Nyiña inyu kaat i likoda li niñ yés ni nson wés
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
7-13 NJÉBA
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BINGÉNGÉN 21
Matiñ ma pék inyu bana loñge libii
w03 15/10 4 § 5
Lelaa u nla yoñ makidik malam?
I ngéda di mpala yoñ makidik, hala a nla lona bés bikuu. Di nléba i mabéhna mana i kaat Bingéngén 21:5 le: “Bipék bi mut bôlô bi ga yon, ndi i bôt bobasôna ba mpabla i boñ mam, ba ga sôk ikété liyep.” Kiki hihéga, njohok boñge i i ngwés biiba ba nlama yoñ ngéda i tibil ôt pék ilole ba yoñ makidik i biiba. Ibale ba mboñ bé hala, bibuk bi mut matila nu loñ i Ngisi le William Congreve nu a bi niñ i hiai 18 bi nla yon, bi bi nkal le: I mut a mpabla i biiba, a nla tam i mbus ngéda.”
g 08/7 § 2
Lelaa u nla boñ le libii joñ li ba lilam?
Ni bana suhulnyuu. “[Ni] boñ bañ yom yo ki yo inyu pémsan, tole inyule ni ntôñ ndigi bébomede; ndi lôñni suhulnyuu, ni neebege le bape ba nloo bé.” (Filipi 2:3) Ngim mangéda mindañ mi yé mi bôdôl inyule sobiina wada, ngôk u yé u tinde nye, i hoñol le nuu numpe nyen a gwé njom, ki le ibale u gwé suhulnyuu u ga yi le bé bo iba bon ni gwé njom mu i ndañ u. Suhulnyuu i nla hôla bé bo iba le ni hoñol bañ le ndik nuu nyen a gwé njom.
w06 15/9 28 § 13
“Kon . . . maséé ni nwaa nu binéñél gwoñ”
13 Kii babiina ba nla boñ ibale libii jap li nsômbôl ôbi, inyule ba tôñna bé? Ba nla bé mélés i jam li ibale ba boñ bé biliya. Kiki hihéga, bebek le i ngéda ba nkwel, ba ntina ha bé lipém. (Bingéngén 12:18) Kiki di bi tehe i yigil i ntagbe, i jam li li la nlona ngandak mandutu. Bibel i nkal i kaat Bingéngén le: “I yé nseñ le u yééne i ñoñ, iloole u yén ni muda jomol, nu a ntjelel hiki ngéda.” (Bingéngén 21:19) Ibale u yé muda ndi u boma i jam li, badba le: ‘Baa libak jem li nkéñ nlô wem i tégbaha ngéda ni me?’ Bibel i nkal balôm le: “Kena ni bisu i gwés baa banan, ni bep bañ unbene bo.” (Kôlôsé 3:19) A balôm ni nla badba le, ‘Baa libak jem li ñéba le me ngwés bé nwaa wem kayéle a yéñ hogbe mbok ipe?’ I yé maliga le, yom yo ki yo i nti bé mut kunde i kwo i malal ma nyega. Ndi kiki di nyi le hala a nla bôña, jon babiina ba nlama kwélél mu mandutu ma.
Tik ngok i mbuu
w05 15/1 17 § 9
Biyiinda bi Ane Nyambe bi nyon
9 I len ini Yésu a yé mpémba Kiñe, a ta ha bé i mut a bé a bédi i man jagas. Bibel i kal le a bédi i ngii hosi mpubi, hosi ikété Bibel i yé yimbne i gwét. (Bingéngén 21:31) Di ñañ i kaat Masoola 6:2 le: “Nuna-ki! Puba hosi, nu a bé a yii yo i ngii a bééna mpihlôñgô, a kôhna ki ntut, a kenek a yémblak letee a mélés yémbél yé.” Ntôp tjémbi le David a kal inyu Yésu le: “Yéhôva a ga boñ le ane yoñ i bôdlene i Siôn, i kenek letee ni i bahoma bape, a kalak le: “Kee ipôla baoo boñ, u énél bo.’”—Tjémbi 110:2.
14-20 NJÉBA
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BINGÉNGÉN 22
Matiñ malam inyu néñés bon
Baa bon boñ b’a gwélél Nyambe ngéda b’a nañ?
