Милад мөвсүмү. Маһијјәти нәдән ибарәтдир?

МИЛЈОНЛАРЛА инсанлар бајрам ҝүнләрини аиләләри вә достлары илә хош вә мәһәббәт долу атмосфердә кечирмәк үчүн сәбирсизликлә ҝөзләјирләр. Диҝәрләри исә, бу ҝүнләрдә Мәсиһин доғулмасы вә онун бәшәријјәтин хиласында ојнадығы рол үзәриндә дүшүнүрләр. Башга өлкәләрдән фәргли олараг, Русијада Милад бајрамынын гејд едилмәсинә һәмишә иҹазә верилмәјиб. Рус православ христианлары әсрләр боју Милад бајрамыны ачыгҹа гејд етсәләр дә, ХХ әсрин икинҹи ониллијинин сонундан бу бајрам гадаған едилмишди. Буна сәбәб нә олмушду?

1917-ҹи илдә баш верән Болшевик Коммунист ингилабындан дәрһал сонра Совет һөкумәти, тәркибинә дахил олан бүтүн өлкәләрдә атеизм сијасәтини јүрүтмәјә башлады. Дини характер дашыјан Милад мөвсүмү дә Совет рәсмиләринин һәдәф нөгтәсинә чеврилди. Дөвләт һәм Милад, һәм дә Јени ил бајрамларына гаршы тәблиғат апармаға башлады. Һәтта бу бајрамларын рәмзләри олан Милад јолкасы вә Шахта Баба да ачыг-ачығына тәнгид атәшинә тутулду.

Лакин 1935-ҹи илдә Совет һакимијјәти бу бајрамларла әлагәдар бөјүк дәјишикликләр етди. Јени ил шәнликләри, јолка вә Шахта Баба гајытды, амма тамамилә башга ҹилддә. Артыг Шахта Баба һәдијјәләри Миладда дејил, Јени ил ҝеҹәсиндә ҝәтирәҹәкди. Јолка исә Милад јолкасы дејил, Јени ил јолкасы олаҹагды. Беләликлә, Совет Иттифагында бу бајрамын маһијјәти көклү сурәтдә дәјишдирилди. Јени ил бајрамы Милад бајрамыны сыхышдырыб арадан чыхарды.

Милад мөвсүмү өз дини маһијјәтини тамамилә итирәрәк ади бир дүнјәви бајрама чеврилди. Јени ил јолкасы артыг дини мә’на дашыјан бәзәк әшјалары илә дејил, Совет Иттифагынын тәрәггисинин ҝөстәриҹиси олан јолка ојунҹаглары илә бәзәдилмәјә башлады. Русијада чыхан «Вокруг Света» журналында дејилир: «Совет ерасынын мүхтәлиф дөврләриндә чыхан јолка ојунҹагларынын васитәсилә коммунист ҹәмијјәтинин гурулмасынын тарихини асанлыгла изләмәк олар. Бајағы довшан балалары, буз лүләләри, көкәләр формасында олан јолка ојунҹаглары илә јанашы, бир гәдәр вахтдан сонра ораг вә чәкиҹ, трактор, даһа сонралар шахтачылар, космонавтлар, нефт буруглары, ракетләр вә луноход фигурлары истеһсал едилмәјә башлады».

Бәс Милад ҝүнүнүн өзү илә нә баш верди? Ону бәрпа етдиләрми? Хејр. Әксинә, Совет һакимијјәти ону ади иш ҝүнләриндән биринә чевирди. Амма Милад бајрамыны она хас олан дини атрибутларла гејд етмәк истәјәнләр буну еһтијатла едирдиләр, чүнки беләләрини дөвләтин әдавәтинә дүчар олмаг вә бунун аҹы нәтиҹәләрини дадмаг тәһлүкәси ҝөзләјирди. Ҝөрдүјүмүз кими, 20-ҹи әсрин атеист Русијасында дини мә’на дашыјан бајрамлара јер јох иди.

Сон заман баш вермиш дәјишикликләр

1991-ҹи илдә Совет Иттифагы дағыландан сонра дөвләтин атеизм сијасәти дә сүгута уғрады. Јени јаранмыш мүстәгил дүнјәви республикаларын вәтәндашлары даһа чох азадлыглар әлдә етдиләр. Дин дөвләтдән ајрылды. Аллаһа инанан инсанлар өз әгидәләринә артыг ачыгҹасына е’тигад едә биләрдиләр. Онлар дүшүнүрдүләр ки, буну етмәјин јолларындан бири дини бајрам олан Милад бајрамыны гејд етмәкдир. Лакин тезликлә, бир чохлары аҹы һәгигәтлә үзләшмәли олдулар.

