Мүгәддәс Јазыларын китабы нөмрә 29 — Јоел

Јазан: Јоел

Јазылдығы јер: Јәһуда

Јазылмасы баша чатыб: б. е. ә. тәх. 820-ҹи ил (?)

ҺӘШӘРАТЛАРЫН далбадал һүҹуму јер үзүнү виран гојур. Өнләриндәки һәр шеји од јандырыр, ҝеридә галанлары исә алов говурур. Һәр јердә аҹлыг һөкм сүрүр. Ҝүнәш гаралыр, ај исә ган рәнҝинә дөнүр, Јеһованын мөһтәшәм вә дәһшәтли ҝүнү јахынлашыр. Аллаһ ораг чалмағы вә халглары мәһв етмәк үчүн бир јерә топламағы әмр едир. Лакин бә’зиләри «гуртулаҹаг» (Јоел 2:32). «Јоел» китабында тәсвир едилән драматик һадисәләри изләмәк бизим үчүн һәм мараглы, һәм дә чох фајдалыдыр.

² Китаб, «Петуелин оғлу Јоелә назил олан Рәббин сөзү» кими тәгдим олунур. Мүгәддәс Китаб бизә Јоел һаггында бундан артыг һеч нә демир. Әсас диггәт китабын јазычысына јох, пејғәмбәрлик хәбәринә ҹәлб едилир. Белә һесаб олунур ки, «Јоел» (ибраниҹә Јоһ’ел) адынын мә’насы «Јеһова Аллаһдыр» демәкдир. Јоелин Јерусәлимә, орадакы мә’бәдә вә мә’бәд хидмәтинин хырдалыгларына јахындан бәләд олмасы, еһтимал ки, онун китабы Јерусәлимдә вә ја Јәһудада јаздығына ҝөстәрир (Јоел 1:1, 9, 13, 14; 2:1, 15, 16, 32).

³ Јоелин китабы нә вахт јазылмышдыр? Буну дәгиг демәк мүмкүн дејил. Алимләр, б. е. ә. 800-ҹү илдән башлајараг, тәхминән б. е. ә. 400-ҹү иләдәк мүхтәлиф тарихләр ҝөстәрирләр. Јеһованын Јеһошафат вадисиндә халглар үзәриндә һөкмүнүн тәсвири, Јоелин бу пејғәмбәрлији Јеһованын Јеһошафата бәхш етдији бөјүк гәләбәдән бир мүддәт сонра јаздығына ишарә едир. Јеһошафат б. е. ә. 936-ҹы илдә Јәһудада падшаһлыға башламышдыр (Јоел 3:2, 12; 2 Салн. 20:22-26). Амос пејғәмбәрин Јоелин әлјазмасындан ситат ҝәтирдији ҝүман едилир. Бу исә Јоел пејғәмбәрин китабынын б. е. ә. 829-804-ҹү илләр арасында пејғәмбәрлијә башламыш Амосун китабындан әввәл јазылдығыны ҝөстәрир (Јоел 3:16; Амос 1:2). Бу китабын ибрани канонунда «Һушә» вә «Амос» китабларынын арасында јерләшмәси дә онун јазылмасынын даһа еркән тарихә аид олдуғуна ишарәдир. Беләликлә, «Јоел» китабынын јазылма тарихини тәхминән б. е. ә. 820-ҹи илә аид етмәк олар.

⁴ «Јоел» китабынын ҝерчәклијини Јунанҹа Мүгәддәс Јазыларда бу китабдан ҝәтирилән ситатлар вә она едилән истинадлар тәсдиг едир. Пентикост ҝүнүндә һәвари Петер «Јоел пејғәмбәр»дән вә онун бир пејғәмбәрлијиндән сөз салды. Һәвари Павел дә һәмин пејғәмбәрлији ситат ҝәтирәрәк онун јәһудиләр вә гејри-јәһудиләр үзәриндә неҹә иҹра олундуғуну ҝөстәрди (Јоел 2:28-32; Һәв. иш. 2:16-21; Ром. 10:13). Јоелин гоншу халгларын әлејһинә дедији бүтүн пејғәмбәрликләр јеринә јетди. Навуходоносор мөһтәшәм Сур шәһәрини мүһасирәјә алды, бир мүддәт сонра исә Македонијалы Исҝәндәр шәһәрин ададакы һиссәсини дармадағын етди. Һәмчинин Филиштија мәһв олду, Едом исә сәһраја чеврилди (Јоел 3:4, 19). Јәһудиләр «Јоел» китабынын канониклијинә һеч вахт шүбһә етмирдиләр вә бу китабы кичик пејғәмбәрләр адланан сијаһыда икинҹи јердә јерләшдирмишдиләр.