7 Ibale ni yé mbiibaga, ni le ni nyéñ bana bon, ni badbaga le: ‘Baa di yé bôt ba suhulnyuu ba ba ngwés Yéhôva ni Bañga yé? Baa Yéhôva a yé le a pohol bés inyu ba bagwal ba nkéñéé man?’ (Tjémbi 127:3, 4) Ibale ni gwé bon, ni badba le: I ngéda me niiga bon bem, baa me ñunda bo nseñ i ba bôt ba bôlô?’ (Ñañal 3:12, 13) ‘Baa me mboñ kii yosôna me nla i sôñ bon bem ni mam mabe ma mbôña i nkoñ ’isi u Satan?’ (Bingéngén 22:3) Ni nla bé sôñ bon banan ni mandutu momasôna. Hala a nla bé to bôña. Ndi ndék ni ndék, ni gwéha, ni nlama kôôba bo i yémbél mandutu ma niñ, mu kii ni niiga bo i léba maéba i Bibel. (Añ Bingéngén 2:1-6.) Kiki ’héga, ibale mut nan lihaa a ntjôô maliga, gwélél Bibel inyu hôla bon boñ i nok inyuki i yé nseñ le ba téñbe ni Yéhôva. (Tjémbi 31:23) Tole ibale mut ni bé gwés a nwo, unda bon boñ lelaa Bañga i Djob i nla hôla bo i kôhna hogbe.—2 Korintô 1:3, 4; 2 Timôtéô 3:16.
A bagwal—Ni hôla bon banan i gwés Yéhôva
17 Bôdôl niiga bon boñ ngéda ba yii disii. Kinje loñge jam i ngéda bagwal ba mpule bôdôl niiga bon bap! (Bingéngén 22:6) Di wan ndémbél i Timôtéô, nu a bé hiôm ni ñôma Paul. Nyañ Euniké bo madjô mé Lôis, ba bi niiga nye “ibôdôl [nye] nkéñéé man.”—2 Timôtéô 1:5; 3:15.
18 Babiina bape i loñ i Mañ mi Njok le Jean-Claude bo Pis ba bi gwal bon basamal, ba niiga ki bo i gwés Yéhôva ni i gwélél nye. Kii i bi hôla bo? Ba bi noñ ndémbél i Euniké bo Lôis. Ba nkal le: “Di bi tibil niiga bo Bañga i Djob ibôdôl bo minkéñéé.” —Ndiimba Mbén 6:6, 7.
19 I ‘tibil niiga’ bon boñ Bañga i Yéhôva wee kii? I ‘tibil niiga,’ hala wee “i niiga bo ni tiimba niiga bo ibabé waa.” Inyu pam i boñ hala, bagwal ba nlama tégbaha ngandak ngéda ni bon bap. Ngim mangéda, hala a nla tééñga bo i tiimba minlélém mi biniigana. Ndi bagwal ba nlama bé hôya le, ni i njel i, ba nhôla bon bap i nok Bibel ni i bii yo bisélél.
w06 1/4 9 § 4
A bagwal, ni ba ndémbél ilam inyu bon banan
Maliga ma yé le, mañge wee mañge, bape ba yé ndok. (Bibôdle 8:21) Kii bagwal ba nla boñ? Bibel i nkal le: “Bijôñ bi yé ikété ñem u mañge, ndi hisôô hi kogse hi ga héya gwo.” (Bingéngén 22:15) Bôt bape ba nkal le kogse i yé béba ñem, mam ma behee ma, ba boñ ha bé hala len. Maliga ma yé le, Bibel i nsôña njôô, i nsôña yak i ngéda ba nlôôha tééñga mut numpe. Tolakii “kogse,” i mbéna ba hisôô, hala a ngwés kal le kunde bagwal ba gwé i ngii bon bap, ba gwélél yo ni gwéha yosôna, inyule ba nyéñ le bon bap ba ba loñge i boga ni boga.—Lôk Héber 12:7-11.
Tik ngok i mbuu
Kon maséé ni minson u gwé
11 Nlélém kiki nkol u, di nla kéñbaha maséé més ibale di mboñ kii yosôna di nla inyu yônôs nson di gwé nano. “Gwélél ngéda yoñ yosôna” i nson likalô, u gwel ki minson mi likoda ni ngui yoñ yosôna. (Minson mi baôma 18:5; Lôk Héber 10:24, 25) Kee makoda momasôna, u kôôba ki i ti mandimbhe malam. Tibil kôôba hiki nkwel ba nti we likoda li ñem sonde. Ibale ba mbat we le u gwel ngim nson ikété likoda, u tjélék bañ, gwel ki wo loñge. U yan bañ nson wo ki wo ba nti we. Sal ni ngui inyu lémés likeñge joñ li bôlô. (Bingéngén 22:29) Kiki w’a ke ni bisu i sal ni ngui inyu gwel minson nwoñ, hala nyen maada moñ ni Yéhôva m’a kônde let, maséé moñ ki m’a keñep. (Galatia 6:4) Ni i njel i, hala a ga ba we jam li ntomb i kon maséé ni lôk kéé ipe i i nkôs nson u gwé ngôñ i gwel.—Rôma 12:15; Galatia 5:26
21-27 NJÉBA
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BINGÉNGÉN 23
Matiñ malam inyu ligwéélak li maok
w04 1/12 19 § 5-6
Bana litehge lilam inyu maok
5 Kii di nla kal inyu mut nu a ngwés maok ngandak, ndi mbus le a nyo, a mboñ wengoñle a hiôô bé? Bôt bape ba yé le to i ngéda ba nyo ngandak ba mboñ wengoñle ba hiôô bé. Hala a yé bijôñ i bana ntén mahoñol u. (Yérémia 17:9) Ndék ni ndék, a nla yila mut ngandak nyôba, i mbus a yik yila ‘nkol ngandak wai.’ (Titô 2:3) Mut matila wada le Caroline Knapp a nkal le: “I boñ le mut a yila mut nyôba, hala a yé a bôdôl ndék ni ndék, ibabé le nyemede a yi.” Ngandak nyôba i yé béba hiandi kiyaga!
