Nyiña inyu kaat i likoda li niñ yés ni nson wés
6-12 MATUMB
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | 1 MIÑAÑ 23-26
“Minson mi bé ntjegek loñge i témpel”
it-2 133
Lôk Lévi
Nson u Lôk Lévi u bé ntjegek loñge isi énél i David, a bi téé bape kiki babéñge mam ma bôlô, basal bôlô, bakéés, batat manwemel, babéñge mam ma moni, ngandak ipe i bé ki ha inyu hôla biprisi i gwel minson ikété témpel kiki bo i mam ma moni, i homa ba njél, i homa ba ntine makébla, i homa ba bôñôl bisesema, i homa ba bé lama nogop iloole ba nti bisesema, i homa ba nhégél gwom i kilô, ni mam mape ki. Nlélém kiki biprisi bi bé ntjegek loñge, hala ki nyen Lôk Lévi i i ntôp tjémbi i bé ntjegek loñge ikété 24 muu, hiki juu mu li gwelek nson wé i yé ngéda. Ba bé ba leñ mbam inyu boñ le hiki juu li yi kii ba nlama sal. Nlélém jam yak inyu batat manwemel.—1 Miñañ 23, 25, 26; 2 Miñañ 35:3-5, 10.
it-2 657-658
Biprisi
Ngandak bôt yon i bé éga nson u biprisi i témpel. Inyu kal i yom ba bé lama boñ, ba bé ba leñ mbam. Hiki juu mu 24 muu, li bé li sal sonde yada, hala wee ngélé iba inyu ngim nwii. I ngéda mangand kiki bo mayibil ma témpel, biprisi gwobisôna bi bé bi lo i sal inyule litén li bé ti ngandak bisesema. (1 Miñañ 24:1-18, 31; 2 Miñañ 5:11; hégha ni 2 Miñañ 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19.) Prisi i bé le i lo i sal to ibale sonde yé i bôlô bé i, ndi a yoñok ndik yihe le a tééñga bañ bini biprisi bipe. I ngéda Yésu a bé hana ’isi, biprisi bi bé ngandak i nson u témpel, kayéle baéga bibase ba bi tjek bo inoñnaga ni mahaa map, ba bé ba tjek hiki lihaa inoñnaga ni nsoñgi wap u bôt.
it-2 358 § 7
Nsik
Mu kiki a bé bôñha nson u témpel i Yéhôva, David a bi téé 4 000 di bon ba Lévi ndik inyu tôp tjémbi. (1 Miñañ 23:4, 5) Mukété yap, 288 “ba bé batôp tjémbi ba likeñge.” (1 Miñañ 25:7) Mintôô mi batôp tjémbi maa nwon mi bé éga bo, môl map ma bé le, Asaf, Héman, ni Yédutun (nu bebek ba bé sébél ki le Étan). I bôt baa bana ba bé lôl munu i bon ba Lévi bana le Gersôm, Kôhat ni Mérari. Mahaa makeñi ma bon ba Lôk Lévi mana, ma bé munu ntjega u batôp tjémbi i témpel. (1 Miñañ 6:16, 31-33, 39-44; 25:1-6) I bon bôlôm ba Lévi baa bana, ba bééna 24 ma bon, ba yak bo ba bé munu nsoñgi u 288 ma batôp tjémbi ba makeñge. Inyu pohol man munlôm nu a bé lama éga ntôñ u batôp tjémbi, ba bé ba leñ mbam. I mut ba bé ba pohol a bé éga 11 batôp tjémbi ba “makeñge” ba ba bé bon bé. Hala nyen i bé bôña inyu hiki juu. Nsoñgi unu won u nti 288. Hala wee, ([1 + 11] × 24 = 288) i 288 mintôô mi batôp tjémb mini, i bé nkabak kiki biprisi ikété 24 ma mintôñ. I 3 712 ‘baudu’ di bé di yégle, ba bé ba kébha bo mu i 24 ma mintôñ, kayéle hiki ntôñ u ban-ga 155 baudu, hiki ñéga a ban-ga 13 baudu. (1 Miñañ 25:1-31) Bahem sép ba bé biprisi, yak bo ba bé mu nsoñgi u batôp tjémbi ba bon ba Lôk Lévi.—2 Miñañ 5:12; hégha ni Ñañga bôt 10:8.
