Kii bikiñe bi Israel bi niiga bés?

1-2. Kii Bibel i niiga inyu bikiñe bihogi bi Israel?

BIBEL i mpôdôl iloo 40 ma bôt ba ba bi ane i loñ Israel.a I nyeelene ki bés ni maliga momasôna mam bahogi mu, ba bi boñ. Kiki hihéga, yak biloñge bi bikiñe bi bi boñ bibéba bi mam. Di yoñ hihéga hi loñge Kiñe David. Yéhôva a kal le: “Ngwélél wem David . . . a bi gwélél ki me ni ñem wé wonsôna, a boñok ndigi mam ma téé sép i mis mem.” (1 Bikiñe 14:8) Ndi i mut nunu a bi ke i ndéñg ni wañan nwaa, a ôô ki jimb le nlôm muda nu a nôla i gwét.​—2 Samuel 11:​4, 14, 15.

² Maselna ni hala, ngandak bibéba bi bikiñe bi bi boñ mam malam. Kiki hihéga, Réhôbôam “a bi boñ mam mabe” i mis ma Yéhôva. (2 Miñañ 12:14) Ndi Réhôbôam a bi nôgôl mbén i Nyambe i i bé kalak le ane yé i bagla ni jôm li matén. A bi lédés ki bitison gwé inyu sôñ gwo ni baoo bap.​—1 Bikiñe 12:​21-24; 2 Miñañ 11:​5-12.

3. Imbe mbadga i mahee i mbéda, kii di ga wan munu yigil ini?

³ Jon di nla badba le, ibale bikiñe bi Israel bi bi boñ mam malam ni mam mabe, kii i bé yis Yéhôva le ngim kiñe i tiñi ni nye? Ndimbhe i mbadga i i nhôla bés i yi kii Yéhôva a mbémél bés. Di ga pôdôl mam maa Yéhôva a bé béñge inyu wan bikiñe bi Israel: Baa i kiñe i i bé gwés Yéhôva ni ñem wé wonsôna? Baa i ngéda i bé boñ béba i bé tam yo? Baa i bé téñbe ni bibégés bipubi?

BA BÉ GWÉS YÉHÔVA NI ÑEM WAP WONSÔNA

4. Mambe maselna ma yé ipôla bikiñe bi bi téñbe ni Yéhôva ni bi bi kôm nye mbus?

⁴ Bikiñe bi bé lémél Yéhôva bi bé bégés nye ni ñemb wap wonsôna. Loñge Kiñe Yéhôsafat “a bi yéñ Yéhôva ni ñem wé wonsôna.” (2 Miñañ 22:9) I ngéda Bibel i mpôdôl Yôsia i nkal le: “Kiñe to yada i bi témb bé yak Yéhôva ni ñem wé wonsôna kiki nye.” (2 Bikiñe 23:25) Kii di nla ni kal inyu Salômô, nu a bi boñ mam mabe i dilo di nsôk di niñ yé? “A [bi] gwélél ha bé Nyambe wé ni ñem u yôni.” (1 Bikiñe 11:4) Inyu ini béba kiñe le Abiyam, Bibel i nkal le “a gwélél bé Yéhôva Nyambe wé ni ñem u yôni.”​—1 Bikiñe 15:3.

5. Toñol kii i yé i gwélél Yéhôva ni ñem wonsôna.

⁵ I gwélél Yéhôva ni ñem wés wonsôna i nkobla le kii? I mut a ngwélél Yéhôva ni ñem wé wonsôna a mboñ ndigi bé hala inyule hala nyen a nlama boñ. Ndi, a ngwélél Yéhôva inyule a ngwés nye ngandak, a tinak nye lipém.

6. Lelaa di nla ke ni bisu i gwélél Nyambe ni ñem wés wonsôna? (Bingéngén 4:23; Matéô 5:​29, 30)

⁶ Lelaa di nla kôna ndémbél i bikiñe bi bi bi gwés Yéhôva ni ñem wap wonsôna? Di nlama keñgle bilôñ bibe. Kiki hihéga, mintuk mimbe mi nla boñ le ñem wés u ba nkabak. Di nlama yoñ yihe, di pohol ki mawanda malam, tiga le di kahal hoñol le i kwo ngwañ jon li yé jam li nlôôha ba nseñ i niñ yés. Ibale di nyimbe le ngim jam i nkahal boñ le gwéha yés inyu Yéhôva i sôs, di nlama pala lona mahéñha.​—Añ Bingéngén 4:23; Matéô 5:​29, 30.