6 Di béñge ki mabéhna Yésu a bi ti le: “Bébomede yoña yihe le miñem minan mi yét bañ inyu ngandak je, ni ngandak nyôba, ni nduña i niñ, tiga le i kel i i puhe bé kunda yada kiki hiandi. Inyule y’a lo inyu bôt bobasôna ba nyééne hana nkoñ ’isi wonsôna.” (Lukas 21:34, 35) I mbéda ndik bé le mut a nyo ngandak inyu boñ le a yila mut ngeñee, tole mut yeñgi i pes minsôn tole i pes mbuu. Kii y’a bôña ibale hilo hi Yéhôva hi nkoba nye mu libak li?
it-1 1222
Ngandak nyôba
Bibel i nsôña ngandak nyôba. Bibel i nlôôha nsôña i mut a nyo maok ma ngui ngandak letee a hiôô. Ntila Bingéngén a ntoñol i mam yak njoñ yi i mpot inyu mandutu mut a nla bana i ngéda a nyo maok ngandak. A nkal le: “Njee a nok ndutu? Njee a nok bé loñge? Njee a nomol? Njee a ntjelel? Njee a gwé mambabaa ngi njom? Njee a gwé bikôyôp bi mis? I bôt ba ntégbaha ngandak ngéda i nyo wai; i bôt ba nyéñ mpôdnaga wai. U béñge bañ wai kiki i nkôyôp, kiki i nene ilam ikété tômblô, i kulak mbeñel mbeñel i libit. Inyule sôk i nsôk, i nkoogana kiki nyoo, i ntjo mbôñ kiki péé. Mis moñ ma ga tehe mam ma ma yé nkén, ñem woñ u ga tinde we i pot mpuñgu.”—Bingéngén 23:29-33; Hôséa 4:11; Matéô 15:18, 19.
Ntila kaat Bingéngén a nkal ki mam mape mut nyôba a nôgda, a nkal ki le: “U ga ba kiki mut nu a niñi i ñem tuye, kiki mut nu a niñi i manjoñ ma sitima. ‘U ga kal le: “Ba mbép me, ndi me nok bé to yom. Ba ntumb me, ndi me nyi bé. Imbe ngéda me ga tôde? Nyus i ngi gwé me.’” Mut a nyo maok ngandak a ga sôk a kwo liyep, he ndik bé le a mpémés ngandak moni inyu somb maok, ndi téntén bôt ba ga bôdôl ha bé nye ñem, a yila ki mut yeñgi.—Bingéngén 23:20, 21, 34, 35.
Tik ngok i mbuu
w04 1/11 31 § 2
Mambadga ma basoñgol
Kiki hihéga, di nla hoñol le ngandak bikeñi i yé yimbne i mut mbéna je. Hog ngéda mut a nla ba nkeñi ngandak inyule a kon, tole hala a yé nye ikété matjél. Di hôya bañ le, ngandak bikeñi i yé libak li mut, ki le mbina je i yé ngim lem. Ba toñol bikeñi bi nyuu kiki “mut nu a gwé matjél ma bikeñi,” ndi mut mbina je a yé “mut a nje ibabé noi, tole a nje iloo ’héga.” Ndi ba nyil bé mut mbina je i nyuu yé, ndi a nla bana hisii nyuu ki le je u bilim. Litehge li bikeñi li nhéñha inoñnaga ni homa mut a nyééne.
28 NJÉBA–3 HIKAÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BINGÉNGÉN 24
Kôôba inyu boma mandutu
it-2 563 § 4
Ndééñga
Bikristen bi nyi i bom i mbem bôt ba nhônba. Inyu pôdôl i bom i Yésu a kal le: “Maséé ni bôt ba bi kôhna ndééñga inyu telepsép, inyule Ane ngii i yé yap.” (Matéô 5:10) Bikristen bi nhônba inyule bi gwé botñem i bitugne, bi yik ki i Mut a bi yoñ bitelbene bi. I botñem i, i nhôla bo i téñbe ni Nyambe, to ibale bakolba ba nyéñ le ba nol bo. Ba nkon bé i béba nyemb i woñi inyule ba nyi bisai nyemb Yésu i ga lona bo. (Lôk Héber 2:14, 15) Litehge li mam kristen i gwé jon li nhôla nye i téñbe ni Nyambe, to ibale i yé i bisu bi ndééñga ikeñi. Bibel i nkal le: “Ni bana minlélém mi mahoñol mi yak Kristô Yésu a bééna, inyule . . . a yila manôgla letee ni i nyemb, ñ, nyemb i kék njiiha.” (Filipi 2:5-8) “Inyu maséé ma bé nye i bisu, [Yésu] a bi hônba kék njiiha, a yan wonyuu.”—Lôk Héber 12:2; béñge yak 2 Korintô 12:10; 2 Tésalônika 1:4; 1 Pétrô 2:21-23.