it-2 620
Batat manwemel
I Témpel. Ilole Kiñe David a nwo, a bi tibil tjek nson u bon ba Lôk Lévi ni batat manwemel, kayéle bobasôna ba bé 4 000 bôt. Kiki ba bé nkabak, hiki jôga jada mu li bé sal dilo 7. Nson wap u bé i tat ndap Yéhôva, i yibil manwemel ni i kwés mo. (1 Miñañ 9:23-27; 23:1-6) U héya i tat manwemel, jôga ikété yap li bé nlama ki yoñ ngéda ni dikukuu di ba bé ha makébla i témpel. (2 Bikiñe 12:9; 22:4) I mbus, i ngéda prisi ikeñi le Yéhôyada a bi hoo Yôas le a ba kiñe, a bi téé ngim bôt kiki bisônda inyu tat kiñe, le béba Kiñemuda le Atalia a lo bañ i nol nye. (2 Bikiñe 11:4-8) I ngéda Kiñe Yôsia a bi pubus témpel, a bi boñ le batat manwemel ba héya gwom gwobisôna ba bi gwélél inyu bégés Baal mu témpel. Ba ligis ki gwom bi gwobisôna i mbus tison.—2 Bikiñe 23:4.
Tik ngok
Bañga bibégés i nlona maséé
10 I ngéda di ntôp tjémbi, di mbégés Yéhôva. (Tjémbi 28:7) Bon ba Israel ba bé yi le i ngéda ba ntôp tjémbi, ba mbégés Yéhôva. Kiñe David a bi pohol 288 i Lôk Lévi inyu tôp tjémbi i témpel. (1 Miñañ 25:1, 6-8) I len ini, i ngéda di ntubul Yéhôva tjémbi, di ñéba le di ngwés nye. To ibale di nyi bé tôp tjémbi, béba i ta bé. Kiki hihéga, ngeñ di mpot, “bésbobasôna di mbaage,” ndi hala a nsôña bé bés i pot i likoda tole likalô. (Yakôbô 3:2) Jon, di nlama bé tjél tôp inyule di nhoñol le kiñ yés i ta bé ilam.
13-19 MATUMB
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | 1 MIÑAÑ 27-29
“Maéba malam isañ a nti man wé”
w05 15/2 19 § 9
Di éba le di yé bañga bikristen
9 Kwés wemede nkaa le Bibel i yé maliga. Libak jés li kristen li nla ôbi ibale li umne bé i ngii bañga yi i Bitilna. (Filipi 1:9, 10) Hiki kristen to a yé mañge to a yé mañ mut i nlama kwés nyemede nkaa le i yom a nhémle i mpémél ikété Bibel. I maéba ma mon ñôma Paul a bi ti bikristen bi hiai bisu, a kal le: “Wana mam momasôna; téñbana ni mam ma yé malam.” (1 Tésalônika 5:21) I mañge wanda nu a ngwééne lihaa li li yé bikristen, a nlama bé hoñol le hémle i bagwal bé yoñ y’a tohol nye. David a kal man wé Salômô le “yéñ le u yi Nyambe nu isoñ, gwélél nye ni ñem u yôni.” (1 Miñañ 28:9) Salômô a bé lama ndik bé tehe lelaa isañ David a nlédés hémle yé ipañ Yéhôva, ndi nyemede a bé lama nigil i yi njee a yé Yéhôva, a bi boñ ki hala. Jon a bi yemhe Yéhôva a kal nye le: “Soho, ti me pék ni yi le me éga litén lini.”—2 Miñañ 1:10.
w12 15/4 16 § 13
Gwélél Yéhôva ni ñem wonsôna
13 I jam lini li yé ntiik. I yé loñge le di yoñ ngaba hiki ngéda i minson mi mbuu kiki bo, i ke makoda, i añal ñañ nlam. Di nlama boñ ki iloo ha inyu sélél Yéhôva ni ñem wés wonsôna. (2 Miñañ 25:1, 2, 27) Inyule ibale ikété ñem wés, tole bisôsôli di nke ni bisu i ‘gwés mam di bi yék’ i mbus, hala wee mam ma nkoñ ’isi, hala a nla ôbôs maada més malam ni Djob. (Lukas 17:32) Jon di nlama boñ biliya ‘i oo jam li yé béba, ni i adbe jam li yé loñge’ hala nyen d’a ba “bôt ba ba kôli i jôp i Ane Nyambe.” (Rôma 12:9; Lukas 9:62) Di nlama yoñ yihe le yom yo ki yo munu nkoñ ’isi u Satan, to i nene le i gwé mahee kiki kii, i sôñga bañ bés i gwélél Yéhôva ni ñem wés wonsôna.—2 Korintô 11:14; añ Filipi 3:13, 14.