Бајрам илдән-илә даһа чох тиҹарәт характери дашымаға башлајыр. Гәрбдә олдуғу кими, Русијада да истеһсалчылар, топдан вә пәракәндә сатыш ишчиләри Милад мөвсүмүндән газанҹ мәнбәји кими истифадә едирләр. Милади бәзәк әшјалары витринләрдән бәрг вурур. Мағазалардан, бу вахтадәк Русијада танынмајан гәрбсајағы Милад маһныларынын сәдалары ҝәлир. Шәһәрәтрафы гатарларда вә диҝәр иҹтимаи нәглијјат васитәләриндә бәзәк-дүзәк вә ојун-ојунҹагларла долу торбалар дашыјан сатыҹылар өз малларыны ҹамаата сырыјырлар. Бу ҝүн Русијада Милад мөвсүмүндә бу ҹүр мәнзәрәни мүшаһидә етмәк олар.

Бу ачыг-ашкар алвердә пис шеј ҝөрмәјәнләри бајрам шәнликләринин ајрылмаз һиссәси олан спиртли ичкиләрдән суи-истифадә вә онун төрәтдији проблемләр нараһат едә биләр. Москва хәстәханаларындан биринин тә’ҹили јардым шө’бәсиндә чалышан һәким бу һагда дејир: «Биз һәкимләр, Јени ил шәнликләриндә сәрхошлуғун, аилә үзвләри тәрәфиндән төрәдилән зоракылыг актларынын, јол гәза һадисәләринин нәтиҹәсиндә баш верән баш-бәдән хәсарәтләринин, бычаг вә ҝүллә јараларынын сајынын чох олмасына артыг алышмышыг». Русија Елмләр Академијасынын кафедраларынын биринин баш елми ишчиси гејд едир: «Спиртли ичкиләрдән өләнләрин сајы кәскин сурәтдә артыр. 2000-ҹи илдә онларын сајы хүсусән јүксәк иди. О ҹүмләдән, интиһар вә гәтл һадисәләринин сајы да артмышдыр».

Әфсуслар олсун ки, Русијада бу вәзијјәт даһа бир амил уҹбатындан ағырлашыр. «Известије» гәзетиндә «Руслар Милад бајрамыны ики дәфә гејд едирләр» адлы башлыг алтында чыхан мәгаләдә мә’лумат верилир: «Демәк олар ки, он русдан бири Милад бајрамыны ики дәфә гејд едир. РОМИР мониторинг мәркәзинин кечирдији рә’ј сорғусуна әсасән, респондентләрин 8 фаизи е’тираф етди ки, Милад бајрамыны һәм католик тәгвиминә ҝөрә декабрын 25-дә, һәм дә рус православ килсәсинин тәгвиминә ҝөрә јанварын 7-дә гејд едирләр... Ҝөрүндүјү кими, бә’зиләрини Миладын дини мә’насы марагландырмыр, садәҹә олараг бу, онлара бајрам етмәк үчүн бир бәһанәдир»a.

Бајрамларын јени «симасы» Мәсиһә шәрәф ҝәтирирми?

Артыг ҝөрдүјүмүз кими, бу бајрамларда Аллаһы рүсвај едән бир чох һәрәкәтләрә јол верилир. Бә’зиләринә бу һал кәдәрли ҝөрүнсә дә, Аллаһа вә Мәсиһә еһтирамларыны билдирмәк үчүн бу бајрамлары гејд етмәји өзләринә борҹ билирләр. Аллаһы мәмнун етмәк арзусу тәгдирәлајигдир. Бәс Милад бајрамы Аллаһа вә Мәсиһә мәгбулдурму? Ҝәлин бу бајрамын көкләринә диггәт јетирәк.

Инсанларын Милад бајрамына мүнасибәтләриндән асылы олмајараг, «Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы»нда јазылмыш тарихи факт тәкзибедилмәздир: «Милад бајрамы... әкинчи халглар арасында ҝениш јајылмышдыр вә адәтән, “өлән вә дирилән” аллаһлара ситајишлә бағлыдыр. М[илад] б[ајрамы]нын илкин мәнбәји һәр ил гыш ҝүнәш дурушу заманы (21-25 декабр) хиласкар аллаһын “доғулмасы” илә әлагәдар кечирилән гәдим бүтпәрәст мәрасим бајрамы олмушдур».