w09 15/12 18 § 12-13
Di tééda maséé to ikété mandutu
12 Bingéngén 24:10 a nkal le: “Ibale u nimis makénd i kel njiiha, ngui yoñ y’a ba ititigi.” Nlôñ umpe u nkal le: “Ndi njôghe ñem i nlona kon u mahoñol.” (Bingéngén 15:13) Ngim mangéda bikristen bi yé bi ba ntombok i mahoñol, kayéle ba nla ha bé to soñgol Bibel, to ôt pék mu i yom ba ñañ. Ba nyoñ ha bé to ngéda i tibil soohe Yéhôva, ba kahal gwés yén botama. Ndi libak li ibale li nom li nla lona bo ngandak mandutu.—Bingéngén 18:1, 14.
13 Ndi ini pes ipe, i bok mis i mam malam i nla hôla bagwélél ba Djob le ba nimis bañ maséé mu niñ yap. David a kal le: “A Nyambe wem, me yé maséé i boñ sômbôl yoñ.” (Tjémbi 40:8) I ngéda di mboma mandutu, i yom i nlôôha ba nseñ i yé le, di nimis bañ bilem gwés i pes i mbuu. I pot maliga i boñ minson mi mi nkônha maséé, i nhôla bés i kolba nduña. Yéhôva a nyi le ibale di ñañ Bibel hiki ngéda, di bogok mis mu di ga ba maséé. (Tjémbi 1:1, 2; Yakôbô 1:25) Bibel ni makoda més bi nhôla bés i léba “bibuk bilam” bi bi hôgbaha bés ñem.—Bingéngén 12:25; 16:24.
Mambadga ma basoñgol
Bingéngén 24:16 a nkal le: “Mut a téé sép a nla kwo ngélé isaambok, a témb a telep, ndi njiiha i mboñ le béba mut i baage.” Baa ba mpôdôl mut a gwé lem i boñ béba ni ntjeñ, ndi Djob a nwéhlak nye?
To, hala bé nyen nlôñ unu u nsômbôl kal. U mpôdôl mut a mboma mandutu hiki ngéda ndi a jok sañ inyu yémbél mo.
I ngéda Bibel i ngwélél i buk ini le “kwo” ikété kaat Bingéngén 24:16, i mpôdôl bé i kwo i béba, ndi i mpôdôl mandutu tole bikuu bi mbéna kwél bés. Munu hiai hibe hini, mut a téé sép a nla kwo kon, tole a boma mandutu mape. A nla ki boma ngolba i bôt ba ngomin. Ndi a mbot ñem le Djob a’ nit nye, a’ hôla ki nye i yémbél i mandutu ma. Badba le: ‘Baa me ma tehe Djob a nlôl bagwélél bé mahôla?’ Inyuki? Inyule di yé nkwoog nkaa le “Yéhôva a nit ba bobasôna ba nkwo, a ntéé ki ba bobasôna ba hudi.”—Tjémbi 41:1-3; 145:14-19.
Tik ngok i mbuu
w09 15/10 12
Mambadga ma basoñgol
I ngéda kôba, i ngeñ mut a bé sômbôl “oñ ndap yé,” hala wee i bot lihaa, a bé lama badba le: ‘Baa me ngwé bigwel moo bi bi nla hôla i jés nwaa wem ni bon bem ba ba ngwéé i mbus?’ Ilole a mbiiba a bé lama ndugi bana nwom. I jam li jon ngobol Bibel yada le, Today’s English Version i ntoñol loñge loñge le: “Mélés ndugi bôlô i mbégdé, ndi to le w’a kôôba nwom nwoñ inyu libumbul, i mbus ndi w’a bot lihaa.” Baa yak i len ini i maéba ma, ma ngi ban-ga mahee?
Ñ. Munlôm nu a nsômbôl biiba, a nlama tibil kôôba inyu begee i mbegee i. Ibale a gwé makôô mé ni moo mé, a nlama ba mut bôlô. I yoñ ndun ni lihaa i ntelbene ndik bé i ti bijek gwotama. Bibel i nkal le i mut a ntôñ bé lihaa jé i pes minsôn, i pes mahoñol ni i pes mbuu a ngwés bé jo, a yé yak béba iloo mut nu a gwé bé hémle! (1 Timôtéô 5:8) Jon, i mut a nsômbôl biiba a nlama badba i mambadga mana: ‘Baa me gwé toi bigwel moo bi bi nla hôla me i tééda ngim lihaa? Baa me yé nhôôlak i pes mbuu kayéle me nla niiga lihaa jem? Baa me ga bana lem i nigil Bibel hiki ngéda ni nwaa wem ni bon bem?’ Bibel i ntibil yaga toñol le i mbegee i, i ta bé jam li minjôha.—Ndiimba Mbén 6:6-8; Éfésô 6:4.