“Ha ngui . . . u boñ ki hala
20 Kiñe David a bi hôñlaha Salômô le Yéhôva a bé lama ba ni nye letee maoñ ma témpel ma mal. (1 Miñañ 28:20) Ni bibuk bi isañ ntéédaga ikété ñem wé ni mahoñol mé, Salômô a bi nwas bé le libak jé li mañge wanda, to li ngi yi mu nson u, bi bane nye ngok baagene. A bi lôôha unda ñem ngui, a jôp bôlô, ni mahôla ma Yéhôva, a bi mal oñ témpel i bé lam kiyaga, mbus nwii 7 ni pes.
21 Kiki Yéhôva a bi hôla Salômô, a nla ki hôla bés i bana ñem ngui i yônôs nson wés, ikété lihaa jés ni likoda. (Yésaya 41:10, 13) Ibale di ñunda ñem ngui mu kii di ngwélél Yéhôva, di nla ba nkwoog nkaa le a ga sayap bés i len ini, ni i dilo di nlo. Jon, “ha ngui [bana ñem ngui]. . . boñ ki hala.”
Tik ngok i mbuu
Unda le u yé bañga liwanda ngéda jam li nsômbôl ôbôs liwanda joñ ni mut
David a bééna mawanda mape ma ma bi téñbe ni nye ngéda a bé tégbaha mangéda ma ndutu. Wada ikété wap a bé le Husai, nu Bibel i nsébél le “liwanda li David.” (2 Samuel 16:16; 1 Miñañ 27:33) Bebek le a bé ngwelnson wé, liwanda jé li ñemnyuu, ni kiha yé. Ngéda kiñe a bé gwés boñ mam le bôt ba nlama bé yi, nyen a bé boñ mo.
Ngéda man David le Absalôm a bi kadal yééne Ane, ngandak bon ba Israel i bi ke i pes yé, ndi he mah Husai. Mu kii David a bé ke ngwéé, Husai a bi ke ni nye. David a bi nôgda njôghe i ñem inyule man wé nyemede ni i bôt a bé bôdlak ñem ba bi kénés nye. Ndi, Husai a bi téñbe ni David, a ba yak bebee i nimis niñ yé inyu yônôs nson wé, u u bé le a ôbôs jimb ba bi ôô. Husai a bi boñ ndik bé hala inyu yônôs bôlô yé i ngwelnson. A bi unda le a yé bañga liwanda.—2 Samuel 15:13-17, 32-37; 16:15–17:16.
20-26 MATUMB
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | 2 MIÑAÑ 1-4
“Kiñe Salômô a bi yoñ makidik mabe”
it-1 181 § 3
Ntôñ gwét
Isi énél i Salômô mahéñha ma bi ba ikété ntôñ gwét u loñ Israel. Énél i Salômô i bé énél i nsañ, ndi to hala a bi ke ni bisu i bulus bihosi ni bikak bi gwét. (Béñge BIKAK BI GWÉT) A bé sômbôl gwo i Égiptô inyu lona gwo i loñ yé. A bé lama ki oñ bitison homa nyensô, inyu téédana mintôñ nwé mi gwét, bihosi gwé, ni bikak gwé bi gwét. (1 Bikiñe 4:26; 9:19; 10:26, 29; 2 Miñañ 1:14-17) Ndi, mahéñha ma momasôna ma bé lémél bé Yéhôva. Jon i mbus nyemb Salômô énél yé i bi kéba ngélé iba, yak ntôñ wé u gwét u sôs ngui. Jon mpôdôl Yésaya a tila le: “Ngoo ni bôt ba nsôs i Égiptô i bat mahôla, ba ba mbôdôl bihosi ñem, ba ba mbôdôl bikak bi gwét ñem inyule bi yé ngandak, ba bôdlak yak bihosi bi gwét ñem inyule bi gwé ngui. Ndi ba mbat bé Numpubi nu Israel mahôla, ba nyéñ bé to Yéhôva.”—Yésaya 31:1.
