Бүтүн пејғәмбәрликләр Мәсиһдән бәһс едир
«Исанын шәһадәти [«Иса һаггындакы шәһадәт», ЈД] пејғәмбәрлик руһудур» (ВӘҺЈ 19:10).
1, 2. а) Ерамызын 29-ҹу илиндән башлајараг, исраиллиләр һансы сечим гаршысында дурмушдулар? б) Бу мәгаләдә нәји нәзәрдән кечирәҹәјик?
ЕРАМЫЗЫН 29-ҹу илидир. Исраилдә халг тәшвишә дүшүб, һамы вә’д едилмиш Мәсиһдән данышыр. Вәфтизчи Јәһјанын хидмәти инсанларын марағыны даһа да артырыр (Лука 3:15). Лакин Јәһја дејир ки, о, Мәсиһ дејил. О, Назаретли Исаја ишарә едәрәк дејир: «Мән... “Аллаһын Оғлу Будур”, — дејә шәһадәт етдим» (Јәһја 1:20, 34). Артыг бир аздан Исанын далынҹа издиһам дүшмәјә башлајыр, онлар Исанын тә’лимини динләмәк вә шәфа тапмаг истәјирләр.
2 Нөвбәти ајлар әрзиндә Јеһова Исанын Онун Оғлу олдуғуну тәсдиг едән бол-бол дәлилләр тәгдим едир. Мүгәддәс Јазылары өјрәнән вә Исанын ишләрини ҝөзләри илә ҝөрән инсанларын она инанмаға бүтүн әсаслары вар. Лакин исраиллиләр Аллаһла әһддә олсалар да, үмумиликдә онларын иманлары зәифдир. Исанын Мәсиһ вә Аллаһын Оғлу олдуғуну аз адамлар гәбул едир (Јәһја 6:60-69). Бәс әҝәр сән о дөврдә јашасајдын, неҹә давранардын? Исаны Мәсиһ кими гәбул едәр вә онун садиг давамчысы олардынмы? Ҝәлин ҝөрәк Иса шәнбә һаггындакы гануну позмагда иттиһам олунаркән һансы сүбутлары ҝәтирир вә өз садиг шаҝирдләринин иманыны мөһкәмләндирмәк үчүн нә едир.
Иса дәлилләр ҝәтирир
3. Һансы вәзијјәт Исаны өз мүдафиәсинә дәлилләр ҝәтирмәјә тәшвиг етди?
3 Ерамызын 31-ҹи илинин Пасха бајрамыдыр. Иса Јерусәлимдәдир. Индиҹә о, 38 ил хәстә олмуш адама шәфа верди. Анҹаг Иса буну шәнбә ҝүнү етдији үчүн, јәһудиләр ону тә’гиб едирләр. Онлар һәмчинин Исаны күфр данышмагда иттиһам едир вә ону Аллаһы өз Атасы адландырдығы үчүн өлдүрмәк истәјирләр (Јәһја 5:1-9, 16-18). Исанын өз мүдафиәсинә дедији сөзләриндә, һәр бир сәмими исраиллини Исанын Мәсиһ олдуғуна әмин етмәк гүввәсинә малик олан үч тутарлы дәлили ҝөрмәк олар.
4, 5. Јәһјанын тапшырығы нәдән ибарәт иди вә о, бу тапшырығы нә дәрәҹәдә јахшы јеринә јетирди?
4 Әввәлҹә Иса өзүнүн сәләфи олан Вәфтизчи Јәһјанын шәһадәтинә ишарә едиб дејир: «Сиз Јәһјанын јанына адамлар ҝөндәрдиниз вә о, һәгигәтә шәһадәт етди. Јәһја, јанан вә нур сачан чыраг иди; вә сиз бир мүддәт онун ишығында шадлыг етмәк истәдиниз» (Јәһја 5:33, 35).