Jon i mañge munlôm a nsômbôl jôp i njel libii, a nlama toi tibil ôt pék mu litiñ li mpémél i kaat Bingéngén 24:27. Nlélém, yak mañge muda a nlama badba too a yé toi nkôôbaga inyu ngwel minson mi muda, ni mi nyañ bon. Yak babiina ba ba nsômbôl bana bon, ba nlama badba minlélém mi mambadga. (Lukas 14:28) I bet ba mbii i mabéhna ma Bibel mana bisélél, ba ga keñgle mandutu, ba yi ki maséé ikété ndap lihaa.
4-10 HIKAÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BINGÉNGÉN 25
Matiñ ma Bibel ma ma nla hôla bés i tibil gwélél hilémb hiés
w15 15/12 19 § 6-7
Gwélél hilémb hioñ inyu boñ loñge
6 Kaat Bingéngén 25:11 i ñéba nseñ i pohol loñge ngéda inyu pot, i nkal le: “Kiki matam ma gôl ikété biséya bi silba, hala nyen bibañga bi bi mpôda i loñge ngéda bi yé.” Matam ma gôl ma yé malam. Ndi ibale ba témb ba ha mo i biséya bi silba, bi nkônde lémés mo. Nlélém ni bibuk gwés, bi ga ba bilam ibale di mpohol loñge ngéda inyu pot. Lelaa?
7 Ngim mangéda bibuk gwés bi nla ba i yom mut a bemek, ndi ibale di ngwélél bé gwo i loñge ngéda, bi nla ôbôs mam. (Añ Bingéngén 15:23.) Kiki hihéga, i jam li jon nyeñg hisi, tole tsunami i i bi tagbe i loñ Yapan i sôñ Matumb 2011 i ñéba, ngandak bitison i bi tjiba. Iloo 15 000 di bôt di bi wo. Yak Mbôgi Yéhôva i i bé ha i bi kôhna minlélém mi mandutu ndi to hala, i bi ke ni bisu i gwélél pôla ba bééna inyu lédés i bôt ba nimis bôt bap. Ndi, biniigana bi base i Budist bi yé tjamak homa nyensôna nyoo i mbok i, kayéle biniigana bi Bibel bi ntôl bé nyoo; bahoma bape, bi ta bé tjagda. Lôk kéé yés i bi nok le ba bé lama bé pôdôl i bôt ba botñem bitugne kunda yada. I bibôdle, ba bi gwélél likébla li hop inyu hôgbaha bo, i toñle bo ni njel Bibel inyuki biloñge bi bôt bi wo.
w15 15/12 21 § 15-16
Gwélél hilémb hioñ inyu boñ loñge
15 I yom di nkal i yé nseñ, ndi téntén lelaa di nkal yo. I ngéda Yésu a bi pot i ndap bibégés i Nasaret, tison i het a bi néñél, bôt bobasôna ba bé “nhelek inyu bibañga bilam bi bé pémél i nyo wé.” (Lukas 4:22) Bibuk bilam bi ntihba ñem, bi ñôbôs bé to ligwéélak jés li hilémb. I ba minyaô i nla kônde lémés bipôdôl gwés. (Bingéngén 25:15) Kiki Yésu, yak bés di nla gwélél bibuk bilam, bi gwéha, ni bi bi mbaabana bé. I ngéda a bi tehe biliya bi limut li bôt li li bi lo i emble nye, hala a bi nlôôha tihba Yésu, a kônôl bo ngoo, a yoñ ki ngéda i “niiga bo ngandak mam.” (Markô 6:34) Yak i ngéda ba bé sol nye, Yésu a bé timbhe bé sol inyu sol.—1 Pétrô 2:23.
16 I ngéda di mbéna pot ni bôt di nyi, di di yé di béna bé gwel hilémb hiés, to pot ni ñemlima. Di nla hoñol le di nlama ndik kal nye maliga. Hala a mbéna bôña i ngéda di mpôdôs mut wés lihaa tole liwanda jés ikété likoda. Baa Yésu a bé hoñol le kiki a yé liwanda ni banigil bé, a nlama pôdôs bo to laa, to laa? To jam! Banigil bé ba ba bé béna kiha ni nye, ba bé pééna hiki ngéda inyu yi njee ipôla yap a nloo. Mu kiki ba bé pééna kel yada, Yésu ni minyaô nwominsôna, a bi gwélél hihéga hi mañge ntitigi inyu hôla bo. (Markô 9:33-37) Mimañ mi nlama kôna ndémbél i Yésu i ngéda ba nti maéba ni “ñemlima.”—Galatia 6:1.
w95 1/4 17 § 8
Lelaa di nla tinde wada ni nuu i minson minlam?
