klaro nga nagapamatuod nga may maaeam nga nag-obra kara, indi baea mas eabi eon gid ro uniberso!”

17. Paalin mapalig-on it mga ginikanan ro andang mga unga nga mag-usoy it tsansa nga masugid sa iba ro kamatuoran sa Biblia? Magtao it halimbawa.

¹⁷ Palig-una ing mga unga nga mag-usoy it tsansa nga isugid sa iba ro kamatuoran sa Biblia. (Roma 10:10) Pwede mong ikumpara ro pagsugid it anang pagtuo sa mga pagtinguha nga kinahang-ean nana agud magkaantiguhan imaw nga magpatukar it instrumento sa musika. Sa umpisa, pwede nang tun-an ro mga kanta nga madali eang ipatukar. Habang gabuhay, mas madali eon kana nga magpatukar it mga musika. Pareho karon, ro sangka bataon nga Cristyano hay pwedeng maggamit anay it simpleng paagi kon nagasugid it anang pagtuo sa iba. Halimbawa, pwede nang pangutan-on ro anang klasmeyt: “Sayod mo baea nga kaeabanan sa mga gindisenyo it mga engineer hay ginkopya malang sa palibot? May ipakita akong video parti kara.” Pagkatapos nang ipakita ro video halin sa serye nga Gindesinyo Bala Ini? Pwede na rayong ipangutana: “Kon ginadayaw ro mga scientist nga nagkopya it disenyo halin sa palibot, sin-o man dapat ro dayawon sa andang ginkopyahan?” Sa ruyong simpleng paagi, posibleng magkainteres kara ro anang klasmeyt ag gustuhon na nga magtuon it dugang pa parti kay Jehova.

PADAYON NGA BULIGI ING MGA UNGA NGA PABAKURON RO ANDANG PAGTUO

18. Paalin padayon nga mabuligan it mga ginikanan ro andang mga unga nga mapabakud ro andang pagtuo sa Dyos?

¹⁸ Nagakabuhi kita sa kalibutan nga puno it mga tawo nga owa’t pagtuo kay Jehova. (2 Ped. 3:3) Ngani, mga ginikanan, habang ginatun-an nyo ro Biblia kaibahan sa inyong mga unga, palig-una sanda nga sayuron ro mga topiko nga magabulig kanda nga respetuhon ro Bisaea it Dyos ag ro mga pagsueondan sa moral nga una kara. Buligi sanda nga gamiton ro andang ikasarang sa pag-isip nga pabakuron ro andang pagtuo kay Jehova paagi sa anang daeayawon nga mga tinuga. Buligi sanda nga maintindihan ro mga hula sa Biblia nga natuman eon. Ag ro pinakaimportante, mangamuyo kaibahan sa ing mga unga ag ipangamuyo man sanda. Kon obrahon nyo ron, makasigurado kamo nga pakamayron ni Jehova ro inyong mga pagtinguha nga buligan ro inyong mga unga nga mapabakud ro andang pagtuo.​—2 Cron. 15:7.