5 Вәфтизчи Јәһја «јанан вә нур сачан чыраг иди», белә ки, Һирод ону һагсызҹасына зиндана атмаздан әввәл, о, Мәсиһә јол һазырламаға даир Аллаһын һәвалә етдији тапшырығы јеринә јетирмишди. Јәһја деди: «Мән... су илә вәфтиз едәрәк ҝәлдим ки, О [Мәсиһ], Исраилә заһир олсун. ...Руһун ҝөјдән ҝөјәрчин кими ендијини вә Онун үзәринә гондуғуну ҝөрдүм. Мән Ону танымаздым, амма су илә вәфтиз етмәк үчүн мәни Ҝөндәрән мәнә деди: “Кимин үзәринә Руһун ениб галдығыны ҝөрсән, Мүгәддәс Руһла вәфтиз едән Одур”. Мән дә ҝөрүб: “Аллаһын Оғлу Будур”, — дејә шәһадәт етдим”» (Јәһја 1:26-37)a. Јәһја Исанын Аллаһын Оғлу, јә’ни вә’д едилмиш Мәсиһ олдуғуну ачыгҹа бәјан едир. Јәһјанын шәһадәти о гәдәр ајдын иди ки, онун өлүмүндән тәхминән сәккиз ај сонра бир чох сәмими гәлбли јәһудиләр е’тираф етдиләр: «Јәһјанын бу Адам үчүн бүтүн дедикләри доғру чыхды» (Јәһја 10:41, 42).
6. Исанын ҝөрдүјү ишләр нәјә ҝөрә инсанлары Аллаһын ону дәстәкләдијинә әмин етмәли иди?
6 Сонра Иса өзүнүн Мәсиһ олдуғуну сүбут етмәк үчүн даһа бир дәлил ҝәтирир. Бу дәлил, Аллаһын ону јахшы ишләринә ҝөрә дәстәкләмәсидир. О дејир: «Мәндә олан шәһадәт Јәһјанынкындан даһа бөјүкдүр; чүнки Атанын Мәнә иҹра етмәк үчүн тапшырдығы бу ишләр, инди етдијим ишләр, Мәним Ата тәрәфиндән ҝөндәрилдијимә шәһадәт едир» (Јәһја 5:36). Бу дәлили, һәтта Исанын дүшмәнләри дә тәкзиб едә билмәдиләр, чүнки онлар Исанын чохсајлы мө’ҹүзәләриндән хәбәрдар идиләр. Онлар сонрадан: «Нә едәк? Бу Адам бир чох мө’ҹүзәләр ҝөстәрир» дејә сорушурдулар (Јәһја 11:47). Бунунла белә, Исаја иман едәнләр дә варды, онлар дејирдиләр: «Мәсиһ ҝәләндә Бунун етдикләриндән даһа чохму әламәтләр ҝөстәрәҹәкдир?» (Јәһја 7:31). Исанын динләјиҹиләринин Атанын хүсусијјәтләрини Оғулда ҝөрмәк кими ҝөзәл имканлары вар иди (Јәһја 14:9).
7. Ибраниҹә Мүгәддәс Јазылар Иса һаггында неҹә шәһадәт едир?
7 Нәһајәт Иса даһа бир тәкзибедилмәз дәлил ҝәтирир. О дејир: «Мүгәддәс Јазылар... Мәним һаггымда шәһадәт [едир] ...Әҝәр сиз Мусаја иман етмиш олсајдыныз, Мәнә дә иман едәрдиниз; она ҝөрә ки, о, Мәним һаггымда јазмышдыр» (Јәһја 5:39, 46). Сөзсүз ки, Мәсиһ һаггында мәсиһчиликдән әввәл бир чох шаһидләр јазмышдылар, Муса да онлардан бири иди. Онларын јазыларына Мәсиһә ишарә едән јүзләрлә пејғәмбәрликләр вә әтрафлы нәсил шәҹәрәси дахил иди (Лука 3:23-38; 24:44-46; Һәвариләрин ишләри 10:43). Бәс Мусанын гануну неҹә? Һәвари Павел јазмышды: «Ганун Мәсиһә јол ҝөстәрән мүрәббимиз олду» (Галатијалылара 3:24). Һәгигәтән дә, Иса һаггындакы шәһадәт пејғәмбәрликләрин мәғзини, маһијјәтини вә мәгсәдини тәшкил едир (Вәһј 19:10).
8. Нәјә ҝөрә бир чох јәһудиләр Мәсиһә иман етмәдиләр?