7. Inyuki i yé nseñ i keñgle bilôñ bibe?

⁷ Di nlama bé nwas le ñem wés u ba nkabak. Ibale di nyoñ bé yihe, di nla lôk bésbomede i hoñol le ibale di pégi ngandak i minson mi mbuu, bilôñ bibe bi nla bé tééñga bés. Inyu tibil nok i jam li, di hégda le di mal pubus ndap yés i ngéda sép, i mbus di témb di néhi makôga ni biwinda, lipum li biték ni mahindi bi ntémb bi yon i ndap. Bimbe biniigana di ñôt munu hihéga hini? I je loñge i pes i mbuu i kôli bé inyu lédés maada més ni Yéhôva, di nlama yoñ bitelbene bi ngui i ke haa ni bilôñ gwobisôna bi bi nla suhus gwéha di gwé inyu Yéhôva.​—Éfésô 2:2.

BA BI TAM BIBÉBA GWAP

8-9. Kii Kiñe David ni Kiñe Hézékia ba bi boñ i ngéda ba bi kodol bo? (Béñge titii i li bisu.)

⁸ Kiki di mbôk di kal, Kiñe David a bi boñ hihôha hikeñi. Ndi i ngéda mpôdôl Natan a bi yeelene nye béba yé, David a bi tam yo. (2 Samuel 12:13) Bibuk a ngwélél i kaat Tjémbi 51 bi ñunda le a bi tam toi béba yé. David a bé boñ bé wengoñle a ntam béba yé inyu keñgle kogse.​—Tjémbi 51:​3, 4, 17, matila i bibôdle bi hiémbi.

⁹ Yak Kiñe Hézékia a bi boñ béba. Bibel i nkal le: “A bi yila ngôk, inyu hala nyen Nyambe a bi unbene nye ni bôt ba Yuda ni ba Yérusalem.” (2 Miñañ 32:25) Inyuki Hézékia a bi yila ngôk? Bebek inyule Yéhôva a bi ti nye lingwañ, a hôla nye i yémbél Lôk Asiria, a mélés ki béba yé kon. I nene le ngôk won u bi tinde nye i unda Lôk Asiria lingwañ jé, jon mpôdôl Yésaya a bi kal nye le Yéhôva a ñunbene nye. (2 Bikiñe 20:​12-18) Ndi kiki David, ni suhulnyuu Hézékia a bi tam béba yé. (2 Miñañ 32:26) Sôk i nsôk Yéhôva a bi tehe nye kiki loñge kiñe i i bé boñ mam malam.​—2 Bikiñe 18:3.

10. Lelaa Amasia a bi leege bikodlene?

¹⁰ Maselna ni David bo Hézékia, Kiñe Amasia a bé boñ mam malam i mis ma Yéhôva ndi “ni ñem wé wonsôna bé.” (2 Miñañ 25:2) Kii i bi bôña? I mbus le Yéhôva a bi hôla nye i yémbél bôt ba Édôm, Amasia a bi bôdôl bégés banyambe bap.c Ndi i ngéda mpôdôl Yéhôva a bi kodol nye, Amasia a bi tjél emble, a luhul nye.​—2 Miñañ 25:​14-16.

11. Inoñnaga ni 2 Korintô 7:​9, 11, Kii di nlama boñ inyu kôhna nwéhél i bibéba gwés? (Béñge yak bititii.)

¹¹ Bimbe biniigana di ñôt munu dihéga di ntip tehe? Di nlama tam bibéba gwés, di boñ ki kii yosôna i mbéda inyu boñ le di tiimba bañ kwo mu. Kii di nlama boñ ibale mimañ mi likoda mi nti bés maéba to inyu mam ma nene disii i mis més? Di nlama bé hoñol le Yéhôva tole mimañ ba nkôm bés mbus. Yak biloñge bi bikiñe bi Israel bi bi kôhna maéba ni bikodlene. (Lôk Héber 12:6) I ngéda ba nkodol bés, di nlama (1) neebe maéba ni suhulnyuu, (2) di boñ mahéñha ma mbéda, (3) di kee ni bisu i gwélél Yéhôva ni ñem wés wonsôna. Ibale di ntam bibéba gwés, Yéhôva a ga nwéhél bés.​—Añ 2 Korintô 7:​9, 11.