8 Ni njel ndémbél yés, di nla tinde bape i gwélél Nyambe. Yak Yésu a bi tinde baemble nye i nigle nye. A bé gwés nson wé likalô a béghak ki wo. A bi kal yak le u bé nye kiki bijek. (Yôhanes 4:34; Rôma 11:13) I nya makénd i, i nla nlôôhana. Kiki Yésu, baa yak we u nla boñ le maséé moñ ma nene i ngéda u ñañal ñañ nlam? Ibabé i nene, baa u nla kabna i mam malam ma u nkôhna mu nson woñ likalô ni lôk kéé yoñ i likoda. I ngéda u naña mut numpe i téé likalô ni we, baa u nla hôla nye i nôgda maséé ma tôbôtôbô, ma yé i pôdôl Nhek wés nu gwéha le Yéhôva?—Bingéngén 25:25.
Tik ngok i mbuu
it-2 670
Ñemlima
I mut a gwé ñemlima, a nhôlôs i lem i inyule i nlôl nye ni ngui i hémle. A mpala bé nimis ngap yé i yi bagal mam. Ibale mut a nhañba ñemlima, bebek a mbôdôl bé nyemede ñem inyule a nkon woñi, tole a gwé bé hémle, tole a gwé bé botñem. Lana nyen kaat Bingéngén i mpôdôl i mut a gwé bé ñemlima, i nkal le: “Mut nu a nla bé gwel hiun hié a yé kiki tison le bôt ba mbôk lipénd, ba jôp.” (Bingéngén 25:28) U ntén mut u, u nla yila nkol u mintén mi mahoñol mambe nwominsôna, kayéle hala a tinde nye i boñ mam mambe.
11-17 HIKAÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BINGÉNGÉN 26
Yén haa ni “jôñ mut”
it-2 602 § 1
Banop
Bikék. Bikék biba bi tôbôtôbô i Hisi Likak, bi bé ngéda hiañgaa ni ngéda lisuni, di nla hégha mo i len ni ni ngéda sép ni mbéñ (Hégha ni Tjémbi 32:4; Hiémbi hi Salômô 2:11, matila isi lipep.) I bôdôl i ñem u sôñ Matôp ikepam i ñem u sôñ Hilônde, nop a no bé bañga. Nop a no bé bañga ha ngéda i, ha nyen yak libumbul li yé. Kaat Bingéngén 26:1 i ñéba le, i bé bé loñge le nop a no i ngéda libumbul. (Hégha ni 1 Samuel 12:17-19.) I ngéda lisuni, nop a bé a no bé hiki kel, i ngéda nop a bé a no, dilo di bé di noñ ha, di bé di ba dilam. I ngéda lisuni, ibale nop a nôl mut, a nkahal sehla. (Ésra 10:9, 13) Jon, hala a bé loñge inyu yé le a solop ikété ndap i het lék i bé.—Yésaya 4:6; 25:4; 32:2; Hiôb 24:8.
w87 1/10 19 § 12
Bikodlene bi num litam lilam
12 Ngim bôt i gwé ngôñ ni bikodlene bi ngui kiki kaat Bingéngén 26:3 i nkal le: “Kiki hisôô hi yé inyu hosi, ni kéñél nyo inyu jagas, hala nyen kék i yé inyu bép bijôñ bi bôt i mbus.” Ngim mangéda Yéhôva a bé a nwas le bikuu bi pémél litén jé, bi bomede ba bé yéñ. Bibel i nkal le: “Ba bi tjél noñ bañga i Nyambe; ba yan maéba ma Nungingii. Jon a bi nwas le mandutu ma kwél bo inyu suhus bo, ba bi baage, ba kwo, ndi ba bééna bé nhôla. Ba bi lôndôl Yéhôva ikété ndutu; Nyambe a sôñ bo mu njiiha yap.” (Tjémbi 107:11-13) Bape ba bé ba nai ni ndok kayéle to umbe ntén bikodlene ba bé ba kôhna, ba bé ba héñha bé: “I mut ba nti ngandak maéba ndi a nai ni ndok, tjiba yé y’a lo kunda yada, matibla ma mba ha bé.”—Bingéngén 29:1.
it-2 357 § 3
Bôk mut, bibôk
Bingéngén. Kiñe Salômô a bi kal le: “Kiki mut nu a mbôk makôô mé nyemede, a kegek ki nyemede, hala nyen i mut a mbééga jôñ mut nson a yé.” I mut a nti jôñ mut jam jé i boñ, a nyi bé jam, a yé kiki bôk mut. Ibabé pééna i jam li, li ga yon bé.—Bingéngén 26:6.