8 Мәҝәр Исанын Мәсиһ олдуғуна даир сүбутлар аз идими? Јәһја ону Аллаһын Оғлу кими тәгдим едирди; Иса мө’ҹүзәләр ҝөстәрир вә Аллаһын хүсусијјәтләрини әкс етдирирди; бундан башга, Мүгәддәс Јазылар тәкзибедилмәз тәрздә она шәһадәт едирди. Аллаһы вә Онун Кәламыны әсл мә’нада севән һәр бир инсан үчүн, Исанын вә’д едилмиш Мәсиһ олдуғуну баша дүшмәк вә буна инанмаг чәтин дејилди. Анҹаг бу ҹүр мәһәббәт Исраил халгында јох иди. Иса дүшмәнләринә деди: «Сизи таныјырам, дахилиниздә Аллаһ севҝиси јохдур» (Јәһја 5:42). Онлар «бир олан Аллаһдан ҝәлән иззәти» ахтармаг әвәзинә, иззәти бир-бирләриндән гәбул едирдиләр. Тәәҹҹүблү дејил ки, Атасы кими шөһрәтпәрәстлијә нифрәт едән Иса илә онларын арасында фикир ајрылығы мөвҹуд иди! (Јәһја 5:43, 44; Һәвариләрин ишләри 12:21-23).
Пејғәмбәрлик ҝөрүнтүләри илә мөһкәмләнәнләр
9, 10. а) Нәјә ҝөрә ҝөјләрдән олан әламәт Исанын шаҝирдләринә вахтында верилмишди? б) Иса шаҝирдләринә һансы ҝөзәл вә’ди вермишдир?
9 Иса өз мүдафиәси үчүн јухарыда хатырланан дәлилләри ҝәтирдији замандан бир илдән артыг вахт кечир. Ерамызын 32-ҹи илинин Пасхасы архада галыб. Исаја иман едәнләрин чоху, бәлкә дә, тә’гибләрин, вар-дөвләтә ҹан атмағын вә ја һәјатын гајғылары уҹбатындан артыг онун далынҹа ҝетмир. Башгалары исә, јәгин ки, мә’јус олмуш вә чашмышлар, чүнки Иса халгын ону падшаһ етмәк ҹәһдиндән бојун гачырды. Јәһуди дин рәһбәрләри онунла мүбаһисә етдикдә исә, Иса — она иззәт ҝәтирә билсә дә — ҝөјләрдән әламәт ҝөстәрмир (Матта 12:38, 39). Бу, кимдәсә чашгынлыг јарада биләрди. Бундан әлавә, Иса шаҝирдләринә чох чәтин баша дүшдүкләри бә’зи шејләри ачмаға башлајыр, јә’ни о, «Јерусәлимә ҝетмәли, ағсаггаллар, баш каһинләр вә дин алимләринин әлиндән чох әзаб чәкмәли, өлдүрүлмәли»дир (Матта 16:21-23).
10 Тәхминән доггуз-он ајдан сонра Исанын «бу дүнјадан Атанын јанына көчәҹәји саат» ҝәлмәлидир (Јәһја 13:1). Өзүнүн садиг шаҝирдләри үчүн нараһат олан Иса сөз верир ки, онлардан бә’зиләринә мәһз имансыз јәһудиләрә ҝөстәрмәкдән имтина етдији шеји — ҝөјләрдән бир әламәт ҝөстәрәҹәк. Иса дејир: «Сизә доғрусуну дејирәм: Бурада дуранларын бә’зиси Инсан Оғлунун Һөкмдар [Падшаһ] сифәти илә ҝәлдијини ҝөрмәдән, өлүмү әсла дадмајаҹагдыр» (Матта 16:28). Ајдындыр ки, Иса онун шаҝирдләриндән һансынынса 1914-ҹү илдә Хиласкар Падшаһлығын тә’сис олундуғу вахта гәдәр јашајаҹағыны нәзәрдә тутмурду. Иса садәҹә үч ән јахын шаҝирдинә ҝәләҹәкдә олаҹаг падшаһлыг һакимијјәтинин иззәтини ҝөстәрмәк нијјәтиндәдәдир. Мәсиһин иззәтинин габагҹадан белә ҝөстәрилмәси «ҝөркәмин дәјишилмәси» адланыр.
11. Исанын ҝөркәминин дәјишилмәсини тәсвир един.