BA BI TÉÑBE I BÉGÉS YÉHÔVA

12. Kii i bé maselna ipôla biloñge bi bikiñe ni bibéba bi bikiñe?

¹² Bikiñe bi bi lémél Yéhôva, bi yé bi bi bi téñbe i bégés nye. Bi bi ti ki bôt ba litén makénd i boñ nlélém. Kiki di ntehe, yak bo ba bééna gwap bibomb. Ndi ba bi gwélél Yéhôva ni ñem wap wonsôna, ba boñ ki biliya bi ngui inyu mélés bibégés bi bisat mu loñ.d

13. Inyuki Yéhôva a bi tehe le Ahab a bé béba kiñe?

¹³ Kii di nla kal inyu bikiñe Yéhôva a bé tehe kiki bibéba bi bikiñe. I yé maliga le, mam momasôna bikiñe bi, bi bi boñ ma bé bé mabe. Yak béba Kiñe Ahab a bi unda ndék suhulnyuu i ngéda a bi yi le nyen a nôlha Nabôt, hala a tééñga nye ngandak. (1 Bikiñe 21:​27-29) A bi oñ bitison, a yémbél ki ngandak gwét inyu Israel. (1 Bikiñe 20:​21, 29; 22:39) Ndi nwaa a bi tinde nye i hôñôs kwéha base. Inyu jam lini, a bi tam bé béba yé.​—1 Bikiñe 21:​25, 26

14. (a) Inyuki Yéhôva a bi tehe le Kiñe Réhôbôam i bé bé a tiñi ni nye? (b) Kii i bé i bôña i ngéda bikiñe bi bi bé bi tiñi ni Yéhôva bi bé énél?

¹⁴ Di wan ki hihéga hi kiñe ipe i i bé i tiñi bé ni Yéhôva le Kiñe Réhôbôam. Kiki di ntehe i bibôdle, i ngéda a bé ane, a bi boñ ndék mam malam. Ndi i ngéda a bi tibil lédés ane yé, a tjôô mbén Yéhôva inyu bégés bikwéha bi mop. (2 Miñañ 12:1) I mbus ngéda, a bôdôl ndeñg ipôla bibégés bipubi ni kwéha base. (1 Bikiñe 14:​21-24) Kiñe Réhôbôam ni Kiñe Ahab botama bé bon ba bi waa bégés Yéhôva. Maliga ma yé le, ngandak bikiñe i i bé bé i tiñi ni Nyambe i bi nit kwéha base. Jon inyu Yéhôva, i nit bibégés bipubi yon i bé jam li bisu li bé boñ le mut a yiba kiki loñge tole béba kiñe.

15. Inyuki i nit bibégés bipubi i yé nseñ i mis ma Yéhôva?

¹⁵ Inyuki bibégés bi, bi bé nseñ inyu Yéhôva? Inyu njom yada le, bikiñe bi bééna mbegee i éga litén ikété bibégés bipubi. Ni ki le, kwéha base i bé tinde bôt i kwo i bibéba bikeñi bipe, ni i boñ bôt bape béba. (Hôséa 4:​1, 2) Jam lipe li yé le, bikiñe ni bôt ba litén ba bi ti bomede nkikip i boñ sômbôl i Yéhôva. Jon Bibel i i nkal le kiki ba bé bégés bikwéha bi mop, hala a bé wengoñle ba nke i ndéñg. (Yérémia 3:​8, 9) I mut a nke i ndéñg a boñ sobiina wé béba. Nlélém, ngwélél Yéhôva nu a gwé maada ni kwéha base a mboñ Yéhôva nyemede mede béba.e​—Ndiimba Mbén 4:​23, 24.