Tik ngok i mbuu
it-2 1006
Jôñ mut
I ngéda mut a ntimbhe mut “inoñnaga ni bijôñ gwé,” hala wee a gwéélak minlélém mi bibuk kiki nye, wee yak nye a nyila jôñ mut kiki nye. Inyu boñ le di yila bañ bijôñ bi bôt, kaat Bingéngén i nti bés mana maéba le: “U timbhe bañ jôñ mut inoñnaga ni bijôñ gwé.” Bingéngén 26:4, 5 a ñunda le ibale di ntimbhe “inoñnaga ni bijôñ gwé,” hala wee di yoñ ngéda i ôt pék mu bipôdôl gwé, di yé hôla nye i nok inyuki mahoñol mé ma nla tinde nye i yoñ makidik mape. Sôk i nsôk, hala a nla hôla nye i héñha.
18-24 HIKAÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BINGÉNGÉN 27
Nseñ di gwé i bana bañga mawanda
Yéhôva a ndiihe bagwélél bé ba ba yé suhulnyuu
12 Mut suhulnyuu a nkon maséé ni maéba ba nti nye. Di yoñ hihéga: Hégda le u yé i likoda, u mal kwel ni lôk kéé, ndi wada wap a kena we ipañ, a kal we le bijek bi yé we i masoñ. Ibabé nkaa, hala a ga tééñga we. Ndi baa w’a ba bé maséé hala kii a nyis we i jam li? Maliga ma yé le, u bak le u gwés le mut numpe nyen a kal we hala i bisu bi ngéda! Nlélém ni bés, suhulnyuu y’a tinde bés i emble mankéé nu a mbana makénd i ti bés maéba. Di tehe i mut nu kii liwanda jés, ndi he ñoo wés bé.—Añ Bingéngén 27:5, 6; Galatia 4:16.
it-2 669 § 7
Mut libôk
Kaat Bingéngén i nti bés makénd i téñbe ni liwanda jés ni i ke ni bisu i bôdôl nye ñem, i nkal ki bés le hala a yé njel pék i ba ni ntén mut u ibale hala a mbéda. Di ñañ i kaat Bingéngén le: “U tjôô bañ liwanda joñ, to liwanda li isoñ, u jôp bañ to i ndap manyuñ i ngéda u gwé ndutu; i mut a nyééne bebee ni we [sha·khenʹ], a yé nseñ iloo manyuñ nu a yé haa.” (Bingéngén 27:10) I pes kaat ini i ngwés niiga bés le, i yé nseñ i adbe ni liwanda joñ li ñem nyuu, ni i yéñ mahôla mé, iloole le di sébél tole di yéñ mahôla ma mankéé wés nu lihaa, nu a ta bé bebee ni bés. Bebek inyule a nla bé bana ngéda inyu hôla bés, tole inyule hanano a nla bé lona we mahôla kiki liwanda joñ li ñem nyuu.
A boñge ba wanda umbe ntén niñ ni ngwés bana?
7 Ikété biniigana di nla ôt mu ñañ u Yôas, gwada bini bi nlôôha nseñ: Di nlama pohol mawanda més ikété bôt ba ngwés Yéhôva, ba kônhaga nye maséé, inyule i nya bôt i yon i ga tinde bés i boñ mam malam. Di pohol ndik bañ i ba mawanda ni bisega gwés, ndi di nla pohol i ba mawanda ni mimañ mi bôt, yak ni disii di boñge. Di bigda le Yéhôyada, liwanda li Yôas, li bé je nye bimañ huum! Inyu mawanda u gwé nano, u nla badba le: ‘Baa mawanda mem ma nhôla me i bana hémle i ngui ipañ Yéhôva? Baa ma ntinde me i niñ inoñnaga ni matiñ ma Yéhôva? Baa ma mbéna pôdôl Yéhôva ni i mam malam a niiga bés? Baa ma ñunda le ma ndiihe matiñ ma Djob? Baa i mawanda mem ma, ma nkal ndik me i yom me ngwés nok? Tole ibale ba ntehe me me mboñ mam ma téé bé, ni ñem ngui, ba yé le ba kodol me?’ (Bingéngén 27:5, 6, 17) I pot maliga, ibale mawanda moñ ma ngwés bé Yéhôva, wee ma tane bé we nseñ. Ndi ibale mawanda moñ ma ngwés toi Yéhôva, wee u njél i tôk, ma ga hôla toi we!—Bingéngén 13:20.
Tik ngok i mbuu
w06 15/9 19 § 12
Balôm ba matode ba kaat Bingéngén
27:21. Bibégés bi nla éba umbe ntén mut di yé. Di ñéba le di yé suhulnyuu, i ngéda ba mbégés bés, di ñéba toi le Yéhôva nyen a kôli ni bibégés bi, bés bé, ni ki le hala a nti bés makénd i ke ni bisu i gwélél Yéhôva. Maselna ni hala, ibale bibégés ba nti bés bi ñunda le di nloo bape, hala a ga unda toi le di ta bé suhulnyuu.