11 Алты ҝүндән сонра Иса Петери, Јагубу вә Јәһјаны јанына алыб онлары уҹа бир даға, еһтимал ки, Хермон дағынын тәпәләриндән биринә апарыр. Орада Исанын «онларын өнүндә ҝөркәми дәјишилди; үзү ҝүнәш кими парлады вә палтары ишыг кими ағ олду». Бу арада Муса илә Илјас пејғәмбәр ҝөрүнүр вә Иса илә сөһбәт едирләр. Ола билсин, бу фөвгәл’адә һадисә ҝеҹә вахты баш верир ки, бунун да сајәсиндә ҝөрүнтү даһа парлаг шәкил алыр. Ҝөрүнтү о дәрәҹәдә реалдыр ки, Петер Иса, Муса вә Илјас үчүн үч чадыр гурмағы тәклиф едир. Петер һәлә данышмагда икән, нурлу бир булуд онларын үзәринә көлҝә салыр вә булуддан бир сәс ҝәлир: «Бу Мәним севимли Оғлумдур, Ондан чох мәмнунам, Она гулаг асын!» (Матта 17:1-6).
12, 13. Исанын ҝөркәминин дәјишилмәси онун шаҝирдләринә һансы тә’сири бағышлады?
12 Дүздүр, Петер Исанын «дири Аллаһын Оғлу Мәсиһ» олдуғуну артыг әввәлҹәдән е’тираф етмишдир (Матта 16:16). Амма Исанын Аллаһын Мәсһ едилмиш Оғлу олдуғуну тәсдигләјән шәһадәти Аллаһын Өзүндән шәхсән ешитмәји тәсәввүрүнүзә ҝәтирин! Исанын ҝөркәминин дәјишилмәси Петер, Јагуб вә Јәһјанын иманыны неҹә дә мөһкәмләндирир! Инди онлар ҝәләҹәкдә баш верәҹәк һадисәләрә вә мәсиһчи јығынҹагларында дашыјаҹаглары ваҹиб мәс’улијјәтләрә даһа чох һазырдырлар.
13 Исанын ҝөркәминин дәјишилмәси онун шаҝирдләринә унудулмаз тәәссүрат бағышлајыр. 30 илдән сонра Петер јазыр: «Ән әзәмәтли олан Иззәтдән Она: “Севимли Оғлум Будур. Ондан чох мәмнунам”, — дејән бир сәс ҝәлдикдә, О [Иса], Ата Аллаһдан шәрәф вә иззәт алды. Ҝөјдән ҝәлән бу сәси биз, Онунла бәрабәр мүгәддәс дағда икән ешитдик» (2 Петер 1:17, 18). Ҝөрүнтү Јәһјаја да ејни тәәссүраты бағышлајыр. Бу һадисәдән 60 илдән артыг вахт кечдикдән сонра, ҝөрүнүр, Јәһја она истинад едәрәк дејир: «Биз дә Онун иззәтини, Атанын ваһид Оғлунун иззәтини ҝөрдүк» (Јәһја 1:14). Буна бахмајараг, Исанын ҝөркәминин дәјишилмәси шаҝирдләринә верилән сонунҹу ҝөрүнтү дејилди.
Һәгигәт ишығы садиг кәсләр үчүн нур сачмаға давам едир
14, 15. Јәһја Иса ҝәлинҹәјә гәдәр һансы мә’нада галмалы иди?
14 Иса дирилдикдән сонра Галилеја дәнизинин саһилиндә шаҝирдләринә ҝөрүнүр. Орада о, Петерә дејир: «Әҝәр Мән ҝәлинҹәјә гәдәр онун [Јәһјанын] сағ галмасыны истәјирәмсә, бундан сәнә нә?» (Јәһја 21:1, 20-22, 24). Бу сөзләр Јәһјанын башга һәвариләрдән даһа чох јашајаҹағынамы ишарә едир? Ҝөрүнүр беләдир, чүнки бундан сонра Јәһја тәхминән 70 ил Аллаһа сәдагәтлә хидмәт едир. Лакин Исанын сөзләри даһа дәрин мә’на кәсб едир.
15 «Мән ҝәлинҹәјә гәдәр» ифадәси бизә Исанын «Инсан Оғлунун Падшаһ сифәти илә [ҝәләҹәји]» сөзләрини хатырладыр (Матта 16:28, И–93). Јәһја Иса ҝәлинҹәјә гәдәр о мә’нада галыр ки, өз пејғәмбәрлик ҝөрүнтүсүндә онун Падшаһлыг гүдрәтиндә ҝәлдијини ҝөрүр. Јәһја һәјатынын сонуна јахын, Патмос адасында сүрҝүндә оларкән, өзүнә «Рәббин ҝүнүндә» баш верәҹәк һадисәләрә даир һејрәтамиз пејғәмбәрлик символларыны дахил едән вәһј алыр. Јәһја бу е’ҹазкар ҝөрүнтүләрдән о гәдәр тә’сирләнир ки, Иса: «Бәли, тез ҝәлирәм» дедикдә, Јәһја: «Амин. Ҝәл, ја Рәбб Иса!» дејә, нида едир (Вәһј 1:1, 10; 22:20).