16. I mis ma Yéhôva mambe maselna ma yé ipôla loñge mut ni béba mut?

¹⁶ Bimbe biniigana di nla ôt? Di nlama boñ kii yosôna di nla inyu ke haa ni kwéha base. Ndi di nlama pohol bibégés bipubi, di kee ni bisu i yoñ ngaba mu. Mpôdôl Malaki a bi tibil unda maselna ipôla loñge mut ni béba mut i mis ma Yéhôva. A bi tila le: “N’a témb ni tehe maselna ipôla mut a téé sép ni béba mut, ni tehe ki maselna ipôla nu a ngwélél Nyambe ni nu a ngwélél bé nye.” (Malaki 3:18) Jon, di nlama bé nwas le jam jo ki jo, to bibomb gwés, to dihôha tjés, bi tômbôs bés kayéle di waa gwélél Nyambe. I waa gwélél Yéhôva i yé béba ikeñi.

17. Inyuki di nlama yoñ yihe i ngéda di mpohol sobiina wés?

¹⁷ Ibale u nsômbôl biiba, lelaa i jam mpôdôl Malaki a bi kal li nhôla we i pohol sobiina woñ? I nla pam le ngim mut i gwé bilem bilam, ndi a ngwélél bé Yéhôva, baa a yé mut a téé sép i mis ma Yéhôva? (2 Korintô 6:14) Baa a ga ti we makénd i gwélél Yéhôva ibale a nyila sobiina woñ? I nene le i bôda ba matén Kiñe Salômô a bi bii ba bééna ngim bilem bilam. Ndi ba bé gwélél bé Yéhôva, jon ndék ni ndék, ba bi hiel ñem wé le a gwélél banyambe bape.​—1 Bikiñe 11:​1, 4.

18. Kii bagwal ba nlama niiga bon bap?

¹⁸ A bagwal, ni nla gwélél miñañ mi bikiñe mi yé ikété Bibel inyu ti bon banan makénd i gwélél Yéhôva. Ni hôla bo i nok le kiñe i bé loñge i ngéda i bé bégés Yéhôva i tinak bôt ba litén makénd i boñ nlélém. I kiñe i bé boñ bé hala i bé béba i mis ma Yéhôva. Niiga bon boñ ni njel bipôdôl gwoñ ni maboñok moñ le mam ma mbuu, hala wee i nigil Bibel, i ke i makoda, i yoñ ngaba i likalô, mon ma nlama ba mam ma bisu i niñ yés. (Matéô 6:33) Ibale hala bé, bon banan ba tiga yoñ base i Mbôgi Yéhôva kiki “base i lihaa.” Ba nla sôk ba hoñol le, i ngéda mut a pégi bé nyen a nla yoñ ngaba i mam ma mbuu, tole ba nla yak waa gwélél Yéhôva.

19. Imbe botñem i yé inyu ba bobasôna ba bi waa gwélél Yéhôva? (Béñge minkéñék mi matila le “U nla témb yak Yéhôva!”)

¹⁹ Baa botñem yo ki yo i ta ha bé inyu mut nu a waa gwélél Yéhôva? Heni, a nla tam béba yé, a témb a bôdôl gwélél Yéhôva. Ndi inyu boñ hala, a nlama héya ngôk, a neebe mahôla ma mimañ mi likoda. (Yakôbô 5:14) A ga tam bé biliya gwobisôna a ga boñ inyu tiimba yila liwanda li Yéhôva!

20. Ibale di nkôna bikiñe bi bi bé bi tiñi ni Nyambe, lelaa Yéhôva a ga tehe bés?

²⁰ Bimbe biniigana di ñôt munu miñañ mi bikiñe bi Israel? Di nla ba kiki bikiñe bi Israel bi bi bé bi tiñi ni Yéhôva ibale di ngwélél Yéhôva ni ñem wés wonsôna. Di ôt biniigana mu dihôha tjés, di tam bibéba gwés, di boñ ki mahéñha ma mbéda. Di nlama bé hôya nseñ i téñbe ni Yéhôva, bañga mpom Nyambe. Ibale u mboñ hala, Yéhôva a ga tehe we kiki mut nu a mboñ mam ma téé sép i mis mé.