⁵ Јоелин үслубу ҹанлы вә тә’сиредиҹидир. О, фикри вурғуламаг мәгсәдилә тәкрарлар едир вә бәнзәтмәләрдән мәһарәтлә истифадә едир. Чәјирткә халга вә ордуја бәнзәдилир. Чәјирткәнин дишләри аслан диши, ҝөрүнүшү ат, сәси исә һүҹума дүзүлән гошунун дөјүш арабаларынын сәси кимидир. Бир әсәрдә, чәјирткәјә гаршы мүбаризә мәркәзинә истинад едиләрәк дејилир: «Чәјирткә һүҹуму барәдә Јоелин инҹәликләринә кими дәгигликлә вердији тәсвирин тајы-бәрабәри јохдур»a. Ҝәлин инди Јеһованын дәһшәтли ҝүнү һаггындакы Јоелин пејғәмбәрлијинә нәзәр салаг.

БИЗӘ ФАЈДАСЫ

¹² Бә’зи шәрһчиләр Јоели гәмҝин пејғәмбәр кими гәләмә верирләр. Һалбуки, Аллаһын халгынын нәзәринҹә о, ҝөзәл гуртулуш хәбәринин ҹарчысы олмушдур. Һәвари Павел Ромалылара 10:13 ајәсиндә бу фикри вурғулајараг дејир: «Һәр ким Рәббин адыны зикр етсә, хилас олаҹагдыр» (Јоел 2:32). Јоелин пејғәмбәрлији б. е. 33-ҹү илинин Пентикост ҝүнүндә һејранедиҹи шәкилдә һәјата кечди. О заман һәвари Петер Аллаһдан илһам алараг изаһ етди ки, Онун руһунун Мәсиһин шаҝирдләри үзәринә төкүлмәси Јоелин пејғәмбәрлијинин јеринә јетдијини билдирир (Һәв. иш. 2:1-21; Јоел 2:28, 29, 32). Петер, Јоелин пејғәмбәрлијинин әсас мәғзини вурғулајараг деди: «Һәр ким Рәббин адыны зикр етсә, хилас олаҹагдыр» (Һәв. иш. 2:21, 39, 40).

¹³ Јоелин тәсвир етдији чәјирткә һүҹуму илә «Вәһј» китабынын 9-ҹу фәслиндә пејғәмбәрлик едилән бәла арасында һејранедиҹи охшарлыг вар. Ҝүнәш ејни шәкилдә гаралыр. Чәјирткә дөјүшә һазырланмыш атлара бәнзәдилир, ҹәнҝ арабаларынын сәсинә охшар сәс чыхарыр вә дишләри аслан дишләри кимидир (Јоел 2:4, 5, 10; 1:6; Вәһј 9:2, 7-9). Јоел 2:31 ајәсиндә ҝүнәшин гаранлыға дөнәҹәјиндән бәһс едән пејғәмбәрлик, Јешаја 13:9, 10 вә Вәһј 6:12-17 ајәләриндәки һадисә илә, һәмчинин Иса өзүнүн Инсан Оғлу кими гүдрәт вә иззәтлә ҝәләҹәји вахта аид етдији Матта 24:29, 30 ајәләри илә ујғунлуг тәшкил едир. Малаки 4:5 ајәсиндә, еһтимал ки, Јоел 2:11 ајәсиндәки «Рәббин ҝүнү мөһтәшәм вә чох дәһшәтлидир» сөзләри ситат ҝәтирилир. ‘Гаранлыг зүлмәтли ҝүнүн’ паралел тәсвиринә Јоел 2:2 вә Сефанја 1:14, 15 ајәләриндә раст ҝәлинир.

¹⁴ «Вәһј» китабы, Аллаһын гәзәбинин «бөјүк ҝүнү»нүн ҝәләҹәјини габагҹадан хәбәр верир (Вәһј 6:17). Јоел дә һәмчинин бу вахт һаггында пејғәмбәрлик едәрәк, ‘Рәббин мөһтәшәм ҝүнү’ халгларын үзәринә ҝәләндә Аллаһы чағырараг онда мүдафиә вә гуртулуш ахтаран һәр кәсин хилас олаҹағыны ҝөстәрир. Јеһова «Өз халгы үчүн сығынаҹаг јер» олаҹаг. Ҹәннәт шәраити бәрпа едиләҹәк: «О ҝүн белә олаҹаг: Дағлардан ширин шәраб дамаҹаг, тәпәләрдән сүд ахаҹаг, Јәһуданын бүтүн дәрәләриндә сулар ахаҹаг. Рәббин евиндән бир гајнаг чыхаҹаг». Бәрпа олунма һаггында белә үмидвериҹи вә’дләри чатдырмагла Јоел Јеһова Аллаһын һакимијјәтини јүксәлдир вә сәмими гәлбли инсанлара мүраҹиәт едәрәк Онун бөјүк мәрһәмәтини хатырладыр: «“Аллаһыныз Рәббә тәрәф гајыдын”. Чүнки О, мәрһәмәтлидир, лүтфкардыр, һәдсиз сәбирлидир, бол мәһәббәтлидир». Аллаһдан илһам алмыш бу мүраҹиәти динләјәнләри әбәди хејир-дуалар ҝөзләјир (Јоел 2:1, 32; 3:16, 18; 2:13).

[Һашијәләр]