16. Иманымызы мөһкәмләндирмәјә давам етмәк нә үчүн ваҹибдир?
16 Биринҹи әсрдә јашајан сәмими инсанлар Исаны Мәсиһ кими гәбул едиб, она иман ҝәтирирләр. Лакин һәр тәрәфдән онлары инамсызлыг әһатә едир. Онларын гаршысында дуран ишләри, һабелә имтаһанлары нәзәрә алсаг, шаҝирдләр мөһкәмләнмәјә еһтијаҹ дујурлар. Иса садиг давамчыларыны руһландырмаг үчүн, өзүнүн Мәсиһ олдуғуна даир кифајәт гәдәр сүбутлар тәгдим едир вә онлара Аллаһын нијјәтләриндә онун ролуну ишыгландыран пејғәмбәрлик ҝөрүнтүләри верир. Биз бу ҝүн «Рәббин ҝүнү»нүн сонуна јахынлашырыг. Тезликлә Мәсиһ Шејтанын пис системини бүтүнлүклә мәһв едиб, Аллаһын халгыны хилас едәҹәкдир. Биз дә, Јеһованын руһани рифаһымыз үчүн тәгдим етдији һәр шејдән там фајда әлдә едәрәк, иманымызы мөһкәмләндирмәлијик.
«Зүлмәт» заманы гуртулуш
17, 18. Биринҹи әсрдә Исанын давамчылары илә Аллаһын нијјәтинә мүгавимәт ҝөстәрәнләр арасында һансы тәзад варды вә онларын агибәти неҹә олду?
17 Исанын өлүмүндән сонра, шаҝирдләри «Јерусәлимдә, бүтүн Јәһудеја вә Самаријада, һәтта дүнјанын ән узаг јерләринә гәдәр» она шаһидлик едәрәк, онун тапшырығыны ҹәсарәтлә јеринә јетирирләр (Һәвариләрин ишләри 1:8). Онларын үзәринә тә’гибләрин јағмасына бахмајараг, Јеһова ҝәнҹ мәсиһчи јығынҹағыны руһани анлајышла вә чохлу јени шаҝирдләрлә хејир-дуаландырыр (Һәвариләрин ишләри 2:47; 4:1-31; 8:1-8).
18 Диҝәр тәрәфдән, хош хәбәрә мүгавимәт ҝөстәрәнләр ҝет-ҝедә даһа чох зүлмәтә гәрг олурлар. Сүлејманын мәсәлләри 4:19 ајәсиндә дејилир: «Писләринсә јолу зүлмәтдир, онлар нәјә ҝөрә бүдрәдикләрини билмәзләр». Ерамызын 66-ҹы илиндә Рома гошунлары Јерусәлими мүһасирәјә алдыглары заман «зүлмәт» даһа да артыр. Мә’лум олмајан сәбәбләр үзүндән, Рома гошунлары мүвәггәти олараг ҝери чәкилирләр, лакин 70-ҹи илдә јенидән гајыдыб шәһәри харабаја чевирирләр. Јәһуди тарихчиси Иосиф Флавинин вердији мә’лумата ҝөрә, о заман бир милјондан артыг јәһуди тәләф олур. Лакин садиг мәсиһчиләр гачмаға мүјәссәр олурлар. Бу неҹә мүмкүн олур? Ромалылар Јерусәлимдән биринҹи дәфә ҝери чәкиләндә шаҝирдләр Исанын ҝөстәришинә әмәл едиб, орадан гачырлар (Лука 21:20-22).
19, 20. а) Индики системин сона јахынлашмасына бахмајараг, Аллаһын халгы нәјә ҝөрә горхмамалыдыр? б) Һәлә 1914-ҹү илә гәдәр Јеһова халгына һансы ваҹиб һәгигәтләри анлатмышды?