«Бөјүк Совет Енсиклопедијасы»ндакы мә’лумат да диггәтә лајигдир: «Биринҹи әсрин мәсиһчиләри Милад бајрамыны гејд етмирдиләр... 4-ҹү әсрин орталарындан башлајараг, христианлар Митраја һәср едилән гыш ҝүнәш дурушу бајрамыны мәнимсәјиб, ону Милад бајрамы кими гәләмә вермәјә башладылар. Илк олараг, Милад бајрамыны Романын христиан иҹмалары гејд етмишдиләр. 10-ҹу әсрдә христианлыгла бәрабәр Милад бајрамы да Русијанын әразисиндә јајылараг, әҹдадларын руһларынын шәрәфинә гышда гејд едилән гәдим славјан бајрамы илә гарышды».

Сиз соруша биләрсиниз: бәс Аллаһын Кәламы олан Мүгәддәс Китабда Исанын декабрын 25-дә доғулмасы һаггында нә исә јазылыбмы? Иш орасындадыр ки, Мүгәддәс Китаб Исанын доғум тарихи һаггында һеч нә демир. Орада нәинки Исанын өз доғум ҝүнү һаггында хатырлатмасы, һеч онун гејд едилмәси барәдә ҝөстәриш вердији белә дејилмир. Буна бахмајараг, Мүгәддәс Китаб Исанын илин һансы фәслиндә доғулмасыны мүәјјән етмәјә көмәк едир.

«Маттанын Мүждәси»нин 26 вә 27-ҹи фәсилләринә әсасән, Иса Нисан ајынын 14-ү, јәһуди Пасхасы ҝүнү е’дам едилмишди. Һәмин ҝүн, бизим тәгвимә әсасән, ерамызын 33-ҹү или март ајынын 31-и башлајырды. «Луканын Мүждәси»ндән исә Исанын вәфтиз олуб хидмәтинә башлајанда тәхминән 30 јашында олдуғуну өјрәнирик (Лука 3:21-23). Онун јер үзүндә хидмәти үч ил јарым давам етмишди. Белә чыхыр ки, Иса 33 јаш јарымында өлмүшдү. Онун 34 јашы ерамызын 33-ҹү или сентјабрын сону октјабрын әввәлиндә тамам олаҹагды. Лука мә’лумат верир ки, Иса анадан оланда «чобанлар... ҝеҹә чөлдә өз сүрүләринин кешијини чәкирдиләр» (Лука 2:8). Декабр ајында Бет-Лехемин әтрафында гар да јаға биләр. Буна ҝөрә онлар буну октјабрын әввәлләриндә едә биләрдиләр. Иса, бир чох дәлилләрә әсасән, илин мәһз бу вахтында доғулмушду.

Јени ил бајрамына ҝәлдикдә исә, артыг мә’лум олдуғу кими, шәнликләр әхлагсыз давранышла мүшајиәт едилир. Ону ади дүнјәви бајрама чевирмәк ҹәһдләринә бахмајараг, Јени ил бајрамынын да көкләри шүбһәлидир.

Јени ил вә Милад бајрамлары һаггында арашдырдығымыз фактлары нәзәрә алараг, «Бајрамын сәбәбкары Исадыр» шүарынын артыг өз мә’насыны итирдијини ајдын сурәтдә ҝөрүрүк. Әҝәр бу бајрамларын ҝәлир мәнбәјинә чеврилмәси, мәнфур јалан динләрдән әмәлә ҝәлмәси вә әхлагсыз һәрәкәтләрлә мүшајиәт едилмәси сизи мә’јус едирсә, руһдан дүшмәјин. Аллаһа вә Мәсиһә, онларын лајиг олдуглары еһтирамы билдирмәк вә аилә телләрини мөһкәмләндирмәк үчүн чох ҝөзәл үсул вар.

Аллаһа вә Исаја еһтирам билдирмәјин даһа јахшы јолу

Мүгәддәс Китабда дејилир ки, Иса Мәсиһ «бир чохлары үчүн ҹаныны фидијә олараг вермәјә ҝәлмишдир» (Матта 20:28). О, ҝүнаһларымыз үчүн өлмәјә разы олараг, өзүнүн е’дам едилмәсинә јол верди. Бә’зиләри дүшүнүрләр ки, Исаја миннәтдарлыгларыны Милад бајрамыны гејд етмәклә ҝөстәрә биләрләр. Лакин ҝөрдүјүмүз кими, Милад вә Јени ил бајрамлары јалан динләрдән әмәлә ҝәлдијинә ҝөрә онларын Иса илә һеч бир әлагәси јохдур. Бу бајрамлар нә гәдәр ҹәлбедиҹи ҝөрүнсә дә, бә’зи адамлара ҹибләрини ҝүдмәк үчүн ә’ла фүрсәт верир. Бундан башга е’тираф етмәк лазымдыр ки, онлар Аллаһын вә Мәсиһин нифрәт етдији биабырчы һәрәкәтләрлә мүшајиәт едилир.