it-1 430 § 4
Bikak bi gwét
I loñ Israel, iloole Salômô a nyila Kiñe, ntôñ gwét u bé bé ikeñi, u bééna bé to ngandak bikak bi gwét. Inyule i bôt ba bé bikiñe i bisu gwé, ba bé ba nôgôl mabéhna Yéhôva a bi ti le, kiñe i bulhak bañ inyu nyemede ngandak bikak bi gwét, a tiga hoñol le mu nyen tohi litén i yéne. (Ndiimba Mbén 17:16). I ngéda mpôdôl Samuel a bi kal bo i mam kiñe i bé lama bat bo, a kal bo le: “A ga yoñ bon bôlôm banan le ba luk bikak gwé ni bihosi gwé.” (1 Samuel 8:11) I ngéda Absalôm bo Adôniya ba bi gwés kadal énél i isañ, hiki wada a bi bôñôl nyemede bikak, a yoñ 50 ma bôt inyu ke ngwéé i bisu gwé. (2 Samuel 15:1; 1 Bikiñe 1:5) I ngéda David a bi yémbél kiñe i Zôba, a bi yégla ndik 100 bihosi bi bikak.—2 Samuel 8:3, 4; 10:18.
Inyu bana soso ntôñ gwét, Kiñe Salômô a bi bana 1 400 bikak bi gwét. (1 Bikiñe 10:26, 29; 2 Miñañ 1:14, 17) U héya i Yérusalem, a bi témb a oñ bitison bipe i het ba bé téédana bikak bi gwét, ba tiblak ki gwo.—1 Bikiñe 9: 19, 22; 2 Miñañ 8:6, 9; 9:25.
Tik ngok i mbuu
w05 1/12 19 § 6
Balôm ba matode ba kaat 2 Miñañ
1:11, 12. I Ndimbhe Salômô a bi ti Yéhôva i ngéda a bi bat kii a nyéñ, i ñéba le pék ni yi gwon a bééna toi ngôñ. Masoohe més ma ñéba kii i yé toi bés ikété ñem. Jon hiki wada wés a nlama wan kii a nkal i masoohe mé.
27 MATUMB–2 MATÔP
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | 2 MIÑAÑ 5-7
“Ñem wem u ga ba mu”
w02 15/11 5 § 1
Di tjôô bañ makoda més
I mbus ngéda, ki a yé kiñe i Yérusalem, David a bi bana ngôñ i ôñôl Yéhôva ndap inyu lipém li jôl jé. Ndi kiki a bi jo gwét ngandak, Yéhôva a bi kal nye le: “W’a oñ bé ndap inyu jôl jem.” Jon, Yéhôva a bi pohol man wé Salômô le nyen a bé lama ôñôl nye ndap. (1 Miñañ 22:6-10) Salômô a bi yibil témpel i Yéhôva i nwii 1026 B.N.Y., maoñ ma témpel ma bi nom nwii minsaambok ni pes. Yéhôva a bi gwés maoñ ma, a kal nye le: “Me nok masoohe moñ ni minyemhe nwoñ u mboñ i bisu gwem. I ndap ini u ñoñ, me nyilha yo pubhaga, me ha ki jôl jem mu i boga ni boga. Ñ, mis mem ni ñem wem bi ga ba mu i boga ni boga.” (1 Bikiñe 9:3) Ntel ngéda wonsôna bon ba Israel ba bé lama ke ni bisu i bégés Yéhôva kiki a ngwés, yak nye a bé lama neebe bibégés ba bé ba ti i témpel. Ndi ibale ba mbégés ha bé Yéhôva kiki i nsômbla, yak nye a bé lama ha bé neebe bibégés ba bé ti i témpel, ‘témpel i bé lama yila likund.’—1 Bikiñe 9:4-9; 2 Miñañ 7:16, 19, 20.
it-2 1048 § 5
Témpel
Ñañ wé. Témpel i bi nom letee i nwii 607 B.N.Y., i nlélém nwii u won kiñe i Babilôn le Kiñe Nébukadnézar a bi tjé yo. (2 Bikiñe 25:9; 2 Miñañ 36:19; Yérémia 52:13) Inyule litén li Israel li bi bôdôl bégés bikwéha bi mop, Djob a bi nwas le biloñ bipe bi kahal tééñga bitison bi Yuda ni Yérusalem, kayéle ba kena tik gwom bi témpel gwobisôna. Hog ngéda litén li bé li yôi témpel. I nwii (993 B.N.Y ) kiñe Égiptô le Sisak a bi kena tik gwom gwobisôna bi témpel i dilo di man Salômô le Réhôbôam, 33 nwii ndigi i mbus mayibil ma témpel. (1 Bikiñe 14:25, 26; 2 Miñañ 12:9) Ipôla nwii (977-937 B.N.Y.) Kiñe Asa a bé ti ndap Yéhôva lipém, ndi ngoo le a bi ti Ben-hadad nu bisu, kiñe i Siria silba ni gôl i témpel , inyu bôk malômbla ma bé ipôla nye ni Baasa, kiñe Israel.—1 Bikiñe 15:18, 19; 2 Miñañ 15:17, 18; 16:2, 3.
