Тәбии фәлакәтләр. Нијә бу гәдәр чох? — Ҝөзәтчи гүлләсинин ОНЛАЈН КИТАБХАНАСЫ

Тәбии фәлакәтләр. Нијә бу гәдәр чох?

ТӘБИИ фәлакәтләр артыг хәбәрләрин әсас мөвзусундан биринә чеврилиб. Онларын гурбанларынын сајы әввәлкиндән даһа чохдур. Белчиканын Тәбии Фәлакәтләрин Епидемиолоҝија Мәркәзи хәбәр верир ки, тәкҹә 2010-ҹу илдә 373 тәбии фәлакәт баш вермиш вә нәтиҹәдә ән азы 296 000 инсан һәјатыны итирмишдир.

Сон онилликләр әрзиндә фәлакәтләрин сајы әһәмијјәтли дәрәҹәдә артмышдыр. Мәсәлән, 1975—1999-ҹу илләрдә һәр ил 300-ә јахын, 2000—2010-ҹу илләрдә исә һәр ил орта һесабла 400-ә јахын тәбии фәлакәтдән хәбәр верилирди. Ола билсин, сиз дә бизим зәманәдә нәјә ҝөрә бу гәдәр чох тәбии фәлакәтләрин баш вердијини дүшүнүрсүнүз.

Инсанлар адәтән фәлакәтләрин «Аллаһын иши» олдуғуну десәләр дә, әслиндә бу, белә дејил. Бунунла белә, бизим зәманәдә тәбии фәлакәтләрин олаҹағы Мүгәддәс Китабда пејғәмбәрлик едилмишди. Мисал үчүн, Матта 24:7, 8 ајәләриндә Иса пејғәмбәрин нөвбәти сөзләрини охуја биләрик: «Бир чох јерләрдә гытлыг вә зәлзәләләр олаҹаг. Бүтүн бунлар бәлаларын башланғыҹыдыр». Нәјә ҝөрә о, бу һадисәләрин олаҹағыны пејғәмбәрлик етмишди вә онларын бизә һансы аидијјәти вар?

Аллаһ тәрәфиндән ҝөндәрилән Иса пејғәмбәрин јухарыда дедији сөзләр она верилән «Дөврүн јекунунун әламәти нә олаҹаг?» суалына ҹаваб иди (Матта 24:3). Гејд олунан фәлакәтләр дә дахил олмагла о, баш верәҹәк һадисәләр һаггында данышды. Сонра о, нөвбәти мүһүм сөзләри деди: «Бүтүн бунларын баш вердијини ҝөрәндә билин ки, Аллаһын падшаһлығы јахындадыр» (Лука 21:31). Буна ҝөрә дә тәбии фәлакәтләрин баш вермәси бизим үчүн бөјүк мәна кәсб едир. Онлар бөјүк дәјишикликләрин астанасында олдуғумуза ишарә едир.

Фәлакәтләрин сәбәбләри

Амма јенә дә бир чох инсанлары бир суал нараһат едә биләр: «Әҝәр тәбии фәлакәтләрин сәбәбкары Аллаһ дејилсә, онда кимдир?» Мүгәддәс Китабдакы ваҹиб бир һәгигәти баша дүшсәк, бу суалын ҹавабыны биләҹәјик. 1 Јәһја 5:19 ајәсиндә дејилир: «Бүтүн дүнја... Шәририн әлиндәдир». Бу ајә ҝөстәрир ки, дүнјаны ҹәнҝинә алмыш фәлакәтләрә ҝөрә ҹавабдеһ Аллаһ јох, Онун дүшмәни олан «Шәрир»дир, башга сөзлә десәк, Мүгәддәс Китабда «Иблис» адланан бир варлыгдыр (Вәһј 12:9, 12).