19 Бизим дә вәзијјәтимиз буна охшардыр. Гаршыда ҝөзләнилән мәшәггәт Шејтанын пис системинин бүтүнлүклә мәһв едилмәси илә әламәтдар олаҹаг. Лакин Аллаһын халгы горхмалы дејил, белә ки, Иса вә’д етмишдир: «Будур, Мән, дөврүн сонуна гәдәр һәр ҝүн сизинләјәм» (Матта 28:20). Илк шаҝирдләринин иманларыны мөһкәмләндирмәк вә онлары гаршыда баш верәҹәк һадисәләрә һазырламаг үчүн, Иса ҝәләҹәкдә Хиласкар Падшаһ кими сәмави иззәтинин ҝөрүнтүсүнү онлара ҝөстәрмишдир. Бәс бизим ҝүнләримиз һаггында нә демәк олар? 1914-ҹү илдә һәмин ҝөрүнтү һәгигәтә чеврилди. Бу, Аллаһын халгынын иманыны неҹә дә мөһкәмләндирир! Бу һәмчинин бизә ҝөзәл ҝәләҹәјә даир үмид верир. Вахт кечдикҹә Јеһова хидмәтчиләринә бу ҝөрүнтү илә әлагәдар даһа да дәрин биликләр ачыглајыр. Буҝүнкү зүлмәт дүнјада «салеһләрин јолу... дан јери тәк шәфәг сачар, нуруну артырараг ҝүндүзә говушар» (Сүлејманын мәсәлләри 4:18).
20 Һәлә 1914-ҹү илә гәдәр, мәсһ едилмиш мәсиһчиләрдән ибарәт кичик бир груп Рәббин гајытмасына аид олан ваҹиб һәгигәтләри дәрк етмәјә башламышдыр. Мәсәлән, онлар Рәббин гајытмасынын ҝөрүнмәз олаҹағыны анладылар. Бу, ерамызын 33-ҹү илиндә Иса ҝөјә галхаркән ики мәләјин шаҝирдләрә дедији сөзләрә ујғун ҝәлир. Булудлар Исаны шаҝирдләрин нәзәриндән ајырдыгдан сонра мәләкләр деди: «Сиздән ҝөјә апарылан бу [Исанын] ҝөјә галхдығыны неҹә ҝөрдүнүзсә, ејни ҹүр ҝери гајыдаҹагдыр» (Һәвариләрин ишләри 1:9-11).
21. Нөвбәти мәгаләдә нә мүзакирә олунаҹагдыр?
21 Исанын ҝөјә галхмасыны јалныз онун садиг давамчылары мүшаһидә етмишдиләр. Онун ҝөркәминин дәјишилдији заман олдуғу кими, бу һадисәдә дә шаҝирдләрдән башга һеч ким иштирак етмирди. Дүнјанын баш верәнләрдән һеч хәбәри дә јох иди. Ејни шеј Мәсиһин Падшаһлыг гүдрәтиндә гајытдығы заман баш верди (Јәһја 14:19). Онун Падшаһ кими иштиракыны садиг мәсһ едилмиш шаҝирдләрдән башга һеч ким дәрк етмәди. Нөвбәти мәгаләдә биз бу анлајышын онлара неҹә тә’сир ҝөстәрдијини өјрәнәҹәк, һәмчинин бунун сајәсиндә Исанын милјонларла јер вәтәндашларынын јығылмасынын неҹә мүмкүн олдуғуну нәзәрдән кечирәҹәјик (Вәһј 7:9, 14).
[Һашијә]
a Ҝөрүндүјү кими, Исанын вәфтизи заманы Аллаһын сәсини јалныз Јәһја ешитмишди. Исанын мүраҹиәт етдији јәһудиләр ‘нә Онун [Аллаһын] сәсини ешитмиш, нә дә Онун үзүнү ҝөрмүшләр’ (Јәһја 5:37).
Јадыныздадырмы?
• Иса шәнбә ҝүнү һаггындакы гануну позмагда вә күфр данышмагда иттиһам олунаркән, өзүнүн Мәсиһ олдуғуна даир һансы дәлилләри ҝәтирирди?
• Исанын илк шаҝирдләри онун ҝөркәминин дәјишилмәсиндән неҹә фајдаланырдылар?
• Иса өзү ҝәләнә гәдәр Јәһјанын галаҹағыны дедикдә, нәји нәзәрдә тутурду?
• 1914-ҹү илдә һансы ҝөрүнтү һәгигәтә чеврилди?
[18-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]
Иса өзүнүн Мәсиһ олдуғуну сүбут едән дәлилләр ҝәтирирди.
[20-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Исанын ҝөркәминин дәјишилмәси онун шаҝирдләринин иманыны мөһкәмләндирирди.
[21-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Јәһја Иса «ҝәлинҹәјә» гәдәр галмалы иди.