Tik ngok i mbuu
A “nyi ñem u hiki mut”
Di nla léba hogbe mu masoohe ma Salômô. Bôt ba binam ba nla bé nôgda i yom “di nôgda” to “njôghe yés.” (Bingéngén 14:10) Ndi Yéhôva a yi miñem nwés loñge loñge, a nyoñ ki ndun ni bés. Ibale di nyible Yéhôva ñem ikété masoohe, di ga bana ngui i nihbe mandutu més. Bibel i nkal le: “Ni bééga nye nduña nan yosôna inyule a ntôñ bé”—1 Pétrô 5:7.
10-16 MATÔP
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | 2 MIÑAÑ 8-9
“A bi gwés pék”
w99 1/11 20 § 4
Di bana lem likap
Hala a bi bat kiñemuda i Séba ngandak biliya inyu lo yuuga Kiñe Salômô. I kiñemuda i Séba i, i bé yééne i het loñ i Yémen i yé len; inyu pam i Yérusalem a bi ke iloo [1 600 km]. Yésu a kal le, “a bi lôl i masuk ma hisi.” Ndi inyuki kiñemuda i Séba ini a bi boñ bisesema bi gwobisôna hala? Ndik “inyu emble pék i Salômô.”—Lukas 11:31.
w99 1/7 30 § 4-5
Mayuuga ma ma nlona maséé
I ngéda a bé lo i Yérusalem, kiñemuda i Séba i bi lona “ngandak kamél i i bé i bééga môô ma bie bi bi numb loñge, ni ngandak gôl, ni ngandak tik ngok.” (1 Bikiñe 10:2a) Mu “ngandak bôt i i bé lôñni nye yak ntôñ gwét u bé mu.” Hala a nla nôôga, inyule kiñemuda ini, i bé ñane nkeñi, ni ki le i gwom a bé a bééga bi bé loo 600 milliards FCFA
I yom kiñemuda i bi nok inyu Salômô i bé ti ‘Yéhôva lipém.’ A bi lo ndik bé inyu boñ nyuñga ni Kiñe, ndi a bi lo téntén inyu emble pék i Salômô, ni le a yi mam mape inyu Yéhôva. Kiki a bé mu i ndaye Sém bo Ham, ba ba bé bagwélél ba Yéhôva, bebek a bi lo inyu kônde yi base i basôgôlsôgôl bé.
w99 1/7 30-31
Mayuuga ma ma nlona maséé
I ngéda kiñemuda i Séba i bi tehe pék ni lingwañ li Salômô, “a hel kiyaga.” (1 Bikiñe 10:4, 5) Bôt ba ndoñi bape ba nkobol bibuk bi le “a bi yip nyo.” Nyimam wada a bi kal le a bi kwo lihoige (s’est évanouie)! To i ba y’a laa, kiñemuda i bi yôm ni gwom a bi tehe ni nok. A bi kal ki le bagwélél ba Salômô ba yé bokimasoda i nok pék i kiñe yap, a sayap ki Yéhôva nu a bi téé Salômô kiki Kiñe. I mbus a ti Kiñe makébla ma ma nhee diye, gôl yotama inoñnaga ni ndamba i gôl i len ini i bé lee 129 milliards FCFA. Yak Kiñe Salômô a ti kiñemuda i Séba “gwom gwobisôna a bééna ngôñ ni gwom gwobisôna bi a bat.”—1 Bikiñe 10:6-13.
it-2 873 § 6
Salômô
I mbus le kiñemuda i bi mal memle bilama bi témpel Salômô a bi oñ ni ndap yé, bijek ni moog bi bi bé i téblé yé, lelaa bagwélél bé ba bé tek téble, ni bisesema bi ntul i hié a bé ti i ndap Yéhôva, “a hel kiyaga.” Jon a kal le, “Nun-ki, ndék mam ndigi yon me bi nok. I mam momasôna me bi nok, pék yoñ ni lingwañ joñ bi nloo mo huum.” A bôdôl bégés bagwélél ba Salômô. Hala a bi tinde nye i bégés Yéhôva, kiki a bi gwés litén li Isreal a téé ki Salômô kiki kiñe inyu kéés ni inyu énél ni telepsép.—1 Bikiiñe 10:4-9; 2 Miñañ 9:3-8.