25-31 HIKAÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BINGÉNGÉN 28
Maselna ipôla béba mut ni mut a téé sép
w93 15/5 26 § 2
Baa u ntéñbe i gwélél Yéhôva?
“BÔT ba téé sép ba gwé makénd kiki mbondo njéé.” (Bingéngén 28:1) I pes kaat ini i ñunda le bôt ba téé sép ba ñunda hémle, ba ndiihe Lipôdôl li Nyambe, ba nke ni bisu i téñbe i gwélél Yéhôva to ibale ba mboma mandutu.
it-1 1197 § 6
Nogna ilam
I bet ba bi ke haa ni maliga. I bôt ba bi ke haa ni Yéhôva, ba yé ba tjél noñ matiñ ma Yéhôva i ngéda ba nyoñ makidik tole ba ngwés boñ ngim yom. (Hiôb 34:27) U ntén mut u, u yé u mpala bé yimbe le manjel mé ma yé mabe, a nwaa yak hek pék. (Tjémbi 36:1-4) To ibale a nkal le a mbégés Djob, mambén ma bôt ba binam mon a ngwés noñ iloo ma Nyambe. (Yésaya 29:13, 14) A nkahal yéñ manjom inyu noñ manjel mabe, a nkal le ‘mintuk mi’ (Bingéngén 10:23) a mboñ mam ma nwéha nyuu, a boñok mam kiki jôñ mut, kayéle a nhoñol le Djob a nla bé tehe maboñok mé mabe. (Tjémbi 94:4-10; Yésaya 29:15, 16; Yérémia 10:21) A ñunda ni njel maboñok mé ni bihiumul gwé le, “Yéhôva a ta bé.” (Tjémbi 14:1-3) Kiki a nwas bé le matiñ ma Yéhôva mon ma éga nye, a nla bé bana litehge lilam li mam, i ngéda a boma ngim ndutu, a nla bé tibil ôt pék inyu yoñ makidik malam.—Bingéngén 28:5.
it-1 1195 § 4
Ndéñbe
Mut a nla téñbe i gwélél Yéhôva, he ni ngui yé bé, ndi ndik ni njel hémle ni botñem yosôna a gwééne Yéhôva, ni ki le a nyi le nyen a nla tohol nye. (Tjémbi 25:21) Djob a mbôn le a yé “ben,” a bak ki “lisolbene,” inyu bôt bobasôna ba ntéñbe i gwélél nye. (Bingéngén 2:6-8; 10:29; Tjémbi 41:12) Kiki njômbi yap bisu i yé le ba lémél Yéhôva, hala a nlémés niñ yap. (Tjémbi 26:1-3; Bingéngén 11:5; 28:18) Kiki Hiôb a bi kal, ngim mangéda, mut a téé sép a nok ndutu inyule béba mut yon i ñénél, a nla ki wo lôñni béba mut, ndi Yéhôva a nyi nu ni u a ntéñbe i gwélél nye, a mbôn ki le a ntééda mbôda yé, a ga niñ ikété nsañ, ni ki le a ga bana gwom bilam. (Hiôb 9:20-22; Tjémbi 37:18, 19, 37; 84:11; Bingéngén 28:10) Kiki ndémbél i Hiôb i ñéba, lingwañ bé jon li mboñ le mut a bana mahee i mis ma Yéhôva, ndi i ngéda a ntéñbe i gwélél nye. (Bingéngén 19:1; 28:6) I boñge ba gwé nsima i bana bagwal ba ba ntéñbe ikété maliga ba yé nsaibak (Bingéngén 20:7), inyule bagwal bap ba bi yék ndémbél ilam, i ba nla noñ inyu bana niñ ilam kiki bo.
Tik ngok i mbuu
w01 1/12 11 § 3
Lelaa di nla boñ le di kon bañ i pes mbuu?
Di lôôha bañ bôdôl bésbomede ñem. Ngandak bôt ñem u ntelep, ba yé ba hoñol le ba yé mbôô letee ni i kel ba nkwo. Libim li ngéda, ba nke bé i dokta inyu béñge ñem wap hiki nwii inyule ba nhoñol le ba yé mbôô. Nlélém jam i pes mbuu, ngim bikristen i nhoñol le kiki i ngwélél Yéhôva hala a yé ntandaa ngéda, jam libe li nla bé pémél bo. Hala nyen ba nyoñ bé ngéda i wanba hiki ngéda i pes mbuu letee jam libe li kwél bo. Inyu hala nyen i nlôôha ba nseñ i noñ maéba ñôma Paul a bi ti inyu mut nu a nlôôha bôdôl nyemede ñem ma ma nkal le: “Nu a nhoñol le a téé, a yoñ yihe le a kwo bañ.” Njel pék i yé le, di yi le kiki di yé bikwéha bi bôt, di nlama yoñ ngéda i wanba hiki ngéda.—1 Korintô 10:12; Bingéngén 28:14.