Аллаһын дүшмәни өз мәнафејини ҝүдәрәк инсанлардан шәхси мараглары үчүн истифадә едир вә онлара һеч бир дәјәр вермир. Бүтүн дүнја әлинин алтында олдуғу үчүн о, бу ҹүр дүшүнҹә тәрзини инсанлара да ашылајыр. Елә Мүгәддәс Китабда да пејғәмбәрлик едилмишди ки, «ахыр ҝүнләрдә... инсанлар худбин, пулпәрәст, өзүнү өјән, өзүндән разы» олаҹаглар (2 Тимотејә 3:1, 2). Буна ҝөрә дә Иблисин гурдуғу системдә бу вә ја диҝәр пис хүсусијјәтләрин чичәкләнмәси тәәҹҹүблү дејил. О, тәбии ресурсларын худбинҹәсинә вә аҹҝөзлүклә истисмарына тәшвиг едир. Бу да чох вахт инсанларын әзаб-әзијјәтинә сәбәб олур.

Дүнјанын тамаһкарлығы тәбии фәлакәтләрә неҹә сәбәб ола биләр? Бирләшмиш Милләтләр Тәшкилатынын дүнјада баш верән тәбии фәлакәтләрә даир һесабатында дејилир: «Чох вахт әһали потенсиал ҹәһәтдән тәһлүкәли, мәсәлән, дашгын еһтималы олан әразиләрдә мәскунлашыр. Бундан әлавә, мешәләрин мәһв едилмәси вә батаглыгларын гурудулмасы әтраф мүһитин тәбии фәлакәтләр гаршысында дөзүмлүјүнү зәифләдир. Јухарыда дејиләнләрдән башга, инсан фәалијјәти нәтиҹәсиндә истихана газларынын артмасы бөјүк тәһлүкә јарадан глобал иглим дәјишиклијинә вә дәниз сәвијјәсинин галхмасына ҝәтириб чыхарыр». Әксәр һалларда «инсан фәалијјәти»ни игтисади инкишафла әлагәләндирсәләр дә, әслиндә бүтүн бунлар дүнјаја һопан худбинлик вә тамаһкарлыг руһудур.

Бир чох мүтәхәссисләр гејд едирләр ки, инсанларын дүшүнүлмәмиш фәалијјәти тәбии фәлакәтләрин нәтиҹәләрини даһа да ағырлашдырыр. Һәгигәт будур ки, инсанлар әтраф мүһити мәһв едән системи дәстәкләмәклә Иблисин дәјирманына су төкүрләр.

Ҝөрдүјүмүз кими, фәлакәтләрин чоху инсан фәалијјәтинин нәтиҹәсидир. Бәзи фәлакәтләрин ҝәтирдији зәрәр онун баш вердији әразидән асылы ола биләр. Дүнјанын бир чох јерләриндә виҹдансыз шәхсләрин шәр әмәлләри вә ја игтисади-сосиал бәрабәрсизликдән ирәли ҝәләрәк бу гәдәр чох инсанын тәһлүкәли әразиләрдә јашамаг мәҹбуријјәтиндә галмасы тәбии фәлакәтләрин нәтиҹәләрини даһа да аҹынаҹаглы едир. Әлбәттә, бәзиләри киминсә тәгсири вә ја сәһләнкарлығы уҹбатындан дејил, «вахт вә тәсадүф» нәтиҹәсиндә фәлакәтләрдән әзаб чәкир (Ваиз 9:11, ЈД).

Сәбәбиндән асылы олмајараг, әҝәр сиз дә тәбии фәлакәтдән әзијјәт чәкирсинизсә, һансы тәдбирләри ҝөрә биләрсиниз? Ҝәлин ҝөрәк белә һадисәләр заманы зијаны неҹә азалтмаг олар.

[5–ҹи сәһифәдәки шәкил]

Әһалинин сыхлығы

[5–ҹи сәһифәдәки шәкил]

Мешәләрин гырылмасы

[5–ҹи сәһифәдәки шәкил]

Әтраф мүһитин чиркләнмәси

[5–ҹи сәһифәдәки шәкил]