Tik ngok i mbuu
it-2 1110 § 1
Yééne ane
Ikété biyééne bi ane bi bikiñe bi Israel, yééne énél i kiñe Salômo yoñ ba mpôdôl ngandak. (1 Bikiñe 10:18-20; 2 Miñañ 9:17-19) I yééne i, i bééne i “ndap i Yééne Ane,” i i bé ndap yada ñoñok i ngii Hikôa hi Môria i Yérusalem. (1 Bikiñe 7:7) I Yééne ane i, i bé mbañak ni ‘mañ mi njok, ba bi hoo yo ni loñge gôl, i bé ngiiña i ban-ga bikéhne bi moo.’ I yé maliga le ba nkal le i Yééne i, i bé mbañak ni mañ mi njok, ndi i ngéda di nhoñol lelaa ba bi oñ témpel yomede, di nla kal le, i bé mbañak ni kék, ndi ba lémés yo ni mañ mi njok ni gôl. Kayéle i mut a bé a béñge yo, a bé le a hoñol le i yé ndigi mbañak ni mañ mi njok ni gôl. I ngéda ba bi mal pôdôl likala li yééne ane, li li bééna bitééne bi makôô bisamal, ñañ u kônde le: “Yak biôñgba bi mbondo njéé biba bi bé ipañ bikéhne bi moo. Handugi hala, 12 biôñgba bi mbondo njéé bi bé bi téé i ngii bitééne bi makôô bisamal, hiki lisuk li tééne makôô li bééna ôñgba yada.” (2 Miñañ 9:17-19) Di nla kal le i bé i kôli le biôñgba bi mbondo njéé gwon bi ba ha, inyule bi bé yimbne i ngui énél. (Bibôdle 49:9, 10; Masoola 5:5) I 12 mbondo njéé i, i bé yimbne i 12 matén ma Israel, ma ma bé lama suhus bomede isi énél i nu a yii i yééne ane. Kéhne yé makôô i bé mbañak ni gôl, i bé ki i édi ni yééne ane yomede. I yééne ane i i bé ilam kiyaga kayéle i bé loo biyééne bi biane bi bikiñe gwobisôna ha ngéda i, bi bahun hisi ba bi léba. Ntila kaat miñañ a kal le: “Ane ipe i bééna bé i nya yééne ane i.”—2 Miñañ 9:19.
17-23 MATÔP
MASOO MA NKUS MA BIBEL | 2 MIÑAÑ 10-12
“Di ôt nseñ ni maéba ma pék”
A bé le a lémél Djob
Réhôbôam a bé le a nôgda wengoñle ba ñamb nye hiandi! Ibale a neebe i hôyôs bo mbegee, ki nye, lihaa jé, ni bôt ba yale yé bobasôna ba bé lama neebe i suhus likala jap li niñ ni yom ba bé bémél litén. Jam lipe li bé le, ibale a tjél, ki litén li bi ndogbene nye. Kii a bé lama boñ? Kiñe a bi bôk a kwel ni mimañ mi bôt, mi mi bé batipék ba isañ Salômô. Ndi, mbus Rôbôam a bi bat bisega gwé maéba. Mu kii a bi pohol i noñ maéba map, Rôbôam a bi yoñ makidik i kép bo mbai. A timbhe le: “M’a kônde yidis mbegee nan. Tata a bi nôgôs bé ni disôô, ndi me m’a nôgôs bé ni diéé.”—2 Miñañ 10:6-14.
w01 1/9 28-29
Lelaa di nla yoñ makidik malam
Yéhôva a bi ti makoda minhôôlak mi bilôk bikéé bi di nla bat mahôla i loñge ngéda. (Éfésô 4:11, 12) Ndi di yoñ yihe le i ngéda di nyéñ maéba, di ke bañ i tehe mut nu a kal bés i jam di ngwés nok. Nsôk i nsôk maéba mé mon di noñ. di hôya bañ ndémbél ibe i Réhôbôâm. I ngéda i bi pam le a yoñ makidik ma ngui, a bi kôs maéba malam ma mimañ mi bôt, mi mi bi sal ni isañ. Iloole a noñ maéba ma, a bi ke i bat maéba ma boñge ba wanda ba ba bi nañ ntôñ ni nye. Makidik mabe a bi yoñ ma bi boñ le a nimis pes yé énél.—1 Bikiñe 12:1-17.