Аллаһы һәгигәтән дә мәмнун етмәк истәјән адамын бу бајрамлара мүнасибәти неҹә олмалыдыр? Сәмими инсан, дини һиссләрини јатыран вә Мүгәддәс Китаба зидд олан инсан ән’әнәләринин әтәјиндән јапышмаг әвәзинә, Аллаһа вә Мәсиһә еһтирамыны билдирмәк үчүн һәгиги јолу тапмаға чалышаҹаг. Бәс бу һәгигәтләри һарадан тапмаг олар?

Мәсиһин өзү демишдир: «Әбәди һәјат о демәкдир ки, Сәни, ваһид һәгиги Аллаһы вә ҝөндәрдијин Иса Мәсиһи танысынлар» (Јәһја 17:3). Сәмими инсан Аллаһа вә Исаја еһтирамыны дүзҝүн шәкилдә билдирмәк үчүн дәгиг билик әлдә едәҹәк. Сонра исә о, өјрәндикләрини јалныз илин мүәјјән ҝүнләриндә дејил, һәр ҝүн тәтбиг едәҹәк. Бу биликләри һәјатымызда тәтбиг етмәјимиз әбәди һәјата јол ачыр. Аллаһы мәһз белә мәмнун етмәк олар.

Сиз, әзизләринизин Аллаһа вә Мәсиһә еһтирамларыны дүзҝүн шәкилдә билдирәнләрин сырасында олмаларыны истәрдинизми? Јеһованын Шаһидләри бүтүн дүнјада милјонларла аиләләрә Мүгәддәс Китабдан һәјати ваҹиб биликләри әлдә етмәјә көмәк едибләр. Биз сизи јахынлығынызда јашајан Јеһованын Шаһидләриндән биринә мүраҹиәт етмәјә вә ја икинҹи сәһифәдә олан үнванларын биринә јазмаға дә’вәт едирик.

[Һашијә]

[7-ҹи сәһифәдәки чәрчивә/шәкил]

Јени ил бајрамынын көкләри

Ҝүрҹү православ килсәсинин кешиши дејир:

«Јени ил бајрамынын көкү гәдим Ромада гејд едилән бүтпәрәст бајрамлара ҝедиб чыхыр. Јанварын 1-и Ромада јалан аллаһ олан Јануса һәср едилмиш бајрам гејд едилирди. Јанвар ајынын ады да онун адындан әмәлә ҝәлиб. Јанус ики сифәтли — бир үзү кечмишә, о бири үзү исә ҝәләҹәјә јөнәлдилмиш тәсвир едилирди. Инанҹа ҝөрә, јанварын бирини шәнликлә вә бол сүфрә архасында гаршылајанлар бүтүн или хошбәхтлик вә хош ҝүзаран ичиндә кечирәҹәкдиләр. Бизим һәмвәтәнләримиз дә бу ҹүр мөвһүмата инанырлар... Гәдимдә бунун кими бүтпәрәст бајрамларда инсанлары бүтләрә гурбан ҝәтирирдиләр. Һәмчинин онлар зина, ҹинси әхлагсызлыг вә ијрәнҹ ејш-ишрәт мәҹлисләринә ҝөрә танынырдылар. Јанус аллаһын шәрәфинә кечирилән шәнликләрдә инсанлар гарынгулулуг, сәрхошлуг едир вә һәр нөв натәмизликлә дә мәшғул олурдулар. Әҝәр бу бајрамы неҹә гејд етдијимизи хатырласаг, онда е’тираф етмәлијик ки, биз дә бу гәдим бүтпәрәст мәрасимин иштиракчысы олмушуг» (Ҝүрҹү гәзети).

[6-ҹы сәһифәдәки шәкил]

Христиан дүнјасы Митраја ибадәти мәнимсәди.

[Иҹазә илә]

Мусеум Wиесбаден

[6-ҹы сәһифәдәки шәкил]

Чобанлар, чәтин ки, декабрын сојуғунда чөлдә сүрүләринин кешијини чәкирдиләр.