I ngéda u gwé ngôñ ni maéba, yéñ minhôôlak mi lôk kéé mi mi gwé bañga yi i Bitilna, mi diihege ki matiñ ma Bibel. (Bingéngén 1:5; 11:14; 13:20) Yoñ ngéda i tibil soñda matiñ ma Bibel ma ma mbéñge i jam li, ni i tibil yi mambe maéba u nlama pohol. Mu kiki u nke ni bisu i tibil wan Lipôdôl li Yéhôva, hala ki nyen w’a yoñ makidik malam.—Filipi 4:6, 7.
it-2 754 § 5
Réhôbôam
Kiki Réhôbôam a bé ngôk, ngandak matén ma bôdôl ndogbene nye, kayéle ndik litén li Yuda ni li Benyamin mon ba bi ke ni bisu i nit nye, yak biprisi, ni Lôk Lévi i biane gwo biba, ni ndék bôt i jôm li matén.—1 Bikiñe 12:16, 17; 2 Miñañ 10:16, 17; 11:13, 14, 16.
Tik ngok i mbuu
it-1 618
Banyambe ba ba mpôôna balôm ba kembee
Kaat Yôsua 24:14 i nkal le, i ngéda Lôk Israel i bé minkôm i Égiptô, ba bé bégés bikwéha bi mop, kayéle mpôdôl Ézékiel a bi kal le ba bi ke ni bisu i bégés bikwéha bi mop bi ntandaa ngéda. (Ézékiel 23:8, 21) Inoñnaga ni ngim bayimam, inyu njom i nyen Djob a bi pémés ngim mbén i ñoñ le, ba bé lama bé boñ banyambe ba ba mpôôna “balôm ba kembee to ti gwo bisesema” (Lôk Lévi 17:1-7) ni ki le Yérôbôam ‘a bi téé biprisi gwé nyemede i bahoma ba nyôgi, inyu banyambe ba ba mpôna balôm ba kembee ni inyu bon ba nyaga a bi ôô’ (2 Miñañ 11:15) hala a ñéba le bon ba Israel bape ba bi ke ni bisu i bégés banyambe ba ba bi lona nyoo Égiptô. Hérôdôte (II, 46) a kal le, bibégés bi bon ba Égiptô bini bi bi tinde bon ba Grikia i bôdôl bégés i djob lini ba sébél le Pan ni mop ma mapan ma ma bééna bitoñ, nwel, ni makôô ma balôm ba kembee. Bôt bape ba nkal le kiki mop ma ma bé bé bôt ba binam, ndi ma bé bé to binuga, jon bikwéha bi bikristen bi hiai bisu bi bé ôt titii i Satan a ban-ga nwel, bitoñ, makôô ma nlôm kembee.
Ndi di nyi bé toi lelaa “velus” (seʽi·rimʹ) i bé. Bôt bape ba nkal le bi bé toi balôm ba kembee, tole bi bé biôñgba bi balôm ba kembee, ndi to pes kaat i Bibel to yada i nyigye bé i jam li. I buk i i ngwés ndik kal le i bôt ba bé ba mbégés banyambe ba, ba bé ba nhoñol le banyambe ba, ba bééna ôñgba i balôm ba kembee ni mahuu. Ligwéélak i i buk ini le “balôm ba kembee”, i ngwés éba diyana inyu bibégés bi bisat, nlélém kiki buk ini le bisat i lôl ni ini buk le “tjibi”, ndi hala a bé sômbôl bé kal le bisat bi, bi bé mboñok ni tjibi.—Lôk Lévi 26:30; Ndiimba Mbén 29:17.
24-30 MATÔP
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | 2 MIÑAÑ 13-16
“Imbe ngéda u nlama bôdôl Yéhôva ñem?”
A boñge ba wanda, ni boñ le ba bôdôl bé ñem?
12 I ngéda a bé mañge, Kiñe Asa a bé suhulnyuu, a ban-ga ñem ngui. Kiki hihéga, i ngéda a bi héñha isañ Abiya i yééne ane, a bi bôdôl mélés bisat ni loñ yosôna. A “bénde le Yuda i nlama yéñ Yéhôva Nyambe nu basañ bap, ni tééda mbén ni litiñ.” (2 Miñañ 14:1-7) I ngéda Zéra Kiñe Etiôpia i bi leñ Yuda gwét ni hidun hi bisônda hiada, Asa a bi bat Yéhôva mahôla, a kal le: “A Yéhôva, nhôla numpe a ta bé kiki we, ipôla mpémba mut ni nu a gwé ngui. Hôla bés, a Yéhôva Nyambe wés, inyule di mbôdôl we ñem.” Bibuk bilam bini bi ñunda le Asa a bé bot ñem le Yéhôva a nla péyés nye ni litén jé. Asa a bi bôdôl Tata wé Nungingii ñem, ni “Yéhôva a bép bôt ba Etiôpia.”—2 Miñañ 14:8-12.
A boñge ba wanda, ni boñ le ba bôdôl bé ñem?
13 U yé le u tehe le i boma hidun hi bisônda hiada hala a ta bé jam li ntomb, ndi hion Asa a bi boma, a bép ki hio. Ndi ngoo le, i ngéda man ntôñ gwét a bi lo jôs nye, Kiñe Asa a bi yéñ ha bé mahôla ma Yéhôva. I ngéda Baasa, béba kiñe i Israel i bi bôdôl tééñga nye, Asa a bi ke yéñ mahôla yak kiñe Siria. Makidik ma, ma bi lona nye bikuu! Ni njel mpôdôl Hanani, Yéhôva a kal Asa le: “Lakii u nigbene kiñe Siria, ndi u nigbene bé Yéhôva Nyambe woñ, jon ntôñ gwét u kiñe Siria u mpamba i woo woñ.” Jon ibôdôl ha, hiki ngéda, Asa a bé ikété gwét. (2 Miñañ 16:7, 9;1 Bikiñe 15:32) Bimbe biniigana di ñôt mu?
A boñge ba wanda, ni boñ le ba bôdôl bé ñem?
14 Kee ni bisu i ba suhulnyuu ni i bôdôl Yéhôva ñem. Makidik u bi yoñ i sôblana ma bé unda le u gwé hémle ikeñi ni le u mbôdôl Yéhôva ñem. Yéhôva a yé maséé i tehe we u ngwélél nye. Jon, u waa bañ bôdôl Yéhôva ñem. Hala a yé jam li ntomb i bôdôl Yéhôva ñem i ngéda u nlama yoñ makidik ma ngui. Ndi kii di yé le di boñ i ngéda i mpam le di yoñ mana makidik mape? I yé yak nseñ i bôdôl Yéhôva ñem i ngéda di nyoñ makidik mape, kiki ma ma mbéñge mintuk di mpohol, bôlô yés, ni mam di nsômbôl boñ dilo di nlo! U bôdlene bañ pék yoñ wemede ñem. Ndi yéñ matiñ ma Bibel ma ma gwé maada ni makidik u nsômbôl yoñ, u gwélél ki mo. (Bingéngén 3:5, 6) Ibale u mboñ hala, w’a kônha Yéhôva maséé, hala a ga boñ ki le lôk kéé i likoda i ti we lipém.—Añ 1 Timôtéô 4:12.
Tik ngok i mbuu
Gwélél Yéhôva ni ñem woñ wonsôna!
7 Hiki wada wés a nlama wan ñem wé inyu tehe too a nti nyensôna nkikip yak Djob. Bat wemede le, ‘Baa me nyoñ makidik i lémél Yéhôva, i nit bañga base, ni sôñ litén jé le li jôb bañ ikété mpuñgu u nkoñ isi?’ Bigda ngandak makénd Asa a bi bana inyu kolba Maaka, nu a bé “kiñemuda” mu loñ yé! Bebek le ni nyi bé ngim mut nu a mboñ kiki mbômbô yé, ndi ngim mangéda di nla bana ngôñ i kôna makénd ma Asa. Kiki hihéga, lelaa u ga boñ ibale mut woñ lihaa, tole liwanda joñ li ñemnyuu li mboñ jam libe ndi a tam bé béba yé, i mbus ba pémés nye ntôñ? Baa w’a yoñ makidik ma ngui le u ga ba ha bé lôñni ni nye? Kii ñem woñ u ga tinde we i boñ?